CZĘŚCI MOWY RZECZOWNIK - WPROWADZENIE

Transkrypt

1 CZĘŚCI MOWY RZECZOWNIK - WPROWADZENIE Miejsce w programie: Jest to pierwsze wprowadzenie do gramatyki i jest przedstawiane równolegle z fonetycznymi materiałami do czytania. Prezentacja: 1. Gra grupowa z całą klasą. Musi być grana w sposób bardzo żywiołowy. 2. Poproś dzieci, aby przynosiły rózne rzeczy, np.: Kasiu, przynieś mi dywanik, Jasiu, przynieś pudełko. 3. Po kilku takich przykładach, powiedz: A teraz przynieś mi coś, co nie ma nazwy. 4. Dzieci zazwyczaj zaczynają zgadywać i przynosić różne rzeczy, ale nauczyciel odmawia każdemu z nich: Nie, nie chciałam kwiatka, lub To ma nazwę: nazywa się dziurkacz. 5. Na koniec gry powiedz, aby przynieśli to, co było przedmiotem, o którum myslałeś, np.: Przynieście mi koralik lub: To jest to, co miałam na myśli. Dzieci lubią często powtarzać tę grę. 6. Na koniec podaj dzieciom definicję rzeczownika Definicja: Wszystkie te wyrazy: pudełko, dywanik, koralik, to nazwy rzeczy. Nazwy rzeczy mają specjalną nazwę, to RZECZOWNIKI. 7. Zaproponuj dzieciom: Czy możecie się rozejrzeć i podać mi więcej nazw rzeczy? 8. Dzieci nazywają przedmioty w otoczeniu. Cel: Uświadomienie dzieciom funkcji i znaczenia rzeczownika. Nie możemy mówić o czymś, co nie ma nazwy. Rozumienie, że wszystko co nas otacza musi mieć nazwę. Kontrola błędu: Nauczyciel Wiek: 6 i więcej

2 KARTY OTOCZENIA Materiał: Prezentacja: Czarne pudełko oznaczone RZECZOWNIK zawierające czarne karty, na których wypisane są nazwy przedmiotów w klasie. 1. Dziecko bierze pudełko, czyta wyrazy i umieszcza podpisy obok odpowiednich przedmiotów w klasie lub gromadzi je na dywaniku. 2. Kiedy skończy, zbiera podpisy i odkłada materiał na miejsce. Kontrola błędu: Nauczyciel Wiek: 6 i więcej

3 mata kartka stół kubek stołek roślina podłoga pudełko okno lampa kran litera

4 FARMA - RZECZOWNIK Materiał: Uwaga: zbiór małych zwierząt gospodarskich przechowywany w pudełku z podpisem Farma (kot, koza, kura, itp). podpisy dla każdego zwierzęcia. symbole gramatyczne Rzeczowniki wybierane do użycia przy farmie powinny zgadzać się pod względem rodzaju np: biały kot, a nie: biały mysz Prezentacja: 1. Dziecko wyjmuje zwierzęta gospodarskie z pudełka i układa je pojedyńczo na stole od góry do dołu. 2. Dziecko czyta podpisy i umieszcza je obok odpowiednich zwierząt lub przedmiotów. 3. Kiedy wszystkie karty (podpisy) są rozłożone, zapytaj: Co te karty mówią nam o zwierzętach? 4. Dziecko odpowiada: To są ich nazwy. 5. Zapytaj: Czy pamiętasz, jak nazywają się wyrazy, które są nazwami rzeczy? 6. Jeśli to potrzebne, przypominij dziecku, że do nazywania rzeczy używamy RZECZOWNIKÓW 7. Powiedz: Do nazywania istot używamy również RZECZOWNIKÓW 8. Utrwal poprzez zadanie pytania: Do czego służy rzeczownik? 9. Dziecko odpowiada: Rzeczownik służy do nazywania istot. 10. Wyjmij bryłę lub figurę symbolizującą rzeczownik i powiedz: Rzeczownik jest reprezentowany przez dużą czarną piramidę lub duży czarny trójkąt. 11. Umieść symbol nad rzeczownikiem. 12. Odłóż materiał na półkę. Cel: Nauka czytania i świadomość, że wyrazy do nazywania istot to rzeczowniki. Poznanie i rozpoznawanie symbolu rzeczownika. Wiek: 6 lat

5 kot koń byk kogut baran indyk

6 PYTANIA RZECZOWNIKA Materiał: Prezentacja: nagłówki podklejone czarnym papierem dla kategorii:, KTO?, CO? koszyk z przygotowanymi wcześniej kartkami z rzeczownikami oznaczającymi osoby, miejsca, rzeczy. 1. Zaproś dziecko do stolika. Włóż rękę do worka i powiedz: Mam tu coś. 2. Dziecko instynktownie zapyta:, Co? 3. Powtórz dobitnie: Co? i wyjmij ukryty w worku przedmiot np. ołówek. 4. Zapytaj dziecko: Jaką częścią mowy jest ołówek. 5. Dziecko odpowie: Rzeczownik. 6. Zapytaj dziecko: Na jakie pytanie odpowiada rzeczownik? 7. Dziecko odpowie: Co? 8. Powiedz: Wyobraź sobie, że ktoś stoi za drzwiami. Gdybyś chciała poznać imię tej osoby, jak zapytasz? 9. Intuicyjnie dziecko odpowie: Kto tam jest? 10. Powtórz dobitnie: Kto? 11. Wyjaśnij: Kto? i co? to pytania, na które odpowiadają wszystkie rzeczowniki. 12. Zapytaj w podsumowaniu prezentacji: Na jakie pytania odpowiadają rzeczowniki? 13. Dziecko odpowie: Kto? i co? Rozwinięcie: Zestaw kart : Prezentacja: 10 kart z rzeczownikami odpowiadającymi na pytanie: KTO? i 10 rzeczowników odpowiadających na pytanie: CO? Dwa nagłówki z pytaniami rzeczownika. Karta kontrolna 1. Zaproś dziecko o położenie nagłówków w górnej części stołu. 2. Poproś o posortowanie rzeczowników na dwie kolumny. 3. Dziecko samodzielnie sprawdza swoją pracę z kartą kontrolną.

7 Kontrola błędu: na karcie kontrolnej. Cel: Umiejętność stosowania pytań do rzeczownika: kto? co? (Dla uproszczenia bierzemy pod uwagę trzy kategorie: osoba, miejsce, rzecz.) Wiek: 6 7 lat CO? KTO? OSOBA MIEJSCE RZECZ

8 kobieta auto szkoła żona wózek kościół uczeń książka poczta dziecko stół sklep

9 matka linijka kino policjant uczeń teatr Ola człowiek Wacek niemowlę lokówka obiad

10 Karta kontrolna Pytania rzeczownika Kto? Kobieta żona uczeń dziecko matka policjant Ola Wacek niemowlę człowiek uczeń niemowlę Co? auto szkoła wózek kościół książka poczta stół sklep linijka kino teatr lokówka obiad

11 GRUPY RZECZOWNIKÓW OSOBY, MIEJSCA I RZECZY Materiał: czarne nagłówki dla trzech kategorii: OSOBA, MIEJSCE, RZECZ. karty rzeczownika grupy rzeczowników po 6 rzeczowników z każdej kategorii: osoby, miejsca, rzeczy. Prezentacja: 1. Zaproś dziecko do odczytania na głos kilku kart. 2. Zapytaj: Czy moglibyśmy podzielić te wyrazy na jakieś grupy? 3. Jeśli dzieci same nie wyszczególnią trzech grup rzeczowników: osoba, miejsce, rzecz, to nauczyciel wykłada nagłówki i prosi o odczytanie pierwszego rzeczownika. 4. Możesz zapytać: Kobieta to osoba czy miejsce? 5. Dziecko odpowie: Osoba. 6. Połóż nagłówek OSOBA w górnej części stołu. 7. Przeczytaj kartę reprezentująca przedmiot np.: krzesło. Zapytaj: Czy krzesło to rzecz czy osoba? 8. Dziecko odpowie: Rzecz. 9. Połóż nagłówek RZECZ w górnej części stołu. 10. Przeczytaj kartę reprezentująca miejsce np.: szkoła. Zapytaj: Czy szkoła to miejsce czy osoba? 11. Dziecko odpowie: Miejsce. 12. Nauczyciel kładzie nagłówek MIEJSCE w górnej części stołu. 13. Zaproś dziecko do dopasowania wszystkich kart z zestawu do trzech nagłówków leżących na stole i sprawdzenia swojej pracy z kartą kontrolną. Kontrola błędu: na karcie kontrolnej Rozwiniecie 1 Napisz jednostronicowy tekst na dowolny temat. W tekście użyj rzeczowników z trzech grup rzeczowników. Przygotuj kartę kontrolną z identycznym tekstem, gdzie rzeczowniki - miejsca są zaznaczone na żółto, rzeczowniki - osoby na zielono i rzeczowniki - rzeczy na różowo. Rozwinięcie 2 Daj dziecku kopię tekstu i poproś o zakreślenie: rzeczowników - osoby na zielono, rzeczowników - miejsca na żółto i rzeczowników - rzeczy na różowo. Rozwinięcie 3 Poproś dziecko, aby wypisało wszystkie rzeczowniki z tekstu i podzieliło je na trzy grupy. Rozwinięcie 4 Napisz na jednej stronie jedną kategorię rzeczownika, np. OWOCE, UBRANIA, MEBLE. Zrób z tego książeczkę. Umieść w klasowej bibliotece, aby inni mogli do tego zajrzeć. Rozwinięcie 5 Stwórz kolaż, bazując na jednej z trzech kategorii. Wykonaj go ze zdjęć, sznurka, makaronu, np. kolaż o rodzinie ze zdjęć, papieru ozdobnego, skrawków tkaniny. Wiek: 7 8 lat Cel: Umiejętność przyporządkowywania rzeczowników do kategorii.

12 RZECZOWNIKI POSPOLITE I NAZWY WŁASNE Materiał: Prezentacja: Beżowe nagłówki: RZECZOWNIKI POSPOLITE i NAZWY WŁASNE Zestaw 24 kart z przykładami konkretnych rzeczowników dwóch w/w kategorii 1. Na stole nauczyciel rozkłada kilka karteczek z nazwami własnymi i rzeczownikami pospolitymi. 2. Doprowadź dziecko do konkluzji, że niektóre z wyrazów są pisane wielką literą. 3. Zapytaj: Co oznaczają wyrazy, które są napisane wielką literą. 4. Dziecko odpowie: Są to imiona, nazwy miast, itp. 5. Zapytaj: Czy możemy powiedzieć, że są to takie nazwy, które odnoszą się tylko do jednej szczególnej osoby, rzeczy czy miejsca? 6. Podaj definicje: Takie nazwy, które odnoszą się do konkretnej osoby, rzeczy czy miejsca to nazwy własne. Nazwy własne zawsze piszemy wielką literą. 7. Sprawdź czy dziecko zrozumiało prezentacje przez zadanie pytania: Co to są nazwy własne? 8. Podaj definicje rzeczownika pospolitego: Rzeczowniki pospolite nazywają jakieś osoby, zwierzęta, rzeczy, miejsca itd. w sposób ogólny. 9. Sprawdź, czy dziecko zrozumiało prezentacje przez zadanie pytania: Co to są nazwy pospolite? 10. Zaproś dziecko do pracy z zestawem kart: RZECZOWNIKI WŁASNE I POSPOLITE. 11. Zaproś dziecko do dopasowania wszystkich kart z zestawu do dwóch nagłówków leżących na stole i sprawdzenia swojej pracy z kartą kontrolną. Kontrola błędu: Karta kontrolna Wiek: 7 8 lat Cel: Umiejętność rozróżniania rzeczowników pospolitych i nazw własnych. Rozwinięcie 1 Narysuj swoją rodzinę. Oznacz relacje między członkami rodziny i podpisz (wujek, ciocia, dziadek, itp.) Napisz ich imiona. Rozwinięcie 2 Przyjrzyj się mapie okolic miasta lub innego obszaru i sporządź na jej podstawie listę piętnastu nazw własnych. Zapisz je w zeszycie (np. Wisła, Ośrodek Sportowy w Nadarzynie, Warszawa) Rozwinięcie 3 Gra w Państwa i miasta. Materiał: ołówek

13 karta z tabelą klepsydra lub stoper Zaproś do tej gry co najmniej trzech uczniów. Rozdaj kartę z tabelą i wyjaśnij zasady gry. Gra polega na tym, że jeden z uczniów w myślach wylicza po kolei wszystkie litery alfabetu, głośno zaznaczając moment, w którym rozpoczyna (zazwyczaj mówi x, y, z i milknie, mówiąc w myślach alfabet). Inny uczeń, wcześniej ustalony, w wybranym przez siebie momencie przerywa, mówiąc: Stop. Litera, na której przerwał wyliczanie alfabetu jest wybraną literą. Jeśli wyliczanie alfabetu nie zostało przerwane, a uczeń doszedł do końca alfabetu, wyliczanie zaczyna się od nowa. Nie wolno wymawiać liter Q,Ę,Ó,Ą,Ś,Ł,Ż,Ź,X,V,Ń. Gdy wiadomo, jaka litera została wyznaczona, uczniowie wpisują do swoich tabelek słowa, które zaczynają się na tę literę. W każdej kolumnie powinien znaleźć się jeden rzeczownik pasujący do danej kategorii. Wpisywanie słów kończy się, gdy któryś z uczniów uzupełni wszystkie kategorie i głośno to oznajmi lub gdy wszyscy uczniowie ustalą, że już nic więcej nie są w stanie wymyślić. Można również ograniczyć czas na wpisywanie słów, o którego upływie może sygnalizować klepsydra (czas uzależniony jest od wieku uczniów). Wszyscy uczniowie kolejno czytają wpisane przez siebie słowa poszczególnych kategorii. Za wpisanie poprawnego słowa, którego żaden inny uczeń nie wymyślił, przyznaje sobie 2 punkty, za wpisanie słowa, które ktoś inny wpisał w tę samą kolumnę, przyznaje sobie 1 punkt. Za brak słowa w danej kolumnie nie dolicza się punktu. Gra toczy się tak długo, jak tylko uczniowie maja na to ochotę. państwa miasta rośliny zwierzęta imiona RZECZOWNIKI POSPOLITE NAZWY WŁASNE

14 człowiek kontynent stacja gwiazda jezioro góry morze szczyt miasto wieś gmina państwo

15 Morskie Oko Brwinów Gwiazda Polarna Kasia Grzegorz Wola Rysy Tatry Morze Bałtyckie Europa Polska Piski Małe

16 LICZBA MNOGA RZECZOWNIKÓW Materiał: Prezentacja: beżowe nagłówki :LICZBA POJEDYNCZA, LICZBA MNOGA koszyk z przedmiotami (kilka sztuk takich samych ołówków, spinaczy, gumek) zestaw 24 kart z nazwami konkretnych rzeczowników w liczbie pojedynczej i mnogiej. kilka małych przedmiotów, np. ołówek ołówki, gumka gumki. 1. Zaproś dziecko do stolika i poprosić o wyjęcie po jednym przedmiocie z danego rodzaju z pudełka. Ułóż przedmioty w pionie jeden pod drugim. 2. Podaj dziecku tyko część kart oznaczających liczbę mnogą. Zachęć je do przeczytania kart i położenia ich po lewej stronie przedmiotów. 3. Poproś dziecko o wyjęcie z pudelka pozostałych przedmiotów i ułożenia ich po lewej stronie przedmiotów z pierwszej kolumny. 4. Podaj dziecku tyko cześć kart oznaczających liczbę mnogą. Zachęć je do przeczytania kart i położenia ich po lewej stronie przedmiotów. 5. Zapytaj: Ile jest przedmiotów w pierwszej kolumnie? 6. Dziecko odpowie: Jeden. 7. Zapytaj: Ile jest przedmiotów w drugiej kolumnie? 8. Dziecko odpowie po przeliczeniu: Dwa, cztery, trzy. 9. Uogólnij stwierdzeniem: W drugiej kolumnie jest więcej niż jeden przedmiot. 10. Podaj definicję liczby pojedynczej: Kiedy rzeczownik określa jedną rzecz jest wtedy w liczbie pojedynczej. 11. Podaj definicje liczby mnogiej: Kiedy rzeczownik określa więcej niż jedną rzecz jest wtedy w liczbie mnogiej. 12. Sprawdź, czy dziecko zrozumiało prezentacje przez zadanie pytania: Co to jest liczba pojedyncza i liczba mnoga? 13. Zaproś dziecko do pracy z zestawem kart: RZECZOWNIKI / LICZBA POJEDYNCZA I MNOGA. 14. Zaproś dziecko do dopasowania wszystkich kart z zestawu do dwóch nagłówków leżących na stole i sprawdzenia swojej pracy z kartą kontrolną.

17 LICZBA POJEDYNCZA LICZBA MNOGA Karta kontrolna Liczba pojedyncza ołówek spinacz guma książka telefon ławka litera zeszyt linijka mata półka wózek Liczba mnoga ołówki spinacze gumki książki telefony ławki litery zeszyty linijki maty półki wózki

18 spinacz spinacze ołówek ołówki gumka gumki książka książki telefon telefony ławka ławki

19 litera litery zeszyt zeszyty linijka linijki mata maty półka półki wózek wózki

20 RODZAJ RZECZOWNIKA W LICZBIE POJEDYNCZEJ Materiał: Prezentacja: beżowe nagłówki: RODZAJ ŻEŃSKI, RODZAJ MĘSKI, RODZAJ NIJAKI, a po drugiej stronie odpowiednio: TA, TEN, TO zestaw 24 kart z nazwami rzeczowników w rodzaju żeńskim, rodzaju męskim, rodzaju nijakim 1. Połóż trzy nagłówki TEN, TA, TO w górnej części stołu. Poproś dziecko o ich przeczytanie. 2. Zapytaj dziecko: Czy powiem: TEN dziewczynka czy TA dziewczynka? 3. Intuicyjnie dziecko odpowie: TA dziewczynka. 4. Zapytaj dziecko: Czy powiemy TEN chłopiec czy TA chłopiec? 5. Dziecko odpowie: TEN chłopiec. 6. Zapytaj czy powiemy: TA dziecko czy TO dziecko? 7. Dziecko odpowie: TO dziecko. 8. Podaj dziecku zestaw kart. Poproś o umieszczenie kart pod odpowiednimi nagłówkami. Za każdym razem dziecko zadaje sobie trzy pytania, aż znajdzie odpowiednie dla danego rzeczownika ( ten butelka, ta-butelka, to-butelka.ta butelka) Dziecko sprawdza swoją prace z kartą kontrolną. 9. Kiedy wszystkie rzeczowniki są posegregowane, nauczyciel odwraca nagłówki i podaje definicje : Wszystkie rzeczowniki, które możemy poprzedzić słowem TEN są w rodzaju męskim. Wszystkie rzeczowniki, które możemy poprzedzić słowem TA są w rodzaju żeńskim. Wszystkie rzeczowniki, które możemy poprzedzić słowem T0 są w rodzaju nijakim. Kontrola błędu: na karcie kontrolnej. Wiek: 7 lat Cel: rozpoznawanie rodzaju rzeczowników w licznie pojedynczej.

21 kobieta pan dziecka zeszyt linijka okno mata koszyk pianino sałata wózek ciasto szklanka rower krzesło łyżka widelec miasto miska nóż niebo winda syrop łóżko

22 Rodzaj męski ten Rodzaj żeński ta Rodzaj nijaki to Karta kontrolna Rodzaj rzeczownika w liczbie pojedynczej rodzaj żeński rodzaj męski rodzaj nijaki kobieta pan dziecko linijka zeszyt okno mata koszyk pianino sałata wózek ciasto szklanka rower krzesło łyżka widelec miasto miska nóż niebo winda syrop łóżko

23 RODZAJ RZECZOWNIKA W LICZBIE MNOGIEJ Materiał: Prezentacja: przygotowane czarne nagłówki: RODZAJ MĘSKOOSOBOWY, RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY (na jednej stronie nagłówka) i CI, TE (po drugiej stronie nagłówka) zestaw 24 kart z nazwami rzeczowników w rodzaju męskoosobowym i rodzaju niemęskoosobowym karta kontrolna Prezentacja analogiczna do poprzedniej. Definicje: Wszystkie rzeczowniki, które możemy poprzedzić słowem CI są w rodzaju męskoosobowym. Wszystkie rzeczowniki, które możemy poprzedzić słowem TE są w rodzaju niemęskoosobowym. Kontrola błędu: na karcie kontrolnej. Wiek: 8 lat Cel: rozpoznawanie rodzaju rzeczowników w l. mnogiej. Rodzaj męskoosobowy Rodzaj niemęskoosobowy ci te

24 starcy policjanci chłopcy skarpety koperty dziewczyny ochroniarze zwiadowcy nauczyciele żaby kwiaty maszyny sprzedawcy naukowcy malarze kalendarze butelki spinacze wolontariusze uczniowie aktorzy szczotki perły narzędzia

25 Karta kontrolna Rodzaj męskoosobowy starcy policjanci chłopcy ochroniarze zwiadowcy nauczyciele sprzedawcy naukowcy malarze wolontariusze uczniowie aktorzy Rodzaj niemęskoosobowy skarpety koperty dziewczyny żaby kwiaty maszyny kalendarze butelki spinacze szczotki perły narzędzia

26 Materiał: Prezentacja: RODZAJ RZECZOWNIKA W LICZBIE POJEDYNCZEJ I MNOGIEJ pięć beżowych nagłówków TA, TO, TEN, CI, TE odpowiednio po drugiej stronie RODZAJ ŻEŃSKI, RODZAJ MĘSKI, RODZAJ NIJAKI, RODZAJ MĘSKOOSOBOWY, RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY. dwa nagłówki LICZBA POJDYŃCZA, LICZBA MNOGA zestaw 36 kart karta kontrolna 1. Powtórz informacje z poprzednich dwóch prezentacji. 2. Poproś dziecko o posortowanie kart pod odpowiednimi nagłówkami. 3. Dziecko może sprawdzić swoją prace z karta kontrolna. Karta kontrolna Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki chłopiec dziewczyna dziecko człowiek noga słowo telewizor kreda gniazdo prąd żarówka koło koń krowa źrebię Rodzaj męskoosobowy chłopcy ludzie lekarze żeglarze Rodzaj niemęskoosobowy dziewczyny zupy maszyny bluzki

27 chłopiec dziewczyna dziecko chłopcy dziewczyny człowiek noga słowo ludzie zupy telewizor kreda gniazdo kelnerzy sandały prąd żarówka koło lekarze maszyny koń krowa źrebię żeglarze bluzki

28 RODZAJ RZECZOWNIKA- podsumowanie wiedzy o rzeczowniku Materiał: Prezentacja: nagłówki: LICZBA POJEDYŃCZA, LICZBA MNOGA, RODZAJ ŻEŃSKI, RODZAJ MĘSKI, RODZAJ NIJAKI, RODZAJ MĘSKOOSOBOWY, RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY, RZECZOWNIK POSPOLITY, NAZWA WŁASNA; zestaw 24 rzeczowników karta kontrolną 1. Poproś dziecko o wybranie jednej karty z kart rzeczowników np. KOT. 2. Ułóż wszystkie nagłówki w pionowej kolumnie. 3. W drodze eliminacji zostaw na stole tylko te nagłówki, które odpowiadają rzeczownikowi KOT. 4. Poproś dziecko o podsumowanie: rzeczownika KOT LICZBA POJEDYŃCZA RODZAJ MĘSKI, RZECZOWNIK POSPOLITY, 5. Kontynuuj w ten sam sposób z innymi rzeczownikami. 6. Dziecko może sprawdzić swoją prace z kartą kontrolną.

29 Rafał Zosia Volvo Kowalscy Nowakówny pies kura prosię hydraulicy telewizory Hel Warszawa Gniezno Łukasze Kasie

30 RZECZOWNIK ODMIANA PRZEZ PRZYPADKI I Materiał: Prezentacja: beżowe dwustronne nagłówki: KTO? CO?, a na drugiej stronie JEST, KOGO?CZEGO?, a na drugiej stronie NIE MA, KOMU?CZEMU? - PRZYGLĄDAM SIĘ, KOGO?CO? WIDZĘ, Z KIM?Z CZYM?- SPACERUJĘ, O KIM?O CZYM? MYŚLĘ, O! zestaw kart z nazwami rzeczowników we wszystkich przypadkach, np. mama, mamy, mamie, mamę, mamą, mamie, mamo karta kontrolna 1. Połóż wszystkie nagłówki z czasownikami w kolumnie, porządkując je według przypadków, rozpoczynając od mianownika JEST. Poproś dziecko o ich przeczytanie. 2. Rozłóż jeden zestaw kart z nazwami rzeczowników, np. mama 3. Poproś dziecko, aby wybrało jedną kartę z zestawu i przeczytało. 4. Dziecko wybierze np. mamie 5. Zapytaj dziecko: Czy powiem: WIDZĘ MAMIE czy PRZYGLĄDAM SIĘ MAMIE? 6. Intuicyjnie dziecko odpowie: PRZYGLĄDAM SIĘ MAMIE. 7. Połóż kartę obok nagłówka. 8. Dziecko wybiera kolejną kartę z zestawu, a nauczyciel postępuje w ten sam sposób. 9. Podaj dziecku zestaw kart. Poproś o umieszczenie kart obok odpowiednich nagłówków. 10. Dziecko sprawdza swoją pracę z kartą kontrolną. 11. Kiedy wszystkie rzeczowniki są posegregowane, nauczyciel odwraca nagłówki, na których zapisane są pytania przypadków i mówi: Każdy rzeczownik do czasownika można dopasować poprzez te pytania. Cel: umiejętność przyporządkowywania rzeczowników do pytań przypadków Kontrola błędu: na karcie kontrolnej Wiek: 7 lat

31 Rozwinięcie 1 Wykonaj tabelę z pytaniami przypadków i czasownikami, a także przyporządkowanymi niektórymi rzeczownikami. Pod tabelą umieść rzeczowniki potrzebne do wpisania do tabeli. Poleć dziecku wypełnienie tabeli. Kontrola błędu: na karcie kontrolnej kto? co? jest chłopiec chłopcy kogo? czego? nie ma chłopców komu? czemu? przyglądam się chłopcu kogo? co? widzę? chłopca chłopców z kim? z czym? spaceruję? o kim? o czym? myślę? chłopcach o! (bezpośredni zwrot do kogoś) chłopcze chłopcy Wyrazy: chłopca, chłopcem, chłopcu, chłopcom, chłopcami

32 kto? co? kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? z kim? z czym? o kim? o czym? o! jest nie ma przyglądam się widzę spaceruję myślę (bezpośredni zwrot)

33 Rozwinięcie 2 Napisz kilka zdań, z tzw. lukami. Na końcu każdego zdania (w nawiasie) umieść brakujące rzeczowniki w mianowniku, a wolną przestrzeń poprzedź pytaniami odpowiednich przypadków, np. (kto?)... kupił (co?)... (tata, książka) (komu?)... spodobała się (co?)... rowerowa. (chłopcy, wycieczka) Uczeń ma za zadanie wpisać rzeczownik w odpowiednim przypadku. Przypomnij, że zdanie zaczynamy wielką literą. Kontrola błędu: na karcie kontrolnej Karta kontrolna Rodzaj rzeczownika w liczbie pojedynczej rodzaj żeński rodzaj męski rodzaj nijaki kobieta pan dziecko linijka zeszyt okno mata koszyk pianino sałata wózek ciasto szklanka rower krzesło łyżka widelec miasto miska nóż niebo winda syrop łóżko

34 mama mamy mamie mamę mamą (o) mamie noga nogi nodze nogę nogą (o) nodze butelka butelki butelce butelkę butelką (o) butelce mamo nogo butelko

35 RZECZOWNIK ODMIANA PRZEZ PRZYPADKI II Materiał: Prezentacja: beżowe dwustronne nagłówki: KTO?CO?, a na drugiej stronie MIANOWNIK, KOGO?CZEGO?, a na drugiej stronie DOPEŁNIACZ, KOMU?CZEMU? - CELOWNIK, KOGO?CO? BIERNIK, Z KIM?Z CZYM?- NARZĘDNIK, O KIM?O CZYM? MIEJSCOWNIK, O! WOŁACZ Zestaw kart z nazwami rzeczowników we wszystkich przypadkach, np. mama, mamy, mamie, mamę, mamą, mamie, mamo karta kontrolna 1. Połóż wszystkie nagłówki pytaniami przypadków w górnej części stołu. Poproś dziecko o ich przeczytanie. 2. Rozłóż jeden zestaw kart z nazwami rzeczowników, np. mama 3. Poproś dziecko, aby wybrało jedną kartę z zestawu i przeczytało. 4. Dziecko wybierze np. mamie 5. Zapytaj dziecko: Czy powiem: KTO?CO? MAMIE czy KOMU?CZEMU MAMIE? 6. Dziecko, znając poprzedni materiał, odpowie: KOMU?CZEMU? MAMIE. 12. Dziecko wybiera kolejną kartę z zestawu, a nauczyciel postępuje w ten sam sposób. 13. Podaj dziecku zestaw kart. Poproś o umieszczenie kart pod odpowiednimi nagłówkami. 14. Dziecko sprawdza swoją pracę z kartą kontrolną. Kiedy wszystkie rzeczowniki są posegregowane, nauczyciel odwraca nagłówki, na których zapisane są nazwy przypadków i podaje definicję przypadków. Powiedz, ze nazwy przypadków są bardzo długie i dlatego maja one swoje skróty jest to pierwsza litera nazwy (poza Miejscownikiem, który ma skrót Ms.) Definicja: Pytania, które zadajesz, aby przyporządkować rzeczownik do czasownika to przypadki. Rzeczownik odmienia się przez przypadki.

36 firanka firanki firance firankę firanką firance firanko syrop syropu syropowi syrop syropem syropie syropie woda wody wodzie wodę wodą wodzie wodo

37 Karta kontrolna ODMIANA RZECZOWNIKA PRZEZ PRZYPADKI I Kto? co? jest mama noga butelka Kogo? Czego? Nie ma mamy nogi butelki Komu? Czemu? Przyglądam się mamie nodze butelce Kogo? Co? widzę mamę nogę butelkę Z kim? z czym? Spaceruję mamą nogą butelką O kim? o czym? Myślę (o) mamie (o) nodze (o) butelce O! (bezposredni zwrot) mamo nogo butelko

38 Mianownik Kto? co? Dopełniacz Celownik Biernik Narzędnik Miejscownik Kogo? Czego? Komu? czemu? Kogo? Co? Z kim? z czym? O kim? o czym? Wołacz O!

39 Karta kontrolna ODMIANA RZECZOWNIKA PRZEZ PRZYPADKI II M. Kto? co? firanka syrop woda D. Kogo? Czego? firanki syropu wody C. Komu? Czemu? firance syropowi wodzie B. Kogo? Co? firankę syrop wodę N. Z kim? z czym? firanką syropem wodą Ms. O kim? o czym? (o) firance (o) syropie (o) wodzie W. O! firanko syropie wodo