(13) B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) PL B1. (54) Olej silnikowy C10M 169/04

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia (51) IntCl6 C10M 169/04 (54) Olej silnikowy (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 06/96 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 07/97 (73) Uprawniony z patentu: Instytut Technologii Nafty im.profesora Stanisława Piłata, Kraków, PL Rafineria Gdańska S.A, Gdańsk, PL (72) Twórcy wynalazku: Kazimierz Chłobowski, Kraków, PL Winicjusz Stanik, Kraków, PL Elżbieta Przyłuska, Kraków, PL Bogusław Szczerski, Kraków, PL Wiesława Urzędowska, Kraków, PL Włodzimierz Dyrka, Gdańsk. PL Mariusz Lipowicz, Gdańsk, PL Mieczysław Bromszewski, Gdańsk, PL Krzysztof Naruszewicz, Gdańsk, PL Andrzej Dudek, Gdańsk, PL Stanisław Antkiewicz, Gdańsk, PL Ryszard Kącki, Gdańsk, PL PL B1 (57) 1. Olej silnikowy do wysokosprawnych silników z zapłonem samoczynnym, składający się z oleju bazowego uszlachetnionego modyfikatorami lepkości, depresatorami, kompozycją dodatków i ewentualnie związkami przeciwpiennymi, znamienny tym, że zawiera 95,0 do 75.0 części masowych oleju mineralnego o lepkości kinematycznej w 100 C od 5,0 mm2/s do 30 mm2/s, otrzymanego z frakcji ropy naftowej, selektywnie rafinowanej, odparafinowanej, korzystnie hydrorafinowanej i/lub oleju mineralnego o lepkości kinematycznej w 100 C od 4,0 mm2/s do 15,0 mm2/s o wysokim wskaźniku lepkości powyżej 110, pochodzącego z hydrokrakingu frakcji ropy naftowej, odparafinowanego, do 1,5 części masowych modyfikatora lepkości, do 0,6 części masowych depresatora i ewentualnie dodatku przeciwpiennego i 5.0 do 25 części masowych wielofunkcyjnej kompozycji dodatków, zawierającej związki metaliczne wapnia stanowiących mieszaninę 1,0 do 50,0 części masowych, korzystnie 5,0 do 40,0 części masowych wysokozasadowych i/lub niskozasadowych siarkowanych fenolanów wapnia i 1,0 do 40,0 części masowych, korzystnie 3,0 do 30,0 części masowych niskozasadowych i/lub wysokozasadowych stearynianów wapnia, 10,0 do 40,0 części masowych, korzystnie 10,0 do 30,0 części masowychpolibutenobursztynoimidówtypu monopolibutenobursztynoimidów i bispolibutenobursztynoimidów, korzystnie bispolibutenobursztynoimidów i/lub wysokocząsteczko-wych pohbutenobursztynoimidów i 1,0 do'25,0 części masowych, korzystnie 3,0 do 20.0 części masowych cynkowych pochodnych 0,0-diestrów kwasu ditiofosforowego.

2 Olej silnikowy Z a s t r z e ż e n i a p a t e n t o w e 1. Olej silnikowy do wysokosprawnych silników z zapłonem samoczynnym, składający się z oleju bazowego uszlachetnionego modyfikatorami lepkości, depresatorami, kompozycją dodatków i ewentualnie związkami przeciwpiennymi, znamienny tym, że zawiera 95,0 do 75,0 części masowych oleju mineralnego o lepkości kinematycznej w 100 C od 5,0 mm2/s do 30 mm2/s, otrzymanego z frakcji ropy naftowej, selektywnie rafinowanej, odparafinowanej, korzystnie hydrorafinowanej i/lub oleju mineralnego o lepkości kinematycznej w 100 C od 4,0 mm2/s do 15,0 mm2/s o wysokim wskaźniku lepkości powyżej 110, pochodzącego z hydrokrakingu frakcji ropy naftowej, odparafinowanego, do 1,5 części masowych modyfikatora lepkości, do 0,6 części masowych depresatora i ewentualnie dodatku przeciwpiennego i 5,0 do 25 części masowych wielofunkcyjnej kompozycji dodatków, zawierającej związki metaliczne wapnia stanowiących mieszaninę 1,0 do 50,0 części masowych, korzystnie 5,0 do 40,0 części masowych wysokozasadowych i/lub niskozasadowych siarkowanych fenołanów wapnia i 1,0 do 40,0 części masowych, korzystnie 3,0 do 30,0 części masowych niskozasadowych i/lub wysokozasadowych stearynianów wapnia, 10,0 do 40,0 części masowych, korzystnie 10,0 do 30,0 części masowych polibutenobursztynoimidów typu monopolibutenobursztynoimidów i bispolibutenobursztynoimidów, korzystnie bispolibutenobursztynoimidów i/lub wysokocząsteczkowych polibutenobursztynoimidów i 1,0 do 25,0 części masowych, korzystnie 3,0 do 20,0 części masowych cynkowych pochodnych 0,0-diestrów kwasu ditiofosforowego. 2. Olej silnikowy, według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera metaliczne związki wapnia, stanowiące wysokozasadowe i/lub niskozasadowe siarkowane fenolany wapnia, w których stosunek zawartości metalu w rezerwie alkalicznej do zawartości metalu w normalnym siarkowym alkilofenolanie wapnia wynosi 1,05 do 20,00, korzystnie 1,05 do 10,00 i stosunek molowy siarki do wapnia wynosi 0,05 do 1,5, korzystnie 0,05 do 1, Olej silnikowy, według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera wysokocząsteczkowe polibutenobursztynoimidy, powstałe z usieciowienia monopolibutenobursztynoimidów i bispolibutenobursztynoimidów w ilości 10,0 do 40,0 części masowych, korzystnie przy zachowaniu stosunku masowego polibutenobursztynoimidów do wysokocząsteczkowych polibutenobursztynoimidów powstałych z usieciowienia monopolibutenobursztynoimidów i/lub bispolibursztynoimidów od 1,0 do 0,5 do 1,0 do 1,5. 4. Olej silnikowy, według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera cynkowe pochodne 0,0-ditiofosforowego otrzymane z alkoholi pierwszorzędowych zawierających od 3 do 12 atomów węgla w łańcuchu aloksylowym i/lub alkoholi drugorzędowych zawierających od 3 atomów węgla w łańcuchu alkoksylowym. * * * Przedmiotem wynalazku jest olej silnikowy klasy jakościowej wg API: CD, CE i CF-4 oraz wg CCMC: PD-2, D-5, zwany też olejem Super High Performance Diesel (SHPD) i High Performance Diesel (HPD) w różnych klasach lepkości, przeznaczony do smarowania wysokosprawnych silników z zapłonem samoczynnym. Postęp w zakresie jakości olejów silnikowych jest bezpośrednim odzwierciedleniem rozwoju konstrukcji silników. Poziom jakości olejów przeznaczonych do smarowania wysokoobciążonych, wysokosprawnych silników z zapłonem samoczynnym wzrósł znacznie w ciągu ostatnich lat w odpowiedzi na wzrost wymagań wywołanych zmianą konstrukcji silników. W ostatnim okresie pojawiło się wiele nowych warunków technicznych dla olejów silnikowych do silników z zapłonem samoczynnych, wśród których wymienić można klasę wg API: CE CD-II, CF-4, oraz wg CCMC PD-2, D-5. Wszystkie te warunki odzwierciedlają potrzeby silników znajdujących się już w produkcji jak i w

3 eksploatacji. Wymagania przyszłościowe nakładają na producentów dodatków i olejów silnikowych jeszcze poważniejsze zadania, szczególnie wobec koniecznych zmian konstrukcji silników związanych ze zmniejszeniem ilości szkodliwych składników gazów spalinowych wydzielanych z silników z zapłonem samoczynnym. Ponadto w dalszym ciągu na jakość olejów będą miały wpływ żądania użytkowników w zakresie większej trwałości silnika, wydłużonych okresów wymiany oleju, obniżenia kosztów eksploatacji i przedłużenia okresów gwarancji. W ostatnim okresie wzrosła także świadomość konieczności dalszej poprawy jakości oleju silnikowego w zakresie odporności na przemijające i trwałe ścinanie, zmniejszenie zużycia paliwa i zawartości substancji lotnych. Skierowało to uwagę producentów olejów silnikowych na dobór odpowiedniego modyfikatora lepkości oraz zestawu olejów bazowych. Ponadto europejscy producencji samochodów ciężarowych o dużej ładowności, żądają wyższej jakości olejów do silników z zapłonem samoczynnym, które utrzymywałyby niskie zużycie oleju przy jego wydłużonej eksploatacji. Wiadomo, że głównymi przyczynami nadmiernego zużycia oleju w czasie długotrwałej eksploatacji w wysokosprawnych silnikach z zapłonem samoczynnym są: polerowanie powierzchni wewnętrznej cylindra, zużycie pierścieni i czystość tłoka. Polerowanie wewnętrznej powierzchni cylindra powodujące jej przedwczesne zużycie wywołane jest tworzeniem i odkładaniem na koronie tłoka twardego materiału ściernego, trącego o tuleję cylindrową. Mechanizm powstawania osadów na denku i koronie tłoka jest różny przy różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych tłoka, niemniej jednak wiadomo, że źródłem powstawania tych twardych osadów jest zarówno niespalone paliwo jak i rozłożony w wysokiej temperaturze olej silnikowy. W celu uniknięcia odkładania się twardych osadów węglowych w górnej części tłoka stosuje się odpowiednie oleje silnikowe o poprawionej zdolności do zapobiegania aglomeracji i koagulacji sadzy oraz osadów węglowych, które w zmiennych i ekstremalnych warunkach występujących w czasie eksploatacji silnika, mogą wypadać z oleju i osadzać się na koronie tłoka. Nowoczesne silnikowe oleje smarowe zawierają kompozycje smarowe, w których dominującą rolę odgrywają dodatki detergentowo-dyspergujące. Z opisów patentowych nr , i znane są oleje klasy jakościowej wg API: CD w różnych klasach lepkości wg SAE. I tak uniwersalny olej silnikowy według wynalazku RP nr klasy SG/CD zawiera 95,0 do 80,0 części masowych olejów bazowych zestawionych z olejów podstawowych o lepkości kinematycznej 5 do 30 mm2/s w temperaturze 100 C, otrzymanych z frakcji ropy naftowej selektywnie rafinowanych, odparafmowanych, korzystnie hydrorafinowanych, uszlachetnionych modyfikatorami lepkości i/lub modyfikatorami lepkości o własnościach dyspergujących, depresatorami i ewentualnie środkami przeciwpiennymi i 5,0 do 20,0 części masowych uniwersalnej kompozycji smarowej, zawierającej dodatki detergentowo-dyspergujące w postaci związków metalicznych wapnia, w mieszaninie z polibutenobursztynoimidami i/lub polibutenobursztynoestrami, ditiofosforanami cynku i/lub pochodnymi fenolowymi z rodnikami butylowymi zawierającymi węgiel trzeciorzędowy i/lub pochodnymi aminowymi, zawierającymi drugorzędowy lub trzeciorzędowy azot i kwasami i/lub bezwodnikami kwasu polibutenobursztynowego o masie cząsteczkowej 200 do 2000, korzystnie 250 do Przy czym związkami metalicznymi wapnia zawartymi w uniwersalnej kompozycji smarowej są niskozasadowe i/lub nadzasadowe alkiloarylosulfoniany wapnia i/lub naftosulfoniany wapnia o współczynniku rezerwy alkalicznej 0,01 do 25,0 i zawartości przeciwjonu wapniowego 0,1 do 0,75 mola/kg, zawarte w ilości 2,0 do 50,0 części masowych i/lub siarkowane normalne i/lub nadzasadowe alkilofenolany wapnia, w których stosunek zawartości metalu w rezerwie alkalicznej do zawartości metalu w normalnym siarkowanym fenolanie wapnia wynosi 1,05 do 10,00 i stosunek molowy siarki do wapnia wynosi 0,05 do 1,5, które użyte są w ilości 1,0 do 50,0 części masowych korzystnie 5,0 do 40,0 części masowych. Natomiast polibutenobursztynoimidy i/lub polibutenobursztynoestiy użyte są w ilości 3,0 do 60,0 części masowych, przy czym polibutenobursztynoimidy są monopolibursztynoimidami i/lub bispolibursztynoimidami, o zawartości azotu całkowitego od 0,6 do 5,0 procent masowych i stosunku azotu zasadowego do azotu łkowitego wynoszącym od 0,1 do 0,8.

4 Również według wynalazku RP nr olej klasy wg API CD do smarowania silników zwłaszcza z zapłonem samoczynnym zawiera 1,0 do 20,0 części masowych, korzystnie 1,0 do 15.0 części masowych wielofunkcyjnej kompozycji smarowej, zawierającej dodatki detergentowo-dyspergujące w postaci związków metalicznych wapnia w mieszaninie z ditiofosforanami cynku i polibutenobursztynoimidami i/lub polibutenobursztynoestrami i do 20 części masowych kwasów i/lub bezwodników kwasu polibutenobursztynowego i/lub polipropylenobursztynowego i/lub polietylenobursztynowego o masie cząsteczkowej 200 do 2000, korzystnie 250 do W wysokosprawnych silnikach z zapłonem samoczynnym, luz pomiędzy denkiem tłoka a cylindrem jest stosunkowo mały i mieści się w granicach od 0,4 do 0,6 min. Konieczna jest zatem dobra czystość pierwszego rowka mostka i korony tłoka. Gdy czystość ta jest nieodpowiednia, odkładające się osady na koronie tłoka w wyniku przechylnych ruchów tłoka w cylindrze ulegają zagęszczeniu i skoksowania tworząc przy tym twardy materiał ścierny, który w trakcie pracy silnika styka się z tuleją cylindra i powoduje polerowania gładzi cylindra czyli tzw. bore polishing. Głównym celem wynalazku jest wyeliminowanie tych niekorzystnych zjawisk i opracowanie ulepszonej formulacji oleju silnikowego o poprawionych własnościach detergentowedyspergujących, przeznaczonych zwłaszcza dla wysokosprawnych silników z zapłonem samoczynnym, w stosunku do opisanych w patentach nr , i Olej silnikowy do wysokosprawnych silników z zapłonem samoczynnym, według wynalazku zawiera 95,0 do 75,0 części masowych oleju mineralnego o lepkości kinematycznej w 100 C od 5,0 do 30,0 mm2/s, otrzymanego z frakcji ropy naftowej, selektywnie rafinowanych, odparafinowanych, korzystnie hydrorafinowanych i/lub oleju mineralnego o lepkości kinematycznej w 100 C od 4,0 mm2/s do 15 mm2/s, o wysokim wskaźniku lepkości powyżej 110 pochodzących z hydrokrakingu frakcji ropy naftowej, odparafinowanych, 1,5 części masowych modyfikatora lepkości, 0,6 części masowych depresatora i ewentualnie dodatku przeciwpiennego i 5,0 do 25,0 części masowych wielofunkcyjnej kompozycji dodatków, zawierającej związki metaliczne wapnia stanowiących mieszaninę 1,0 do 50,0 części masowych, korzystnie 5.0 do 40,0 części masowych wysokozasadowych i/lub niskozasadowych siarkowych fenolanów wapnia i 1,0 do 40,0 części masowych, korzystnie 3,0 do 30,0 części masowych niskozasadowych i/lub wysokozasadowych stearynianów wapnia, 10,0 do 40,0 części masowych, korzystnie 10.0 do 30,0 części masowych polibutenobursztynoimidów typu monopolibutenobursztynoimidów i bispolibutenobursztynoimidów, korzystnie bispolibutenobursztynoimidów i/lub wysokocząsteczkowych polibutenobursztynoimidów i 1,0 do 25,0 części masowych, korzystnie 3.0 do 20,0 części masowych cynkowych pochodnych 0,0-diestrów kwasu ditiofosforowego. Metaliczne związki wapnia, stanowią wysokozasadowe i/lub niskozasadowe siarkowane fenolany wapnia, w których stosunek zawartości metalu w rezerwie alkalicznej do zawartości metalu w normalnym siarkowanym alkilofenolanie wapnia wynosi 1,05 do 20,0, korzystnie 1,05 do 10,00 i stosunek molowy siarki do wapnia wynosi 0,05 do 1,5, korzystnie 0,05 do 1,00. Natomiast wysokocząsteczkowe polibutenobursztynoimidy są powstałymi związkami z usieciowienia monopolibutenobursztynoimidów i bispolibutenobursztynoimidów w ilości 10,0 do 40,0 części masowych, korzystnie przy zachowaniu stosunku masowego polibutenobursztynoimidów do wysokocząsteczkowych polibutenobursztynoimidów powstałych z usieciowienia monopolibutenobursztynoimidów i/lub bispolibutenobursztynoimidów od 1,0 do 0,5 do 1,0 do 1,5. Olej silnikowy według wynalazku zawiera cynkowe pochodne 0,0-diestrów kwasu ditiofosforowego otrzymanymi z alkoholi pierwszorzędowych zawierających od 3 do 12 atomów węgla w łańcuchu alkoksyłowym i/lub alkoholi drugorzędowych zawierających od 3 do 8 atomów węgla w łańcuchu aloksylowym. Nieoczekiwanie stwierdzony efekt synergetyczny, wynikający z korzystnych interakcji, zachodzących pomiędzy składnikami wielofunkcyjnej kompozycji smarowej, zawierającej zmodyfikowane dodatki detergentowo-dyspergujące w postaci związków metalicznych wapnia w mieszaninie z polibutenobursztynoimidami i ditiofosforanami cynku zapobiega w czasie eksploatacj i oleju, flokulacj i sadzy i osadów koksowych oraz produktów rozkładu pirolitycznego oleju i dodatków w twarde osady powodujące zjawisko bore polishing.

5 Oleje silnikowe otrzymane według wynalazku z zastosowaniem wielofunkcyjnej kompozycji smarowej wykazują odpowiednią zdolność do utrzymywania w należytej czystości korony tłoka oraz pierwszego rowka, a także nie powodują powstawania tikso tropowy en żeli powodujących nadmierne gęstnienie i wzrost lepkości oleju. Odpowiednia reaktywność olejów silnikowych z kwasem siarkowym otrzymanych według wynalazku, gwarantuje tym olejom dobre zdolności zobojętniające agresywne kwasy i chroni pierścienie uszczelniające tłoka przed nadmiernym zużyciem a synergizm zastosowanych dodatków uszlachetniających oraz ich należyta jakość powoduje korzystne podwyższenie własności detergentowo-dyspergujących olejów i daje w efekcie niezawodną pracę silnika oraz umożliwia wydłużenie czasookresu eksploatacji tych olejów w silniku. Wynalazek jest wyjaśniony w poniższych przykładach wykonania ilustrujących zarówno sposób formulacji olejów silnikowych według wynalazku jak i ocenę ich własności użytkowych w próbach silnikowych na stanowisku, nie można ich zatem uważać za ograniczenie wynalazku, ponieważ mają one charakter ilustracyjny. Przykład LDo zestawienia olejów silnikowych klas D-5 i PD-2 użyto wielofunkcyjnej kompozycji smarowej zawierającej w swoim składzie: 35 części masowych zmodyfikowanego wysokozasadowego siarkowanego fenolanu wapnia, w tym zawarte jest 25 części masowych wysokozasadowego fenolanu wapnia, w którym stosunek zawartości metalu w rezerwie alkalicznej do zawartości metalu w normalnym siarkowanym alkilofenolanie wapnia wynosi 3,2 i stosunek molowy siarki do wapnia wynosi 0,35 i 10 części masowych wysokozasadowego stearynianu wapnia 5 części masowych niskozasadowego siarkowanego fenolanu wapnia, w którym stosunek zawartości metalu w rezerwie alkalicznej do zawartości metalu w normalnym siarkowanym alkilofenolanie wapnia wynosi 1,5 i stosunek molowy siarki do wapnia wynosi 0,64, 25 części masowych wysokocząsteczkowych polibutenobursztynoimidów powstałych z usieciowania monopolibutenobursztynoimidów i bispolibutenobursztynoimidów, 25 części masowych bispolibutenobursztynoimidów i 8 części masowych cynkowych pochodnych 0,0-diestrów kwasu ditiofosforowego otrzymanych z alkoholi pierwszorzędowych zawierających od 3 do 12 atomów węgla w łańcuchu alkoksylowym i alkoholi drugorzędowych zawierających od 3 do 8 atomów węgla w łańcuchu alkoksylowym. Wielofunkcyjnąkompozycję smarową charakteryzują określone zawartości pierwiastków: - zawartość wapnia, % mas. 3,4 - zawartość cynku, % mas. 0,8 - zawartość fosforu, % mas. 0,7 - zawartość azotu, % mas. 0,5 - zawartość siarki, % mas. 2,8 - całkowita liczba zasadowa, mg KOH/g 105 Przykład II. Olej silnikowy kwasy jakościowej CCMC D-5 zwany olejem SHPD w klasie lepkości 15 W/40 zestawiono przez zmieszanie w temperaturze 70 C; 66,4 części masowych selektywnie rafinowanej, odparafinowanej i hydrorafinowanej frakcji ropy naftowej o lepkości kinematycznej 5,22 mm2/s w temperaturze 100 C i 17,1 części masowych selektywnie rafinowanej, odparafinowanej i hydrorafinowanej frakcji ropy naftowej o lepkości kinematycznej 10,44 mm2/s w temperaturze 100 C, 0,8 części masowych dodatku lepkościowego, 0,4 części masowych dodatku depresującego i 15,3 części masowych wielofunkcyjnej kompozycji smarowej zawierającej zmodyfikowane dodatki detergentowo-dyspergujące, o składzie i własnościach jak w przykładzie I. Zestawiony w powyższy sposób olej silnikowy klasy D-5 SAE 15 W/40 charakteryzował się następującymi własnościami: - lepkość kinematyczna w temp. 100 C, mm2/s 14,2 - lepkość strukturalna w temp. -15 C, mpas wskaźnik lepkości temperatura płynięcia, C -33

6 temperatura zapłonu (t.o.), C całkowita liczba zasadowa, mg KOH/g 15,6 Własności użytkowe oieju badano w testach silnikowych, a wyniki badań podano w tabelach 1, 2, 3. T a b e l a 1. Badanie odporności oleju na utlenianie i działanie korodujące w silniku gaźnikowym Petter W -1 Lp. Oceniane elementy silnika Wynik badania Wymagania 1. Stopień zanieczyszczenia wewnętrznej powierzchni płaszcza tłoka % powierzchni pokrytej jasnobrązowym lakiem 2. Stopień zanieczyszczenia kanałów pierścienia zgarniającego 3. Stopień zapieczenia lub zakleszczenia pierścieni tłokowych 0 nie wyżej 5 bez widocznych osadów pierścienie swobodne 4. Wygląd panewek po badaniu brak osadów i korozji 5 Strata masy panewek korbowodowych, mg 6. Przyrost lepkości kinematycznej oleju w temp. 40 C po 36 h badania, % pierścienie swobodne 16,9 nie wyżej 25,0 19,8 nie wyżej 50 Tabela 2. Badania własności przeciwdziałania polerowaniu gładzi cylindra i zanieczyszczeniu tłoka - badanie w silniku Daimler Benz OH 364 A Lp. Oceniane elementy cylindra i tłoka 1. Procent wypolerowanej powierzchni cylindra 2. Stopień zanieczyszczenia powierzchni tłoka, pkt Wynik badań Wymagania wg CEC L-42-A-92 0,7 nie wyżej 2,0 41,9 nie wyżej 38,0 Tabela 3. Badania własności myjących oleju w doładowanym silniku czterosuwowym Petter AV-B Lp. Oceniane elementy tłoka Wynik badania Wymagania 1. Stopień unieruchomienia pierścieni uszczelniających, pkt 2. Stopień zanieczyszczenia kanałów pierścienia zgarniającego, pkt 3. Stopień zanieczyszczenia powierzchni tłoka x 10 : 7, pkt 10 nie niżej nie niżej 10 91,2 nie niżej 80 Przykład III. Olej silnikowy klasy jakościowej CCMS PD-2 zwany olejem High Performance Diesel w klasie lepkości S AE15 W/40 zestawiono przez zmieszanie w temperaturze 70 C: 70,2 części masowych selektywnie rafinowanej, odparafmowanej i hydrorafmowanej frakcji ropy naftowej o lepkości kinematycznej 5,22 mm2/s w temperaturze 100 C i 18,4 części

7 masowych selektywnie rafinowanej, odparafmowanej i hydrorafinowanej frakcji ropy naftowej o lepkości kinematycznej 10,44 mm2/s w temperaturze 100 C, 0,8 części masowych dodatku lepkościowego, 0,4 części maso wych dodatku depresującego i 10,3 części masowych wielofunkcyjnej kompozycji smarowej zawierającej zmodyfikowane dodatki detergentowo-dyspergujące o składzie i własnościach jak w przykładzie I. Zestawiony w ten sposób olej klasy PD-2 SAE 15 W/40 charakteryzowały następujące własności: - lepkość kinematyczna w temp. 100 C, mm2/s 15,13 - lepkość strukturalna w temp. -15 C, mpas wskaźnik lepkości temperatura płynięcia, C temperatura zapłonu, (t.o) C całkowita liczba zasadowa, mg KOH/g 10,0 Własności użytkowe oleju PD-2 SAE 15 W/40 badano w testach silnikowych. Wyniki badań podaje tabela 4. Tabela 4. Badanie odporności oleju na utlenianie i działanie korodujące w silniku gaźnikowym Petter W -1 Lp. Oceniane elementy silnika Wynik badania Wymagania 1. Stopień zanieczyszczenia wewnętrznej powierzchni płaszcza tłoka % powierzchni pokrytej jasnobrązowym lakiem 2. Stopień zanieczyszczenia kanałów pierścienia zgarniającego 3. Stopień zapieczenia lub zakleszczenia pierścieni tłokowych 4. Wygląd panewek korbowodowych po badaniu 5. Strata masy panewek korbowodowych po badaniu, mg 6. Przyrost lepkości kinematycznej oleju w temp. 40 C po 36 h badania, % 0 nie wyżej 5 bez widocznych osadów pierścienie swobodne pierścienie swobodne brak osadów i korozji 9,6 nie wyżej 25 20,5 nie wyżej 50

8 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 2,00 zł