Wstęp do systemu Unix

Transkrypt

1 Wstęp do systemu Unix Norbert Jankowski Katedra Informatyki Stosowanej Uniwersytet Mikołaja Kopernika NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 1 / 164

2 1 Unix i inne systemy 2 Unix 3 Serwery Wydziałowe i UMK 4 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia 5 Przegląd poleceń Pomoc Co/gdzie... Procesy Czas 6 Archiwizacja gzip tar cpio rsync 7 Powłoki bash bash Zmienne środowiskowe NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 2 / 164

3 Wyrażenia i operatory Postać polecenia Instrukcje bash Funkcje Przykłady skryptów 8 Powłoki csh, tcsh csh Instrukcje csh Przykłady skryptów 9 Wirtualizacja uruchamianie systemów wirtualnych 10 Poczta UMK/WWW 11 Knoppix NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 3 / 164

4 Rola systemu operacyjnego Użytkownik Program System operacyjny Komputer (Hardware) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 4 / 164

5 Unix i inne systemy Systemy operacyjne Windows Unix Mac OS DOS George VMS SO Web OS y Singularity NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 5 / 164

6 Systemy Unix Unix i inne systemy AIX Linux HP-UX Solaris SunOS SCO Unix BSD SO System V NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 6 / 164

7 Systemy Linux Unix i inne systemy [open]suse Knoppix Debian CentOS Ubuntu Gentoo Fedora Red Hat SO Aurox i PLD Linus Torvalds twórca jądra Linuxa NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 7 / 164

8 Unix Unix, użytkownicy, procesy poczta WWW Wielu użytkowników konto(-a) ssh Serwisy NFS Programy Wiele procesów Unix NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 8 / 164

9 Unix Dostęp użytkownika do systemu unix Konsola terminale VNC NX X Serwer Dostęp zdalny Unix telnet ssh TightVNC (Windows) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 9 / 164

10 Konto Unix grupa hasło katalog domowy uid +u-numer Konto shell NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 10 / 164

11 Serwery Wydziałowe i UMK Konto serwer UMK, serwery Wydziałowe Strony LAN: Rozdział 1.3 Dostęp do konta wydziałowego (z powłoką) dla studentów. Strona Po stworzeniu konta na stronach UCI w nocy następuje automatycznie utworzenie konta na serwerze Wydziałowym. Postać uid: XXXXXX, gdzie XXXXXX to numer indeksu Adres poczty: XXXXXX@fizyka.umk.pl a także i.nazwisko.s01@fizyka.umk.pl, gdzie i litera imienia NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 11 / 164

12 Serwery Wydziałowe i UMK Serwery Wydziałowe WWW: Konta z powłoką / Unix: [ferm nobel uran tor].fizyka.umk.pl Poczta: mail.fizyka.umk.pl (SMTP, POP3, IMAP), ameryk.fizyka.umk.pl (POP3) Poczta WWW: poczta.umk.pl IMP Serwer/domena (Studenci) Studenci IMP Dostęp z zewnątrz do Unixa: ameryk.fizyka.umk.pl Dostęp radiowy: Eduroam ( OpenVPN ( NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 12 / 164

13 Serwery Wydziałowe i UMK Logowanie do serwera Unix Secure shell (SSH) ssh następca telnet Konta z powłoką / Unix: [ferm nobel uran tor].fizyka.umk.pl ssh $ ssh adres.maszyny $ ssh uid@adres.maszyny $ ssh ferm.fizyka.umk.pl login as: ziutek ziutek@ferm s password: Last login: Thu Oct 13 4:08: from ciupaga.fizyka.umk.pl ziutek@ferm [~] 12:20$ PUTTY (Windows) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 13 / 164

14 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Pliki i katalogi / boot etc lib bin sbin usr tmp home var modules bin etc include lib log spool /... ziutek pre* *post [abc]*[xyz] [a-z,0-9]* *.txt *.[cc] *.[cc]* *.[cc]?? / /etc /usr/lib.xxxxxxx pliki/katalogi ukryte./etc etc./....../../.../a/b_pod_a NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 14 / 164

15 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Podstawowe operacje na plikach i katalogach pwd cd ls cat, zcat less (more) mkdir rmdir cp mv rm ln NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 15 / 164

16 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia pwd $ pwd /home/ziutek cd $ cd /tmp $ cd podkatalog/xyz/ $ cd - $ cd - $ cd przejście do kat. domowego (cd ) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 16 / 164

17 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia ls $ ls / bin del ff media opt scratch boot dev home misc proc scratch2 d2 etc lib mnt root scratch_biofiz debug.log fc4-smp lost+found net sbin staff $ ls a* $ ls *.c *.txt $ ls *.c /tmp/*.txt NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 17 / 164

18 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia ls $ ls -l /etc drwxr-xr-x 2 root root 4096 lip Suite -rw-r--r-- 1 root root mar a2ps.cfg -rw-r--r-- 1 root root 2562 mar a2ps-site.cfg drwxr-xr-x 4 root root 4096 lip acpi -rw-r--r-- 1 root root 46 lis 2 02:02 adjtime drwxr-xr-x 4 root root 4096 lip alchemist -rw-r--r-- 1 root root 1512 kwi aliases -rw-r root smmsp lis aliases.db drwxr-xr-x 4 root root 4096 lut alsa drwxr-xr-x 2 root root 4096 lis alternatives -rw-r--r-- 1 root root 329 mar anacrontab -rw-r--r-- 1 root root 395 sty ant.conf drwxr-xr-x 2 root root 4096 lip ant.d -rw root root 1 kwi at.deny -rw-r root root 404 lut auditd.conf -rw-r root root 335 lut audit.rules... NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 18 / 164

19 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia ls $ ls -la ~ drwxr-xr-x 34 root root 4096 lis 2 00:10. drwxr-xr-x 28 root root 4096 cze 5 10:56.. -rw-r--r-- 1 root root 421 paź AddPrinterClient -rw-r--r-- 1 root root 0 sty addressbook -rw root root 2285 sty addressbook.lu drwxr-xr-x 3 root root 4096 paź adobe -rw root root 1427 lip anaconda-ks.cfg -rw root root kwi %backup%~ -rw root root 7802 mar bash_history drwxr-xr-x 2 root root 4096 cze 6 12:25 bin drwx root root 4096 paź cache... -a pliki/katalogi ukryte -R rekurencja -t sortowanie po czasie aktualizacji NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 19 / 164

20 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia cat $ ls /etc > /tmp/j23.txt $ cat /tmp/j23.txt 4Suite a2ps.cfg a2ps-site.cfg acpi adjtime alchemist aliases aliases.db alsa alternatives anacrontab ant.conf... $ zcat /var/log/cron.123.gz NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 20 / 164

21 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia cat, more, less $ cat p1 p2 p3 > p $ more /etc/passwd $ less /etc/passwd poruszanie się:,,,, page up, page down, szukanie: /xyz, szukanie dalej: n NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 21 / 164

22 mkdir Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia mkdir $ mkdir /tmp/xyz $ ls -la /tmp/xyz $ mkdir /tmp/xyz/j23 $ ls -lar /tmp/xyz [root@hel ~]# mkdir /tmp/xyz [root@hel ~]# ls -la /tmp/xyz razem 8 drwxr-xr-x 2 root root 4096 lis 2 20:12. drwxrwxrwt 28 root root 4096 lis 2 20:12.. [root@hel ~]# mkdir /tmp/xyz/j23 [root@hel ~]# ls -la /tmp/xyz/j23 razem 8 drwxr-xr-x 2 root root 4096 lis 2 20:13. drwxr-xr-x 3 root root 4096 lis 2 20:13.. $ mkdir -p /tmp/a/b/c/d NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 22 / 164

23 rmdir Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia rmdir $ rmdir /tmp/xyz/j23 $ rmdir /tmp/xyz $ ls -lar /tmp/xyz rmdir /tmp/xyz/j23/ [root@hel ~]# rmdir /tmp/xyz/ [root@hel ~]# ls -lar /tmp/xyz ls: nie ma dostępu do /tmp/xyz: Nie ma takiego pliku ani katalogu NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 23 / 164

24 cp, mv Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia cp, mv $ cp co gdzie $ cp /etc/passwd /tmp/ $ cp /etc/passwd /tmp/xyz $ cp /etc/p* ~/tmp/ $ cp./podkat/*.c /tmp/kopia/ $ mv co gdzie $ mv /etc/passwd /tmp/ $ mv /etc/passwd /tmp/xyz $ mv /etc/p* ~/tmp/ $ mv./podkat/*.c /tmp/kopia/ $ cp -a co gdzie dobre do kopiowania całych drzew z utrzymaniem praw i własności NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 24 / 164

25 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia scp kopiowanie pomiędzy komputerami scp $ scp co gdzie $ scp maszyna5:/tmp/plik. $ scp katabc/* nobel.fizyka.umk.pl:/tmp/ $ scp katabc/* nobel.fizyka.umk.pl:tmp/ $ scp katabc/* ziutek@j23.fizyka.umk.pl:/tmp/ -p zachowuje daty i prawa -r rekurencyjnie katalog Windows: pscp (putty), WinSCP NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 25 / 164

26 rm Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia rm $ rm pliki $ rm *.bak *.txt~ $ rm * $ rm -r ~/kopie $ rm -rf xyz usuwa bez pytania, ostatecznie ;) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 26 / 164

27 touch Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia touch $ touch j23 $ ls j23 [root@hel ~norbert/tmp]# touch j23 [root@hel ~norbert/tmp]# ls -la j23 -rw-r--r-- 1 root root 0 lis 1 11:25 j23 NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 27 / 164

28 linki Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia ln $ cd ~ $ ln -s /var/log/messages m $ ls -la m $ less m [root@hel ~norbert/tmp]# cd ~ [root@hel ~]# ln -s /var/log/messages m [root@hel ~]# ls -la m lrwxrwxrwx 1 root root 17 lis 3 00:29 m -> /var/log/messages [root@hel ~]# less m... Nov 2 04:49:43 hel dhcpd: DHCPINFORM from via eth1 Nov 2 04:49:43 hel dhcpd: DHCPACK to (00:0c:76:4b:27:9b) vi Nov 2 04:49:46 hel dhcpd: DHCPINFORM from via eth1... NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 28 / 164

29 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia $ ln -s ~kolega/projekt/x ~/projekty/ $ rm m usuwa link jeśli to link symboliczny, w przeciwnym razie dowiązanie Link twardy : $ ln ciupaga ciupaga2 $ ln ~kolega/ciupaga. Link twardy tylko w obrębie danej partycji. NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 29 / 164

30 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Prawa dostępu chmod 744 /tmp/p1.txt chmod NNN plikkat u g o rwx rwx rwx chmod chmod u=rwx /tmp/p2.txt u g o a + = r w x s t plikkat u g o a właściciel wł. grupowy inni wszyscy + dodać zabrać = ustaw na r w x s t czytanie pisanie/zmiana wykonywanie/dostęp set[uid gui] del flag NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 30 / 164

31 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia chmod $ chmod 700 plik $ chmod 770 plik $ chmod 777 p* $ chmod 744 plik $ chmod 100 plik $ chmod 0 plik $ chmod 1777 /tmp $ chmod 2770 projektx $ chmod 4550 plik 4-cyfra: 4 s (u), 2 s (g), 1 t NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 31 / 164

32 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia chmod $ chmod u+rw plik $ chmod u+rw p* $ chmod go-rw plik $ chmod go=rw plik $ chmod u=rwx plik $ chmod go= plik $ chmod u+x plik $ chmod a+x -R plik chmod $ chmod u+s prog $ chmod g+s katal $ chmod +t /tmp -rwsr-xr-x 1 root root wrz /usr/bin/passwd ll /tmp drwxrwxrwt 26 root root 4096 lis 24 12:05. NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 32 / 164

33 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Strona WWW użytkownika xyz a prawa dostępu Katalog startowy ~xyz/public_html Plik startowy index.html $ chmod 711 ~xyz $ chmod 711 ~xyz/public_html $ chmod 744 ~xyz/public_html/* index.htm, index.php,...??? prosty sposób na współdzielenie zasobów... NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 33 / 164

34 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Regulacja praw tworzonych plików i katalogów umask Zabranie praw czytania i pisania dla grupy i innych: $ umask 066 Zabranie wszystkich praw dla grupy i innych: $ umask 077 Zabranie wszystkich praw dla innych użytkowników: $ umask 007 NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 34 / 164

35 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Ustawianie właściciela chown i chgrp chown $ chown j23 plik $ chown j23.stud plik $ chown -R j23.stud katal chgrp $ chgrp stud prog $ $ chmod g+s proj33 /work/proj33 $ chgrp -R proj33 /work/proj33 NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 35 / 164

36 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Wyszukiwanie find find Wyszukuje wszystko z. $ find. Wyszukuje wszystko z /tmp/xyz $ find /tmp/xyz Wyszukaj pliki a* z. i podkatalogów $ find. -name "a*" -print $ find. -name "a*"./programy/snnsv3.3/examples/art1_letters.cfg./programy/snnsv3.3/examples/art1_letters.net./programy/snnsv3.3/examples/art1_letters.pat... $ find. -mtime -20 \( -name "*.c" -or -name "*.h" \) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 36 / 164

37 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia find $ find. -name "a*" -mtime +2 $ find. -name "*.c" -name "*.h" -atime +2 -xdev (-mount) tylko dana partycja / urządzenie -newer file elementy młodsze niż file -anewer file j.w. tylko czas dostępu -type [f d l] -group g -user u -size +100M -delete $ find. -exec echo xx {} yy \; xx. yy xx./root yy xx./t yy xx./diary yy xx./lan yy NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 37 / 164

38 mc Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Norton commander MC Total commander NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 38 / 164

39 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Selekcja wierszy z pliku grep $ grep tekst plik $ grep -i tekst plik $ grep -v tekst plik $ grep ^poczatek plik $ grep koniec$ plik -i nie rozróżnia małe/duże -l nazwy plików -n numery wierszy -v tekst wiersze bez tekst [root@hel ~]# grep ^tom /etc/passwd tomkoz:x:5613:102:tomasz Korzeniewski:/home/tomkoz:/bin/tcsh tomlacz:x:5156:105:tomasz Laczkowski:/home/tomlacz:/bin/tcsh tomek:x:6787:105:tomasz Dziubak:/home/tomek:/bin/tcsh... NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 39 / 164

40 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Początki i końce plików head i tail head $ head /etc/passwd $ head -5 /etc/passwd $ head -n 5 /etc/passwd $ head -n -5 /etc/passwd tail $ tail /var/log/messages $ tail -200 /var/log/messages $ tail -f /var/log/messages NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 40 / 164

41 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Zliczanie znaków, słów, wierszy wc wc $ wc /etc/passwd $ wc -l /etc/passwd $ wc plik1 plik2 plik3 -c znaki -w słowa -l wiersze NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 41 / 164

42 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia sort, uniq sort $ sort $ sort plik $ sort -n $ ls -l sort -k 5 $ sort -k 3 -t: /etc/passwd -n numerycznie (nie-alfanumeryczne) -r odwrotny porządek -tsep separoator pól to SEP -k N sortuje względem kolumny N uniq $ uniq plik NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 42 / 164

43 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Porównywanie plików diff $ diff plika plikb $ diff /etc/passwd /etc/passwd~ > s211232:x:5538:104:karol Piotr Świetlik:/home/s211232:/bin/tcsh 1477a1599,1600 > s188923:x:5633:104:lukasz Mentel:/home/s188923:/bin/tcsh > s201370:x:5634:104:tomasz Pawlak:/home/s201370:/bin/tcsh 1505a1629 > s183675:x:5583:104:marcin Szupke:/home/s183675:/bin/tcsh 1544,1717d1667 < :x:5712:104:Mateusz Jędrzej Baziński:/home/227198:/bin/tcs < :x:5713:104:Konrad Pawlak:/home/233633:/bin/tcsh diff3 CVS, SVN NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 43 / 164

44 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Analiza zajętości partycji df $ df /tmp $ df ~ $ df. $ df [root@ciupaga ~]# df System plików bl. 1K B użyte dostępne %uż. zamont. na /dev/root % / /dev/sda % /boot /dev/shm % /dev/shm /dev/sda % /staff /dev/sda % /images /dev/sda % /tmp /dev/sda % /var /dev/sdb % /windows -h KB/MB/GB... NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 44 / 164

45 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Analiza zajętości katalogów du $ du $ du -s * [root@hel /staff/stud]# du -s * s s s s s s s s s Informacje w KB Kiedyś należało dodać -k aby informacje były w KB. NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 45 / 164

46 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia Montowanie urządzeń mount $ mount /dev/sda1 /kat1 $ mount -t ext3 /dev/sda1 /kat1 $ mount -t ntfs /dev/sda1 /kat1 $ mount /dev/cdrom /media/cdrom $ mount maszynaabc:/work/projektx /work/projektx $ mount -o loop -t iso9660 obrazcd.iso /tmp/jakiskat $ mount -t smbfs //maszyna/udział /tmp/jakiskat -o \ username=win_user,password=hasło umount $ umount /kat1 umount wymaga aby udział nie był używany! exportfs -o rw maszyna:/usr/tmp udostępnienie udziału maszynie maszyna. Por. plik /etc/exports NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 46 / 164

47 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia mount /dev/root on / type ext3 (rw) /dev/proc on /proc type proc (rw) /dev/sys on /sys type sysfs (rw) /dev/devpts on /dev/pts type devpts (rw,gid=5,mode=620) /dev/sda1 on /boot type ext3 (rw) /dev/shm on /dev/shm type tmpfs (rw) /dev/sda7 on /staff type ext3 (rw,noatime,usrquota,barrier=1) /dev/sda8 on /images type ext3 (rw,noatime,barrier=1) /dev/sda5 on /tmp type ext3 (rw,noatime) /dev/sda2 on /var type ext3 (rw,noatime) /staff on /misc/staff type none (rw,bind)... /misc/staff/dokt/drpepe on /home/drpepe type none (rw,bind) /misc/staff/kis/duch on /home/duch type none (rw,bind) /misc/staff/ifiz/jacek on /home/jacek type none (rw,bind) /misc/staff/stud/ on /home/ type none (rw,bind) /misc/staff/ifiz/milosz on /home/milosz type none (rw,bind) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 47 / 164

48 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia /etc/fstab /etc/fstab LABEL=/ / ext3 defaults 1 1 LABEL=/boot /boot ext3 defaults LABEL=/staff /staff ext3 usrquota,noatime,barrier=1 /dev/sdb1 /windows ext3 noatime,barrier=1 1 2 LABEL=/tmp /tmp ext3 noatime 1 2 LABEL=/var /var ext3 noatime 1 2 /dev/sda6 swap swap defaults 0 0 mount/fstab $ mount /var mount/fstab/nfs jako element /etc/fstab ciupaga:/software /software nfs rw,defaul NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 48 / 164

49 Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia /etc/exports NFS /etc/exports /scratch /24(rw,root_squash) /software /23(rw,no_root_squash) #/software (rw,no_root_squash) #/software /23(ro,root_squash) #/software /24(ro,root_squash) root_squash export -a root nobody (na kliencie) eksportuje to co jest w /etc/exports NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 49 / 164

50 dd Pliki, katalogi, partycje i ich narzędzia dd $ dd if=/dev/cdrom of=cd.iso $ dd if=/dev/dvd of=/tmp/dvd.iso Tworzy 1GB plik duzy_plik $ dd if=/dev/zero of=duzy_plik bs=1024k count=1024 Poniższe może sie przyda do oceny prędkości czytania urządzenia w połączeniu z sync $ dd if=duzy_plik of=/dev/null $ dd if=duzy_plik of=/dev/null bs=1024 NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 50 / 164

51 Pomoc Przegląd poleceń Pomoc man $ man ls LS(1) NAME ls - list directory contents User Commands SYNOPSIS ls [OPTION]... [FILE]... DESCRIPTION List information about the FILEs (the current directory by defa Sort entries alphabetically if none of -cftuvsux nor --sort. Mandatory arguments to long options are mandatory for short op too. -a, --all NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 51 / 164

52 Przegląd poleceń Pomoc man $ man -s 3 printf PRINTF(3) Linux Programmer s Manual PRIN NAME printf, fprintf, sprintf, snprintf, vprintf, vfprintf, vspr vsnprintf - formatted output conversion SYNOPSIS #include <stdio.h> int printf(const char *format,...); int fprintf(file *stream, const char *format,...); int sprintf(char *str, const char *format,...); int snprintf(char *str, size_t size, const char *format,...); NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 52 / 164

53 Przegląd poleceń Pomoc info $ info find File: find.info, Node: Invoking find, Next: Invoking locate, Up: Refer 6.1 Invoking find =================== find [-H] [-L] [-P] [FILE...] [EXPRESSION] find searches the directory tree rooted at each file name FILE by evaluating the EXPRESSION on each file it finds in the tree. The options -H, -L or -P may be specified at the start of the command line (if none of these is specified, -P is assumed). If you specify more than one of these options, the last one specified takes NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 53 / 164

54 Kto Przegląd poleceń Co/gdzie... who $ who [norbert@hel ~]$ who root pts/ :09 (norbert.vpn.phys.uni.torun.pl) jkob pts/ :46 (:1.0) jkob pts/ :46 (:2.0) w $ w [root@hel /var/log]# w 14:57:41 up 58 days, 4:43, 3 users, load average: 0,77, 0,98, 0,91 USER TTY FROM LOGIN@ IDLE JCPU PCPU WHAT root pts/0 norbert.vpn.phys 13: s 0.55s 0.01s w jkob pts/6 :1.0 29Oct08 24days 0.08s 0.08s -tcsh jkob pts/7 :2.0 29Oct08 24days 0.25s 0.25s -tcsh NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 54 / 164

55 Który, gdzie Przegląd poleceń Co/gdzie... which $ which [norbert@hel /]$ which find /usr/bin/find where $ where [norbert@hel ~]$ where find /usr/bin/find./find NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 55 / 164

56 finger Przegląd poleceń Co/gdzie... finger $ finger tomek [root@hel /staff/stud]# finger tomek Login: tomek Name: Tomasz Dziubak Directory: /home/tomek Shell: /bin/tcsh Never logged in. New mail received nie lis 23 18: (CET) Unread since nie wrz 14 21: (CEST) No Plan..plan plik z planem/opisem (o danej osobie) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 56 / 164

57 Procesy ps $ ps Przegląd poleceń Procesy [norbert@hel ~]$ ps PID TTY TIME CMD 3788 pts/0 00:00:00 ps pts/0 00:00:00 tcsh [norbert@hel ~]$ ps $ ps l $ ps u [norbert@hel ~]$ ps u USER PID %CPU %MEM VSZ RSS TTY STAT START TIME COMMAND norbert pts/0 R+ 01:16 0:00 ps u norbert pts/0 S 00:10 0:00 -tcsh -l jeszcze więcej... NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 57 / 164

58 Przegląd poleceń Procesy ps $ ps au [norbert@hel ~]$ ps au USER PID %CPU %MEM VSZ RSS TTY STAT START TIME COMMAND norbert pts/0 R+ 01:16 0:00 ps au root tty2 Ss+ Sep26 0:00 /sbin/mingetty root tty3 Ss+ Sep26 0:00 /sbin/mingetty root tty4 Ss+ Sep26 0:00 /sbin/mingetty root tty5 Ss+ Sep26 0:00 /sbin/mingetty root tty6 Ss+ Sep26 0:00 /sbin/mingetty root pts/0 Ss 00:09 0:00 -tcsh root pts/0 S 00:10 0:00 su - norbert norbert pts/0 S 00:10 0:00 -tcsh jkob pts/6 Ss+ Oct29 0:00 -tcsh jkob pts/7 Ss+ Oct29 0:00 -tcsh sjw pts/1 Ss+ Oct09 0:00 -bin/tcsh... NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 58 / 164

59 Przegląd poleceń Procesy ps $ ps aux USER PID %CPU %MEM VSZ RSS TTY STAT START TIME COMMAND root ? Ss Sep26 0:23 init [3] root ? S< Sep26 0:00 [kthreadd] root ? S< Sep26 0:00 [migration/0] root ? S< Sep26 9:31 [ksoftirqd/0] root ? S< Sep26 0:13 [watchdog/0] root ? S< Sep26 1:01 [events/0] root ? S< Sep26 0:00 [khelper] root ? S< Sep26 3:56 [kblockd/0] root ? S< Sep26 0:00 [kacpid] root ? S< Sep26 0:00 [kacpi_notify] root ? S< Sep26 0:00 [cqueue] root ? S< Sep26 0:00 [ksuspend_usbd]... $ ps -U xyz u $ ps axu grep xyz -U uruchomiony przez uid, -u efektywny uid ps eflu norbert NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 59 / 164

60 Przegląd poleceń Procesy top $ top top - 01:40:39 up 63 days, 14:21, 9 users, load average: 0.00, 0.00, 0.00 Tasks: 217 total, 1 running, 216 sleeping, 0 stopped, 0 zombie Cpu(s): 0.1% us, 0.2% sy, 0.0% ni, 99.7% id, 0.1% wa, 0.0% hi, 0.0% si Mem: k total, k used, k free, k buffers Swap: k total, k used, k free, k cached PID USER PR NI VIRT RES SHR S %CPU %MEM TIME+ COMMAND norbert R :00.06 top 1 root S :17.62 init 2 root RT S :21.02 migration/0 3 root S :00.02 ksoftirqd/0 4 root RT S :01.74 migration/1 5 root S :00.02 ksoftirqd/1 6 root RT S :02.28 migration/2 7 root S :00.05 ksoftirqd/2 10 root S :02.57 events/0 VIRT = SWAP + RES RES = CODE + DATA DATA = data + stack SHR pamięć współdzielona z innymi procesami NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 60 / 164

61 Usuwanie procesów Przegląd poleceń Procesy kill $ kill 1234 $ kill Zabija wszystkie procesy do których ma się prawa (nigdy nie wykonywać jako root!): $ kill -9 0 NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 61 / 164

62 Przegląd poleceń Zmiana priorytetów procesów Procesy nice, renice $ nice -priorytet proces argumenty $ nice -19 prg $ nice -19 dlugie_obliczenia $ nice -19 jakas_archiwizacja $ renice priorytet PID $ renice NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 62 / 164

63 Zadania Przegląd poleceń Procesy CTRL-c przerywa zadanie, CTRL-z zawiesza zadanie Uruchomienie zadania w tle $ find / -name "core" > /tmp/wynik & $ nohup find / -name "core" > /tmp/wynik & jobs $ jobs [root@hel ~norbert/tmp]# emacs zzz...[ctrl-z] [root@hel ~norbert/tmp]# find / > zzz & [2] [root@hel ~norbert/tmp]# jobs [1] + Suspended emacs zzz [2] - Running find / > zzz NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 63 / 164

64 Przegląd poleceń Procesy fg przywracanie wykonywania $ fg %1 bg kontynuacja wykonywania w tle $ bg %2 jobs, kill %N [root@hel ~norbert/tmp]# jobs [2] + Suspended find / > zzz [root@hel ~norbert/tmp]# kill %2 [2] Terminated find / > zzz NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 64 / 164

65 Przegląd poleceń Zmiana tożsamości $ su $ su - $ su -c polecenie userxyz $ su norbert $ su - norbert $ su $ su - [root@hel ~]# su norbert [norbert@hel /root]$ exit exit [root@hel ~]# su - norbert [norbert@hel ~]$ su Hasło: [norbert@hel /home/norbert]# exit exit [norbert@hel ~]$ su - Hasło: [root@hel ~]# NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 65 / 164

66 Przegląd poleceń Data, czas, strefa czasowa Czas date $ date MMDDhhmm[[CC]YY][.ss] $ date $ date +%y%m%d-%h%m%s pon, 13 lis 2008, 10:18:16 CET Ustawianie strefy czasowej ln -sf /usr/share/zoneinfo/your/zone /etc/localtime ln -sf /usr/share/zoneinfo/europe/warsaw /etc/localtime Synchronizacja zegara $ rdate -s ntp.task.gda.pl NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 66 / 164

67 Liczenie zużytego czasu Przegląd poleceń Czas time $ time polecenie arg1 arg2... $ time grep kot /etc/* u 0.039s 0: % 0+0k io 0pf+0w %Uuser %Ssystem %Eelapsed %PCPU (%Xtext+%Ddata %Mmax) NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 67 / 164

68 Drukowanie Przegląd poleceń lpr $ lpr -Pabc plik lpq $ lpq -Pabc lprm $ lprm nr_zad NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 68 / 164

69 Przegląd poleceń mail łatwy sposób wysłania a Ten sposób obsługi jest szczególnie przydatny dla skryptów. mail $ mail -s tytul adresat $ mail -s swieta j23@fizyka.umk.pl < tresc_listu Przydatne dla różnych typów alarmów/komentarzy 2 SMS... CTRL-d koniec pliku NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 69 / 164

70 Przegląd poleceń at, atq, atrm, batch Wykonywanie zadań w kolejkach i w określonym czasie. Wyjście i wyjście błędów przesyłane jest em. at $ at [-q kolejka] [-f plik_z_zadaniami] CZAS $ xx [root@hel ~]# at 7:11 at> zadanie1 at> <EOT> job 102 at Mon Dec 8 07:11: [root@hel ~]# [root@hel ~]# at 7:11 Dec 13 at> zadanie2 at> <EOT> job 103 at Sat Dec 13 07:11: q [a-z] kolejki są nazywane literami od a do z. Z czym także wiążą się priorytety NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 70 / 164

71 Przegląd poleceń at ~]# at 7:11 Dec 13, 2010 at> zadanie3 at> <EOT> job 104 at Mon Dec 13 07:11: ~]# ~]# at -f plik 7:11 Dec 13, 2010 job 105 at Mon Dec 13 07:11: ~]# atq $ atq [root@hel ~]# atq 102 Mon Dec 8 07:11: a root 103 Sat Dec 13 07:11: a root 104 Mon Dec 13 07:11: a root 105 Mon Dec 13 07:11: a root [root@hel ~]# NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 71 / 164

72 Przegląd poleceń atrm ~]# atrm ~]# atq 102 Mon Dec 8 07:11: a root 105 Mon Dec 13 07:11: a root [root@hel ~]# batch [norbert@hel ~]$ batch < plik job 109 at Tue Dec 2 11:46: [norbert@hel ~]$ NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 72 / 164

73 Przegląd poleceń Dziennik zadań cyklicznych crontab MIN GODZ DZIEŃ-Mie MIES DZIEŃ-Tyg z-a-d-a-n-i-e crontab $ crontab plik $ crontab [-u user] [-l] [-e] [-r] [norbert@hel ~]$ crontab 2 13 * * 7 skrypt13 [norbert@hel ~]$ crontab -l 2 13 * * 7 skrypt13 [norbert@hel ~]$ crontab -r [norbert@hel ~]$ crontab -l no crontab for norbert -e edycja */30 * * * * /root/bin/chkfw.sh >> /var/log/chkfw.log co 30 minut * * /root/bin/wbijanieciupagi wyk. o godz 8:00, każdego 13-tego dnia miesiąca NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 73 / 164

74 Przegląd poleceń Narzędzia tworzenia systemów plików mkfs $ mkfs.ext3 /dev/sdc4 $ mkfs.ext3 -L /boot /dev/sdc4 $ mkfs.ntfs /dev/hdb1 $ mkfs.msdos /dev/hdb1 $ mkfs.reiserfs /dev/sdb1 mkswap /dev/sda4 dd if=/dev/zero of=plik_wymiany bs=1024 count=65536; swapon plik_wymiany tune2fs... fsck /dev/sdb2 -a auto-naprawa NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 74 / 164

75 Kompresja Archiwizacja gzip gzip, gunzip $ gzip plik tworzy: plik.gz $ gunzip plik.gz tworzy plik i usuwa plik.gz -d dekompresja (dla gzip) -c wynik na std wyjście -r rekurencyjnie podróżuje po katalogu (także dla gzunip) compress, uncompress $ compress plik tworzy: plik.z $ uncompress plik.z tworzy plik i usuwa plik.z NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 75 / 164

76 tar Archiwizacja tar tar c $ tar cvf archiwum.tar./projektx [root@hel ~norbert]# tar cvf archiwum.tar projektx projektx/ projektx/a1 projektx/a2 projektx/a3 c create v verbose f file NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 76 / 164

77 Archiwizacja tar tar c tworzenie archiwum $ tar cvf -./projektx gzip > archiwum.tar.gz [root@hel ~norbert]# tar cvf -./projektx gzip > archiwum.tar.gz./projektx/./projektx/a1./projektx/a2./projektx/a3 [root@hel ~norbert]# ll archiwum.tar.gz -rw-r--r-- 1 root root 162 lis 30 23:43 archiwum.tar.gz tar c $ tar czf archiwum.tar.gz./projektx NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 77 / 164

78 Archiwizacja tar tar t podgląd archiwum $ tar tf archiwum.tar $ tar tzf archiwum.tar.gz $ gzip -cd archiwum.tar.gz tar tvf - $ tar tvzf archiwum.tar.gz [root@hel ~norbert]# tar tzf archiwum.tar.gz./projektx/./projektx/a1./projektx/a2./projektx/a3 [root@hel ~norbert]# tar tvzf archiwum.tar.gz drwxr-xr-x root/root :39./projektX/ -rw-r--r-- root/root :39./projektX/a1 -rw-r--r-- root/root :39./projektX/a2 -rw-r--r-- root/root :39./projektX/a3 NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 78 / 164

79 Archiwizacja tar tar x wyciąganie z archiwum $ tar xf archiwum.tar $ tar xzf archiwum.tar.gz $ gzip -cd archiwum.tar.gz tar xvf - $ tar xvzf archiwum.tar.gz [root@hel ~norbert]# tar xvzf archiwum.tar.gz./projektx/./projektx/a1./projektx/a2./projektx/a3 NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 79 / 164

80 Archiwizacja tar tar tar $ tar cf - projektx/ tar xvf - -C ~/tmp/ [root@hel ~norbert]# tar cf - projektx/ tar xvf - -C ~/tmp/ projektx/ projektx/a1 projektx/a2 projektx/a3 $ tar cf - projektx/ ssh ferm tar xf - -C ~/tmp/ NJ/Unix (KIS) Wstęp do systemu Unix 80 / 164