(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 PL B1. (54) O lej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny BUP 17/96

Transkrypt

1 R Z E C Z PO SPO L IT A POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21 ) Numer zgłoszenia: (51) IntCl6: C10M 169/04 Urząd Patentowy R zeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (54) O lej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny (73) U praw niony z patentu: (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 17/96 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 12/99 Centralne Laboratorium Naftowe, Warszawa, PL Rafineria "Czechowice" Spółka Akcyjna, Czechowice-Dziedzice, PL (72) Twórcy wynalazku: Ewelina Włostowska, Warszawa, PL Elżbieta Szczawnicka, Warszawa, PL Marina Kardasz-Zielińska, Warszawa, PL Andrzej Kulczycki, Warszawa, PL Józef Mucha, Czechowice-Dziedzice, PL Janina Skaźnik, Pszczyna, PL Krystyna Gutan, Jaworze, PL Piotr Dudek, Bielsko-Biała, PL Marek Lesisz, Czechowice-Dziedzice, PL Wojciech Chwaja, Kraków, PL PL B1 (5 7 ) 1. Olej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny do ciągników i maszyn rolniczych, znam ienny tym, ze składa się z: 85,0 do 95,0 części wagowych bazy olejowej o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C od 5,0 do 8,0 mm2/s, wskaźniku lepkości od 90 do 110 i lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C określanej za pomocą symulatora zimnego rozruchu od 2000 do 3000 mpa s; 5,0 do 15,0 części wagowych kompozycji dodatków uszlachetniających, przy czym baza olejowa składa się z 55,0 do 65,0 części wagowych oleju podstawowego o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C 5,0 do 6,0 mm2/s, wskaźniku lepkości od 90 do 110 i lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C mierzonej za pomocą symulatora zimnego rozruchu 1000 do 2000 mpa s i 30,0 do 35,0 części wagowych oleju podstawowego o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C 8,5 do 10,0 mm2/s, wskaźniku lepkości od 90 do 110, lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C mierzonej za pomocą symulatora zimnego rozruchu 5500 do 6500 mpa s; natomiast kompozycja dodatków składa się z 1,0 do 10,0 części wagowych estrów kwasu metakrylowego i w yższych alkoholi tłuszczowych i/lub kopolimerów styrenowo-izoprenowych i/lub kopolimerów butadienostyrenowych i/lub kopolimerów etylenowo-propylenowych, 1,5 do 3,0 części wagowych soli wapniowej syntetycznych kwasów alkilobenzenosulfonowych, 0,5 do 1,0 części wagowych siarkowanego alkilofenolanu wapnia, 1,0 do 2,5 części wagowych imidu alkeno-bursztynowego, 0,5 do 1,5 części wagowych soli cynkowych mieszaniny alkilopochodnych kwasu ditiofosforowego, 0,1 do 0,3 części wagowych estru kwasu alkeno-bursztynowego, 0,1 do 0,3 części wagowych kopolimeru estrów kwasu metakrylowego, 0,05 do 0,3 części wagowych mieszaniny alkilopochodnych fenolowych i aryloaminowych, 0,001 do 0,003 części wagowych polimerów silikonowych i/lub pochodnych akrylowych.

2 Olej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny Zastrzeżenie patentowe Olej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny do ciągników i maszyn rolniczych, znamienny tym, że składa się z: 85,0 do 95,0 części wagowych bazy olejowej o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C od 5,0 do 8,0 mm /s, wskaźniku lepkości od 90 do 110 i lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C określanej za pomocą symulatora zimnego rozruchu od 2000 do 3000 mpa s; 5,0 do 15,0 części wagowych kompozycji dodatków uszlachetniających, przy czym baza olejowa składa się z 55,0 do 65,0 części wagowych oleju podstawowego o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C 5,0 do 6,0 mm2/s, wskaźniku lepkości od 90 do 110 i lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C mierzonej za pomocą symulatora zimnego rozruchu 1000 do 2000 mpa s i 30,0 do 35,0 części wagowych oleju podstawowego o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C 8,5 do 10,0 mm2/s, wskaźniku lepkości od 90 do 110, lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C mierzonej za pomocą symulatora zimnego rozruchu 5500 do 6500 mpa s; natomiast kompozycja dodatków składa się z 1,0 do 10,0 części wagowych estrów kwasu metakrylowego i wyższych alkoholi tłuszczowych i/lub kopolimerów styrenowo-izoprenowych i/lub kopolimerów butadienostyrenowych i/lub kopolimerów etylenowo-propylenowych, 1,5 do 3,0 części wagowych soli wapniowej syntetycznych kwasów alkilobenzenosulfonowych, 0,5 do 1,0 części wagowych siarkowanego alkilofenolanu wapnia, 1,0 do 2,5 części wagowych imidu alkenobursztynowego, 0,5 do 1,5 części wagowych soli cynkowych mieszaniny alkilopochodnych kwasu ditiofosforowego, 0,1 do 0,3 części wagowych estru kwasu alkeno-bursztynowego, 0,1 do 0,3 części wagowych kopolimeru estrów kwasu metakrylowego, 0,05 do 0,3 części wagowych mieszaniny alkilopochodnych fenolowych i aryloaminowych, 0,001 do 0,003 części wagowych polimerów silikonowych i/lub pochodnych akrylowych. * * * Przedmiotem wynalazku jest olej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny do ciągników rolniczych, charakteryzujący się własnościami oleju klasy jakości CC wg API, oleju przekładniowego klasy GL-4 wg API i oleju hydraulicznego HLP wg DIN. Olej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny stosowany w ciągnikach rolniczych powinien spełniać następujące funkcje: - utrzymywać w czystości elementy silnika, zwłaszcza układ korbowo-tłokowy; - zmniejszać zużycie mechaniczne elementów silnika, układu napędowego i układu hydraulicznego ciągnika; - zapewniać niezawodną pracę układu hydraulicznego. Aby sprostać tym wymaganiom do komponowania olejów silnikowo-przekładniowohydraulicznych stosowane są wysokorafinowane oleje podstawowe, dodatki lepkościowe, detergenty metaliczne, bezpopiołowe dyspergatory, inhibitory utleniania i korozji, dodatki przeciwrdzewne, depresatory, dodatki przeciwutleniające i dodatki przeciwpienne. Znane są oleje silnikowe o własnościach odpowiadających klasie jakości CC wg API i oleje przekładniowo-hydrauliczne o własnościach olejów klasy GL-4 wg API i klasy HLP wg DIN. Istotą wynalazku jest olej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny składający się z: 85,0 do 95,0 części wagowych bazy olejowej o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C od 5,0 do 8,0 mm2/s, wskaźniku lepkości od 90 do 110 i lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C określanej za pomocą symulatora zimnego rozruchu od 2000 do 3000 mpa s; 5,0 do 15,0 części wagowych kompozycji dodatków uszlachetniających, przy czym baza olejowa

3 składa się z 55,0 do 65,0 części wagowych oleju podstawowego o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C 5,0 do 6,0 mm2/s, wskaźniku lepkości od 90 do 110 i lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C mierzonej za pomocą symulatora zimnego rozruchu 1000 do 2000 mpa s i 30,0 do 35,0 części wagowych oleju podstawowego o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C 8,5 do 10,0 mm /s, wskaźniku lepkości od 90 do 110, lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C mierzonej za pomocą symulatora zimnego rozruchu 5500 do 6500 mpa s; natomiast kompozycja dodatków składa się z 1,0 do 10,0 części wagowych estrów kwasu metakrylowego i wyższych alkoholi tłuszczowych i/lub kopolimerów styrenowoizoprenowych i/lub kopolimerów butadieno-styrenowych i/lub kopolimerów etylenowopropylenowych, 1,5 do 3,0 części wagowych soli wapniowej syntetycznych kwasów alkilobenzenosulfonowych, 0,5 do 1,0 części wagowych siarkowanego alkilofenolanu wapnia, 1,0 do 2,5 części wagowych imidu alkeno-bursztynowego, 0,5 do 1,5 części wagowych soli cynkowych mieszaniny alkilopochodnych kwasu ditiofosforowego, 0,1 do 0,3 części wagowych estru kwasu alkeno-bursztynowego, 0,1 do 0,3 części wagowych kopolimeru estrów kwasu metakrylowego, 0,05 do 0,3 części wagowych mieszaniny alkilopochodnych fenolowych i aryloaminowych, 0,001 do 0,003 części wagowych polimerów silikonowych i/lub pochodnych akrylowych. Tak dobrana kompozycja dodatków uszlachetniających wprowadzona do oleju bazowego, zwłaszcza odpowiednio dobrane proporcje zapewniły nieoczekiwany efekt uzyskania własności smarnych odpowiednich dla oleju przekładniowego klasy GL-4 wg API i oleju hydraulicznego klasy HLP wg DIN, przez olej silnikowy klasy jakości CC wg API, podczas gdy normalny olej silnikowy klasy CC spełnia wymagania dla oleju przekładniowego klas GL-2 - GL-3. Olej silnikowo-przekładniowo-hydrauliczny według wynalazku charakteryzuje się dobrymi własnościami przeciwkorozyjnymi, dużą odpornością na utlenianie, odpornością na działanie wody, dobrymi własnościami przeciwzużyciowymi i przeciwzatarciowymi, dobrymi własnościami detergencyjno-dyspergującymi. Umożliwia to niezawodną pracę silnika, zespołów napędowego i hydraulicznego ciągnika. Przykład: zmieszano 57,0 części wagowych oleju podstawowego o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C 5,57 mm2/s, wskaźniku lepkości 98 i lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C określanej za pomocą symulatora zimnego rozruchu 1375 mpa s; i 30,5 części wagowych oleju podstawowego o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C 9,34 mm2/s, wskaźniku lepkości 91 i lepkości dynamicznej w temperaturze -15 C zmierzonej za pomocą symulatora zimnego rozruchu 6050 mpa s. Do tak uzyskanej bazy olejowej dodano 6,5 części wagowej estrów kwasu metakrylowego i wyższych alkoholi tłuszczowych, 2,2 części wagowych soli wapniowej syntetycznych kwasów alkilobenzenosulfonowych, 1,0 części wagowych siarkowanego alkilofenolanu wapnia, 1,3 części wagowych imidu alkenobursztynowego, 1,0 części wagowych soli cynkowej mieszaniny alkilopochodnych kwasu ditiofosforowego, 0,2 części wagowej estru kwasu alkenobursztynowego, 0,2 części wagowej kopolimeru estru kwasu metakrylowego, 0,1 części wagowej mieszaniny alkilopochodnych fenolowych i aryloaminowych, 0,003 części wagowej polimerów silikonowych. Własności użytkowe oleju według wynalazku otrzymanego zgodnie z opisem w przykładzie przedstawiono w tabeli nr 1. Tabela 1 Własności użytkowe oleju wg wynalazku Lp Badane parametry Jedn. miary Uzyskane wyniki 1. Lepkość kinematyczna - w temp. 40 C mm2/s 94,55 - w temp. 100 C 14,36 2. Wskaźnik lepkości - 157

4 cd.tabeli 1 3. Lepkość dynamiczna CCS w temp. -15 C mpa s Lepkość dynamiczna (Brookfield) w temp. -18 C mpa s Lepkość MRV w temp. -20 C mpa s Lepkość HT/HS (150 C/106 s -1) mpa s 3,83 7. Odparowanie w aparacie Noacka (250 C/1 h) % 7,8 8. Temperatura płynięcia C Temperatura zapłonu - w tyglu otwartym - w tyglu zamkniętym C Liczba zasadowa mg KOH/g 5,8 11. Liczba kwasowa mg KOH/g 1, Popiół siarczanowy % 0, Zawartość pierwiastków Zn P Ca % 0,13 0,12 0, Pozostałość po koksowaniu % 0, Odczyn wyciągu wodnego - obojętny 16 Zawartość wody % nie zawiera 17. Zawartość stałych ciał obcych % nie zawiera 18. Ciężar właściwy w temp. 20 C g/cm3 0, Odporność na ścinanie w aparacie pompawtryskiwacz - lepkość kinematyczna w temp. 100 C po 30 cyklach mm2/s 12, Odporność na pienienie- skłonność do pienienia/trwałość piany a) w temp. 25 C w temp. 95 C w temp. 25 C po próbie w 95 C b) po zmieszaniu oleju z 1% wody w temp. 25 C w temp. 95 C w temp. 25 C po próbie w 95 C 21. Badanie działania korodującego na płytkach miedzianych 3h/150 C 22. Własności przeciwkorozyjne w roztworze soli nieorganicznej na trzpieniu stal. cm3 0/0 0/0 0/0 10/0 0/0 10/0 1a brak korozji

5 cd.tabeli Stabilność termiczna (150 C/100h) - lepkość kinematyczna w temp. 100 C po badaniu odporności na starzenie w warunkach statycznych mm2/s 14,99 - przyrost lepkości % 4,4 24. Własności smarne na aparacie 4-kulowym - obciążenie zespawania (Pz) dan wskaźnik zużycia pod obciążeniem (Ih) dan 44,2 - średnica skazy po teście w czasie 1h pod obciążeniem 38 dan mm 0,32 Własności użytkowe oleju silnikowo-przekładniowo-hydraulicznego według wynalazku przedstawiono w tabelach nr 2 i 3. Tabela 2 Wyniki badań odporności na utlenianie i działanie korodujące oleju silnikowo-przekładniowo-hydraulicznego wg wynalazku w silniku gaźnikowym Petter W -1 wg PN-73/C Lp. Badane parametry Jedn. miary Uzyskane wyniki 1. Zalakowanie zewnętrznej powierzchni płaszcza tłoka pkt Zanieczyszczenie wewnętrznej powierzchni płaszcza tłoka opis powierzchnia czysta 3. Zapieczenie lub zakleszczenie pierścieni tłokowych 4. Stopień zanieczyszczenia kanałów pierścienia zgarniającego opis pkt opis pkt pierścienie swobodne 10 kanały czyste Strata masy panewki korbowodowej mg 11,4 6. Przyrost lepkości kinematycznej oleju w temp. 40 C po 36 h badania % 26,3 7. Wygląd panewki korbowodowej opis panewka koloru miedzi Tabela 3 Wyniki badań własności myjących oleju silnikowo-przekładniowo-hydraulicznego wg wynalazku w doładowanym silniku czterosuwowym z samoczynnym zapłonem Petter AV-B wg PN-73/C Lp. Elementy oceny Jedn. miary Uzyskane wyniki 1. Unieruchomienie pierścieni tłokowych - średnio pkt Zanieczyszczenie kanałów pierścienia zgarniającego pkt 10

6 cd.tabeli 3 3. Elementy tłoka pkt I rowek 1,225 I mostek 8,8 II rowek 8,325 II mostek 7,93 III rowek 9,5 płaszcz tłoka 9,75 sklepienie tłoka 9,0 4. Ocena sumaryczna czystości elementów tłoka - Z pkt 54,53 5. Ocena sumaryczna przeliczona ( Z x 10): 7 pkt 77,9 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 2,00 zł.