Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla gazowo-koksowego
|
|
- Patryk Stefański
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 47 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 3 (80) 2016, s Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla gazowo-koksowego Bogumiła Pałac-Walko 1), Maciej Bodlak 1) 1) Politechnika Wrocławska, Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii bogumila.palac-walko@pwr.edu.pl; maciej.bodlak@pwr.edu.pl Streszczenie Posiadając znaczne zasoby węgli koksowych, Polska zajmuje w tym zakresie liczącą się pozycję na rynku międzynarodowym. Wzrost zapotrzebowania na węgiel koksowy uzależniony jest od wielkości produkcji stali w procesie wielkopiecowym, który stanowi podstawę produkcji stali surowej. W związku z wprowadzeniem nowych technologii wzrasta zapotrzebowanie na koks wysokiej jakości, a tym samym na węgle koksowe wykorzystywane do sporządzania mieszanek. Koks o najwyższych parametrach otrzymywany jest z mieszanek, w których głównym składnikiem jest węgiel ortokoksowy. Krajowe wydobycie tych węgli wystarcza na pokrycie zapotrzebowania polskich koksowni, natomiast niewielka ich część przeznaczana jest na eksport. Zdecydowanie większe zasoby stanowią węgle gazowo-koksowe, jednak koksy otrzymane z tych węgli wykazują gorsze właściwości, co sprawia, że wykorzystanie ich w przemyśle koksowniczym jest ograniczone. Zarówno jakość węgli oraz ich przydatność technologiczna określana jest tylko na podstawie podstawowych właściwości (zawartości popiołu, wilgoci, siarki całkowitej czy wartości opałowej), dlatego też w artykule zaprezentowano badania, mające na celu określenie wpływu składu petrograficznego węgla gazowokoksowego na właściwości technologiczne węgla oraz na właściwości mechaniczne i strukturę porowatą wytworzonego koksu (w warunkach laboratoryjnych). W ramach pracy przeprowadzono (oprócz szczegółowej analizy technicznej i elementarnej) analizę petrograficzną węgla gazowo-koksowego pochodzącego z jednej z kopalń Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Słowa kluczowe: węgiel gazowo-koksowy, badania laboratoryjne, analiza techniczna i porozymetryczna koksu The influence of petrographic composition on properties of gas-coking coal (semi soft coal) Abstract Given the considerable resources of coking coal, Poland is the one of primary producers on the international market. The increase of demand for coking coal is dependent on steel production in the blast furnace process, which is main source of production of crude steel. Due to the introduction of the technologies, the demand for high quality coke, and thus coking coals used in blend is increasing. Highest quality coke is obtained from blends in which the main ingredient is cocking coal (type: hard). Domestic production of these coals is sufficient to cover demand of polish coking plants and a small part of them is exported. Much greater resources occur for gas-coking coal (type semi soft), but the coke which is obtained exhibits lower quality. Therefore use of semi soft coal in coke industry is limited. The quality of coal and their technological usefulness is determined only on the basis of the basic properties (ash content, humidity, total sulfur and calorific value) and therefore in the article presents research aimed at the determine the influence of petrographic composition of gas-coking coal (type semi soft), on the technological characteristics of coal, the mechanical properties and porous structure of the coke produced (under laboratory conditions). While performing
2 48 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla these studies (apart from a detailed technical and elemental analysis) petrographic analysis of gas-coking coal, coming from one of the mines of the Upper Silesian Coal Basin. Key words: gas-coking coal, laboratory tests, technical analysis, porosimetry analysis of coking coal Wstęp Węgiel kamienny należy do grupy kaustobiolitów [7], czyli palnych skał osadowych pochodzenia organicznego (roślinnego). Z procesem przeobrażenia szczątków organicznych w kaustobiolity związane jest zwiększenie zawartości pierwiastka węgla, a więc zmiana składu chemicznego. Podczas procesu uwęglenia, o którym mowa, następuje redukcja zawartości pierwiastka tlenu i wodoru (wg reguły Schumanna), jak również obniżenie ilości części lotnych (wg prawa Hilta) [8, 16]. Badania mikroskopowe, mające na celu analizę ilościową węgla identyfikację składu macerałowego oraz cech strukturalnych są przeprowadzane w warunkach laboratoryjnych w sposób nieautomatyczny. Badania ilościowe struktury węgli znalazły jedynie odzwierciedlenie w zagadnieniach czysto naukowych, gdzie z kolei w przypadku wewnętrznej budowy węgla, a więc cech i właściwości macerałów (w szczególności macerały grupy witrynitu), odnoszą się do parametrów pokładu, jak wytrzymałości mechanicznej oraz przydatności technologicznej [8]. Pomimo spadku zapotrzebowania na energię pierwotną pochodzącą z węgla kamiennego z 76,5 mln ton w roku 2007 do 66,1 mln ton w roku 2010, to obserwując prognozę na lata 2020, 2025 i 2030, zapotrzebowanie to będzie nadal na poziomie nieco powyżej 60 mln t [10]. Zatem węgiel kamienny będzie utrzymywał swoją dotychczasową pozycję nie tylko jako paliwo energetyczne, ale także jako surowiec przeznaczony do produkcji koksu [12]. Należy jednak zwrócić uwagę, że koks o najwyższych parametrach otrzymywany jest z tych mieszanek, w których główny składnik stanowi węgiel ortokoksowy, a którego baza zasobowa jest zdecydowanie mniejsza w porównaniu chociażby z węglem gazowo-koksowym. Co prawda węgle gazowo-koksowe znalazły zastosowanie jako składnik mieszanek wsadowych, jednak jakość otrzymywanych koksów jest niższa. Jakość węgli oraz ich przydatność technologiczna określana jest zazwyczaj na podstawie właściwości podstawowych węgli, nie wnikając w ich strukturę mikroskopową. Dlatego też w artykule przedstawiono analizę mikroskopową wybranego węgla gazowo-koksowego oraz określono wpływ składu petrograficznego na jego właściwości. 1. Krajowa baza zasobowa węgli koksowych Obecnie Polska jest jedynym krajem w Europie, posiadającym znaczne zasoby wysokojakościowego węgla kamiennego, aczkolwiek z wydobyciem na poziomie około 12 mln Mg rocznie, w skali światowej jest niewielkim producentem, tj. około 1% światowej produkcji [9]. Podstawowym surowcem, pozwalającym na funkcjonowanie koksowni, są węgle ortokoksowe typu 35 i węgle typu 34 (gazowo-koksowe). Polskie złoża węgla kamiennego, a co za tym idzie również koksowego, znajdują się w trzech zagłębiach, tj. Dolnośląskim, Górnośląskim oraz Lubelskim. Aktualnie wydobycie prowadzone jest w Zagłębiu Górnośląskim (48 złóż zagospodarowanych) i Lubelskim 2 złoża zagospodarowane [2]. W ostatnich latach obserwuje się regu-
3 49 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla... larny spadek zasobów przemysłowych węgli kamiennych typu 34-37, z 1 873,50 mln Mg w roku 2011 do 1 464,39 mln Mg w roku 2015 rys. 1. Jednakże należy zwrócić uwagę na wzrost zasobów przemysłowych w zagłębiu Lubelskim, w wyniku udostępnienia zasobów złoża w polu K-3, w kopalni Bogdanka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż węgla kamiennego wg stanu na r. wynoszą mln Mg, 27,0% tych zasobów to węgle koksujące, a inne typy węgli stanowią 1,4% [1, 2]. W ostatnich latach widoczny jest wyraźny wzrost zasobów bilansowych węgla koksowego, co jest wynikiem rozpoznania nowych złóż w wszystkich zagłębiach węglowych rys. 2. Warte zauważenia jest, że w 2014 r. dokonano weryfikacji dokumentacji geologicznej dla 7 złóż w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym, w wyniku czego zasoby w tym zagłębiu wzrosły o ponad 21%. Rys. 1. Zasoby przemysłowe węgli kamiennych typu w latach (opracowanie własne na podstawie Bilansu Zasobów Złóż Kopalin w Polsce)
4 50 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla Rys. 2. Zasoby przemysłowych węgli kamiennych typu w latach (opracowanie własne na podstawie Bilansu Zasobów Złóż Kopalin w Polsce) Aktualnie największym producentem węgla koksowego w Polsce i w Europie jest Jastrzębska Spółka Węglowa S.A (JSW). W strukturze sprzedaży JSW węgiel koksowy stanowi około 70% rys. 3. Widoczne jest, że wraz z spadkiem cen (około 70%), który postępuje od 2011 r., wzrasta sprzedaż surowca. Znaczna część produkcji jest kierowana do krajowych koksowni. Pod zarząd JSW podlegają koksownie: Przyjaźń, Kombinat Koksochemiczny Zabrze oraz Wałbrzyskie Zakłady Koksownicze Victoria. W skład spółki wchodzi 5 kopalń: Borynia-Zofiówka-Jastrzębie, Budryk, Knurów-Szczygłowice, Krupiński oraz Pniówek. 2. Petrografia węgla kamiennego a przydatność w procesie koksowania Na etapie badań makroskopowych można już stwierdzić, że węgiel kamienny ma strukturę niejednorodną, gdzie wyróżniamy partie węgla błyszczącego, matowego, a także węgla włóknistego i pewne ilości substancji mineralnej [6, 15]. Utwory petrograficzne, wyróżnione w sposób makroskopowy, nazywane są litotypami, których cechą charakterystyczną jest to, że w pokładach lub większych kawałkach węgla występują w postaci warstw lub pasemek różniących się między sobą połyskiem. Na podstawie połysku wyróżnia się cztery litotypy węgli humusowych (wg nomenklatury ICCP International Commitee for Coal and Organic Petrology), które przedstawiono w tabeli 1.
5 51 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla... Tabela 1. Litotypy węgli humusowych [3, 4] Litotypy Cechy makroskopowe Witryn Bardzo błyszczące, szkliste pasma lub soczewki, czarny, zwykle kruchy, często ze spękaniami, nie brudzi przy dotyku, posiada przełam muszlowy. Klaryn Półbłyszczący, czarny, drobnopasemkowy, warstewki matowe i błyszczące (<3 mm). Duryn Matowy, czarny lub szaroczarny, twardy, zbity, nierówna powierzchnia, mylony z łupkiem węglowym. Fuzyn Jedwabisty połysk, czarny, włóknisty, miękki, kruchy, wyglądem przypomina węgiel drzewny, występuje w formie soczewek. Czynniki, wpływające na skład petrograficzny węgli, to przede wszystkim materiał wyjściowy, z którego tworzyły się węgle, oraz stopień rozkładu (zarówno przed, jak i w czasie stadium torfu), uzależniony głównie od temperatury i dostępności tlenu. Zgodnie z międzynarodową klasyfikacją petrograficzną węgli kamiennych wyodrębnia się kilkanaście macerałów należących do trzech grup: witrynitu, liptynitu i inertynitu. W każdej grupie znajdują się maceraty, mające zbliżone właściwości, natomiast poszczególne grupy różnią się między sobą przede wszystkim składem chemicznym, właściwościami fizycznymi oraz technologicznymi. Witrynit węgli koksowych jest podstawowym czynnikiem koksotwórczym, podczas gdy macerały liptynitowe są składnikami smołotwórczymi, zaś inertynit nie wykazuje właściwości koksotwórczych. Jedną z podstawowych cech, pozwalającą na rozróżnienie poszczególnych macerałów, jest ich refleksyjność, czyli zdolność odbicia światła (największą mają macerały grupy inertynitu). Istnieje także pewna zależność między składem chemicznym, a zdolnością odbicia światła, ponieważ wraz ze wzrostem uwęglenia wzrasta ilość pierwiastka węgla (maleje zawartość tlenu i wodoru), a co za tym idzie wzrasta refleksyjność macerałów. W praktyce jako miarę stopnia uwęglenia stosuje się refleksyjność R o witrynitu, ponieważ jest to grupa macerałów rozpoznawana w całym zakresie uwęglenia, a obserwowane zmiany w uwęgleniu są stosunkowo równomierne w porównaniu z innymi macerałami. W tabeli 2 przedstawiono podział macerałów grupy witrynitu:
6 52 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla Tabela 2. Podział macerałów grupy witrynitu (wg ICCP 1994) [3, 4] Grupa Podgrupa Macerał Telowitrynit Telinit WITRYNIT Detrowitrynit Żelowitrynit Kolotelinit Witrodetrynit Kolodetrynit Korpożelinit Żelinit Ponad 50% całej substancji węglowej to macerały grupy witrynitu, powstałego z parenchymy i tkanek drewna zbudowanych głównie z celulozy i ligniny. Były to przede wszystkim korzenie, pnie, kora oraz liście. Struktury komórkowe mogą być mniej lub bardziej widoczne, w zależności od warunków procesu rozkładu, a także od stopnia żelifikacji i uwęglenia. Witrynit wskazuje wysoką zawartość tlenu w stosunku do innych grup macerałów. Humifikacja i żelifikacja są etapami warunkującymi tworzenie się witrynitu, który w procesie metamorfizmu wykazuje charakterystyczne skoki uwęglenia związane ze znacznym ubytkiem tlenu i wydzieleniem się wodoru. W czasie karbonizacji witrynity węgli koksowych przechodzą w stan plastyczny, co wpływa w znacznym stopniu na jakość powstałego koksu, ale też na inne procesy, jak spalanie czy uwodornienie [6]. Drugą grupa macerałów jest grupa liptynitu, będąca głównym składnikiem węgli sapropelowych, łupków bitumicznych oraz liptobiolitów. W węglach kamiennych humusowych macerały liptynitowe występują w ilości od kilku do kilkunastu procent. Grupa ta obejmuje maceraty, powstałe z materii roślinnej, zawierającej znaczne ilości wodoru, tj. kutyny, suberyny, żywic, wosków, tłuszczy i olejów. W świetle odbitym barwa liptynitu w węglach niskouwęglonych jest ciemnoszara lub szarobrunatna, natomiast w węglach koksowych barwa staje się coraz jaśniejsza. Zarówno refleksyjność, jak i gęstość liptynitu jest mniejsza w porównaniu z grupami witrynitu i inertynitu. Składniki liptynitowe ulegają znacznym zmianom, będąc na granicy węgla brunatnego i kamiennego. Jest to tzw. pierwszy skok uwęglenia, natomiast drugi skok uwęglenia macerałów liptynitowych obserwowany jest w zakresie średnio uwęglonych węgli kamiennych ( Zarówno w węglach brunatnych, jak i kamiennych wyróżnia się te same macerały liptynitowe: sporynit, kutynit, rezynit, alginit, bituminit, liptodetrynit oraz suberynit. W węglach kamiennych najważniejsze znaczenie mają: sporynit, rezynit i kutynit. Trzecia i ostatnia grupą macerałów to grupa inertynitu, której macerały występują powszechnie we wszystkich węglach. W swoim składzie zawiera składniki, pochodzące z materii roślinnej, gdzie nastąpiła silna koncentracja pierwiastka węgla, np. podczas silnego zwęglenia. Barwa w świetle odbitym zmienia się od szarobiałej do żółtobiałej. Grupa ta jest niereaktywna lub o słabej reaktywności w porównaniu z pozostałymi dwoma grupami. Inertynit podczas procesu koksowania znacznie zmniejsza wytrzymałość koksu. Jest natomiast stosowany jako składnik schudzający [3, 4].
7 53 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla... Problematyka wykorzystania węgli kamiennych w procesie koksowania została poruszona już w roku 1932 w pracach Świętosławskiego [14] i kolejno kontynuowana do dziś [5, 11, 13]. 3. Przedmiot i zakres badań Przedmiotem badań były próbki węgla gazowo-koksowego typ 34.2 z kopalni KWK Krupiński oraz wydzielone z niego próbki litotypów: witryn, klaryn i duryn. Węgiel wyjściowy oraz litotypy badano, wykonując: analizę techniczną oznaczenie zawartości wilgoci, popiołu i części lotnych, analizę elementarną oznaczenie zawartości pierwiastka węgla, wodoru, azotu i siarki, oznaczenie właściwości koksowniczych zdolność spiekania metodą Rogi (RI) i wskaźnik wolnego wydymania (SI), oznaczenie wskaźników dylatometrycznych metodą Audibert-Arnu, analizę petrograficzną. Węgiel oraz wydzielone litotypy poddano procesowi koksowania w aparacie Gray-Kinga w temperaturze 900 C oraz oznaczono wydajność produktów koksowania. Otrzymane koksy poddano analizie technicznej oraz porozymetrii rtęciowej Metodyka badań W celu uzyskania próbek o zróżnicowanym składzie petrograficznym, z węgla wydzielono (metodą ręcznego oczyszczania) odpowiednie litotypy: węgiel błyszczący (witryn), półbłyszczący (klaryn) i matowy (duryn). Następnie wydzielone litotypy rozdrobniono do wielkości ziarna <1 mm i <0,2 mm. Ze względu na znacznie wyższą zawartość substancji mineralnej w durynie, w porównaniu z innymi próbkami, poddano go wzbogaceniu z użyciem CCl 4, oddzielając tym samym składniki o gęstości >1,59 g/cm 3. Proces koksowania prowadzono na węglu o uziarnieniu 0,2 mm. Próbkę węgla (ok. 20 g) umieszczono w kwarcowej retorcie i wstawiono do pieca, ogrzewając ją z prędkością 5 C/min do temperatury 900 C. Końcową temperaturę utrzymywano jeszcze przez 30 minut. Efektem tego procesu było otrzymanie produktów koksowania w postaci koksu oznaczonego symbolem K a, smoły T a, wody rozkładowej W rk a oraz gazu G a. Do celów analitycznych próbki koksów zostały rozdrobnione do wielkości ziarna <0,2 mm. Analizę techniczną i oznaczenie własności koksowniczych wykonano zgodnie z Polskimi Normami (PN-80/G-04511, PN-80/G-04512, PN-80/G-04516, PN-81/G-04518, PN-81/G-04517), natomiast analizę elementarną przeprowadzono na analizatorze automatycznym VARIO EL III firmy Elementar Analysesysteme. Wartości analityczne (z indeksem a) przeliczono na stan suchy (z indeksem d) lub bezwodny i bezpopiołowy (indeks daf ). Analizę petrograficzną węgla i litotypów oraz badania mikroskopowe tekstury porowatej i optycznej koksów wykonano za pomocą mikroskopu optycznego. Do badań węgli przygotowano szlify ziarnowe. Analizę porozymetryczną koksów przeprowadzono w aparacie PASCAL 440 CE Instruments, gdzie dokonano pomiaru objętości rtęci penetrującej w porach oraz ciśnienia wagowego. Penetrację rtęci mierzono do ciśnienia końcowego 200 MPa.
8 54 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla Określono objętość właściwą porów (V t ) o zakresie średnic 7, nm, porowatość (P), powierzchnię właściwą (S), gęstość pozorną (d p ) oraz dystrybucję wielkości porów. 4. Charakterystyka węgla gazowo-koksowego i jego litotypów Skład macerłowy węgla i litotypów wydzielonych z węgla przedstawiono w tabeli 3. Analizę petrograficzną wykonano za pomocą mikroskopu metalograficznego firmy Reichert (Austria). Podczas obserwacji wyróżniono poszczególne grupy macerałów lub macerały: grupa witrynitu, grupa liptynitu, fuzynit, semifuzynit i mikrynit. Tabela 3. Analiza petrograficzna węgla i litotypów, % obj. Próbka Witrynit Liptynit Fuzynit Semifuzynit Mikrynit Subst. min. Węgiel 70,0 11,7 11,6 5,0 0 1,7 Witryn 89,6 5,2 1,8 2,8 0,3 0,3 Klaryn 70,4 17,8 7,9 1,9 0,5 1,5 Duryn 31,4 23,8 17,7 14,6 0,3 12,2 Badany węgiel charakteryzuje się wysoką zawartością maceratów witrynitowych i liptynitowych oraz niską zawartością inertynitu, występującego głównie w postaci fuzynitu. Witryn charakteryzuje się wysoką zawartością witrynitu, wynoszącą ok. 90%. Z innych maceratów występują niewielkie ilości liptynitu, semifuzynitu i fuzynitu. Klaryn jest próbą wyraźnie wzbogaconą w maceraty liptynitowe, w porównaniu z węglem wyjściowym. Najwięcej macerałów inertynitowych i liptynitowych oraz substancji mineralnej zawiera duryn. Stosunkowo niewielkie różnice w składzie petrograficznym klarytu i węgla wynikają z faktu, że jest to główny litotyp, występujący w tym węglu. Analizę techniczną węgla wyjściowego oraz poszczególnych litotypów oraz wyniki analizy elementarnej przedstawiono w tabeli 4 i 5. Tabela 4. Analiza techniczna węgla i litotypów, % mas Próbka W a A a A d V a V daf Węgiel 1,82 6,79 6,92 34,87 38,16 Witryn 1,85 2,82 2,87 36,17 37,94 Klaryn 1,78 7,15 7,28 36,12 39,66 Duryn 1,65 9,84 10,00 33,49 37,91
9 55 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla... Witryn charakteryzuje się zbliżoną zawartością wilgoci w porównaniu z węglem wyjściowym. Większa zawartość części lotnych w klarynie niż w węglu wyjściowym i witrynie wynika z większego udziału maceratów liptynitowych. Tabela 5. Analiza elementarna węgla i litotypów, % mas Próbka C daf H daf N daf S d O daf Węgiel 82,79 5,43 1,80 0,64 9,34 Witryn 83,47 5,50 1,83 0,66 8,54 Klaryn 83,19 5,62 1,86 0,68 8,65 Duryn 83,97 5,71 1,68 0,53 8,11 Wydzielone litotypy, a także węgiel wyjściowy wskazują znaczne różnice składu elementarnego. Zawartość pierwiastka węgla w litotypach jest wyższa niż w wyjściowym węglu; w durynie o ponad 1%. Udział siarki jest bardzo mały i utrzymuje się na poziomie poniżej 0,7%. Generalnie węgiel charakteryzuje się znaczną zawartością wodoru. Z wydzielonych litotypów zwiększoną w stosunku do węgla zawartość wodoru wykazują klaryn i duryn. Jest to niewątpliwie spowodowane zawartością macerałów liptynitu. Wysoka zawartość inertynitu w durynie nie spowodowała obniżenia zawartości wodoru w tym litotypie w stosunku do pozostałych. Porównanie wyników analizy petrograficznej i elementarnej litotypów pozwala sądzić, że w badanym węglu skład pierwiastkowy witrynitu i inertynitu nie jest bardzo zróżnicowany. Wyraźnie mniejsza zawartość azotu w durynie wskazuje, że udział tego pierwiastka w składzie macerałów fuzynitowych jest najmniejszy Właściwości koksownicze węgli Próbki witrynu, klarynu oraz węgla wyjściowego mają bardzo dobrą zdolność spiekania. Duryn jest słabo spiekalny ze względu na znaczny udział inertynitu, mimo dość dużej ilości liptynitu (tabela 6). Sugeruje to, że znaczna część maceratów liptynitowych ulega termicznej destrukcji przed osiągnięciem temperatury stanu plastycznego. Równocześnie duża zawartość fuzynitu i semifuzynitu powoduje pogorszenie właściwości koksowniczych. Stosunkowo niska wartość wskaźnika SI witrynu, klarynu i węgla wyjściowego w stosunku do spiekalności RI wskazuje na dużą płynność fazy plastycznej uniemożliwiającą wydymanie. Próbka RI SI Tabela 6. Analiza koksowa węgla i litotypów* t I C Właściwości dylatometryczne Węgiel Witryn 74 4½ Klaryn 66 4½ Duryn 25 1½ * t I temperatura pięknienia; t II temperatura kontrakcji; t III temperatura dylatacji; a kontrakcja; d dylatacja t II C t III C a % d %
10 56 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla Na wykresach poniżej przedstawiono zależność spiekalności węgla i litotypów od zawartości witrynitu oraz sumy maceratów witrynitowych i liptynitowych. Zależności mają przebieg liniowy, przy czym nieco lepszy współczynnik korelacji R 2 dla zależności spiekalności od całkowitej zawartości maceratów reaktywnych sugeruje, że maceraty liptynitowe wpływają na poprawienie spiekalności. Rys. 3. Zależność spiekalności od zawartości witrynitu Rys. 4. Zależność spiekalności od zawartości sumarycznej witrynitu i liptynitu Wszystkie próbki charakteryzują się małą dylatacją i dość dużą kontrakcją. Mięknienie, maksymalny skurcz i dylatacja zachodzi w stosunkowo niskich temperaturach. Z porównania z wynikami analizy petrograficznej wynika, że dylatacja zwiększa się ze wzrostem zawartości witrynitu. Duża zawartość maceratów inertynitowych w durynie powoduje wyraźny wzrost temperatur mięknienia i kontrakcji. Na rys. 5 przedstawiono krzywe dylatometryczne zmian długości słupków, uformowanych
11 57 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla... z badanych próbek węgla. Analiz krzywych wskazuje, że najlepsze właściwości dylatometryczne ma witryn, a następnie klaryn (wykazują dylatację dodatnią). Dylatację ujemną obserwujemy w przypadku próbki węgla wyjściowego, natomiast duryn jej nie wykazuje. Rys. 5. Krzywe dylatometryczne węgla i litotypów Zależność wielkości dylatacji od składu petrograficznego litotypów pokazują wykresy przedstawione na rys. 6 i 7. Dylatacja rośnie liniowo wraz ze wzrostem zawartości witrynitu oraz sumy witrynitu i liptynitu, jednak wartość współczynnika R 2 wskazują na znacznie lepszą (dokładnie liniową) korelację tego parametru z zawartością witrynitu. Witrynit jest więc tym macerałem, który decyduje o dylatometrycznych właściwościach węgla. Dylatacja, % R² = 0, Zawartość witrynitu, % Rys. 6. Zależność dylatacji od zawartości witrynitu
12 58 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla Rys. 7. Zależność dylatacji od zawartości witrynitu i liptynitu 4.2. Oznaczenie wydajności produktów koksowania W tabeli 7 przedstawiono wydajności produktów koksowania węgla i litotypów. Wydzielanie się podczas trwania procesu smoły, wody rozkładowej oaz gazu spowodowało znaczny spadek masy powstałego produktu (koksu) w stosunku do wsadu węglowego. Analizując otrzymane wyniki, stwierdza się dużą wydajność gazu i smoły, co jest charakterystyczne dla węgli gazowo-koksowych. Wydajności produktów koksowania wykazują niewielkie różnice, mieszczące się w granicach błędu oznaczenia. Tabela 7. Oznaczenie wydajności procesu koksowania węgla i litotypów, % mas Próbka K a T a W rk a Węgiel 66,3 12,4 4,8 14,7 Witryn 63,6 13,3 3,6 17,6 Klaryn 65,2 12,4 5,2 15,4 Duryn 65,4 13,7 4,8 16,1 G a Koksy otrzymane z węgla i klarynu objętościowo są do siebie podobne, a kształtem zbliżone do wsadu węglowego umieszczonego w retorcie. Koks otrzymany z witrynu jest znacznie bardziej wydęty, porowaty i kruchy. Wyraźnie zmniejszoną objętość koksu odnotowano w przypadku durynu, który jest bardzo twardy i makroskopowo mało porowaty.
13 59 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla Analiza techniczna koksów W tabeli 8 przedstawiono wyniki analizy technicznej otrzymanych koksów. W wyniku procesu koksowania następuje znaczne zmniejszenie zawartości części lotnych oraz zwiększenie zawartości popiołu, która wynika przede wszystkim z ilości składników mineralnych w próbkach wyjściowych. W koksie z klarynu i durynu zawartość wilgoci obniżyła się do <1% mas. Koksy z klarynu i durynu zawierają znacznie mniej wilgoci niż koks z witrynu Najwięcej części lotnych wykazuje próbka koksu z witrynu (w porównaniu z pozostałymi litotypami), natomiast wartość ta jest mniejsza w porównaniu z koksem pochodzącym z węgla wyjściowego. Tabela 8. Wyniki analizy technicznej koksów, % mas Próbka W a A a A d V a V daf Koks z węgla 2,75 10,58 10,88 1,83 2,11 Koks z witrynu 1,20 4,22 4,27 1,84 1,94 Koks z klarynu 0,51 10,17 10,76 1,51 1,70 Koks z durynu 0,44 14,66 14,72 1,35 1, Analiza porozymetryczna koksów Objętość całkowita porów (V t ) o średnicach od 7,5 nm do 15 µm jest zdecydowanie większa w przypadku koksu z witrynu i maleje odpowiednio: koks z witrynu (KV) > koks z klarynu (KK) > koks z durynu (KD) > koks z węgla wyjściowego (KW). Podobnie sytuacja wygląda w przypadku porowatości, gdzie jest ona większa w koksach z klarynu i witrynu. Zdecydowanie większą powierzchnię właściwą ma koks z węgla wyjściowego, a najmniejszą z durynu. Skład petrograficzny litotypów wpływa również na gęstość pozorną koksów, która rośnie w kierunku: KK < KV < KD. W tabeli 9 przedstawiono wyniki analizy porozymetrycznej otrzymanych koksów: Tabela 9. Wyniki analizy porozymetrycznej otrzymanych koksów Próbka KW KV KK KD KW Oznaczenie Objętość całkowita porów (V t), mm 3 /g 80,04 115,43 108,98 79,34 80,04 Objętość makroporów, mm 3 /g 65,8 108,18 97,46 66,53 65,8 Powierzchnia właściwa (S), m 2 /g 4,89 2,54 3,71 3,92 4,89 Porowatość (P), % 11,44 16,77 15,74 11,50 11,44 Gęstość pozorna (d p), g/cm 3 1,4293 1,4528 1,4439 1,4960 1,4293 Przeprowadzenie analizy porozymatrycznej pozwoliło określić w poszczególnych koksach rozkład wielkości makroporów i części mezoporów (średnicy 50-7,5 nm) rys. 8.
14 60 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla Rys. 8. Rozkład wielkości mezo- i makroporów w koksach Istotne różnice wystąpiły w dystrybucji wymiarów makroporów, szczególnie porównując koks otrzymany z durynu z pozostałymi próbkami. W koksie z durynu (KD) dominują pory o wymiarach nm (~43% objętości), a w pozostałych przeważają makropory o mniejszych wymiarach. W koksach z witrynu (KV) i klarynu (KK) większy udział w objętości mają makropory o średnicach <4000 nm, przy czym udział porów o średnicy nm wynosi odpowiednio 65% i 55%. Objętość porów o średnicach > 8000 nm jest rzędu 2-3%. Koks z durynu (KD) wykazuje także większą zawartość mezoporów w porównaniu z koksami z witrynu i klarynu. Analizując zakres nm można stwierdzić, że w przypadku koksu z klarynu objętość porów w poszczególnych zakresach są podobne, natomiast w koksie z witrynu zdecydowanie przeważają pory o średnicach od 200 do 1000 nm. W koksach z litotypów w zakresie mierzonych mezoporów dominują te o średnicy nm Analiza mikroskopowa koksów Analiza mikroskopowa wykazała, że koksy, pochodzące z litotypów węgla gazowo- -koksowego, są praktycznie izotropowe. Koks z witrynu charakteryzuje się zawartością porów różnej wielkości. Widoczne też są śladowe ilości struktury anizotropowej, w większości drobnoziarnistej, a sporadycznie anizotropii łuskowej. Struktura koksu z klarynu jest zbliżona do koksu z witrynu, gdzie widoczne są pory różnej wielkości i kształtów. Koks z klarynu to przede wszystkim struktura izotropowa, jednak po dokładniejszych obserwacjach widoczne są niewielkie obszary anizotropowe. Jest to anizotropia drobnoziarnista, jednak natężenie jest nieco silniejsze niż w przypadku koksu z witrynu.
15 61 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla... Ostatnia próbka koks z durynu została całkowicie spieczona. Widoczna jest zachowana struktura fuzynitu. Obserwuje się tutaj obszary optycznie izotropowe oraz niewielkie obszary o słabej anizotropii drobnoziarnistej, co można wyjaśnić jedynie wpływem dużej ilości macerałów liptynitowych. Wnioski końcowe Węgiel gazowo-koksowy wykazuje zróżnicowany skład petrograficzny. Głównym macerałem, występującym w tym węglu, jest witrynit (70,0% obj.), lecz także charakterystyczna jest dość wysoka zawartość liptynitu (11,7% obj.). Litotypy wykazują niewielkie zróżnicowanie składu elementarnego. Znaczny udział liptynitu powoduje zwiększenie zawartości wodoru w durynie. Sam duryn odznacza się dużą ilością popiołu, co może skutkować pogorszeniem jakości koksu. Nie stwierdzono istotnego wpływu składu petrograficznego na wydajność procesu koksowania. Największą zdolność spiekania i wydymania oraz dylatację wykazuje witryn. Właściwości koksownicze durynu są znacznie gorsze niż pozostałych litotypów. Istnieje bardzo dobra korelacja dylatacji z zawartością witrynu i zdolności spiekania z zawartością sumy macerałów witrynitu i liptynitu. Macerały inertynitowe pogarszają właściwości dylatometryczne i powodują podwyższenie temperatury mięknienia i kontrakcji. Koksy z węgla i litotypów zawierają głównie obszary optycznie izotropowe. Udział macerałów fuzynitowych w węglu wpływa na zwiększenie wymiarów makroporów w koksie, a zawartość macerałów liptynitowych powoduje zwiększenie udziału obszarów anizotropowych. Zastosowanie w mieszankach wsadowych, zamiast węgli ortokoksowych, mogą znaleźć tylko te węgle gazowo-koksowe, które są najwyżej uwęglone; mają określony skład petrograficzny wysoką zawartości witrynitu i mała zawartości macerałów inertynitowych. Bibliografia [1] Beuch W., Marzec R., 2015, Rynek węgla energetycznego w Polsce w latach , Materiały XXIX Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej, Zakopane, r. [2] Bilansu Zasobów Złóż Kopalin w Polsce, 2016, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. [3] International Committee for Coal and Organic Petrology (ICCP), 1998, The new vitrinite classification (ICCP System 1994), Fuel 77, s [4] International Committee for Coal and Organic Petrology (ICCP), 2001, The new inertinite classification (ICCP System 1994), Fuel 80, s [5] Jasieńko S., Świetlik U., Kidawa H., 1994, Zmiana własności i struktury węgli spiekających w procesie koksowania, Wiadomości Górnicze, Karbo 39, Katowice, s [6] Kruszewska S., Dybova-Jachowicz, 1997, Zarys petrologii węgla, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. [7] Manecki A., Muszyński M. (red.), 2008, Przewodnik po petrografii, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków. [8] Młynarczuk M., Godyń K., 2012, Wykorzystanie metod rozpoznawania obrazów do wspierania procesu decyzyjnego dotyczącego klasyfikacji węgla na wybrane cechy petrograficzne, Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN, tom 14, nr 1-4, s. 3-14, Kraków.
16 62 Pałac-Walko B., Bodlak M., Wpływ składu petrograficznego na właściwości węgla [9] Ozga-Blaschke U., 2014, Wpływ sytuacji rynkowej na ceny węgla koksowego w Polsce. Polityka energetyczna, 2014, tom 17, Z.4, s [10] Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku, Załącznik 2 do Polityki energetycznej Polski do 2030, 10 listopada 2009, Warszawa. [11] Roga B., Tomków K., 1971, Chemiczna technologia węgla, Wydawnictwo Naukowo- -Techniczna, Warszawa. [12] Róg L., 2007, Czynniki wpływające na podatność przemiałową węgli kamiennych, Prace Naukowe GIG, Górnictwo i Środowisko, kwartalnik 3/2007, s , Katowice. [13] Świetlik U., Machnikowska H., Jasieńko S., 2001, Wiadomości Górnicze, Karbo 46, Katowice, s [14] Świętosławski W., Chorąży M., Roga B., 1932, Z badań nad poprawą jakości koksu górnośląskiego III. Przemysł Chemiczny, Organ Chemicznego Instytutu Badawczego i Polskiego Towarzystwa Chemicznego, rocznik XVI, zeszyt 7 i 8, Warszawa. [15] Taylor G.H., Teichmüller M., Davis A., Diessel C.F.K, Littke R., Robert P., 1998, Organic petrology, Gebrüder Borntraeger, Berlin-Stuttgard. [16] Van Krevelen D.W., Schuyer J., 1959, Węgiel. Chemia węgla i jego struktura, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Występowanie węgla Węgiel, jako pierwiastek, występuje
WĘGIEL Występowanie węgla Węgiel, jako pierwiastek, występuje: a) w małych ilościach w stanie wolnym (grafit, diament) b) głównie w stanie związanym: - węglany (CaCO 3, MgCO 3, i innych), - dwutlenek węgla
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: SI-PKSiM/26
Strona 1 z 7 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: MINERALOGIA I PETROGRAFIA 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/2014 4. Poziom kształcenia: studia
Bardziej szczegółowoWpływ parametrów petrograficznych węgli kamiennych na jakość koksu metalurgicznego
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2017, nr 100, s. 49 66 Iwona JELONEK*, Zbigniew JELONEK** Wpływ parametrów petrograficznych węgli kamiennych
Bardziej szczegółowoMichał REJDAK, Andrzej STRUGAŁA, Ryszard WASIELEWSKI, Martyna TOMASZEWICZ, Małgorzata PIECHACZEK. Koksownictwo
Michał REJDAK, Andrzej STRUGAŁA, Ryszard WASIELEWSKI, Martyna TOMASZEWICZ, Małgorzata PIECHACZEK Koksownictwo 2015 01.10.2015 Karpacz System zasypowy vs. System ubijany PORÓWNANIE ZAŁADUNEK KOMÓR KOKSOWNICZYCH
Bardziej szczegółowoPropozycja klasyfikacji węgli koksowych
POIG.01.01.02-24-017/08 Propozycja klasyfikacji węgli koksowych -Winnicka Zakres prezentacji Kryteria doboru parametrów klasyfikacyjnych Klasyfikacja handlowa węgli koksowych: Cel klasyfikacji handlowej
Bardziej szczegółowoWęgiel jako pierwiastek
Węgiel jako pierwiastek Nazwa węgiel odnosi się do: a) pierwiastka C (carbon) b) paliwa kopalnego (coal) Pierwiastek węgiel występuje w szeregu alotropowych form, włączając: a) diament b) grafit Występowanie
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA LABORATORYJNE
Akademia Górniczo - Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Wydział Energetyki i Paliw Katedra Technologii Paliw ĆWICZENIA LABORATORYJNE Surowce energetyczne i ich przetwarzanie cz. II - paliwa stałe Oznaczanie
Bardziej szczegółowoPrzemysłowe laboratorium technologii. ropy naftowej i węgla II. TCCO17004l
Technologia chemiczna Przemysłowe laboratorium technologii ropy naftowej i węgla II TCCO17004l Ćwiczenie nr IV Opracowane: dr inż. Ewa Lorenc-Grabowska Wrocław 2012 1 Spis treści I. Wstęp 3 1.1. Metoda
Bardziej szczegółowoNew World Resources Plc producent węgla kamiennego w Europie Centralnej.
Katalog Węgla New World Resources Plc producent węgla kamiennego w Europie Centralnej. New World Resources Plc ( NWR ) jest producentem węgla kamiennego w Europie Centralnej. NWR produkuje wysokiej jakości
Bardziej szczegółowoIwona Jelonek PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE BADAŃ PETROGRAFICZNYCH W KOKSOWNICTWIE
Iwona Jelonek PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE BADAŃ PETROGRAFICZNYCH W KOKSOWNICTWIE Metody badań Podstawowe metody stosowane w międzynarodowej klasyfikacji geologicznej i specyfikacji przemysłowej węgli (ECE
Bardziej szczegółowoCIEPŁO (Q) jedna z form przekazu energii między układami termodynamicznymi. Proces przekazu energii za pośrednictwem oddziaływania termicznego
CIEPŁO, PALIWA, SPALANIE CIEPŁO (Q) jedna z form przekazu energii między układami termodynamicznymi. Proces przekazu energii za pośrednictwem oddziaływania termicznego WYMIANA CIEPŁA. Zmiana energii wewnętrznej
Bardziej szczegółowoProdukty Chemiczne Część węglowa
Politechnika Wrocławska Produkty Chemiczne Część węglowa Ćw. nr 2 Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej Opracowane przez: Prof. dr hab. inż. Jacek Machnikowski dr inż. Helena Machnikowska
Bardziej szczegółowoBadania nad wpływem stopnia zagęszczenia wsadu węglowego na parametry jakościowe i właściwości optyczne koksu
173 RYSZARD WASIELEWSKI *), MICHAŁ REJDAK, MAŁGORZATA PIECHACZEK Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, Zabrze Badania nad wpływem stopnia zagęszczenia wsadu węglowego na parametry jakościowe i właściwości
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM SPALANIA I PALIW
1. Wprowadzenie 1.1. Skład węgla LABORATORIUM SPALANIA I PALIW Węgiel składa się z substancji organicznej, substancji mineralnej i wody (wilgoci). Substancja mineralna i wilgoć stanowią bezużyteczny balast.
Bardziej szczegółowoZmiany wartości parametrów jakościowych węgla koksowego w procesie przeróbczym (sw część gzw)
20 UKD 622.333: 622.662.7: 622.621.7 Zmiany wartości parametrów jakościowych węgla koksowego w procesie przeróbczym (sw część gzw) Changes of coal quality parameters in the preparation process of coking
Bardziej szczegółowoZIARNA HYDROFILOWE W PRZEMYSŁOWYM PROCESIE FLOTACJI WĘGLI O RÓŻNYM STOPNIU UWĘGLENIA
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt 3/1 2006 Marek Lenartowicz*, Jerzy Sablik** ZIARNA HYDROFILOWE W PRZEMYSŁOWYM PROCESIE FLOTACJI WĘGLI O RÓŻNYM STOPNIU UWĘGLENIA 1. Wstęp W wyniku zmechanizowania
Bardziej szczegółowoMODEL ZŁOŻA OPARTY NA PARAMETRACH JAKOŚCIOWYCH WĘGLI KAMIENNYCH PIERWSZY KOMUNIKAT
CZASOPISMO INŻYNIERII LĄDOWEJ, ŚRODOWISKA I ARCHITEKTURY JOURNAL OF CIVIL ENGINEERING, ENVIRONMENT AND ARCHITECTURE JCEEA, t. XXXII, z. 62 (4/15), październik-grudzień 2015, s. 379-393 Marian PONIEWIERA
Bardziej szczegółowoPolskie koksownictwo głównym europejskim producentem koksu odlewniczego
Polskie koksownictwo głównym europejskim producentem koksu odlewniczego Rajmund Balcerek Waldemar Wal Zbigniew Zięba Zastosowanie koksu odlewniczego BRANŻA ODLEWNICZA Odlewnie żeliwa i stali Odlewnie metali
Bardziej szczegółowoPROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza
PROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza Etap II Rozkład ziarnowy, skład chemiczny i części palne
Bardziej szczegółowoBadania nad zastosowaniem kondycjonowania spalin do obniżenia emisji pyłu z Huty Katowice S.A w Dąbrowie Górniczej
Dr inż. Marian Mazur Akademia Górniczo Hutnicza mgr inż. Bogdan Żurek Huta Katowice S.A w Dąbrowie Górniczej Badania nad zastosowaniem kondycjonowania spalin do obniżenia emisji pyłu z Huty Katowice S.A
Bardziej szczegółowoCIEPŁO (Q) jedna z form przekazu energii między układami termodynamicznymi. Proces przekazu energii za pośrednictwem oddziaływania termicznego
CIEPŁO, PALIWA, SPALANIE CIEPŁO (Q) jedna z form przekazu energii między układami termodynamicznymi. Proces przekazu energii za pośrednictwem oddziaływania termicznego WYMIANA CIEPŁA. Zmiana energii wewnętrznej
Bardziej szczegółowoTemat: kruszyw Oznaczanie kształtu ziarn. pomocą wskaźnika płaskości Norma: PN-EN 933-3:2012 Badania geometrycznych właściwości
Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej Instrukcja do zajęć laboratoryjnych Eksploatacja i obróbka skał Badania geometrycznych właściwości Temat: kruszyw Oznaczanie kształtu
Bardziej szczegółowoPODSTAWY TECHNOLOGII WYTWARZANIA I PRZETWARZANIA
im. Stanisława Staszica w Krakowie WYDZIAŁ INŻYNIERII METALI I INFORMATYKI PRZEMYSŁOWEJ Prof. dr hab. inż. Andrzej Łędzki Dr inż. Krzysztof Zieliński Dr inż. Arkadiusz Klimczyk PODSTAWY TECHNOLOGII WYTWARZANIA
Bardziej szczegółowoPOLSKA IZBA EKOLOGII. Propozycja wymagań jakościowych dla węgla jako paliwa dla sektora komunalno-bytowego
POLSKA IZBA EKOLOGII 40-009 Katowice, ul. Warszawska 3 tel/fax (48 32) 253 51 55; 253 72 81; 0501 052 979 www.pie.pl e-mail : pie@pie.pl BOŚ S.A. O/Katowice 53 1540 1128 2001 7045 2043 0001 Katowice, 15.01.2013r.
Bardziej szczegółowoANALIZA TERMOGRAWIMETRYCZNA W ZASTOSOWANIU DO BADAŃ PROCESU PIROLIZY WĘGLA
Marek Ściążko Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, Zabrze Seminarium Netzsch Zastosowanie metod termoanalitycznych w obszarach energii i paliw CE AGH, Kraków, 218r. ANALIZA TERMOGRAWIMETRYCZNA W ZASTOSOWANIU
Bardziej szczegółowosposób analizy petrograficznej rozproszonej materii
sposób analizy petrograficznej rozproszonej materii PODSUMOWANIE Przedmiotem oferty jest usługa analizy petrograficznej rozproszonej materii organicznej świadczona przez spółkę celową Uniwersytetu Śląskiego
Bardziej szczegółowoSkład petrograficzny i formy litotypów węgla kamiennego w utworach karbonu górnego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego
gospodarka surowcami mineralnymi mineral resources management 2017 Volume 33 Issue 3 Pages 109 120 DOI 10.1515/gospo-2017-0037 Jacek Misiak* Skład petrograficzny i formy litotypów węgla kamiennego w utworach
Bardziej szczegółowoKrajowe górnictwo węgla kamiennego w 2015 r. wybrane aspekty
Materiały XXIX Konferencji z cyklu Zagadnienie surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 11 14.10.2015 r. ISBN 978-83-62922-51-2 Henryk Paszcza* Krajowe górnictwo węgla kamiennego
Bardziej szczegółowoNISKOEMISYJNE PALIWO WĘGLOWE
NISKOEMISYJNE PALIWO WĘGLOWE możliwości technologiczne i oferta rynkowa OPRACOWAŁ: Zespół twórców wynalazku zgłoszonego do opatentowania za nr P.400894 Za zespól twórców Krystian Penkała Katowice 15 październik
Bardziej szczegółowoMirosław Bronny, Piotr Kaczmarczyk JSW KOKS SA
Ocena jakości koksu wielkopiecowego wyprodukowanego z baterii koksowniczych z zasypowym i ubijanym systemem obsadzania komór koksowniczych oraz różnym systemem chłodzenia koksu Mirosław Bronny, Piotr Kaczmarczyk
Bardziej szczegółowoWpływ czasu składowania na właściwości zamorskich węgli koksujących oraz uzyskanych z nich koksów
Konferencja Naukowo- Techniczna Koksownictwo 2015 30.09-02.10.2015 Karpacz Wpływ czasu składowania na właściwości zamorskich węgli koksujących oraz uzyskanych z nich koksów dr Łukasz Smędowski, dr Tatiana
Bardziej szczegółowoANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH
Stanisław KOWALIK, Maria GAJDOWSKA Politechnika Śląska, Gliwice ANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH 22-29 Streszczenie. Spośród licznych zagrożeń
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 4 2009 Stanisław Cierpisz*, Daniel Kowol* WPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE 1. Wstęp Zasadniczym
Bardziej szczegółowoWytrzymałość mechaniczna i reakcyjność koksu
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY PRODUKTY CHEMICZNE Wytrzymałość mechaniczna i reakcyjność koksu Przygotowali: Piotr Rutkowski Katarzyna Labus 2010 WSTĘP Przed zapoznaniem się z treścią poniższej
Bardziej szczegółowoMożliwości wykorzystania sztucznych sieci neuronowych do identyfikacji macerałów grupy inertynitu
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 17, nr 3-4, grudzień 2015, s. 91-97 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Możliwości wykorzystania sztucznych sieci neuronowych do identyfikacji macerałów grupy inertynitu
Bardziej szczegółowoWpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych
WANDA NOWAK, HALINA PODSIADŁO Politechnika Warszawska Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych Słowa kluczowe: biodegradacja, kompostowanie, folie celulozowe, właściwości wytrzymałościowe,
Bardziej szczegółowoWYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO. 1. Wstęp. 2. Metodyka wykonania badań laboratoryjnych próbek węgla na zawartość metanu
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 2 2007 Jan Macuda*, Ludwik Zawisza* WYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO 1. Wstęp Znaczna część naturalnych procesów chemicznych w skorupie ziemskiej
Bardziej szczegółowoCharakterystyka petrograficzna oraz oznaczenie rtęci w węglu z pokładu 207 (Górnośląskie Zagłębie Węglowe)
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2016, nr 96, s. 105 118 Marta KASPRZYK*, Iwona JELONEK**, Zbigniew JELONEK*** Charakterystyka petrograficzna
Bardziej szczegółowoRynek węgla energetycznego w Polsce w latach
Materiały XXIX Konferencji z cyklu Zagadnienie surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 11 14.1.215 r. ISBN 978-83-62922-51-2 Waldemar Beuch*, Robert Marzec* Rynek węgla energetycznego
Bardziej szczegółowoKatalog Węgla & Koksu
Katalog Węgla & Koksu New World Resources Plc ( NWR lub Spółka ) jest jednym z najwiekszych producentów węgla kamiennego i koksu w Europie Centralnej. Spółka produkuje wysokiej jakości węgiel energetyczny
Bardziej szczegółowoANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE EFEKTÓW ROZDRABNIANIA POJEDYNCZYCH ZIAREN
Akademia Górniczo Hutnicza im. Stanisława Staszica Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców Rozprawa doktorska ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12
Załącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU Z1-PU7 WYDANIE N1 Strona 1 z 5 1. Nazwa przedmiotu: CHEMIA I FIZYKOCHEMIA PALIW STAŁYCH 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego:
Bardziej szczegółowoKompaktowanie drobnoziarnistych frakcji węglowych jako metoda przygotowania części wsadu dla zasypowego systemu obsadzania komór koksowniczych
27-29 września 2018 r., Beskid Śląski Kompaktowanie drobnoziarnistych frakcji węglowych jako metoda przygotowania części wsadu dla zasypowego systemu obsadzania komór koksowniczych Autorzy: Helt-Zielony
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA LABORATORYJNE Surowce energetyczne stałe i ich przetwarzanie
Akademia Górniczo Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Wydział Energetyki i Paliw Katedra Technologii Paliw ĆWICZENIA LABORATORYJNE Surowce energetyczne stałe i ich przetwarzanie Ćwiczenie 2b Zawartość
Bardziej szczegółowoKontrola procesu spalania
Kontrola procesu spalania Spalanie paliw polega na gwałtownym utlenieniu składników palnych zawartych w paliwie przebiegającym z wydzieleniem ciepła i zjawiskami świetlnymi. Ostatecznymi produktami utleniania
Bardziej szczegółowoDaniel BORSUCKI DYREKTOR Zespołu Zarządzania Mediami KHW S.A. Katowice
NFOŚiGW Forum XLII Energia - Efekt Środowisko Nowe technologie pozyskania oraz zagospodarowania węgla kamiennego i metanu gwarantem bezpieczeństwa energetycznego UE i sporego efektu ekologicznego Daniel
Bardziej szczegółowoNiezależność energetyczna JSW KOKS S.A. w oparciu o posiadany gaz koksowniczy
Niezależność energetyczna JSW KOKS S.A. w oparciu o posiadany gaz koksowniczy Mateusz Klejnowski www.jsw.pl JSW KOKS S.A. podstawowe informacje JSW KOKS S.A. powstała na początku 2014 roku poprzez połączenie
Bardziej szczegółowoRozpoznanie warunków geologicznych występowania węgla koksowego w rejonie Jastrzębia dla potrzeb projektu Inteligentna koksownia
BIULETYN PAŃSTWOWEGO INSTYTUTU GEOLOGICZNEGO 452: 245 256, 2012 R. Rozpoznanie warunków geologicznych występowania węgla koksowego w rejonie Jastrzębia dla potrzeb projektu Inteligentna koksownia The recognition
Bardziej szczegółowoNazwisko...Imię...Nr albumu... ZGAZOWANIE PALIW V ME/E, Test 11 (dn )
Nazwisko...Imię...Nr albumu... ZGAZOWANIE PALIW V ME/E, Test 11 (dn. 2008.01.25) 1. Co jest pozostałością stałą z węgla po procesie: a) odgazowania:... b) zgazowania... 2. Który w wymienionych rodzajów
Bardziej szczegółowoKoncepcja budowy modelu matematycznego do optymalizacji zakupu węgla do procesu koksowania
Marcin Malec 1, Jacek Kamiński 2 IGSMiE PAN w Krakowie Koncepcja budowy modelu matematycznego do optymalizacji zakupu węgla do procesu koksowania Wprowadzenie Wspomaganie procesu podejmowania decyzji z
Bardziej szczegółowoDoświadczenia eksploatacyjne po wdrożeniu nowego sposobu eksploatacji baterii koksowniczych przy zróżnicowanych ciśnieniach gazu surowego w
Doświadczenia eksploatacyjne po wdrożeniu nowego sposobu eksploatacji baterii koksowniczych przy zróżnicowanych ciśnieniach gazu surowego w odbieralnikach spełniającego kryteria BAT 46 i BAT 49 Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoWpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych
Międzynarodowa Konferencja Popioły z Energetyki- Zakopane 19-21.X.2016 r. Wpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych Mikołaj Ostrowski, Tomasz Baran
Bardziej szczegółowoMożliwości zastosowania fluidalnych popiołów lotnych do produkcji ABK
Sekcja Betonów Komórkowych SPB Konferencja szkoleniowa ZAKOPANE 14-16 kwietnia 2010 r. Możliwości zastosowania fluidalnych popiołów lotnych do produkcji ABK doc. dr inż. Genowefa Zapotoczna-Sytek mgr inż.
Bardziej szczegółowoWykorzystanie metod rozpoznawania obrazów do wspierania procesu decyzyjnego dotyczącego klasyfikacji węgla ze względu na wybrane cechy petrograficzne
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 14, nr 1-4, (2012), s. 3-14 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Wykorzystanie metod rozpoznawania obrazów do wspierania procesu decyzyjnego dotyczącego klasyfikacji
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2013/2014 Kod: STC s Punkty ECTS: 5. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -
Nazwa modułu: Surowce energetyczne stałe i ich przetwarzanie Rok akademicki: 2013/2014 Kod: STC-1-603-s Punkty ECTS: 5 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: - Poziom
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja emisji metanu z układów wentylacyjnych i z układów odmetanowania kopalń węgla kamiennego w Polsce w latach 2001-2010
1 Inwentaryzacja emisji metanu z układów wentylacyjnych i z układów odmetanowania kopalń węgla kamiennego w Polsce w latach 2001-2010 Dr inż. Renata Patyńska Główny Instytut Górnictwa Pracę zrealizowano
Bardziej szczegółowoTechnologia chemiczna - surowce i nośniki energii LABORATORUM. WŁASNOŚCI KOKSOWNICZE WĘGLA Ćwiczenie W2
Technologia chemiczna - surowce i nośniki energii LABORATORUM WŁASNOŚCI KOKSOWNICZE WĘGLA Ćwiczenie W2 1 1. Wstęp Koksowanie jest to proces termicznego odgazowania węgla lub mieszanki węglowej w temperaturze
Bardziej szczegółowoKrzysztof Stańczyk. CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA
Krzysztof Stańczyk CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2008 Spis treści Wykaz skrótów...7 1. Wprowadzenie...11 1.1. Wytwarzanie i uŝytkowanie energii na świecie...11
Bardziej szczegółowoWPŁYW BUDOWY PETROGRAFICZNEJ I CHEMICZNEJ WĘGLA KAMIENNEGO NA TEMPERATURĘ TOPLIWOŚCI POPIOŁU
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 1/2003 Leokadia Róg WPŁYW BUDOWY PETROGRAFICZNEJ I CHEMICZNEJ WĘGLA KAMIENNEGO NA TEMPERATURĘ TOPLIWOŚCI
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2B do Kontraktu. Paliwo
Załącznik nr 2B do Kontraktu Paliwo Spis treści 1 Wstęp... 1 2 Pelety słomowe... 2 3 Węgiel i olej opałowy.... 4 1 Wstęp Zastosowane rozwiązania techniczne Instalacji będą umożliwiały ciągłą pracę i dotrzymanie
Bardziej szczegółowoInstytut Maszyn Cieplnych
Politechnika Częstochowska Instytut Maszyn Cieplnych Potencjał minerałów antropogenicznych Krzysztof Knaś, Arkadiusz Szymanek Masa wytworzonych [mln Mg] 135 130 125 120 115 110 105 100 2006 2007 2008 2009
Bardziej szczegółowoWłaściwości tworzyw autoklawizowanych otrzymanych z udziałem popiołów dennych
Właściwości tworzyw autoklawizowanych otrzymanych z udziałem popiołów dennych dr inż. Zdzisław Pytel Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Materiałów Budowlanych V Międzynarodowa
Bardziej szczegółowo1 Węgle brunatny, kamienny i antracyt podstawowe kopaliny organiczne... 13
Spis treści Wstęp... 11 1 Węgle brunatny, kamienny i antracyt podstawowe kopaliny organiczne... 13 1.1. Geneza organicznej substancji węglowej złóż... 13 1.2. Pozostałe składniki złóż węgli brunatnych,
Bardziej szczegółowoKRUSZYWA WAPIENNE ZASTOSOWANIE W PRODUKCJI BETONU TOWAROWEGO I ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH
KRUSZYWA WAPIENNE ZASTOSOWANIE W PRODUKCJI BETONU TOWAROWEGO I ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH Marek Krajewski Instytut Badawczy Materiałów Budowlanych Sp. z o.o. 13 KRUSZYWA WAPIENNE I ICH JAKOŚĆ Kruszywo
Bardziej szczegółowoKatowicki Węgiel Sp. z o.o. CHARAKTERYSTYKA PALIW KWALIFIKOWANYCH PRODUKOWANYCH PRZEZ KATOWICKI WĘGIEL SP. Z O.O.
CHARAKTERYSTYKA PALIW KWALIFIKOWANYCH PRODUKOWANYCH PRZEZ KATOWICKI WĘGIEL SP. Z O.O. W 2000r. Katowicki Holding Węglowy i Katowicki Węgiel Sp. z o.o. rozpoczęli akcję informacyjną na temat nowoczesnych
Bardziej szczegółowoMateriały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej
Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNIKI CIEPLNEJ I MECHANIKI PŁYWNÓW ZAKŁAD SPALANIA I DETONACJI Raport wewnętrzny
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNIKI CIEPLNEJ I MECHANIKI PŁYWNÓW ZAKŁAD SPALANIA I DETONACJI Raport wewnętrzny Raport z badań toryfikacji biomasy Charakterystyka paliwa Analizy termograwimetryczne
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PODATNOŚĆ PRZEMIAŁOWĄ WĘGLI KAMIENNYCH
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 3/2007 Leokadia Róg CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PODATNOŚĆ PRZEMIAŁOWĄ WĘGLI KAMIENNYCH Streszczenie Jakość
Bardziej szczegółowoBadania ciœnienia generowanego w czasie pirolizy przez warstwê plastyczn¹ wêgli o ró nych w³aœciwoœciach koksotwórczych
GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI Tom 22 2006 Zeszyt 1 ANDRZEJ ROZWADOWSKI*, ANDRZEJ STRUGA A* Badania ciœnienia generowanego w czasie pirolizy przez warstwê plastyczn¹ wêgli o ró nych w³aœciwoœciach koksotwórczych
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp 11
Technologia chemiczna organiczna : wybrane zagadnienia / pod red. ElŜbiety Kociołek-Balawejder ; aut. poszczególnych rozdz. Agnieszka Ciechanowska [et al.]. Wrocław, 2013 Spis treści Wstęp 11 1. Węgle
Bardziej szczegółowoParametry wytrzymałościowe łupka miedzionośnego
Łupek miedzionośny I, Kowalczuk P.B., Drzymała J. (red.), WGGG PWr, Wrocław, 2017, 59 63 Streszczenie Parametry wytrzymałościowe łupka miedzionośnego Lesław Bagiński Politechnika Wrocławska, Wydział Geoinżynierii,
Bardziej szczegółowo2. Metoda Hardgrove a oznaczania podatności przemiałowej [3, 4]
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 34 Zeszyt 4/1 2010 Barbara Tora*, Peter Fecko**, Alicja Nowak*, Zbigniew Tajchman* BADANIE ZALEŻNOŚCI PODATNOŚCI NA MIELENIE OD WYBRANYCH PARAMETRÓW WĘGLA KAMIENNEGO 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoTrafność szacowania jakości węgla kamiennego na przykładzie wybranych pokładów złoża Pniówek
166 UKD: 553.945-044.3(438-13): 622.333(438-13): 553.945-047.44(438-13): 622.013.34-021.4 Trafność szacowania jakości węgla kamiennego na przykładzie wybranych pokładów złoża Pniówek Prof. dr hab. inż.
Bardziej szczegółowoRYNEK CIĄGNIKÓW I PRZYCZEP ROLNICZYCH W POLSCE W LATACH
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2008 Czesław Waszkiewicz Katedra Maszyn Rolniczych i Leśnych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie RYNEK CIĄGNIKÓW I PRZYCZEP ROLNICZYCH W POLSCE W LATACH
Bardziej szczegółowo1. Wstęp KATARZYNA GODYŃ, BARBARA DUTKA. Streszczenie
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 19, nr 3, wrzesień 2017, s. 37-45 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Wpływ zawartości grup macerałów na wybrane parametry sorpcyjne w średnio uwęglonych próbkach
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PETROGRAFICZNA ORAZ DOJRZA OŒÆ TERMICZNA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ W UTWORACH MEZOZOIKU I PALEOZOIKU
Izabella GROTEK CHARAKTERYSTYKA PETROGRAFICZNA ORAZ DOJRZA OŒÆ TERMICZNA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ W UTWORACH MEZOZOIKU I PALEOZOIKU WSTÊP Charakterystykê petrograficzn¹ materii organicznej rozproszonej
Bardziej szczegółowoDrewno jako surowiec energetyczny w badaniach Instytutu Technologii Drewna w Poznaniu
Drewno jako surowiec energetyczny w badaniach Instytutu Technologii Drewna w Poznaniu dr inż. Wojciech Cichy mgr inż. Agnieszka Panek Zakład Ochrony Środowiska i Chemii Drewna Pracownia Bioenergii Dotychczasowe
Bardziej szczegółowoJakość koksu otrzymanego z karbońskich węgli ortokoksowych
Zygmunt ŁukasZcZyk a,*, andrzej mianowski b a Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o., Jastrzębie-Zdrój b Politechnika Śląska, Gliwice Quality of coke produced from Carboniferous coking coal
Bardziej szczegółowoProwadzący: dr hab. inż. Agnieszka Gubernat (tel. (0 12) 617 36 96; gubernat@agh.edu.pl)
TRANSPORT MASY I CIEPŁA Seminarium Transport masy i ciepła Prowadzący: dr hab. inż. Agnieszka Gubernat (tel. (0 12) 617 36 96; gubernat@agh.edu.pl) WARUNKI ZALICZENIA: 1. ZALICZENIE WSZYSTKICH KOLOKWIÓW
Bardziej szczegółowoNajnowsze rozwiązania stosowane w konstrukcji wirówek odwadniających flotokoncentrat i ich wpływ na osiągane parametry technologiczne
Najnowsze rozwiązania stosowane w konstrukcji wirówek odwadniających flotokoncentrat i ich wpływ na osiągane parametry technologiczne Piotr Myszkowski PRO-INDUSTRY Sp. z o.o. ul. Bacówka 15 43-300 Bielsko-Biała
Bardziej szczegółowoCzęść I. Obliczenie emisji sezonowego ogrzewania pomieszczeń (E S ) :
Potwierdzenie wartości emisji zgodnych z rozporządzeniem UE 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących
Bardziej szczegółowoPARAMETRY FIZYKOCHEMICZNE BADANYCH PALIW Z ODPADÓW
VII Konferencja Paliwa z odpadów Chorzów, 14-16 marca 2017 PARAMETRY FIZYKOCHEMICZNE BADANYCH PALIW Z ODPADÓW dr Łukasz Smędowski mgr Agnieszka Skawińska Badania właściwości paliw Zgodnie z obowiązującym
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 10 MATERIAŁY BITUMICZNE
ĆWICZENIE 10 MATERIAŁY BITUMICZNE 10.1. WPROWADZENIE Tab. 10.1. Cechy techniczne asfaltów Lp. Właściwość Metoda badania Rodzaj asfaltu 0/30 35/50 50/70 70/100 100/150 160/0 50/330 Właściwości obligatoryjne
Bardziej szczegółowoWydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Politechnika Częstochowska, Częstochowa **
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 4 2007 Jolanta Marciniak-Kowalska*, Edyta Wójcik-Osip* BADANIA MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA WE FLOTACJI PAKIETÓW WKŁADÓW LAMELOWYCH** 1. Wprowadzenie Niniejszy artykuł
Bardziej szczegółowoOPRACOWANIE TECHNOLOGII ZGAZOWANIA WĘGLA DLA WYSOKOEFEKTYWNEJ PRODUKCJI PALIW I ENERGII ELEKTRYCZNEJ
OPRACOWANIE TECHNOLOGII ZGAZOWANIA WĘGLA DLA WYSOKOEFEKTYWNEJ PRODUKCJI PALIW I ENERGII ELEKTRYCZNEJ Zadanie badawcze nr 3 realizowane w ramach strategicznego programu badan naukowych i prac rozwojowych
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK132 NA PODSTAWIE METODY ATND.
37/44 Solidification of Metals and Alloys, Year 000, Volume, Book No. 44 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 000, Rocznik, Nr 44 PAN Katowice PL ISSN 008-9386 OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU
Bardziej szczegółowoDrewno. Zalety: Wady:
Drewno Drewno to naturalny surowiec w pełni odnawialny. Dzięki racjonalnej gospodarce leśnej w Polsce zwiększają się nie tylko zasoby drewna, lecz także powierzchnia lasów. łatwość w obróbce, lekkość i
Bardziej szczegółowoRtęć w przemyśle. Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci do atmosfery
Rtęć w przemyśle Konwencja, ograniczanie emisji, technologia 26 listopada 2014, Warszawa Technologia usuwania rtęci z węgla przed procesem zgazowania/spalania jako efektywny sposób obniżenia emisji rtęci
Bardziej szczegółowoWstęp... CZĘŚĆ 1. Podstawy technologii materiałów budowlanych...
Spis treści Wstęp... CZĘŚĆ 1. Podstawy technologii materiałów budowlanych... 1. Spoiwa mineralne... 1.1. Spoiwa gipsowe... 1.2. Spoiwa wapienne... 1.3. Cementy powszechnego użytku... 1.4. Cementy specjalne...
Bardziej szczegółowoElektroenergetyka polska Wybrane wyniki i wstępne porównania wyników podmiotów gospodarczych elektroenergetyki za 2009 rok1)
Elektroenergetyka polska 2010. Wybrane wyniki i wstępne porównania wyników podmiotów gospodarczych elektroenergetyki za 2009 rok1) Autor: Herbert Leopold Gabryś ( Energetyka kwiecień 2010) Wprawdzie pełnej
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Fizykochemia odpadów stałych Rok akademicki: 2030/2031 Kod: BIS-2-107-GO-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność: Gospodarka
Bardziej szczegółowoOcena stanu i możliwości utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego z szybów polskich kopalń węgla kamiennego
Ocena stanu i możliwości utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego z szybów polskich kopalń węgla kamiennego Autorzy: dr hab. inż. Stanisław Nawrat, prof. AGH mgr inż. Sebastian Napieraj 1 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoADSORPCJA BŁĘKITU METYLENOWEGO I JODU NA WYBRANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2006) ZYGMUNT DĘBOWSKI, EWA OKONIEWSKA Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa ADSORPCJA
Bardziej szczegółowoPytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów
Prof. dr hab. inż. Jan Palarski Instytut Eksploatacji Złóż Pytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów Przedmiot LIKWIDACJA KOPALŃ I WYROBISK GÓRNICZYCH 1. Wymień czynniki,
Bardziej szczegółowoBADANIA ODSIARCZANIA SPALIN NA STANOWISKU PILOTAŻOWYM Z CYRKULACYJNĄ WARSTWĄ FLUIDALNĄ CFB 0,1MWt ORAZ STANOWISKU DO BADANIA REAKTYWNOŚCI SORBENTÓW
BADANIA ODSIARCZANIA SPALIN NA STANOWISKU PILOTAŻOWYM Z CYRKULACYJNĄ WARSTWĄ FLUIDALNĄ CFB 0,1MWt ORAZ STANOWISKU DO BADANIA REAKTYWNOŚCI SORBENTÓW Daniel Markiewicz Odsiarczanie spalin na stanowisku CFB
Bardziej szczegółowoZawartość i sposoby usuwania rtęci z polskich węgli energetycznych. mgr inż. Michał Wichliński
Zawartość i sposoby usuwania rtęci z polskich węgli energetycznych mgr inż. Michał Wichliński Rtęć Rtęć występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,05 ppm, w małych ilościach można ją wykryć we wszystkich
Bardziej szczegółowoPrzemysł cementowy w Polsce
Przemysł cementowy w Polsce Przemysł cementowy w Polsce, pod względem wielkości produkcji znajduje się na siódmym miejscu wśród europejskich producentów cementu. Głęboka modernizacja techniczna, jaka miała
Bardziej szczegółowoWartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO 2 (WE) w roku do raportowania w ramach. Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji.
Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO 2 (WE) w roku 2015 do raportowania w ramach Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2018 Warszawa, grudzień 2017 r. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania
Bardziej szczegółowoNowe narzędzia do badania jakości węgla i koksu. M.Winkler, A.Sobolewski, M.Janasik, B.Mertas
Nowe narzędzia do badania jakości węgla i koksu M.Winkler, A.Sobolewski, M.Janasik, B.Mertas Narzędzia laboratoryjne do badania jakości węgla i koksu produkcji IChPW Urządzenie do oznaczania reakcyjności
Bardziej szczegółowoSzanse i zagrożenia dla górnictwa węgla kamiennego w Polsce
Dr hab. in. Lidia Gawlik Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN Szanse i zagrożenia dla górnictwa węgla kamiennego w Polsce II Ogólnopolska Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE
Bardziej szczegółowo