PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ PROGRAM PRZEZNACZONY DO REALIZACJI W KLASACH VI-TYCH SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR7 W KŁODZKU

Transkrypt

1 PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ PROGRAM PRZEZNACZONY DO REALIZACJI W KLASACH VI-TYCH SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR7 W KŁODZKU

2 OPRACOWAŁA AGNIESZKA OGONOWSKA PEDAGOG SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR7 W KŁODZKU CELE PROGRAMU wspieranie rozwoju ucznia i wykształcenie właściwych postaw kształtowanie pozytywnych zachowań prozdrowotnych uświadomienie zagrożeń zdrowotnych i społecznych wynikających z używania tytoniu, alkoholu i narkotyków kształcenie poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie ADRESACI PROGRAMU Program kierowany jest do uczniów klas VI-tych Szkoły Podstawowej nr7 w Kłodzku REALIZACJA PROGRAMU Osobą odpowiedzialną za przeprowadzenie programu jest pedagog szkolny- autor programu. Realizacja programu przebiega w dwóch etapach: I część dotycząca problemu palenia papierosów i picia alkoholu obejmuje 6 spotkań z grupą klasową i odbywa się w I sem. danego roku szkolnego, II część poruszająca zagadnienia związane z używaniem narkotyków, zakłada realizację 5 spotkań i odbywa się w II semestrze. Każdy etap realizacji programu poprzedzony jest badaniami ankietowymi wśród uczniów, a opracowane wyniki prezentowane są rodzicom uczniów klas VI-tych. FORMY I METODY PRACY Zajęcia prowadzone są w formie warsztatowej, aktywizującej uczestników. Metody pracy: krąg uczuć rysunki psychodramy dyskusja klasowa burza mózgów gry i zabawy praca w małych grupach filmy SPODZIEWANE EFEKTY ukształtowanie osobowości dziecka tak, aby nie zwracało się ku środkom uzależniającym nauczenie uczestników odpowiedzialności za własne zdrowie

3 przekonanie do zmiany błędnych wyobrażeń o własnej dorosłości, przejawiającej się paleniem papierosów, piciem alkoholu czy zażywaniem narkotyków SCENARIUSZE ZAJĘĆ CZĘŚĆ I SPOTKANIE 1 1. Przeprowadzenie wśród uczniów badań ankietowych, sprawdzających ich wiedzę i doświadczenia ze środkami uzależniającymi (papierosy i alkohol ). 2. Zapoznanie uczestników z programem zajęć profilaktycznych i jego celami. 3. Obejrzenie filmu pt. Nikotyna legalny narkotyk. Film adresowany jest do nastolatków. Porusza problem palenia papierosów przez nieletnich. Zaprezentowano w nim motywy skłaniające młodych ludzi do palenia( moda, poczucie dorosłości, nacisk grupy). Film zrealizowany jest w formie reportażu. Obok informacji o szkodliwości tytoniu ukazano w nim autentyczne reakcje emocjonalne młodych ludzi w sytuacji zetknięcia się ze skutkami palenia. Czas emisji- 28 minut. 4. Dyskusja o filmie. Ustalamy, co uczniowie sądzą, co zapamiętali, co ich zaskoczyło i co czuli, gdy oglądali film. SPOTKANIE 2 Temat : Wpływ palenia na różne układy naszego ciała cel: zrozumienie, że palenie szkodzi zdrowiu, zarówno palącym jak i niepalącym materiały: kartki, arkusze papieru Przebieg 1. Quiz Przeczytanie uczniom poniższych pytań i poproszenie o napisanie na kartkach odpowiedzi ( prawda lub nieprawda) : 1. Dzieci urodzone przez kobiety palące ważą więcej niż przeciętne. (nieprawda) 2. Używanie filtrów powoduje,że ryzyko zachorowania na raka jest takie samo jak u niepalących.(nieprawda) 3. Po dziesięciu latach niepalenia były palacz osiągnie przewidywaną długość życia taką samą jak niepalący. (prawda) 4. Nikotyna jest środkiem pobudzającym. (prawda) 5. Ryzyko raka płuc jest większe u osoby, która wcześnie rozpoczyna palenie.(prawda). 6. Niepalący, przebywający tam gdzie inni palą, często wdycha więcej nikotyny i tlenku węgla niż palący.(prawda) 7. Rozedma płuc jest uleczalna, jeżeli zostanie wcześnie wykryta.(nieprawda)

4 8. Palący niszczą tylko swoje własne zdrowie.(nieprawda) 9. Chęć bycia zdrowym jest przyczyną, dla której wielu ludzi wybiera niepalenie.(prawda) 10. Rak płuc występuje równie często u palących,jak i u niepalących.(nieprawda) 2. Rozwiązanie quizu- wybór eksperta ds zdrowia 3. Praca w grupach Zaproponowanie uczestnikom, aby podzielili się na 4 grupy, w których opracują zadanie, tj. wpływ nikotyny na jeden z układów naszego ciała ( układ krążenia, oddechowy,trawienny i nerwowy). Wyniki swojej pracy po zakończeniu grupy przedstawią całej klasie. 4. Krótki wykład nauczyciela na temat Wpływ palenia na organizm, jako uzupełnienie i ewentualne skorygowanie pracy uczniów. 5. Rundka kończąca. SPOTKANIE 3 Temat : Dlaczego młodzi ludzie sięgają po papierosy? Cel: uświadomienie, jaki wpływ ma najbliższe otoczenie na decyzje młodego człowieka dotyczące palenia materiały: arkusze papieru Przebieg 1. Kto z mojego najbliższego otoczenia pali? Każdy uczeń otrzymuje kartkę papieru, która jest jego polem kontaktów rodzinnych, przyjacielskich, koleżeńskich. Ma narysować na nim wszystkich członków rodziny, przyjaciół i kolegów ( osoby, z którymi często się spotyka), następnie otoczy kółkiem te, które palą. Po wykonaniu zadania wspólnie omawiamy arkusze, uwzględniając pytania: czy ktoś z rodziny rozmawiał z nimi o paleniu papierosów? jakie mają osobiste doświadczenia związane z paleniem i chorobami w ich rodzinach? czy ktoś z rodziny częstował ich papierosami? jak się wtedy zachowali? 2. Zadymione pomieszczenie Poproszenie uczniów, aby sobie przypomnieli,jak sie czuli, gdy przebywali w zadymionym pomieszczeniu. Wypisanie na dużym arkuszu papieru listy odczuć, których doznali. Zwrócenie uwagi na to, jakie to były miejsca, omówienie powodów, dla których powinno się takich miejsc unikać. 3. Scenka Wybór dwójki aktorów. Jedna osoba jest palaczem, który właśnie ma ochotę zapalić, druga jest niepaląca i stara się przekonać palacza, aby nie zapalił. Po zakończeniu scenki niech uczniowie postawią sobie następujące pytania: -jak powiedziałeś osobie palącej, aby nie zapalała papierosa?czy wymieniłeś dobre powody -jak się czułeś,gdy zwracałeś się do osoby chcącej zapalić? -czy osoba niepaląca była dość przekonująca w swej argumentacji? 4. Rundka kończąca.

5 SPOTKANIE 4 Temat : Co wiemy o alkoholu? cel: dostarczenie wiedzy o alkoholu i jego działaniu, uczenie się odróżniania faktów od mitów na ten temat materiały: kilka arkuszy papieru pakowego, mazak, arkusz wpływ alkoholu na nasz organizm Przebieg: 1. Omówienie zasad obowiązujących na zajęciach (bądź ich przypomnienie) 2. Usadowienie w kręgu 3. Przedstawienia tematu zajęć. Zachęcenie uczniów, aby w małych grupach (4-5 os.) porozmawiali o tym, co wiedzą o alkoholu i skutków picia. Następnie każda grupa przygotuje plakat pt. Co wiemy a czego nie wiemy na temat alkoholu? Przedstawienie wyników pracy poszczególnych grup dyskusja. 4. Quiz wybór jednego ucznia eksperta, który czyta pytania(10 pyt.), a pozostali uczniowie odpowiadają na nie TAK lub NIE (pisemnie), przy sprawdzaniu ekspert odczytuje prawidłowa odpowiedź i uzasadnia ja na podstawie listy odpowiedzi. Wygrywa osoba mająca najwięcej prawidłowych odpowiedzi. 5. Wypełnienie przez uczniów arkusza Wpływ alkoholu na nasz organizm. 6. Krótki wykład nauczyciela na temat: Skutki picia alkoholu. 7. Rundka w kręgu kończąca zajęcia, np. Dzisiaj dowiedziałem się, że. SPOTKANIE 5 Temat : Dlaczego ludzie piją alkohol? cel: poznanie powodów picia alkoholu i sposobów poradzenia sobie z nimi materiały: arkusze papieru, kredki, mazaki Przebieg : 1. Przypomnienie zasad, usadowienie w kręgu. 2. Przedstawienie tematu. 3. Podział uczniów na 4 grupy i przygotowanie w tych grupach plakatów: -2 grupy:, Dlaczego młodzi ludzie piją alkohol? - 2 grupy:, Dlaczego młodzi ludzie nie piją alkoholu? Po zakończeniu zaprezentowanie prac i stworzenie listy : Powody picia alkoholu przez młodzież i Powody niepicia alkoholu przez młodzież Porównanie list dyskusja. 4. Podzielenie klasy na tyle grup ile powodów do picia alkoholu udało im się znaleźć. Grupy dostają zadanie: Wyobraź sobie, że Twoja koleżanka/kolega chce napić się alkoholu, ponieważ (tu każda grupa wpisuje inny powód picia alkoholu z listy). Jak mogłaby/mógłby inaczej zaspokoić te potrzebę (lub inaczej poradzić sobie z tym problemem) niż przy pomocy alkoholu 5.Zaprezentowanie wyników prac.

6 CZĘŚĆ II SPOTKANIE 1 Temat: Podejmuję odpowiedzialne decyzje dotyczące zdrowia cel: - poznanie swoich mocnych stron - odczucie wpływu na własne decyzje - określenie preferencji spędzania wolnego czasu - integracja grupy materiały : kartki z napisem TAK, NIE, NIE WIEM Przebieg : 1. Przeprowadzenie wśród uczniów badań ankietowych, sprawdzających ich wiedzę i doświadczenia ze środkami odurzającymi (narkotyki) 2. Z kim, gdzie i kiedy czujesz się dobrze? W formie rundki każdy uczestnik odpowiada na powyższe pytanie, zapisane na tablicy. Pytania do uczniów: - na jakie niebezpieczeństwa możecie być narażeni, kiedy w pobliżu nie ma dorosłych? - czy uważacie, że zawsze grupa kolegów jest dla was najlepsza? kiedy wasze wybory (bo to gdzie i z kim przebywasz to jest twój wybór) mogą wam zagrażać? Uwaga dla nauczyciela Należy mocno podkreślić właściwe wybory( sport, kółka zainteresowań) i podkreślić, że człowiek ma prawo do wyboru, dużo zależy od nas samych, a podejmowanie wyborów- decyzji nie jest łatwe. 3. Plebiscyt Uczniowie podejmują decyzje na TAK, NIE lub NIE WIEM (3 kartki z napisami rozłożone na podłodze,w różnych miejscach sali). Pytania zadawane przez prowadzącego: jestem uczniem klasy szóstej mam niebieskie oczy mam na sobie spodnie jestem blondynem (blondynką) czy wszystkie osoby uzależnione trzeba leczyć przymusowo?( rozmowa: dlaczego stanąłeś po tej stronie, może coś przesądziło o tym, często idziemy za kimś lub za większością.) czy znasz kogoś kto używa narkotyków? ( bez dyskusji) czy 6 x 8 = 48? Pytania po zabawie: - przy których pytaniach łatwiej wam było podjąć decyzje? - kiedy było trudniej? - co potrzebujemy wiedzieć,aby podjąć decyzje? ( musimy mieć wiedzę) - co wpływa na moje wybory? - czy czasem zdarza się wam podjąć decyzję dlatego, że kolega zrobił tak? 4. Rundka kończąca

7 SPOTKANIE 2 Temat: Obejrzenie filmu pt. Marihuana a organizm człowieka oraz Kokaina i amfetamina a organizm człowieka Filmy stanowią wiarygodne żródło informacji na temat biologicznych i społecznych skutków narkomanii, w szczególności skutków uzależnienia spowodowanego używaniem marihuany i amfetaminy. Film dostarcza rzeczowych argumentów przeciwko obiegowym opiniom na temat nieszkodliwości zażywania obu środków. Jest bogato ilustrowany unikalnym materiałem zdjęciowym, który- podobnie jak towarzyszący mu komentarz oraz wypowiedzi osób uzależnionych- przekonuje widzów o szkodliwości tych narkotyków. Dyskusja po obejrzanym filmie. SPOTKANIE 3 Temat ; Podstawowe wiadomości o środkach odurzających cel: - zdobycie podstawowych informacji o środkach odurzających -uświadomienie ryzyka związanego z zażywaniem narkotyku materiały : plansze z informacjami Przebieg 1.Burza mózgów na temat : jakie znacie środki odurzające?. Zapis wszystkich propozycji na tablicy. 2. Podział środków odurzających na : - legalne (po 18 r.ż.) - nielegalne ( hamujące, pobudzające, zmieniające świadomość) 3. Wykład nauczyciela nt. środków odurzających: jak działają na organizm,na jego psychikę, do czego prowadzi ich zażywanie.nauczyciel korzysta z przygotowanych plansz tematycznych. 4. Rynek narkotykowy. SPOTKANIE 4 Temat : Obejrzenie filmu pt. Asertywność- sztuka bycia sobą Film stanowi cenne źródło wiedzy i uzupełnienie tematu profilaktyki uzależnień., ponieważ niektóre przedstawione w nim sytuacje dotyczą problemu uzależnienia od narkotyków oraz sposobów radzenia sobie w kontaktach z osobami nakłaniającymi do ich używania. W filmie zaprezentowano typowe sytuacje konfliktowe i sposoby asertywnego, jak i nieasertywnego reagowania na nie. W każdej scence zastosowano i omówiono inną strategię zachowania asertywnego. Dyskusja o filmie, przypomnienie technik asertywnych omawianych w filmie.

8 SPOTKANIE 5,6 Temat :Uczymy się odmawiać cel: - uświadomienie uczniom mechanizmu nacisku grupowego - uczenie się odmawiania materiały: kartki z symbolami buźki, wyrażające stan uczuć (złość, smutek,zadowolenie),kartki z przygotowanymi sytuacjami i reakcjami Przebieg. 1. Krótki wykład nauczyciela dotyczący trzech typów reakcji człowieka na propozycje, zachowania innych ludzi. Rozróżnienie pomiędzy zachowaniem agresywnym, uległym i asertywnym. Aby lepiej zilustrować wykład należy posłużyć się trzema symbolami ilustrującymi odczucia, nastrój osoby reagującej. W tym celu pod symbolem buźki nauczyciel wypisuje charakterystyczne cechy, opisujące zachowanie agresyne, uległe i asertywne. 2. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli klasę na 5-cio osobowe zespoły.każdy zespół otrzymuje kartkę z opisaną sytuacją oraz reakcją na nią. Zadaniem zespołu jest odczytanie typu reakcji : czy jest ona agresywna, uległa czy asertywna. 3. Psychodrama Przed przystąpieniem do odgrywania scenek nauczyciel tłumaczy zasady psychodramy. Scenka I Jesteś w domu kolegi, którego rodzice wyjechali. Kolega proponuje, abyś z nim spróbował alkoholu. Scenka 2 Jesteś w dyskotece i wyszedłeś do holu, aby się przewietrzyć. Widzisz, że za zaułkiem stoi grupka twoich znajomych i podają sobie z rąk do rąk zapalonego skręta. Twój kolega przywołuje cię gestem i proponuje, abyś przystał do nich. Uwaga dla nauczyciela: po każdej ze scenek należy je omówić. Pierwsi głos zabierają aktorzy. Należy ściśle przestrzegać zasad omawiania scenek i zagwarantować grającym poczucie bezpieczeństwa. 4. Rundka kończąca zajęcia