REGULACJA PRAWNA POSTĘPU BIOTECHNOLOGICZNEGO WOBEC TRANSFORMACJI USTROJOWEJ
|
|
- Gabriel Marcinkowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Małgorzata Korzycka-Iwanow STUDIA IURIDICA XXXVIII/2000 REGULACJA PRAWNA POSTĘPU BIOTECHNOLOGICZNEGO WOBEC TRANSFORMACJI USTROJOWEJ 1. W tytule występują dwa kluczowe pojęcia: postęp biotechnologiczny i transformacja ustrojowa. Drugie z pojęć omówione jest szczegółowo i wszechstronnie w wystąpieniach z dziedziny teorii prawa i prawa konstytucyjnego, również nauk administracyjnych. Jest to dużą pomocą w prezentacji niniejszego tematu, ze względu na możliwość odniesienia się do szerokiej formuły pojmowania transformacji. Postęp biotechnologiczny związany jest ze stosowaniem nowych metod w wielu dziedzinach, takich jak: farmacja, rolnictwo, ochrona środowiska, produkcja chemiczna. Biotechnologia jest interdyscyplinarną, co należy podkreślić, dziedziną nauki, posługującą się wiedzą z biochemii, mikrobiologii i nauk inżynieryjnych. W ostatnim czasie nastąpił znaczący i przyspieszony rozwój metod inżynierii genetycznej, co umożliwiło kontrolowaną ingerencję w zapis cech genetycznych organizmów. Do postępu biotechnologicznego będę się odwoływać w najbliższej mi przedmiotowo sferze: rolniczo-żywnościowej. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że postęp biotechnologiczny wyraża się w rolnictwie wzrostem plonu, jego stabilnością, odpornością na choroby i inne czynniki. Powszechnie uważa się, iż biotechnologia jest nośnikiem postępu, ale pojawiły się jednocześnie obawy z powodu sygnalizowanych zagrożeń, związanych ze stosowaniem technik inżynierii genetycznej. Zagrożenia te związane są przede wszystkim z wprowadzaniem transgenicznych roślin do środowiska oraz spożywaniem produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, zawierających organizmy zmodyfikowane genetycznie (te ostatnie ze względu na wprowadzanie nowych toksyn i alergenów). Rozważając kwestie jurydyczne, trzeba też pamiętać o tym, że biotechnologia przestaje pełnić rolę jedynie nauki, wkroczyła, i to pełną parą, w przemysł biotechnologiczny, a co za tym idzie określony system prawa kształtujący w określony sposób stosunki gospodarcze. Mamy w przypadku biotechnologii do czynienia z przemysłem o różnej, ale przeważnie bardzo dużej koncentracji kapitału; poczynając od różnego rodzaju spółek po koncerny, często o międzynarodowych, silnych powiązaniach finansowych, multinationals. Na podkreślenie zasługuje fakt, że biznes biotechnologiczny w coraz większym
2 74 MAŁGORZATA KORZYCKA-IWANOW stopniu współpracuje z ośrodkami akademickimi, nawiązując długoletnie stosunki 1 umowne. Badania naukowe prowadzone są za pieniądze przemysłu (dzieje się tak przede wszystkim w USA, ale również w krajach Europy Zachodniej). Fakt ten zaczyna być postrzegany w literaturze jako ograniczający wolność nauki w tym sensie, iż kierunek podejmowanych badań i ich późniejsze zastosowanie mają charakter w dużym stopniu komercyjny i z założenia są w zasadzie oceniane i kontrolowane nie przez centra naukowe, intelektualne ale przemysłowe, wielkiego biznesu. Stanowi równocześnie zagrożenie dla wewnętrznej integracji nauki i środowisk akademickich w sytuacji gdy najzdolniejsi uczeni mają ścisłe związki z przemysłem. Społeczeństwo traci ekspertów mogących dokonywać analiz i wyborów określonych opcji w sposób niezależny i służyć interesowi publicznemu. Pamiętać trzeba, że odbiorcą nowości w biotechnologii jest bezpośredni użytkownik materiału do produkcji otrzymanego drogą biotechnologii (np. rolnik, inny producent żywności) i zawsze konsument. Nowoczesna biotechnologia zmieniła też znaczenie i wartość bioróżnorodności. Ta ostatnia uległa przemianie: z podtrzymującej na całych obszarach egzystencję ubogiej ludności na surowiec, tzw. zielone złoto czy zieloną ropę dla potężnego biznesu krajów rozwiniętych ekonomicznie. Istotne jest tu jeszcze jedno rozróżnienie: z jednej strony podkreśla się globalny charakter bioróżnorodności (Konwencja 2 o różnorodności biologicznej w Rio de Janeiro z 1992 r. ), mówi się o dziedzictwie dla całej ludzkości, sprawiedliwym podziale korzyści wynikających z wykorzystywania zasobów genetycznych, rozsądnym i umiarkowanym ich użytkowaniu; z drugiej jednak staje się nieoczekiwanie i paradoksalnie globalna, ale jako surowiec dla korporacji o globalnym charakterze. 3 Na tym tle innego charakteru nabiera również własność intelektualna w zakresie biotechnologii (przemysł farmaceutyczny i rolnictwo), której uregulowania prawne pozwalają na tworzenie swego rodzaju monopoli. Prawa wyłączne stały się potencjałem eksploatacyjnym, chroniąc inwestujący kapitał. 4 Te ogólne uwagi, chociaż mają odniesienie do zjawisk o charakterze globalnym moim zdaniem składają się na całościowy obraz postępu biotechnologicznego w okresie transformacji i w naszym kraju. Należy bowiem sobie uświadomić, że o kształcie rozwoju biotechnologii będzie decydował nie tylko stan nauki, ale układ 1 Np. w USA około 75 % badań naukowych z dziedziny biotechnologii prowadzone jest przez przemysł prywatny, skupiony w przeważającej mierze w koncernach Monsanto, Ciba-Geigy, American Cyanamid, DuPont, Hoechest, ICI, Unilever i Elf-Aquitaine. Zob. B. Burrows, J. Kloppenburg, Biotechnology to the Rescue, The Ecologist 1996, Vol. 26, No. 2. Tamże dane dotyczące zakresu podejmowanych z uniwersytetami umów na badania naukowe i inwestowanych środków (np. Hoechest 70 mln dolarów w umowie z uniwersytetem Harvarda, Monsanto 62 mln dolarów z Washington University). 2 Zob. Dokumenty końcowe Konferencji Narodów Zjednoczonych, Środowisko i Rozwój, Rio de Janeiro, 3-14 czerwca 1992, Szczyt Ziemi, Warszawa Temat ten szeroko omawia V. Shiva (Biopiracy. The Plunder of Nature and Knowledge, Boston 1997). 4 Na ten temat M. Korzycka-Iwanow, Nowe uwarunkowania własności intelektualnej w rolnictwie, Państwo i Prawo 1999, nr 6. Tamże literatura przedmiotu.
3 REGULACJA PRAWNA POSTĘPU BIOTECHNOLOGICZNEGO sił ekonomicznych w Europie i świecie. Będzie w konsekwencji wymuszał określone rozwiązania prawne. Ma to już dziś i będzie miało znaczenie w przyszłości w zakresie wdrożenia osiągnięć nauki nie tylko w interesie publicznym. Coraz bardziej sprzężony z nauką przemysłowy sektor prywatny może przyjąć, i już niekiedy przyjmuje, pozycję dominującą, kształtującą kierunki badań naukowych pod kątem zysku. Nie trzeba przekonywać, że jest to zjawisko nieprawidłowe i niebezpieczne. Ocena postępu biotechnologicznego zawsze przecież będzie ostatecznie weryfikowana w ośrodkach intelektualnych. 2. Jak te nowe i poważne problemy przekładają się na zagadnienie transformacji ustrojowej, która dokonała się w naszym kraju? Czy powstanie państwa opartego na wartościach demokratycznych i naturalnych prawach człowieka ma związek ze zjawiskami o charakterze społeczno-gospodarczym zachodzącymi współcześnie na świecie? Możliwość prowadzenia badań w dziedzinie biotechnologii, jak również wprowadzania do obrotu produktów będących rezultatem tych prac, ma swoje nowe gwarancje w przyjętej w 1997 r. Konstytucji. Jak wiadomo zapisane są w niej jedne z podstawowych wolności, a mianowicie konstytucyjna wolność prowadzenia 5 badań naukowych (art. 73) oraz wolność gospodarcza (art. 20). Wolność gospodarcza ma w Europie genezę sięgającą XVII wieku w Anglii i XVIII we Francji. 6 Jest zarówno koncepcją teoretyczną, jak i normatywną z bogatym orzecznictwem. Zarówno wolność prowadzenia badań naukowych, jak i wolność gospodarcza mają odniesienie do realizowania postępu biotechnologicznego. Postęp ten dotyczy również żywności otrzymywanej nowoczesnymi technikami z zakresu biologii 7 molekularnej (na rynku występuje już tzw. nowa żywność, novel food). Z norm konstytucyjnych można wyprowadzić podstawową zasadę prawa żywnościowego, a mianowicie zasadę obowiązku przestrzegania wymaganych przez prawo warunków zdrowotnych i jakości żywności wprowadzanej na rynek, a więc bezpiecznego produktu żywnościowego. Konstytucja stanowi bowiem, iż każdy ma prawo do ochrony zdrowia (art. 68 ust. 1), a władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (art. 68 ust. 4). Władze publiczne chronią konsumentów przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu (art. 76), jak również mają obowiązek zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom (art. 74 ust. 1). 5 Na temat wolności nauki i jej prawnych ograniczeń zob. A. Wasilewski, Wolność nauki jako przedmiot regulacji prawnej, Studia Iuridica 1996, nr Zob. S. Biernat, A. Wasilewski, Wolność gospodarcza w Europie, Kraków 2000, tamże obszerna literatura przedmiotu i orzecznictwo. 7 Regulacja w zakresie nowej żywności znajduje się w rozporządzeniu 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie nowego rodzaju środków spożywczych i nowego rodzaju dodatków do środków spożywczych. W polskim prawie definicja nowej żywności jest wprowadzona do projektu zmiany ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia z 1970 r. (wersja z grudnia 2000 r.).
4 76 MAŁGORZATA KORZYCKA-IWANOW Trzeba przypomnieć, że poprzedni porządek konstytucyjny znał długą listę praw obywatelskich. Jednakże przyjęta przez obecnie obowiązującą Konstytucję koncepcja traktowania tych praw jest odmienna. W centrum postawiona została osoba ludzka. Z jej godności przyrodzonej, a więc naturalnej, wywodzą się prawa podstawowe, które państwo ma zatem za zadanie chronić i gwarantować, nie udzielać. 8 Jednakże wielość podmiotów uczestniczących w realizowaniu wolności do nauki, prowadzeniu prac badawczych, jak również wolności ekonomicznej musi powodować powstawanie konfliktów o złożonym charakterze. Od ustalenia relacji między dobrami wspólnymi a dobrami jednostki zależy to, ile będziemy mieli w naszym państwie wolności, a ile zobowiązań społecznych, które będą niekiedy wymagać 9 ograniczenia praw jednostki. Na początku odnosiłam się do określonych procesów o globalnym charakterze, teraz posłużę się przykładem w mikroskali. Hodowca nowej odmiany rośliny, w więc mający wyłączne prawo do tej odmiany (quasi-patent na nowość odmianową), którym z reguły jest firma hodowlana, może pozostawać w konflikcie co do różniących go interesów nie tylko z innymi firmami hodowlanymi o podobnym profilu (konflikty o charakterze handlowym), ale również z użytkownikami wypuszczonej nowości, poczynając od rolnika czy innego producenta żywności, dystrybutora, kończąc na konsumencie. Początek konfliktu łączy się z zagadnieniem tzw. prawa czy przywileju rolnika (farmer s privilege), występującego również w polskim prawodawstwie. Przywilej rolnika polega na tym, że wykorzystanie przez rolnika materiału ze zbioru chronionej odmiany w celu rozmnożenia go na własnym polu w następnym roku gospodarczym nie wymaga zgody hodowcy. W prawie polskim prawo to już podlega 10 ograniczeniom, podążając za prawem wspólnotowym i międzynarodowym. Widocznym, znów w skali globalnej, pogłębieniem tego problemu jest nabrzmiały w tej chwili w USA problem tzw. terminator seed czy terminator gene, czyli ziarna modyfikowanego genetycznie, które plonuje tylko raz; nie mając cechy płodności wymaga corocznego zakupu. Co to oznacza? W wielkim skrócie oznacza to, iż użytkownik będzie uzależniony w jeszcze większym niż dotychczas stopniu od zaopatrzenia w ziarno przez przemysł biotechnologiczny. Umowa sprzedaży takich właśnie nasion do siewu pociąga za sobą łańcuch następnych umów, związanych z pomocą agrotechniczną, zakupem herbicydów, również modyfikowanych genetycznie, jeszcze ściślej uzależniających producenta pierwotnego od sprzedawcy nasion do siewu. 8 Zob. M. Kruk, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z komentarzem, Warszawa 1997, s L. Morawski, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2000, s Zob. art. 26 ustawy o nasiennictwie z 1995 r. Dz.U. nr 149, poz. 724 z późn. zm. (dalsze ograniczenia w ostatniej zmianie: Dz.U. z 2000 r. nr 88, poz. 984). Obecnie prawo to, mające długą tradycję również w ustawodawstwie międzynarodowym, ulega poważnemu zawężeniu zarówno w prawie międzynarodowym, jak i w prawie wspólnotowym na rzecz hodowcy (firmy hodowlanej). Na ten temat zob. M. Korzycka-Iwanow, Nowe uwarunkowania..., s. 62.
5 REGULACJA PRAWNA POSTĘPU BIOTECHNOLOGICZNEGO Polskie prawo w dziedzinie biotechnologii jest poddane obecnie rozwojowi torowanemu w dużej mierze przez prawo międzynarodowe w postaci dokumentu 11 TRIPS dotyczącego handlu w zakresie własności intelektualnej (z 1994 r., który powstał w ramach Rundy Urugwajskiej), oraz konwencji międzynarodowych. 12 Gdy chodzi o rolnictwo ma tu zastosowanie konwencja UPOV z 1961 r., zmieniona w 1991 r., o ochronie nowych odmian roślin, oraz prawo wspólnotowe z tego 13 zakresu. Obecnie obowiązujące prawo polskie, tj. ustawa o nasiennictwie z 1995 r. wraz z pakietem rozporządzeń wykonawczych, jest w dużym stopniu dostosowane do prawa wspólnotowego. Opublikowane w styczniu 2000 r. polskie stanowisko negocjacyjne z Unią Europejską w obszarze rolnictwo również to potwierdza. Gdy chodzi o prawo żywnościowe mamy np. wspomniane wyżej rozporządzenie wspólnotowe z 1997 r., dotyczące nowego rodzaju żywności, a w projekcie nowelizacji ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia pierwsze próby wprowadzenia przepisów dostosowawczych. Jest rzeczą oczywistą, że zharmonizowanie litery prawa w żadnym wypadku nie oznacza zharmonizowania gospodarczego. Wobec znacznego przenikania do naszego kraju handlu nowościami w rolnictwie mamy do czynienia z koniecznością dostosowywania polskiego prawa do prawa wspólnotowego; będzie to proces ciągły. Zarówno TRIPS GATT/WTO, jak i dyrektywa UE z 1998 r. dotycząca wynalazków biotechnologicznych obliguje kraje członkowskie do objęcia szczególną 14 ochroną wynalazków z dziedziny biotechnologii. Polska, będąca członkiem tych międzynarodowych porozumień, dostosowuje swoje prawo do przyjętych postanowień. Wyraźnie zaznaczył się w regulacjach międzynarodowych kierunek na wzmocnienie roli przemysłu biotechnologicznego i w pewnym nawet zakresie wyraźnej jego monopolizacji. O tym trzeba pamiętać, przystosowując i polskie pra- 15 wo, i polską gospodarkę do szerokiej współpracy międzynarodowej. Korzystanie z wolności do badań naukowych ani też wolności gospodarczej nie ma charakteru absolutnego i podlega ograniczeniom ze względu na prawnie chronione dobra publiczne, jak ochrona środowiska, bezpieczeństwo, porządek publiczny. W tym kontekście musi zawsze zastanawiać, czy określone rozwiązania prawne, mające na celu pobudzenie postępu biotechnologicznego w ramach wolności gospodarczej, nie kruszą określonych wartości związanych z interesem publicznym. Pytania takie rodzą się np. na tle ożywionej dyskusji wokół 11 The Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights. 12 UPOV pochodzi od Union pour la Protection des Obtentions Vegetales. Polska jest członkiem UPOV od 1989 r. 13 Rozporządzenie Rady UE z 27 lipca 1994 r. o wspólnotowym prawie do oryginalnych odmian roślin: (UE) nr 2100/94 zm. Council Regulation (EC) nr 2506/ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 6 lipca 1998 r. o ochronie prawnej wynalazków biotechnologicznych, OJ z 30 maja 1998 r., L Na temat różnic w stanowisku krajów rozwiniętych i rozwijających się wokół tekstu TRIPS zob. K.W. McCabe, The January 1999 Review of Article 27 of the TRIPS Agreement: Diverging Views of Developed and Developing Countries Toward the Patentability of Biotechnology, Journal of Intellectual Property Law 1998, Vol. 6, No. 1. Tamże literatura problemu.
6 78 MAŁGORZATA KORZYCKA-IWANOW ustawodawstwa wspólnotowego i polskiego, dotyczącego wprowadzania do środowiska i obrotu organizmów zmodyfikowanych genetycznie. Chodzi też o wyznaczenie granic wykonywania własności rolnika w podejmowaniu przez niego decyzji gospodarczej, dotyczącej jego własnego warsztatu pracy, a więc realizacji jego wolności w tym zakresie. Zawsze też pojawi się problem realizacji prawa obywatela do bezpieczeństwa ekologicznego oraz konsumenta do bezpiecznego produktu żywnościowego. Wymaga to odpowiedzi na pytanie: komu postęp biotechnologiczny przede wszystkim ma służyć, jak należy chronić i w imię których wartości i wolności poszczególne podmioty występujące w łańcuchu tego postępu. Obowiązujące w tym zakresie prawo nie operuje jasną i spójną regulacją.
Ewolucja przemysłu nasiennego - co o niej decyduje?
Ewolucja przemysłu nasiennego - co o niej decyduje? Autor: prof. dr hab. Sławomir Podlaski Data: 11 października 2018 Z roku na rok rośnie wartość sprzedanych nasion na rynku globalnym, jednak jak pokazują
Bardziej szczegółowoWybrane aspekty ochrony własności intelektualnej w hodowli roślin i biotechnologii
NR 252 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2009 EDWARD S. GACEK Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, Słupia Wielka Wybrane aspekty ochrony własności intelektualnej w hodowli
Bardziej szczegółowo12950/17 kt/gt 1 DG B 2B
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 9 października 2017 r. (OR. en) 12950/17 AGRI 530 FAO 41 WYNIK PRAC Od: Sekretariat Generalny Rady Data: 9 października 2017 r. Do: Delegacje Nr poprz. dok.: 12473/17 Dotyczy:
Bardziej szczegółowoPaweł Połanecki. Organizmy Genetycznie Modyfikowane w rolnictwie Zagadnienia prawne
Paweł Połanecki Organizmy Genetycznie Modyfikowane w rolnictwie Zagadnienia prawne 1 Konflikt interesów wokół zastosowania technologii transgenicznych w rolnictwie naukowcy oraz instytucje eksperymentalno-przemysłowe
Bardziej szczegółowoWSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI
Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności 21.10.2016 2016/2903(RSP) WSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI złożony w następstwie pytania wymagającego
Bardziej szczegółowoOrganizmy genetycznie modyfikowane SYLABUS A. Informacje ogólne Opis
Elementy składowe sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Język Rodzaj Rok studiów /semestr Wymagania wstępne (tzw. sekwencyjny
Bardziej szczegółowoKoalicja Wolna od GMO
Polska wolna od GMO w świetle aktualnej sytuacji prawnej Czerwiec 2017 r. Regulacje prawne Unii Europejskiej oraz polskie ustawy dot. GMO niezgodne z Konstytucją RP Paweł Połanecki Koalicja Wolna od GMO
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XXXV/419/06 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 6 lutego 2006 roku
Uchwała Nr XXXV/419/06 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 6 lutego 2006 roku w sprawie przyjęcia stanowiska Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego dotyczącego produkcji rolnej wolnej od organizmów
Bardziej szczegółowoZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w.
VI PROF. DR HAB. INŻ. WALDEMAR MICHNA MGRINŻ. DANUTA LIDKĘ DR INŻ. DOMINIK ZALEWSKI ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w. Redakcja
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności
KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 11.3.2014 r. COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIK do KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności PL
Bardziej szczegółowoStanowisko. Sejmiku Województwa Kujawsko Pomorskiego z dnia 28 lutego 2005 r.
Stanowisko Sejmiku Województwa Kujawsko Pomorskiego z dnia 28 lutego 2005 r. w sprawie ogłoszenia obszaru Województwa Kujawsko Pomorskiego strefą wolną od upraw genetycznie zmodyfikowanych organizmów (GMO)
Bardziej szczegółowoLEŚNICTWO W OBLICZU GLOBALNYCH ZMIAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
LEŚNICTWO W OBLICZU GLOBALNYCH ZMIAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Prof. Jan Szyszko Minister Środowiska Sękocin Stary, 14 marca 2017 Plan prezentacji Zrównoważona gospodarka leśna Wylesianie problem globalny
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu Pojęcie agrobiznesu Inne określenia agrobiznesu... 17
Spis treści Wstęp... 11 Rozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu 13 1.1. Pojęcie agrobiznesu... 13 1.2. Inne określenia agrobiznesu... 17 Rozdział 2. Pierwszy agregat agrobiznesu zaopatrzenie 20 2.1.
Bardziej szczegółowoSpis treści. ludzkości?...
Przedmowa... XV Wykaz skrótów... XVII Bibliografia... XXI Wstęp... 1. Przedmiot pracy i główne motywy jej powstania... 2. Zarys podstawowych kontrowersji na forum ONZ dotyczących statusu prawnego morskich
Bardziej szczegółowoSpis treści. 4. Nieodpłatna pomoc prawna w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym charakterystyka
Przedmowa... XIII Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XIX Wykaz orzecznictwa... LI Wprowadzenie... 1. Założenia metodologiczne... I. Uzasadnienie wyboru tematu... II. Metody badawcze... III. Struktura...
Bardziej szczegółowoMatryca wypełnienia efektów kształcenia: wiedza bezpieczeństwo żywności, studia pierwszego stopnia 2015/16. Przedmiot/moduł
W0 W02 W03 W04 W05 W06 W07 W08 W09 W0 W W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W9 Matryca wypełnienia efektów kształcenia: wiedza bezpieczeństwo, studia pierwszego stopnia 205/6 BZs_00 Chemia organiczna z elementami ogólnej
Bardziej szczegółowoproblemy polityczne współczesnego świata
Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmuller problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 1998 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności -
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 26 września 2017 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 26 września 2017 r. (OR. en) 12473/17 AGRI 495 FAO 36 NOTA DO PUNKTU I/A Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada Projekt konkluzji
Bardziej szczegółowoProblemy polityczne współczesnego świata
A 372536 Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmiiller Problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 2002 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII
Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,
Bardziej szczegółowoDR ŻANETA PACUD Zdolność patentowa roślin
DR ŻANETA PACUD Zdolność patentowa roślin czyli rzecz o brokułach i pomidorach Sposoby ochrony prawnej roślin wprowadzenie Ochrona prawna odmian roślin - Międzynarodowa konwencja o ochronie nowych odmian
Bardziej szczegółowo*** PROJEKT ZALECENIA
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Handlu Międzynarodowego 12.4.2012 2011/0167(NLE) *** PROJEKT ZALECENIA w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie zawarcia umowy handlowej dotyczącej zwalczania
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich
Studia II stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich Promotorzy prac magisterskich Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Prof. dr hab. Bogusław FIEDOR Prof. dr hab. Andrzej
Bardziej szczegółowoOCHRONA WIEDZY TRADYCYJNEJ MODA CZY REALNA POTRZEBA? Dr Iwona B. Mika Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
OCHRONA WIEDZY TRADYCYJNEJ MODA CZY REALNA POTRZEBA? Dr Iwona B. Mika Uniwersytet Jagielloński w Krakowie WPROWADZENIE MIODLA INDYJSKA (neem) roślina stosowana w tradycyjnej medycynie indyjskiej ajurwedzie.
Bardziej szczegółowoWYKAZ SKRÓTÓW 13 WSTĘP 17 ROZDZIAŁ I ISTOTA GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM 31
spis treści 5 SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW 13 WSTĘP 17 ROZDZIAŁ I ISTOTA GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCIOWYM 31 I.1. ISTOTA GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA 32 I.1.1. Pojęcie globalnego zarządzania
Bardziej szczegółowoRegulacje prawne obowiązujące w Polsce w latach realizacji projektu
MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT OCHRONY PRZYRODY ZESPÓŁ DS. GMO Małgorzata Woźniak Regulacje prawne obowiązujące w Polsce w latach realizacji projektu 2002-2005 REGULACJE PRAWNE UNII EUROPEJSKIEJ w
Bardziej szczegółowoRolnictwo: jak znaleźć sposób na zysk?
.pl https://www..pl Rolnictwo: jak znaleźć sposób na zysk? Autor: Redaktor Naczelny Data: 27 listopada 2015 Rolnictwo A.D. 2015 z jednej strony wysokie plony zbóż na świecie, z drugiej niskie ceny skupu:
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 3.9.2009 KOM(2009) 444 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY zezwalająca na wprowadzenie do obrotu na mocy rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia..... 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą Na podstawie art. 51 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoPOLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ
POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ Pod redakcją naukową prof. dr. hab. Stanisława Zięby prof. dr. hab. Eugeniusza Mazurkiewicza ALMAMER WYŻSZA SZKOŁA EKONOMICZNA Warszawa 2007
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Biotechnology in Environmental Protection. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biotechnologia w ochronie środowiska Biotechnology in Environmental Protection Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Prof. dr hab. Maria Wędzony Zespół dydaktyczny: Prof.
Bardziej szczegółowoOrganizmy modyfikowane genetycznie
Organizmy modyfikowane genetycznie C o to jest G M O? Organizmy Modyfikowane Genetycznie GMO (z ang. Genetically Modified Organism) - Organizmy Transgeniczne - są to organizmy, które zawierają w swoim
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 27.10.2014 r. COM(2014) 678 final 2014/0313 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY ustalająca stanowisko, jakie ma zająć Unia w ramach Komitetu Administracyjnego Europejskiej Komisji
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS
Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS Profil : Zawodowy Stopień studiów: Kierunek studiów: Turystyka i Rekreacja Specjalność: Semestr: 1 Forma studiów: stacjonarne/niestacjonarne Moduł
Bardziej szczegółowoPROJEKT OPINII. PL Zjednoczona w różnorodności PL 2014/0086(NLE) Komisji Handlu Międzynarodowego. dla Komisji Spraw Zagranicznych
PARLAMENT EUROPEJSKI 2014-2019 Komisja Handlu Międzynarodowego 2014/0086(NLE) 5.9.2014 PROJEKT OPINII Komisji Handlu Międzynarodowego dla Komisji Spraw Zagranicznych w sprawie projektu decyzji Rady dotyczącej
Bardziej szczegółowoObligatoryjne i nieobligatoryjne systemy zarządzania jakością stosowane w produkcji i przetwórstwie surowców rolnych
Zakład Towaroznawstwa mgr inż. Sławomir Stec Obligatoryjne i nieobligatoryjne systemy zarządzania jakością stosowane w produkcji i przetwórstwie surowców rolnych Badania realizowane w ramach Programu:
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 2013 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Projekt USTAWA z dnia 2013 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Art. 1. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z 2001 r. Nr 28, poz. 319,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 15
Spis treści Wstęp............................................................. 15 Rozdział I. Światowa Organizacja Handlu i jej system prawny a transformacja. systemowa Federacji Rosyjskiej..............................
Bardziej szczegółowoDECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI
C 171/2 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 18.5.2018 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 17 maja 2018 r. w sprawie finansowania programu prac na rok 2018 dotyczącego szkoleń w zakresie bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoSpis treści. III. Koncepcja powściągliwego stosowania klauzuli porządku. publicznego na przykładzie rozwodów przez odrzucenie (talak)...
Wykaz skrótów... Bibliografia... Wykaz orzecznictwa... Wprowadzenie... XIII XXXI LV LXVII Rozdział I. Pojęcie klauzuli porządku publicznego, jej rozwój i rola we współczesnym prywatnoprawnym obrocie międzynarodowym...
Bardziej szczegółowoprofil ogólnoakademicki studia I stopnia
Opis na kierunku ŻYWIENIE CZŁOWIEKA z odniesieniem do oraz prowadzących profil ogólnoakademicki studia I stopnia Efekty NŻZ1_W01 NŻZ1_W02 NŻZ1_W03 NŻZ1_W04 WIEDZA Ma ogólną wiedzę z zakresu matematyki,
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWO NARODOWE STUDIA II STOPNIA
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE STUDIA II STOPNIA
Bardziej szczegółowoMega Projekt. Projekt badawczy wykorzystania nawozów azotowych na doświadczalnych poletkach obszaru Polski, Niemiec i Czech
Mega Projekt Projekt badawczy wykorzystania nawozów azotowych na doświadczalnych poletkach obszaru Polski, Niemiec i Czech W 5-letnim cyklu badani oceniany jest wpływ nawożenia nawozami azotowo siarkowymi
Bardziej szczegółowoPolska w Onii Europejskiej
A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika
Bardziej szczegółowoPan Bartosz Arłukowicz Minister Zdrowia
Warszawa, 2 / /, 2 0 /ć f RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Irena Lipowicz 1.501.14.2014.KMŁ Pan Bartosz Arłukowicz Minister Zdrowia Zaniepokoiły mnie pojawiające się sygnały o szerokiej dostępności danych 0
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2011
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2011 IDENTYFIKACJA POTENCJAŁU I ZASOBÓW DOLNEGO ŚLĄSKA W OBSZARZE NAUKA I TECHNOLOGIE NA RZECZ POPRAWY JAKOŚCI ŻYCL4 (QUALITY OF LIFE) ORAZ WYTYCZENIE PRZYSZŁYCH
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK WNIOSKU DOTYCZĄCEGO DECYZJI RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.7.2015 r. COM(2015) 368 final ANNEX 2 ZAŁĄCZNIK do WNIOSKU DOTYCZĄCEGO DECYZJI RADY w sprawie określenia stanowiska, jakie ma zostać zajęte w imieniu Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG
Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG I. Zawody I stopnia 1. Społeczeństwo. Definicja społeczeństwa. Pojęcie zbiorowości społecznej.
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku Biologia
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 672 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 6 marca 2015 roku zmieniającej Uchwałę Nr 916 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2012 roku w sprawie określenia efektów kształcenia
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe: Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych
Studia podyplomowe: Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych Głównym celem studiów podyplomowych Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych jest przekazanie słuchaczom
Bardziej szczegółowoKoordynator: Katarzyna Boczek, zastępca Dyrektora CDR Kierownik B +R: Prof. Jerzy H. Czembor, IHAR-PIB
AGROBANK Stworzenie bioinformatycznego systemu zarządzania narodowymi zasobami genowymi roślin użytkowych oraz rozwój kapitału społecznego i gospodarczego Polski poprzez ochronę i wykorzystanie tych zasobów
Bardziej szczegółowoCzy CETA będzie obowiązywać?
.pl Czy CETA będzie obowiązywać? Autor: Ewa Ploplis Data: 6 października 2016 Czy Polska opowie się za wejściem w życie umowy o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską i Kanadą? Wczoraj Sejm debatował na
Bardziej szczegółowoWpływ integracji z Unią Europejską na polski przemysł spoŝywczy
Wpływ integracji z Unią Europejską na polski przemysł spoŝywczy prof. dr hab. Roman Urban Prezentacja na Konferencji IERiGś-PIB pt. Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki Ŝywnościowej
Bardziej szczegółowoBiotechnologia jest dyscypliną nauk technicznych, która wykorzystuje procesy biologiczne na skalę przemysłową. Inaczej są to wszelkie działania na
Biotechnologia jest dyscypliną nauk technicznych, która wykorzystuje procesy biologiczne na skalę przemysłową. Inaczej są to wszelkie działania na żywych organizmach prowadzące do uzyskania konkretnych
Bardziej szczegółowoPrezentacja Modułu Międzynarodowego
Prezentacja Modułu Międzynarodowego Moduł Międzynarodowy (MM) 1. Kontekst międzynarodowy współczesnej gospodarki 2. Dlaczego warto studiować Moduł Międzynarodowy? 3. Najważniejsze przedmiotowe efekty kształcenia
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XIII. Część I. Koncepcja konstytucyjnego modelu regulacji wolności i praw jednostki
Spis treści Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XIII Część I. Koncepcja konstytucyjnego modelu regulacji wolności i praw jednostki Rozdział I. Idee przewodnie wolności i praw jednostki w procesie uchwalania
Bardziej szczegółowoUpowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+
Upowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+ Ewelina Kaatz-Drzeżdżon Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku marzec 2015 Nowy
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM STUDIÓW Interdyscyplinarnych Środowiskowych Studiów Doktoranckich KNOW z obszaru Biotechnologii i Nanotechnologii BioTechNan
RAMOWY PROGRAM STUDIÓW Interdyscyplinarnych Środowiskowych Studiów Doktoranckich KNOW z obszaru Biotechnologii i Nanotechnologii BioTechNan w ramach projektu pn. BioTechNan Program Interdyscyplinarnych
Bardziej szczegółowoLIBERALIZACJA WYMIANY HANDLOWEJ KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWOWSCHODNIEJ W OKRESIE TRANSFORMACJI
EDWARD MOLENDOWSKI LIBERALIZACJA WYMIANY HANDLOWEJ KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWOWSCHODNIEJ W OKRESIE TRANSFORMACJI ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM DOŚWIADCZEŃ KRAJÓW CEFA WYDAWMCIWO UNIWERSYTETU EK0N0MICZICGO W
Bardziej szczegółowoSprzedaż nasion a organizacja rynku nasiennego
https://www. Sprzedaż nasion a organizacja rynku nasiennego Autor: Leszek Lipski Data: 24 października 2018 Sprzedaż nasion i wymienialność wzrasta, jednak daleko nam jeszcze do poziomu sprzed zmiany ustrojowej.
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM STUDIÓW Interdyscyplinarnych Środowiskowych Studiów Doktoranckich KNOW z obszaru Biotechnologii i Nanotechnologii BioTechNan
RAMOWY PROGRAM STUDIÓW Interdyscyplinarnych Środowiskowych Studiów Doktoranckich KNOW z obszaru Biotechnologii i Nanotechnologii BioTechNan w ramach projektu pn. BioTechNan Program Interdyscyplinarnych
Bardziej szczegółowoBIOGOSPODARKA. Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim SZCZECIN 20 \06 \ 2013
SZCZECIN 20 \06 \ 2013 BIOGOSPODARKA Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim ul. Hoża 20 \ ul. Wspólna 1/3 \ 00-529 Warszawa \ tel. +48 (22) 529 27 18 \ fax +48 (22) 628 09 22 BIOGOSPODARKA
Bardziej szczegółowoZasady GMP/GHP, które należy wdrożyć przed wprowadzeniem HACCP
System HACCP Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wszystkie firmy zajmujące się produkcją i dystrybucją żywności muszą wdrożyć i stosować zasady systemu HACCP. Przed opisaniem podstaw prawnych
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe Prawne instrumenty ochrony środowiska. Wydział Prawa i Administracji UMCS w Lublinie
Studia podyplomowe Prawne instrumenty ochrony środowiska Wydział Prawa i Administracji UMCS w Lublinie ORGANIZMY I MIKROORGANIZMY GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANE rolnictwo żywność handel międzynarodowy przemysł
Bardziej szczegółowoZrównoważony rozwój wybrane problemy w edukacji
Zrównoważony rozwój wybrane problemy w edukacji Prof. UEK dr hab. Edward Molendowski, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Konferencja organizowana w ramach projektu Utworzenie nowych interdyscyplinarnych
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW 11 WSTĘP 13
SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW 11 WSTĘP 13 Rozdział I. PAŃSTWO A GOSPODARKA 15 1. Stosunki gospodarcze a funkcje państwa 15 2. Podstawowe typy zachowań państwa wobec gospodarki oraz wynikające z nich zadania...
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz orzecznictwa Inne źródła i opracowania Wykaz aktów prawnych Wstęp
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Inne źródła i opracowania... Wykaz aktów prawnych... Wstęp... XIII XV XXIX XXXIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Znaczenie problematyki
Bardziej szczegółowoPojęcie administracji Administracja oznacza wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie do realizacji określonych celów o charak
PRAWO ADMINISTRACYJNE *Pojęcie Administracji *Pojęcie Prawa Administracyjnego *Demokratyczne Państwo Prawa mgr Arkadiusz Łukaszów Zakład Prawa Administracyjnego Instytut Nauk Administracyjnych Pojęcie
Bardziej szczegółowoWolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Tom I. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP
Wolności i prawa jednostki w. Tom I. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP Red.: Mariusz Jabłoński Wprowadzenie Wykaz skrótów Część I. Koncepcja konstytucyjnego
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Ważniejsze strony internetowe... XXI Przedmowa...XXIII. I. Część ogólna
Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Ważniejsze strony internetowe... XXI Przedmowa...XXIII I. Część ogólna Rozdział I. Rozważania ogólne... 3 1. Organizacja międzynarodowa, prawo organizacji międzynarodowych
Bardziej szczegółowoUSTAWA. o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych
USTAWA z dnia.... 2006 r. PROJEKT o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych Art. 1. W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych
Bardziej szczegółowoWdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych
Program Wieloletni Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Etap II Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania
Bardziej szczegółowoSystem integrowanej produkcji roślinnej (IP) a integrowana ochrona roślin
System integrowanej produkcji roślinnej (IP) a integrowana ochrona roślin Grzegorz Gorzała Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa Al. Jana Pawła II 11, 00-828 Warszawa Podstawa prawna USTAWA
Bardziej szczegółowoGMO trzy kolory; biotechnologia podstawą biogospodarki przyszłości. Senat RP Warszawa,
GMO trzy kolory; biotechnologia podstawą biogospodarki przyszłości Senat RP Warszawa, 15.02.2007 DZIAŁY GOSPODARKI GMO TRZY KOLORY agrobiotech = zielona biotech przemysł = biała biotech zdrowie = czerwona
Bardziej szczegółowoSpis treści Wstęp Wykaz skrótów Bibliografia Rozdział I. Miejsce ochrony praw autorskich i pokrewnych w prawie Unii Europejskiej
Wstęp... XI Wykaz skrótów... XV Bibliografia... XIX Rozdział I. Miejsce ochrony praw autorskich i pokrewnych w prawie Unii Europejskiej... 1 1. Pojęcie i natura praw autorskich i pokrewnych... 1 I. Pojęcie
Bardziej szczegółowoMatryca wypełnienia efektów kształcenia Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności Tabela odniesień efektów kierunkowych do modułów kształcenia WIEDZA
Matryca wypełnienia efektów kształcenia nazwa kierunku studiów: Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności poziom kształcenia: studia stacjonarne i niestacjonarne drugiego stopnia profil kształcenia: ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowowww.icppc.pl 34-146 Stryszów 156 Tel./fax. (033) 8797 114 E-mail: biuro@icppc.pl www.gmo.icppc
www.icppc.pl 34-146 Stryszów 156 Tel./fax. (033) 8797 114 E-mail: biuro@icppc.pl www.gmo.icppc Międzynarodowa Koalicja dla Ochrony Polskiej Wsi International Coalition to Protect the Polish Countryside
Bardziej szczegółowoAKTY PRZYJĘTE PRZEZ ORGANY UTWORZONE NA MOCY UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH
L 290/18 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 20.10.2012 AKTY PRZYJĘTE PRZEZ ORGANY UTWORZONE NA MOCY UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH DECYZJA RADY STOWARZYSZENIA UE-LIBAN NR 2/2012 z dnia 17 września 2012 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoUnit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne
Unit 3-03/09.11.2016 Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Fragmenty z podręcznika: Zasady działania UE: pkt 73-74 Zasada przyznania kompetencji (kompetencje wyłączne i dzielone; kompetencje wyraźnie i
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.5.2018 C(2018) 3120 final ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia 28.5.2018 r. ustanawiające zasady stosowania art. 26 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0368/3. Poprawka
13.1.2016 A8-0368/3 3 roczne dotyczące polityki konkurencji UE Umocowanie 15 a (nowe) uwzględniając badanie konkurencji w sektorze farmaceutycznym z dnia 8 lipca 2009 r. i sprawozdania uzupełniające, w
Bardziej szczegółowoHodowla roślin genetyka stosowana
Hodowla roślin genetyka stosowana Hodowla roślin jest świadomą działalnością człowieka zmierzającą do wytworzenia nowych, ulepszonych odmian oraz zachowania istniejących odmian na nie zmienionym poziomie.
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz podstawowych skrótów Słowo wstępne i podziękowania Uwagi wprowadzające... 19
Wykaz podstawowych skrótów... 15 Słowo wstępne i podziękowania... 17 Uwagi wprowadzające... 19 Rozdział I Wspólnotowe regulacje prawne z zakresu urzędowej kontroli żywności... 23 1. Podstawy prawne wspólnotowych
Bardziej szczegółowoKrajowy Plan Działania
Krajowy Plan Działania na rzecz ograniczania ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin na lata 2013-2017 Magdalena Januszewska - Główny specjalista Wydział Kwarantanny i Ochrony Roślin, Departament
Bardziej szczegółowoWykładów tygodniowo. Ćwiczeń tygodniowo. Godziny ogółem Wykłady. Forma zal. Ćw. aud. Ćw. lab. Ćw. ter.
Kierunek: Towaroznawstwo, specjalność: zarzadzanie jakością towarów konsumpcyjnych, studia stacjonarne I o. Rok akademicki z naboru 2015/2016, zatwierdzony uchwałą Rady Wydziału dn. 21.02.2018, obowiązuje
Bardziej szczegółowoRolnictwo i Obszary Wiejskie 5 lat po akcesji Polski do Unii Europejskiej- najważniejsze wnioski z pierwszego dnia konferencji
Rolnictwo i Obszary Wiejskie 5 lat po akcesji Polski do Unii Europejskiej- najważniejsze wnioski z pierwszego dnia konferencji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej -PIB
Bardziej szczegółowoZakładane efekty kształcenia dla kierunku Rolnictwo
Zakładane efekty dla kierunku Rolnictwo Jednostka prowadząca kierunek studiów Nazwa kierunku studiów Specjalności Obszar Profil Poziom Forma Tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta Dziedziny nauki i
Bardziej szczegółowoTa uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi?
.pl Ta uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 19 marca 2017 Coraz większe zainteresowanie konsumentów budzą produkty bez GMO. Aby zatem sprostać wymogom rynku,
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku Biotechnologia
Efekty kształcenia dla kierunku Biotechnologia Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 671 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 6 marca 2015 roku zmieniającej Uchwałę Nr 907 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2012
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia
Kierunkowe efekty kształcenia Kierunek: ekonomia Obszar kształcenia: nauki społeczne Poziom kształcenia: studia drugiego stopnia Profil kształcenia: ogólnoakademicki Uzyskane kwalifikacje: magister Symbol
Bardziej szczegółowoMetody pozyskiwania podstawowych surowców i produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz ogólne zagadnienia dotyczące towaroznawstwa.
Matryca wypełnienia efektów kształcenia nazwa kierunku studiów: Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności poziom kształcenia: studia stacjonarne i niestacjonarne pierwszego stopnia profil kształcenia: ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów... 8 Przedmowa CZĘŚĆ I Wzajemne relacje między konstytucją państwa członkowskiego a prawem UE wybrane problemy
Spis treści Wykaz skrótów...................................................... 8 Przedmowa.......................................................... 9 CZĘŚĆ I Wzajemne relacje między konstytucją państwa
Bardziej szczegółowoJakie są dotychczasowe efekty prac Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO w zakresie Genetycznie Modyfikowanych Organizmów (GMO)?
Jakie są dotychczasowe efekty prac Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO w zakresie Genetycznie Modyfikowanych Organizmów (GMO)? W latach 2000-2007 kwestie związane z GMO omawiane były na forum, powołanej
Bardziej szczegółowoP l a n s t u d i ó w. poziom 6
Wydział prowadzący kierunek studiów: P l a n s t u d i ó w Biologii i Ochrony Środowiska Kierunek studiów: (nazwa kierunku musi być adekwatna do zawartości programu kształcenia a zwłaszcza do zakładanych
Bardziej szczegółowoWybór promotorów prac dyplomowych
Wydział Nauk Ekonomicznych (rok akademicki 2013/2014) Wybór promotorów prac dyplomowych na kierunku Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze studia niestacjonarne I stopnia Katedry zasilające tzw. minimum kadrowe
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń:
Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO Wymagania edukacyjne podstawowe ponadpodstawowe Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza zna pojęcie osobowości człowieka; wymienia mechanizmy
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział 1. Wprowadzenie w problematykę zdrowia publicznego... 1
Spis treści Rozdział 1. Wprowadzenie w problematykę zdrowia publicznego... 1 1.1. Definicja zdrowia i trudności w jej sformułowaniu... 3 1.2. Wieloczynnikowe uwarunkowania zdrowia... 5 1.3. Zdrowie w systemie
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 28.5.2008 KOM(2008) 336 wersja ostateczna 2008/0108 (CNS) C6-0247/08 Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1234/2007 ustanawiające
Bardziej szczegółowoOdniesienie do opisu efektów kształcenia dla obszaru nauk społecznych WIEDZA K_W01
Efekty kształcenia dla kierunku EKONOMIA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie
Bardziej szczegółowo