POWÓDŹ TOPI ZGODNIE Z PRZEPISAMI

Transkrypt

1 POWÓDŹ TOPI ZGODNIE Z PRZEPISAMI Janusz Kubiakowski Świętokrzyski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Kielcach Falenty 1-2 grudzień 2010r.

2 Czynniki wpływające na wystąpienie powodzi w 2010r. - śnieżna na zima (zanik retencji glebowej) - anomalia klimatyczne - przekraczanie stanów w absolutnych maksimów - synchronicznie nakładaj adający się dopływ poszczególnych rzek - występowanie wysokich kulminacji w krótkich odstępach czasu

3 PRZED TAKIMI POWODZIAMI NIE UCHRONIMY SIĘ ALE MUSIMY PRZYGOTOWAĆ SIĘ NA ICH PRZYJĘCIE

4 Przy 1-szej fali powodziowej przechodzącej przez teren województwa świętokrzyskiego wszelkie zniszczenia zapoczątkowało przelewanie się wód przez korony wałów

5

6 Wskazuje to, że głównym czynnikiem wywołującym zniszczenia było zmniejszenie przepustowości międzywala na skutek zmienionych warunków przepływu. Brak robót utrzymaniowych polegających na udrażnianiu koryta, usuwaniu drzew i krzewów z międzywala jednoznacznie wskazuje, że powodem tak tragicznych skutków jest niedofinansowanie gospodarki wodnej i wadliwa polityka ekologiczna.

7 W tym stwierdzeniu umacniają wnioski i rekomendacje Forum Naukowo-Technicznego Powódź 2010 odbytego w Warszawie czerwca 2010r., a zorganizowanego przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wraz z Komitetem Gospodarki Wodnej PAN. Niestety nie wiemy, czy ten trafny dokument znalazł adresata lub adresatów, a jeśli tak czy jest jakaś reakcja?

8 Gospodarką wodną winien zarządzać urząd centralny na prawach ministerstwa. Dalsza podległość Ministrowi Środowiska prowadzić będzie do marginalizacji problemów i kolejnych tragedii społecznych

9 Brak nowej kadry hydrotechników i meliorantów. Do końca 2014r. Odejdzie 33% z WZMiUW i 25% z RZGW wysokowykwalifikowanej kadry technicznej posiadającej uprawnienia.

10 Ujednolicenie i doprowadzenie w zapisach ustaw prawo wodne, prawo budowlane, o ochronie przyrody -pojęcia roboty utrzymaniowe - jasnych procedur wykonywania robót na terenach chronionych szczególnie w trakcie powodzi. Woda nie poczeka na uzyskanie pozwoleń, uzgodnień i decyzji

11 Kontrowersyjnym obowiązkiem nakładanym przez RDOS-ie jest wykonywanie inwentaryzacji przyrodniczej. Nasuwa się pytanie, czy przy wyznaczeniu takiego obszaru jej nie wykonano? Na jakiej podstawie teren jest chroniony? Jeżeli utracił on swe walory dlaczego jest dalej cenny? Dlaczego wyznacza się tylko obszary chronione i nie dokonuje się ich weryfikacji? Te pytania wskazują, że wyznaczenie obszarów chronionych cechowała pochopność, może wywołana brakiem czasu na wywiązanie się z zobowiązań wobec Unii Europejskiej, ale na pewno nie było to działaniem w pełni korzystnym dla społeczeństwa.

12 Nadanie szerokich uprawnień organizacjom pozarządowym zajmujących się ochroną przyrody powoduje co najmniej 3-ech krotne wydłużenie cyklu inwestycyjnego, możliwość jego przerwania i znaczne jego podrożenie. Nasuwa również pytanie, dlaczego została złamana zasada równości wobec Stowarzyszeń branżowych jakimi są SITWM i PTM pozbawionych możliwości skutecznego dbania w sprawy gospodarki wodnej.

13 Znanym problemem jest niekontrolowana populacja bobrów. Głos naszego środowiska w tej sprawie został zignorowany. Zalecenie stosowania zabezpieczenia przed tymi zwierzętami przy budowie lub modernizacji wałów przeciwpowodziowych jest rozwiązaniem dobrym, ale rozciągającym się na wiele lat. Większość zniszczeń wałów przy przechodzeniu 2 ej fali powodziowej była spowodowana działalnością zwierząt.

14 Należy rozważyć konieczność wyłączenia czasowego ochrony bobrów w obrębie urządzeń wodnych w szczególności wałów i ich bezpośredniego sąsiedztwa. Paradoksem jest wyznaczenie okresów na niszczenie nor bobrowych, przy nałożonym obowiązku utrzymania w pełnej sprawności technicznej wałów przeciwpowodziowych przez cały czas.

15 Innym rozwiązaniem może być wyłączenie wałów przeciwpowodziowych wraz z sąsiadującymi pasami terenu z obowiązku stosowania przepisów o ochronie przyrody i pokrewnych. Utrzymując obecny stan prawny nieodzowne jest zapewnienie środków finansowych na usuwanie szkód i rekompensat przez środowisko przyrodnicze.

16 A może wybrać drogę uniknięcia wszystkich konfliktów poprzez poszerzenie art. 11 prawa wodnego wprowadzając GDOŚ jako gospodarza wód płynących przez tereny chronione.

17 Mankamentami obciążone jest również prawo wodne, dlatego też należy zaprzestać jego nowelizacji, a napisać go powtórnie respektując stanowiska UE w postaci dyrektyw. Trzeba pamiętać też o ujęciu w nowym tekście wspomnianych wcześniej sugestiach oraz rozwiązaniach takich kwestii jak: -zarządzanie międzywalem; -dopracować pojęcie wód pozostałych, wód nieistotnych dla rolnictwa i przypisać im właściwego administratora, -wyjaśnić i usunąć niezgodności w zarządzaniu wałami przeciwpowodziowymi (prawo wodne, a ustawa o działach gospodarki).

18 Znane są także przypadki przebiegu granicy administracyjnej wzdłuż stopy skarpy raz po jednej, a raz po drugiej stronie wału.

19 Finansowanie gospodarki wodnej A właściwie jej niedofinansowanie Wiadomo powszechnie, że przydzielane środki finansowe, pozwalają na wykonywanie prac konserwacyjnych melioracji podstawowych raz na 5-10 lat, wód pozostałych sporadycznie. Z powyższego względu: - pogorsza się stan urządzeń wodnych oraz koryt rzek, co z kolei powoduje podtopienie gruntów przyległych do rzek, - brak konserwacji koryt rzecznych uniemożliwiają swobodny odpływ wód z urządzeń melioracji wodnych szczegółowych i przyczynia się do dewastacji urządzeń.

20 Brak wystarczających środków finansowych na bieżącą realizację zadań określonych zarówno w Prawie wodnym (szczególnie art. 22,

21 Art Utrzymywanie śródlądowych wód powierzchniowych polega na zachowaniu lub odtworzeniu stanu ich dna lub brzegów oraz na konserwacji lub remoncie istniejących budowli regulacyjnych w celu zapewnienia swobodnego spływu wód oraz lodów, a także właściwych warunków korzystania z wody. 2. Zakłady, które przez wprowadzanie ścieków do wód lub urządzeń wodnych albo w inny sposób przyczyniają się do wzrostu kosztów utrzymania tych wód lub urządzeń, ponoszą taką część kosztów, w jakiej nastąpił ten wzrost. Podziału kosztów dokonuje, w drodze decyzji, organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego.

22 Brak wystarczających środków finansowych na bieżącą realizację zadań określonych zarówno w Prawie wodnym (szczególnie art. 22, 26,

23 Art. 26. Do obowiązków właściciela śródlądowych wód powierzchniowych należy: 1) zapewnienie utrzymywania w należytym stanie technicznym koryt cieków naturalnych oraz kanałów, 2) dbałość o utrzymanie dobrego stanu ekologicznego wód, 3) regulowanie stanu wód lub przepływów w ciekach naturalnych oraz kanałach stosownie do możliwości wynikających ze znajdujących się na nich urządzeń wodnych oraz warunków hydrologicznych, 4) zapewnienie swobodnego spływu wód powodziowych oraz lodów, 5) współudział w odbudowywaniu ekosystemów zdegradowanych przez niewłaściwą eksploatację zasobów wodnych, 6) umożliwienie wykonywania obserwacji i pomiarów hydrologiczno-meteorologicznych oraz hydrogeologicznych.

24 Brak wystarczających środków finansowych na bieżącą realizację zadań określonych zarówno w Prawie wodnym (szczególnie art. 22, 26, 64,

25 Art Utrzymywanie urządzeń wodnych polega na ich eksploatacji, konserwacji oraz remontach w celu zachowania ich funkcji. 2. Właściciel urządzenia wodnego znajdującego się na śródlądowych wodach powierzchniowych jest obowiązany do zapewnienia obsługi, bezpieczeństwa oraz właściwego funkcjonowania tego urządzenia, z uwzględnieniem wymagań wynikających z warunków utrzymywania wód. 3. Właściciel budowli piętrzącej jest obowiązany zapewnić prowadzenie badań i pomiarów umożliwiających ocenę stanu oraz bezpieczeństwa budowli, a w szczególności: 1) stanów wód podziemnych, ich filtracji przez budowlę, przez podłoże oraz w otoczeniu budowli, 2) wytrzymałości budowli oraz podłoża, 3) stanu urządzeń upustowych, 4) zmian na górnym i na dolnym stanowisku budowli. 4. W ramach realizacji obowiązku, o którym mowa w ust. 3, budowle piętrzące stanowiące własność Skarbu Państwa, zaliczone na podstawie przepisów ustawy - Prawo budowlane do I lub II klasy, poddaje się okresowym badaniom wykonywanym przez ośrodek technicznej kontroli zapór Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. 5. Zakład, który wzniósł urządzenie wodne bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego, jest obowiązany do jego rozebrania na własny koszt.

26 Brak wystarczających środków finansowych na bieżącą realizację zadań określonych zarówno w Prawie wodnym (szczególnie art. 22, 26, 64, 75)

27 Art Programowanie, planowanie, nadzorowanie wykonywania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, w trybie określonym w art. 74 ust. 2, urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz utrzymywanie melioracji wodnych podstawowych, a także wykonywanie uprawnień, o których mowa w art. 74 ust. 3 i 4, należy do marszałka województwa. 2. Zadania, o których mowa w ust. 1, marszałek województwa realizuje jako zadania z zakresu administracji rządowej.

28 Brak wystarczających środków finansowych na bieżącą realizację zadań określonych zarówno w Prawie wodnym (szczególnie art. 22, 26, 64, 75) jak i Prawie budowlanym (art. 61,

29 Art. 61. Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2. art. 5 ust Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w ust. 1 pkt 1-7.

30 Brak wystarczających środków finansowych na bieżącą realizację zadań określonych zarówno w Prawie wodnym (szczególnie art. 22, 26, 64, 75) jak i Prawie budowlanym (art. 61, 62) powoduje naruszenie prawa poprzez niesystematyczne wykonywanie tych prac.

31 Art Obiekty powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę: 1) okresowej kontroli, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego: a) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, b) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska, c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych); 2) okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów. 1a. W trakcie kontroli, o której mowa w ust. 1, należy dokonać sprawdzenia wykonania zaleceń z poprzedniej kontroli. 2. Obowiązek kontroli, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, nie obejmuje właścicieli i zarządców: 1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych; 2) obiektów budowlanych: a) budownictwa zagrodowego i letniskowego, b) wymienionych w art. 29 ust Właściwy organ - w razie stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części, mogącego spowodować zagrożenie: życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska - nakazuje przeprowadzenie kontroli, o której mowa w ust. 1, a także może żądać przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu lub jego części. 4. Kontrole, o których mowa w ust. 1, powinny być dokonywane, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6, przez osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności. 5. Kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych, piorunochronnych i gazowych, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. c oraz pkt 2, powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych i gazowych. 6. Kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. c, powinny przeprowadzać: 1) osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim - w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych; 2) osoby posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności - w odniesieniu do przewodów kominowych, o których mowa w pkt 1, oraz do kominów przemysłowych, kominów wolno stojących oraz kominów lub przewodów kominowych, w których ciąg kominowy jest wymuszony pracą urządzeń mechanicznych. 7. Szczegółowy zakres kontroli niektórych budowli oraz obowiązek przeprowadzania ich częściej, niż zostało to ustalone w ust. 1, może być określony w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 7 ust. 3 pkt 2.

32 Wyjaśnienia wymaga również utrzymywanie magazynów przeciwpowodziowych zapisanych jako zadanie własne samorządów. Przykładem jest zakup materiałów, które stanowią jego wyposażenie, a zużywane są w trakcie akcji powodziowej.

33 Podjęcie natychmiastowych działań w trakcie akcji powodziowej uniemożliwiają zapisy ustawy o finansach publicznych z powodu braku wymaganych decyzji finansowych, a opóźniają przepisy o zamówieniach publicznych. Stajemy tu po raz kolejny przed dylematem czy respektować prawo, czy też go łamać traktując jako cel nadrzędny ratowanie życia i zdrowia ludzi.

34 Wykorzystując środki budżetowe mamy nałożony obowiązek wykorzystania ich do końca roku kalendarzowego. Śledząc ich przepływ, ilość wydawanych po drodze decyzji, uchwał zanim trafią do adresata oraz pamiętając że w naszym klimacie są miesiące niekorzystne do wykonywania robót, a także przestrzegając ustawy o zamówieniach publicznych - czasu na wykonawstwo pozostaje ogromnie mało. Przy realizacji zadania wykonywanego ponad 1 rok, a finansowanego ze środków wygasających musimy zrezygnować z jego wykonywania, lub też następny raz naruszyć prawo zaciągając zobowiązania bez pokrycia (wiedząc, że środki w następnym roku otrzymamy) lub podzielić sztucznie zadanie co jest w sprzeczności z ustawą o zamówieniach publicznych.

35 Te spostrzeżenia nasuwają wniosek, że budżet konstruowany jest dla wygody jego obsługi, a nie celów, które przy jego pomocy mamy osiągać.

36 Niedoskonałość zapisów prawa powoduje ponadto: - stosowanie przez organa wygodną im interpretację, zapominając o zamyśle i intencji tworzących to prawo. - obawa a nawet zastraszanie w podejmowaniu decyzji. - element samozachowawczy w kontekście przyszłej kontroli i jej skutków

37 Reasumując nieodzownym więc jest przeanalizowanie niniejszych spostrzeżeń, a także wyłączenie na okres akcji powodziowej niektórych zapisów znajdujących się w ustawach - o ochronie przyrody i przepisach towarzyszących - o finansowaniu publicznych i jego naruszaniu - o zamówieniach publicznych

38 Jesteśmy przekonani, że uwzględnienie tych spostrzeżeń, nie da podstaw do stwierdzenia, że nie wyciągnięto wniosków z tegorocznych powodzi i nie będziemy uczestniczyć w zatapianiu ludzi i ich mienia zgodnie z przepisami prawa.

39 DZIĘKUJĘ