Bioetyka teologiczna cz. 6

Transkrypt

1 Bioetyka teologiczna cz. 6 Sterylizacja Wykład dla studentów II roku Instytutu Nauk o Rodzinie KUL Sterylizacja, czyli inaczej obezpłodnienie, należy do tych manipulacji medycznych, które mają na celu przeciwdziałanie możliwości zapłodnienia, a więc przekazywania życia. W tym sensie jest metodą antykoncepcyjną (trwale pozbawiającą płodności) Dla oceny moralnej najważniejsze jest rozstrzygnięcie, czy sterylizacja ma charakter bezpośredni czy pośredni. 2 Sposoby sterylizacji Usunięcie jąder (kastracja łac. castratio) lub jajników (ovariectomia), Podwiązanie lub podcięcie nasieniowodów (vasectomia) albo jajowodów (salpingectomia). Naświetlanie komórek rozrodczych (plemników, jaj) lub narządów (jąder, jajników) promieniowaniem, które niszczy ich zdolności prokreacyjne. 3 1

2 Rozstrzygnięcie, czy chodzi tu o sterylizację bezpośrednią lub pośrednią, nie zależy wyłącznie od intencji działającego (finis operantis), ale także od celowości samego czynu, który został podjęty (finis operis). 4 "Przez bezpośrednią sterylizację chcemy określić takie działanie, które jako cel i środek mają uniemożliwienie zapłodnienia na stałe. Oznacza to, że nie odnosimy tego terminu do każdego działania, które faktycznie do obezpłodnienia prowadzi. W działaniu człowiek nie zawsze ma na celu to, do czego jego działanie może prowadzić, choć może to przewidywać. Przykładem może być operacyjne usunięcie chorych jajników, co uniemożliwia poczęcie. Ale to nie było chciane jako cel i środek". Pius XI 5 Sterylizacją pośrednią, a więc godziwą, jest tylko taka, która jest wprost leczeniem organów płciowych, prowadzącym do obezpłodnienia Zachowane tu muszą być wymogi zasady działania o podwójnym skutku i zasady całościowości 6 2

3 Wydaje się że możliwe jest uznanie za sterylizację pośrednią skutki terapii somatycznej (radioterapii lub chirurgii) narządów innych niż rozrodcze, jeśli nie da się uniknąć tego skutku, a sam zabieg jest bezwzględnie konieczny Wbrew opiniom niektórych moralistów, nie jest sterylizacją pośrednią zabieg obezpłodnienia mającego być remedium na lęk przed niechcianą ciążą skutkujący nawet poważnymi stanami nerwicowymi 7 Społeczne aspekty sterylizacji Sterylizacja a planowanie rodziny Encyklika Humanae vitae wśród niedozwolonych sposobów ograniczania potomstwa wylicza także bezpośrednie obezpłodnienie (por. nr 14). Paweł VI dodaje: "Kościół uważa za moralnie dopuszczalne stosowanie środków leczniczych, niezbędnych do leczenia chorób, choćby wynikać stąd miało przeszkodą, nawet przewidywana, dla prokreacji, byleby ta przeszkoda nie była z jakichś motywów bezpośrednio zamierzona" (nr 15). 8 Sterylizacja narusza istotę odpowiedzialnego rodzicielstwa, w którym nie może być całkowitego i nieodwracalnego zamknięcia się na przekazywanie życia, albowiem rodzice stają się wówczas sędziami Bożego planu Małżonkowie nie powinni z góry i to raz na zawsze decydować o liczbie urodzonych przez nich dzieci (skąd np. wiedzą, że wszystkie będą żyły). Powinni pozostać otwarci na ewentualne nowe decyzje w zależności od zmieniających się wciąż okoliczności życia (znane są już przypadki ponownego przywracania płodności osobom wcześniej poddanym sterylizacji, choć zawsze grożą wtedy powikłania) 9 3

4 Zdarzają się też przypadki, kiedy któreś z małżonków poddaje się sterylizacji już na progu życia małżeńskiego w celu całkowitego unikania potomstwa. Wiąże się to z materializmem praktycznym: dla takich małżonków sukcesy materialne, wygoda, luksus są dalece ważniejsze aniżeli radość z posiadanych dzieci (z przekazywania życia). W takim nastawieniu życiowym ci ludzie są już duchowo obezpłodnieni, a jego konsekwencją jest sterylizacja fizyczna. Tutaj trzeba osądzać nie tylko zło konkretnego działania sterylizacyjnego, ale także całkowitego nastawienia życiowego takich ludzi. 10 Sterylizacja jako droga do swobody seksualnej Zazwyczaj taka przyczyna sterylizacji dotyczy osób samotnych Jest to wyraz poważnej degradacji życia osoby, uciekającej od podejmowania odpowiedzialności za swoje działania. Odsłania także, że dziecko jest postrzegane jako potencjalny agresor 11 Narzucona sterylizacja eugeniczna Chodzi o obezpłodnienie osób, które mogłyby potomstwu przekazać niepożądane z jakiegoś powodu lub szkodliwe geny Sterylizacja eugeniczna była stosowana w nazistowskiej III Rzeszy, ale także w Szwecji. Niekiedy proponuje się zastosowanie sterylizacji eugenicznej osobom upośledzonym także w Polsce i innych krajach (towarzyszy temu także inny motyw wygody, gdyż nie trzeba takich osób pilnować ) 12 4

5 Nakazana sterylizacja demograficzna Narastający w wielu krajach problem demograficzny próbuje się dzisiaj rozwiązywać poprzez narzucenie małżeństwom w sposób odgórny obowiązkowej sterylizacji po zrodzeniu określonej liczby potomstwa. Ten problem dotyczy Chin (dozwolone jedno dziecko) i niektórych krajów Trzeciego Świata (dozwolone 1-2 dzieci). Dodatkowe zło takie sterylizacji leży w tym, że jest to wyraźnie próba totalitarnego manipulowania człowiekiem. 13 Problematyka demograficzna odnosi się nie tylko do samej sterylizacji, ale także do propagowania antykoncepcji i aborcji. Zamiast podjąć próbę rozwiązania tych poważnych problemów w duchu poszanowania godności osób i rodzin oraz nienaruszalnego prawa każdego człowieka do życia, wolą propagować albo narzucać wszelkimi środkami na skalę masową politykę planowania urodzin. Nawet wówczas, gdy proponują pomoc gospodarczą, uzależniają ją wbrew sprawiedliwości od akceptacji polityki antynatalistycznej" [EV 16]. 14 5