WARIANT BRÑZOWY. Informacja techniczna chowu kur

Transkrypt

1 WARIANT BRÑZOWY Informacja techniczna chowu kur 00/0

2

3 Szanowni Hodowcy! Prezentujemy Paƒstwu instrukcj technicznà chowu, która omawia zagadnienia dotyczàce kur nieênych Hy-Line Brown. Uwzgl dniliêmy tu ostatnie, najnowsze zalecenia i normy, opracowane przez specjalistów firmy Hy-Line International. Pragniemy podkreêliç, e informacje i liczby tu podane sà zestawieniem danych zgromadzonych z wielu stad towarowych na ca ym Êwiecie. Zalecenia tu zawarte to po àczenie wiedzy zaczerpni tej z literatury fachowej i obserwacji praktycznych. aden z przedstawionych wykresów, dane czy podane sugestie hodowlane, nie sà gwarantowane. ProdukcyjnoÊç stada towarowego jakiejkolwiek odmiany niosek b dzie ró niç si w zale noêci od warunków Êrodowiska i zdrowotnoêci ptaków. JednoczeÊnie yczymy sukcesów w chowie kur Hy-Line, a eby Paƒstwa stada osiàga y jak najwy sze wyniki produkcyjne. Zawsze jesteêmy gotowi odpowiedzieç na wszelkie inne pytania, które nasunà si Paƒstwu w zwiàzku z prowadzeniem stad nieênych Hy-Line. W aêciciele i pracownicy H &P i H &P TELEFONY KONTAKTOWE: Kurki odchowane ferma: Piskl ta ZWD: Dzia sprzeda y: (fax) (fax)

4 SPIS TREÂCI S PODSTAWOWE PARAMETRY U YTKOWE STADA NIEÂNEGO HY-LINE BROWN PROWADZENIE STADA WYCHÓW KLATKOWY ODCHÓW NA ÂCIÓ CE ZALECANA TEMPERATURA ODCHOWU UTRZYMYWANIE W AÂCIWEJ TEMPERATURY PRZYCINANIE DZIOBÓW OKRES ODCHOWU OGÓLNE ZALECENIA PROFILAKTYKA WETERYNARYJNA PASO YTY WEWN TRZNE W SYSTEMIE POD OGOWYM I KLATKOWYM PASO YTY ZEWN TRZNE PROGRAM ÂWIETLNY YWIENIE W OKRESIE ODCHOWU OKRES NIEÂNOÂCI KONTROLA MASY CIA A WENTYLACJA YWIENIE W OKRESIE NIEÂNOÂCI WIELKOÂå JAJ HY-LINE BROWN WYNIKI PRODUKCYJNE KRZYWA WZROSTU NIOSKI HY-LINE BROWN KRZYWA WYDAJNOÂCI NIOSKI HY-LINE BROWN

5 3 Podstawowe parametry u ytkowe stada nieênego Hy-Line Brown Okres odchowu (do 17 tygodnia): Prze ywalnoêç Zu ycie paszy,,7 kg Masa cia a w tyg. 1,3 kg Okres nieênoêci (do 0 tygodnia): Szczyt nieênoêci Produkcja jaj w odniesieniu do stanu Êredniego do 0 tyg. do 7 tyg. do 0 tyg. Produkcja jaj w odniesieniu do stanu poczàtkowego do 0 tyg. do 7 tyg. do 0 tyg. sztuk 33 sztuk 3 sztuki sztuk 31 sztuk 3 sztuk Prze ywalnoêç od do 0 tygodnia Wiek uzyskania 0 produkcji Ârednia masa jaj w 3 tygodniu w 70 tygodniu 10 dni,3 g, g Ca kowita masa jaj na niosk (stanu Êredniego dziennego) 1 7 tyg. 0, kg 1 0 tyg. 3,1 kg Masa cia a w 70 tyg. 1, kg Kolor skorupy Wytrzyma oêç skorupy Ârednie dzienne spo ycie paszy (1 0 tyg.) jednolity, ciemnobràzowy doskona a 11 g/ptaka/dzieƒ Zu ycie kg paszy na produkcj kg jaj (1 7 tyg.),0 Zu ycie paszy na produkcj jednego jaja (1 7 tyg.) Kolor upierzenia Kolor skóry Konsystencja odchodów 0,13 kg czerwone z bia ym podpuszeniem ó tawy sucha JakoÊç bia ka w 7 tygodniu (jednostki Haugha) 7

6 Przed przybyciem pisklàt budynek powinien byç przygotowany w nast pujàcy sposób: 1. U o yç karbowany papier (lub plastikowà siatk zapobiegajàcà wpadaniu nó ek mi dzy kratki) na pod- odze klatek. Papier z czasem ulegnie rozdrobnieniu i odpadnie; jeêli nie, nale y go usunàç w dniu (podczas obcinania dziobów).. Uruchomiç ogrzewanie kurnika na godziny przed przybyciem pisklàt, aby osiàgnàç temperatur 33 3 C dla pisklàt. DwadzieÊcia cztery godziny przed wstawieniem pisklàt budynek powinien byç przygotowany w nast pujàcy sposób: 1. RozmieÊç kwoki równomiernie na hali. Temperatura pod sztucznymi kwokami powinna wynosiç minimum 3 C. W klatkach czy innych ciep ych pomieszczeniach odchowu nale y obni aç temperatur o C na tydzieƒ (od 3 C), a do osiàgni cia temp. 1 C. Zwracaç uwag i natychmiast reagowaç na oznaki przegrzania (ospa oêç ptaków), czy wych odzenia (zbijanie si ptaków). Ze wzgl du na szczególnà wra liwoêç ptaków na temperatur, kontrola temperatury powinna byç prowadzona stale, przynajmniej w kilku reprezentatywnych Nat enie Êwiat a 1 7 dni 0 lux dni tygodni lux od tygodnia lux Nale y zapewniç równomierny rozk ad i intensywnoêç Êwiat a na wszystkich poziomach podczas odchowu oraz wstawieniu na ferm niosek. Prowadzenie stada Wychów klatkowy Odchów na Êció ce Zalecana temperatura odchowu 1. Przed wstawieniem pisklàt: a) Umyç i zdezynfekowaç klatki lub wn trza wychowalni Êció kowych, sprz ty i wyposa enie, ca à hal oraz pomieszczenia pomocnicze. b) Sprawdziç, czy wyposa enie hali jest sprawne i dostosowane do wzrostu pisklàt. c) Usunàç starà pasz z karmide, zbiorników, rynienek. Zdezynfekowaç i wysuszyç przed dostawà Êwie ej mieszanki. d) Wy o yç trutk na myszy i szczury tak, aby piskl ta nie mia y do niej dost pu.. Jeden dzieƒ przed wstawieniem pisklàt: a) Ogrzaç kurnik klatkowy do temperatury 3 37 C na poziomie pisklàt. b) Sprawdziç sprawnoêç poide, dostosowaç ich wysokoêç do wzrostu kurczàt. Zdezynfekowaç i wyp ukaç linie wodne systemu pojenia kropelkowego. 3. W dniu wstawienia: a) Nape niç wodà poid a odwracalne, lub uruchomiç system pojenia kropelkowego. Sprawdziç temperatur w wychowalni. b) Po umieszczeniu pisklàt w hali poruszaç poide kami, aby zach ciç piskl ta do picia. c) Zach ciç do picia przed jedzeniem. JeÊli na hali sà poid a kropelkowe, nale y zredukowaç ciênienie wody tak, aby ptaki mog y widzieç kropl wody wiszàcà na smoczku. d) Pasza w klatkach mo e byç wy o ona na papierze. Ustawiç karmid a na wysoki poziom paszy. e) OÊwietlenie kurnika: utrzymywaç intensywne Êwiat o w kurniku w pierwszym tygodniu (0 lux). 3. Utrzymywaç wilgotnoêç wzgl dnà na poziomie co najmniej 0. Przy odchowie klatkowym utrzymanie wilgotnoêci na w aêciwym poziomie jest bardzo wa ne.. Sprawdziç sprawnoêç poide, dostosowaç ich wysokoêç do wzrostu kurczàt. Zdezynfekowaç i wyp ukaç linie wodne systemu pojenia kropelkowego. Dopasowaç wysokoêç poide do tempa wzrostu ptaków (poid a kropelkowe powinny si znajdowaç nieco wy ej g owy ptaków). 3. Temperatura ogólna na hali w pierwszych dniach powinna wynosiç C (w przypadku niestosowania kwok temperatura na poziomie Êció ki taka jak w odchowie klatkowym, tj C).. RozmieÊciç poid a odwracalne po sztuki poide czterolitrowych na ka de 0 sztuk pisklàt.. Wyeliminowaç przeciàgi w hali odchowu. punktach kurnika na wysokoêci bytowania pisklàt. Jest to szczególnie wa ne przy odchowie klatkowym, gdy piskl ta nie mogà si przemieszczaç aby znaleêç obszar komfortu cieplnego. Utrzymywaç w aêciwy poziom wilgoci 0 lub wy szy. W razie potrzeby spryskaç pod og wodà. Zalecana temperatura przy odchowie Wiek Temperatura C 1 7 dni dni dni 30 dni 7 3 dni 3 dni 3 3 dni 1

7 Kurcz ta Hy-Line majà zazwyczaj przycinane dzioby mi dzy 7 a dniem ycia. Zabiegu dokonuje si precyzyjnym przyrzàdem posiadajàcym trzy otwory o rozmiarach,0 mm,,37 mm,,7 mm. Nale y wybraç takà Êrednic otworu, aby ci cie nastàpi o w odleg oêci mm od nozdrzy. Rozmiar zastosowanej Êrednicy zale y od wieku i wielkoêci kurczàt. Zaleca si nó o temperaturze ok. 00 C, co odpowiada barwie czerwono-wiêniowej rozgrzanego no a. Lepszy efekt wyznaczania temperatury ostrza daje u ycie pirometru i utrzymywanie temperatury ostrza na poziomie oko o C. Zastosowanie regulatora napi cia wraz z odpowiednim wykresem (zale noêç napi cie temperatura) u atwia zachowanie ca y czas zadanej temperatury ostrza. Zmiany rz du Pierwsze 17 tygodni ycia jest szczególnie wa ne dla dalszego chowu stada. Dobre prowadzenie pisklàt w tym okresie warunkuje osiàgni cie optymalnych wyników w okresie nieênoêci. Ogólnie rzecz bioràc, b dy w sztuce hodowlanej pope nione w pierwszych 17 tygodniach ycia kurek sà nie do naprawienia w okresie nieênoêci. Ogólne zalecenia Utrzymywanie w aêciwej temperatury 1. Kurcz ta nale y odizolowaç od starszych ptaków. Rygorystycznie przestrzegaç zasad higieny. Na ile to mo liwe, tak planowaç czynnoêci hodowlane, aby jak najbardziej zminimalizowaç mo liwoêç przeniesienia chorób od ptaków starszych do m odszych.. W czasie pierwszych tygodni ycia pisklàt trzeba dostarczaç pasz dwa razy dziennie, a nawet cz - Êciej. Po up ywie tygodnia ycia sprawdziç poziom konsumpcji paszy oraz mas cia a kurek (zwa yç Przycinanie dziobów Okres odchowu Przy stosowaniu kwok gazowych redukcja temperatury powinna wynosiç ok. 3 C na tydzieƒ, a do osiàgni cia 1 C. Utrzymywaç wilgotnoêç wzgl dnà Êrodowiska na poziomie 0 0. Sta a obserwacja ptaków pozwoli wywnioskowaç, czy temperatura jest w aêciwa. JeÊli b dzie zbyt zimno, ptaki b dà si gromadzi y wokó êróde ciep a. Je eli jest im za ciep o, b dà oddalone od êród a ciep a. Je eli w kurniku sà szczeliny przez które do wn trza budynku dostaje si zimne powietrze, piskl ta b dà grupowa y si z dala od tych miejsc. Równomierne rozmieszczenie pisklàt po ca ym budynku, bez adnych oznak skupiania si, pozwala sàdziç, e warunki w kurniku sà w aêciwe. 0 C sà zwykle spowodowane czynnikami zewn trznymi i nie sà wykrywane ludzkim okiem. Nale y przestrzegaç nast pujàcych zasad: 1. Nie obcinaç dziobów ptakom chorym.. Nie obcinaç dziobów w poêpiechu. 3. Po zabiegu wzbogaciç wod do picia o elektrolity i witaminy (zawierajàce witamin K).. W karmid ach podnieêç na kilka dni poziom paszy. JeÊli w paszy podaje si kokcydiostatyki, nale y uzupe niaç je w wodzie do picia do czasu, kiedy spo- ycie paszy powróci do normalnego poziomu.. Przycinanie dziobów powinien wykonywaç dobrze przeszkolony zespó. 0 ptaków, aby uzyskaç mo liwie pe ny obraz zró nicowania wagi kurek). 3. Sprawdziç dost pnoêç wody w ka dej klatce; usunàç przecieki. Dopasowaç wysokoêç poide do wielkoêci rosnàcych ptaków (poide ka smoczkowe winny byç umieszczone nieco wy ej ni g owy ptaków, poide ka rynienkowe powinny si znajdowaç na wysokoêci grzbietu ptaków).. Program szczepieƒ powinien uwzgl dniaç lokalne niebezpieczeƒstwa chorobowe.. Sztuki pad e nale y natychmiast usuwaç i w aêciwie zagospodarowaç. Przeprowadziç badania sztuk pad ych.. Trzy dni przed przeniesieniem kurek do pomieszczeƒ dla niosek nale y zaczàç podawaç w wodzie do picia witaminy i elektrolity. Kontynuowaç jeszcze trzy dni po przeniesieniu. Delikatne obchodzenie si z ptakami b dzie owocowaç w przysz oêci. Hy-Line Brown - zalecana przestrzeƒ odchowu dla kurek -tygodniowych Odchów klatkowy Odchów Êció kowy Powierzchnia pod ogi: Dost p do karmide : Dost p do wody: 0 cm /1 kg masy,0 cm/ptaka 1 smoczek na ptaków. Min. smoczki w klatce. Powierzchnia pod ogi: 17 kg na 1 m Dost p do karmide :,0 cm/ptaka Dost p do wody: 1 smoczek na 1, ptaka, lub 1 dzwon na 1 ptaków. Parametry minimalne utrzymania zwierzàt podane sà w Rozporzàdzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia wrzeênia 003 r. w sprawie minimalnych warunkow utrzymywania poszczególnych gatunków zwierzàt gospodarskich.

8 Stado mo e zrealizowaç swój potencja genetyczny tylko wtedy, gdy zminimalizuje si wp yw chorób. Objawy chorób mogà mieç ró ne nasilenie, poczàwszy od obni enia nieênoêci, a do wysokiej ÊmiertelnoÊci. Wp ywa to bardzo na op acalnoêç chowu, stàd tak wa na jest sta a kontrola zdrowotnoêci stada. Zabezpieczenie i przeciwdzia anie OczywiÊcie najlepszym sposobem zapobiegania chorobie jest niedopuszczenie do niej. Powinno si zawsze zapobiegaç przed dopuszczeniem nowych chorób do kurczàt i kurnika. Wiele pospolitych chorób jest przenoszonych przez ludzi, pojazdy, urzàdzenia, dzikie ptaki, zwierz ta i same kurcz ta. Nowe stado powinno zostaç zbadane przed sprowadzeniem do kurnika i powinno mieç opracowany program szczepieƒ. Niektórym chorobom najlepiej zapobiegaç. Przyk adowo sà to Mycoplasma gallisepticum, cholera, katar i tyfus. Bie àcy koszt szczepionek i opieki weterynaryjnej jest zawsze uzasadniony. Wymienione bakteryjne choroby du o atwiej zwalczyç ni choroby wirusowe. Standardy sanitarne CzystoÊç, przestrzeganie rygorów sanitarnych oraz ograniczenie ruchu w obr bie fermy sà najskuteczniejszymi i jednoczeênie najtaƒszymi sposobami w jaki mo na zapobiec chorobom. Usuni cie Êmieci, odchodów, kurzu, piór oraz innych odpadów poza obr b kurnika jest tu podstawowym krokiem. Skuteczny program utrzymania higieny musi uwzgl dniaç usuwanie, rozmontowywanie i dezynfekowanie osprz tu w kurniku zanim sam budynek zostanie zdezynfekowany. WysokociÊnieniowe urzàdzenia myjàce oraz odpowiednie Êrodki dezynfekcyjne sà konieczne do wyeliminowania wszelkich noêników chorób. Te dzia ania muszà byç uzupe nione o program zwalczania gryzoni i insektów. Te wysi ki nale y podejmowaç do uzyskania jak najlepszego efektu koƒcowego. Po wstawieniu stada pad e sztuki muszà byç usuwane ka dego dnia. Âmieci oraz odchody nale y równie usuwaç regularnie. Kontrola ruchu pojazdów i pracowników na fermie Ruch pieszy i samochodowy powoduje zagro enie przenoszenia organizmów chorobotwórczych. Zalecana jest polityka zamkni tych drzwi. Kiedy to konieczne eby wpuêciç goêci na teren kurnika nale y zapewniç czyste kombinezony i obuwie ochronne. Ci arówki ani ich kierowcy nie powinni mieç bezpoêredniego kontaktu z ptakami. Choroby przenoszone pionowo Niektóre choroby przenoszone sà z zara onych rodziców na potomstwo. Zdrowe stado rodzicielskie jest Profilaktyka weterynaryjna podstawà i gwarancjà produkcji wolnych od chorób kurek towarowych. Wszystkie linie rodzicielskie Hy-Line wolne sà od: Mycoplasma gallisepticum, Mycoplasma synoviae, Salmonella pullorum, Salmonella gallinarum, Salmonella enteritidis, Lymphoid leukosis. Nale y zadbaç aby nie by o mo liwoêci Êródpokoleniowego (poziomego) przekazywania tych chorób. Jest to zadanie dla hodowcy. Ptaki powinny byç odpowiednio testowane a do upewnienia si, e wynik testów jest negatywny. Program szczepieƒ profilaktycznych Niektóre choroby sà powszechne lub trudne do zapobie enia i wymagajà rutynowego szczepienia. Generalnie stado niosek powinno byç zaszczepione przeciwko Newcastle(pomór rzekomy), bronchitis(zakaêne zap. oskrzeli), IBD (choroba gumboro), AE (zakaêne zapalenie mózgu i rdzenia kr gowego). Dok adny schemat szczepieƒ zale y od wielu czynników takich jak: niebezpieczeƒstwo zara enia si danà chorobà, odpornoêç wrodzona, rodzaj dost pnej szczepionki, specyfika danego terenu. Tak wi c jeden program nie mo e byç zalecany dla wszystkich i powinien byç ka dorazowo konsultowany z lekarzem prowadzàcym ferm. Przyk adowy program szczepieƒ stosowany w odchowie: 1. Pierwszy przeciwko chorobie Mareka dzieƒ ycia przeciwko pomorowi rzekomemu (w ZWD) ND oraz zakaênemu zapaleniu oskrzeli IB. 1 dzieƒ przeciwko zakaênemu zapaleniu oskrzeli IB szczep /1 (wariant) dzieƒ przeciwko Gumboro IBD. 7 dzieƒ przeciwko Gumboro IBD. -ty tydzieƒ pomór rzekomy ND oraz zakaêne zapalenie oskrzeli IB. tydzieƒ zakaêne zapalenie oskrzeli IB szczep /1 (wariant) tydzieƒ zakaêne zapalenie mózgu i rdzenia AE. -1 tydzieƒ IB, ND, EDS (syndrom spadku nieênoêci). W oparciu o ustaw o zwalczaniu niektórych serotypów Salmonella wprowadzono obowiàzkowe szczepienie stad kur towarowych przeciwko Salmonella enteritidis (pierwsze szczepienie szczepionkami do wody 1 dzieƒ, drugie oko o tygodnia).

9 7 Infekcja chorobà Gumboro (Bursal Disease) Specjalnà uwag nale y poêwi ciç kontrolowaniu choroby IBD. Choroba ta mo e mieç wiele ledwie uchwytnych objawów, które wp ywajà na zdrowie kurczàt. G ównà cechà IBD jest obni enie odpornoêci spowodowane uszkodzeniem torby Fabrycjusza, co czyni ptaki niezdolne do obrony przed innymi infekcjami. Cz sto nast pstwem zniszczenia systemu odpornoêciowego sà takie choroby jak: kolibakterioza, salmonelloza, choroba Mareka. Praktycznie ca e stado jest nara one na IBD, dlatego powinno byç zabezpieczone przez szczepienia. Wszystkie stada rodzicielskie otrzymujà szczepionki IBD w celu zwi kszenia odpornoêci matczynej u pisklàt. Badania Hy-Line International wykaza y, e optymalny czas szczepienia pisklàt ywà szczepionkà o Êrednim st eniu to 1 0 dzieƒ ycia, i powtórnie w 30 dniu ycia. W przypadku powa nych zagro- eƒ zachorowania mo na zadecydowaç o dodatkowym szczepieniu przeciw IBD, oczywiêcie zawsze w porozumieniu z lekarzem prowadzàcym ferm. Po póêniejszym zbadaniu torby Fabrycjusza mo na okreêliç zasi g dzia ania szczepienia i opracowaç skutecznà ochron. Robaki Paso yty wewn trzne w systemie pod ogowym i klatkowym ObecnoÊç robaków uszkadza organy wewn trzne ptaków. W rezultacie powoduje to problemy takie jak: Utrata twardoêci i koloru skorupki, koloru ó tka i zmniejszenie jaj. Niska waga cia a prowadzi do braku wyrównania i opóênienia w rozwoju ptaków. Zainfekowane ptaki mogà byç apatyczne i majà blady grzebieƒ. Wzrost kanibalizmu w stadzie (przez wydziobywanie steku). Âmierç w przypadku silnej inwazji. Wyst pujà trzy g ówne grupy paso ytów które powodujà problemy zdrowotne u ptaków: Nicienie (Ascaridia galli) Sà najwi ksze i najcz Êciej spotykane. Sà bia e, majà do cm d ugoêci i mogà byç widoczne w odchodach przy ci szych infekcjach. Kapilariidoza (Capillaria) Sà znacznie mniejsze (podobne do w osa). Ledwie widoczne go ym okiem, powodujà znaczne szkody nawet przy Êrednim nasileniu inwazji. Nicienie jelita Êlepego (Heterakis gallinarum) Jak wynika z nazwy, te robaki sp dzajà wiekszoêç swojego ycia w dolnej cz Êci przewodu pokarmowego jelitach Êlepych. PatogennoÊç Heterakis gallinarum jest o wiele mniejsza ni Ascaridia galli. U ptaków doros ych zara enie przebiega bezobjawowo. Szczególnà rol nicieƒ ten odgrywa w szerzeniu si Histomonozy (czarna g ówka). Zapobieganie polega na oddzielnym chowie ró nych gatunków drobiu (indyki, kury). Ptaki zostajà zainfekowane w momencie kiedy zjadajà jaja robaków które mogà znajdowaç si na Êció ce, glebie lub w kale. Jaja robaków potrzebujà ciep a i wilgoci aby móc si rozwijaç poza organizmem ptaka stàd najwi cej problemów wyst puje wiosnà i latem, szczególnie po deszczowej wioênie. Stopieƒ inwazji paso ytów mo e byç okreêlony na podstawie badaƒ ka u, sztuk pad ych lub iloêci jaj paso ytów w ca oêci Êció ki. W USA nicienie leczy si Piperazynà 0 mg/ptak (0,1) przez godziny. Innym Êrodkiem przeciw robakom dla niosek w niektórych krajach jest Flubenvet (Janssen Animal Health). Ten produkt nie ma okresu karencji, tzn. e mo na go stosowaç w okresie nieêno- Êci i nie powoduje to koniecznoêci wycofywania jaj z obrotu. Efektywna kontrola i zwalczanie ma na celu przerwanie cyklu yciowego paso ytów. Dobrze przeprowadzone odrobaczanie (w fazie odchowu) zmniejszy ryzyko, ale b dzie wymaga o zmniejszenia obsady ptaków w kurniku. JednoczeÊnie nale y dbaç o odpowiedni system drena u wokó budynku, a tak e zaleca si usunàç zaka- onà warstw ziemi z otoczenia kurnika przed wstawieniem nowych kurek. Kokcydioza (Coccidiosis) Zara enie jelit tym paso ytem mo e prowadziç do uszkodzenia jelit, a przy zwi kszonej intensywnoêci, do Êmierci ptaka. Cz sto niewykryty niski stopieƒ zara enia prowadzi do obni enia przyswajalnoêci paszy lub powoduje nieodwracalne chroniczne uszkodzenie jelit. Takie stado jest niewyrównane lub z niskà Êrednià masà cia a przy wstawieniu i mo e nie osiàgnàç pe nego potencja u produkcyjnego w nieênoêci. Mo na efektywnie zwalczaç wydalanie oocyst za pomocà leków dodawanych do paszy. W tym celu nale y zastosowaç program ywieniowy z zastosowaniem odpowiednich kokcydiostatyków jonoforowych lub chemicznych. Aby zapewniç wykszta cenie systemu odpornoêciowego w kierunku kokcydiozy trzeba stosowaç system stopniowego zmniejszania dawek. Jest dost pna ywa szczepionka która mo e byç podana w sprayu w wyl garni lub w paszy lub w wodzie w pierwszych dniach odchowu, aby uniknàç problemów z opornoêcià na leki przy d ugotrwa ym leczeniu. Leczenie i szczepienie powinny byç wspomagane dobrà praktykà higienicznà w wychowalni. U ycie odpowiednich Êrodków dezynfekcyjnych o potwierdzonej skutecznoêci w zwalczaniu oocyst zwi ksza bezpieczeƒstwo hodowli. Utrzymanie suchej Êció ki zmniejszy rozwój oocyst.

10 Ptaszyniec Roztocza sà powodem wielu problemów u niosek. Paso yty te stanowià najwi kszy problem latem, kiedy ciep a pogoda sprawia, e rozmna ajà si szybciej. Nawet ma a infekcja mo e wp ynàç dra niàco na ptaki co b dzie powodem s abej wydajnoêci i zmniejszonego poboru paszy. Przy wi kszych infekcjach skutki mogà byç nast pujàce: Ptaszyƒce niepokojà ptaki i sprawiajà, e stado jest pobudzone i nerwowe. Cz Êciej zdarzajà si przypadki zapalenia otrzewnej i nasila si dziobanie w stadzie. Pobór paszy mo e zostaç zmniejszony. Du e nasilenie paso yta mo e zmniejszyç produkcje jaj nawet do. Du e infekcje ptaszyƒca mogà spowodowaç anemi u ptaków, przez utrat krwi. Ptaki b dà mia y blade grzebienie, a jeêli du a iloêç ptaków b dzie zainfekowana, wtedy ÊmiertelnoÊç mo e wzrosnàç. Skorupa i ó tko jajka mogà straciç na kolorze, a przy ci kich infekcjach ptaszyƒca na jajkach Paso yty zewn trzne mogà pojawiç si paso yty lub ich Êlady, przez co jajko mo e zostaç uznane za gorszej jakoêci. IloÊç jaj znoszonych poza gniazdami mo e wzrosnàç, poniewa ptaki nie b dà chcia y korzystaç z ci ko zainfekowanych gniazd. Tam gdzie wyst puje wysokie nasilenie ptaszyƒca, obs uga hali mo e doznaç podra nienia skóry. Aby nie dopuêciç do dalszego rozwoju paso ytów nale y: 1) Przerwanie cyklu ponownej infekcji, kiedy kurnik jest pusty, jest najskuteczniejszym sposobem. Nale y zastosowaç odpowiednie preparaty, nie omijajàc adnych miejsc trudnodost pnych (szczeliny w sprz cie, ruszty i boksy z gniazdami). U yj rozpylacza z odpowiednià dyszà aby otrzymaç jednolity spray. Nie mieszaç Êrodków owadobójczych z dezynfekcyjnymi. ) Obserwowaç budynek i ptaki przez ca e ycie stada aby podjàç natychmiastowe dzia anie przy najmniejszej zauwa onej infekcji. Program majàcy na celu przerwanie cyklu yciowego ptaszyƒca ( dni) powinien byç przeprowadzony dnia 0, i 0.

11 Program Êwietlny Wiek Wiek Standard Wczesna dojrza oêç Opóêniona dojrza oêç IntensywnoÊç Êwiat a [luksów] [tygodnie] [dni] [godzin] [godzin] [godzin] chów klatkowy chów Êció kowy / / / 1 1 / 1 3 / 1 / 1 / 3 / / / / 1 1 / 1 3 / 1 / 1 / 3 / / / / 1 1 / 1 3 / 1 / 1 / 3 / 0 0 Produkcja jaj jest bardzo ÊciÊle zwiàzana ze zmianami d ugoêci dnia Êwietlnego. Liczba i rozmiar jaj, a tak e ywotnoêç stada, wi c i jego op acalnoêç, mo e byç odpowiednio stymulowana przez umiej tne sterowanie Êwiat em. Podstawowe za o enia programu Êwietlnego sà nast pujàce: 1. Przez pierwsze dni nale y zapewniç 0 godziny naêwietlenia na dob przy nat eniu 0 luxów. Od trzeciego dnia do ósmego tygodnia nale y zredukowaç nat enie Êwiat a do luxów oraz skracaç dzieƒ Êwietlny do godzin. Od dziewiàtego do siedemnastego tygodnia nale y utrzymaç sta à d ugoêç dnia Êwietlnego na poziomie godzin. Mo e to byç oêwietlenie sztuczne (lub naturalne w budynkach okiennych).. Dalszà stymulacj Êwiat em nale y rozpoczàç kiedy kurki osiàgnà mas cia a 1,7 kg. Poczàtkowo wzrost d ugoêci dnia Êwietlnego nie powinien byç wi kszy ni 1 godzina/tydzieƒ. Nast pnie wyd u amy d ugoêç dnia Êwietlnego o 30 minut na tydzieƒ lub raz na dwa tygodnie a do osiàgni cia godzin Êwiat a dziennie. Okres stymulacji Êwietlnej powinien trwaç a do osiàgni cia przez stado szczytu produkcyjnego.

12 3. Zabrania si skracania dnia Êwietlnego lub nat - enia Êwiat a przy: a) doros ych nioskach, b) w odchowie mi dzy a tygodniem ycia. Nale y opracowaç dok adne indywidualne tabele programu Êwietlnego dla ka dego stada. Zalecenia dla poszczególnych rodzajów prowadzenia stada sà nast pujàce: 1. Kontrola Êwiat a podczas odchowu i nieênoêci (budynki bezokienne): a) Mi dzy a 17 tygodniem d ugoêç dnia Êwietlnego powinna byç sta a i wynosiç godzin. b) Wyd u yç dzieƒ Êwietlny o 1 godzin po osiàgni ciu przez kurki masy 1,7 kg. Dodawaç 30 minut tygodniowo, a do osiàgni cia godzin dnia Êwietlnego.. Kurnik bez okien podczas odchowu i nieênoêç wotwartych lub cz Êciowo zaciemnionych kurnikach: a) Mi dzy a 17 tygodniem d ugoêç dnia Êwietlnego powinna byç sta a i wynosiç godzin. b) Wyd u yç dzieƒ Êwietlny do naturalnego co najmniej o 1 godzin tygodniowo. Gdy osiàgni ta zostanie masa cia a 1,7 kg, dodawaç w ciàgu tygodnia lub co tygodnie 30 minut Êwiat a, a do osiàgni cia godzin dnia Êwietlnego (lub co najmniej najd u szego dnia w roku) 3. Kurnik otwarty lub cz Êciowo zaciemniony podczas odchowu, z mo liwoêcià kontrolowania Êwiat a w czasie nieênoêci (bezokienny): a) Odchów przy sta ej d ugoêci dnia Êwietlnego równowa nej do najd u szego naturalnego czasu Êwiat a, jaki b dzie emitowany w okresie od do 17 tygodnia. b) Wyd u yç dzieƒ Êwietlny o 1 godzin na tdzieƒ po osiàgni ciu przez kurki masy 1,7 kg. Dodawaç 30 minut raz na tydzieƒ lub raz na dwa tygodnie a do osiàgni cia godzin dnia Êwietlnego.. Kurnik otwarty lub cz Êciowo zaciemniony podczas odchowu i otwarty lub cz Êciowo zaciemniony podczas nieênoêci: a) Odchów przy sta ej d ugoêci dnia Êwietlnego równowa nej do najd u szego naturalnego czasu Êwiat a, jaki b dzie emitowany w okresie od do 17 tygodnia. b) Wyd u yç dzieƒ Êwietlny o 1 godzin po osiàgni ciu przez kurki masy 1,7 kg. Dodawaç 30 minut raz na tydzieƒ lub raz na dwa tygodnie a do osiàgni cia godzin lub co najmniej najd u szego dnia w roku. Zaplanowanie stymulacji Êwiat em Osiàgni cie dojrza oêci p ciowej i produkcja jaj zale à g ównie od czterech czynników: 1. Osiàgni cia, determinowanej genetycznie, dojrza o- Êci p ciowej (17 tygodni). Osiàgni cia minimalnej masy cia a (170 g) 3. Poboru paszy dla podtrzymania produkcji.. Sta ej, nast pnie wzrastajàcej d ugoêci dnia Êwietlnego od minimum 1 godzin. Stymulacja Êwiat em nie powinna byç realizowana wczeêniej ni przed osiàgni ciem przez ptaki optymalnej masy cia a (170 g). Stada, które poddano stymulacji Êwietlnej przy masie cia a ni szej ni podana, b dà produkowaç jajka o mniejszej wielkoêci ni normalnie, osiàgajàc ni szy szczyt produkcyjny a tak e ni szà produkcje po szczycie. Stymulacja Êwiat em mo e byç u yta jako narz dzie pomocne w otrzymywaniu jaj o planowanej wielkoêci i w planowanej iloêci. Zasadniczo, wczeêniejsza stymulacja Êwiat em pozwoli uzyskaç kilka jaj wi cej od kury, ale przyczyni si do zmniejszenia wielkoêci jaj. Póêniejsza stymulacja obni y o kilka jaj wynik koƒcowy, lecz produkcja du ych jaj zacznie si o wiele wczeêniej. W ten sposób, poprzez program Êwietlny mo na zró nicowaç wielkoêç jaj i dostosowaç si do szczególnych, aktualnych potrzeb rynku. Przerywany program Êwietlny Przerywany program Êwietlny mo e byç stosowany w kurnikach o kontrolowanym Êrodowisku po 0 tygodniu ycia stada. Przynosi on nast pujàce efekty: 1. Podniesienie przyswajalnoêci paszy o oko o 7.. Zredukuje pobór paszy o oko o Zredukuje rozmiar jaj o oko o 1 1,.. Zredukuje zu ycie energii elektrycznej o 7.. Zwi kszy twardoêç skorupy.. Zredukuje stres cieplny (zachorowalnoêç i ÊmiertelnoÊç). 7. Zredukuje kanibalizm i problemy z nadmiernà aktywnoêcià ptaków. Sprawdzano du à iloêç wariantów przerywanego programu Êwietlnego, z których najbardziej rozpowszechnionà wersjà jest dostarczenie minut Êwiat a i minut ciemnoêci w ka dej godzinie planowanego Êwiat a na dzieƒ (L/D) (L od ang. Light Êwiat o; D od ang. Darkness ciemnoêç). Kury b dà odbieraç to jako pe nà godzin Êwiat a. Program powinien byç wprowadzany stopniowo poczàwszy od L/D w ka dej godzinie Êwiat a w pierwszym tygodniu, nast pnie przez tydzieƒ 30L/30D, i póêniej L/D. Ostatnia godzina dnia powinna zawsze koƒczyç si minutami Êwiat a (L/30D/L), tak aby àczna d ugoêç dnia nie obni y- a si przy za o onym programie.

13 11 Opracowanie indywidualnego programu Êwietlnego Przy budynkach okiennych, w których Êwiat o naturalne oddzia uje na stado, podczas planowania programu Êwietlnego nale y wziàç pod uwag zmiany d ugoêci dnia naturalnego. Nie ma dwóch takich miejsc gdzie s oƒce wschodzi i zachodzi o tym samym czasie przez ca y rok, wiec nie jest mo liwe zasugerowanie czasu naêwietlenia który by by uniwersalny dla wszystkich miejsc. Aby dok adnie zaplanowaç program Êwietlny nale y zdobyç informacje o porze wschodów i zachodów s oƒca w ciàgu ca ego roku i sporzàdziç wykres podobny do przyk adu znajdujàcego si poni ej. Na przyk adowym wykresie rosnàce stado dojrzewa wiosnà, kiedy d ugoêç dnia naturalnego wzrasta. Aby zapobiec przedwczesnemu osiàgni ciu dojrza oêci p ciowej, trzeba ustaliç jaka b dzie d ugoêç naturalnego dnia Êwietlnego w 17 tygodniu ycia i jednoczeênie utrzymaç tà d ugoêç dnia Êwietlnego od do siedemnastego tygodnia doêwietlajàc Êwiat em sztucznym. przed po udniem po udnie po po udniu Stycz. 1 Luty 1 1 Marzec 11 1 Kwiec. Maj Czerw Lipiec 1 Sierp. 1 1 Wrzes Paêdz Wyl g Listop Grudz Stycz Luty 3 17 Marzec 17 tydzieƒ 1,7 kg 3 30 Kwiec Maj 11 1 Czerw. 1 Lipiec 13

14 1 JakoÊç paszy Jednolita jakoêç paszy jest bardzo wa na. Nagle zmiany zastosowanych sk adników i konsystencji muszà byç unikane. WielkoÊç drobin (70 0) w dobrej jako- Êci mieszance powinna wynosiç od 1 do 3 mm. Pozosta e powinny byç blisko zarówno góry jak i do u tego przedzia u. eby zminimalizowaç iloêç czàsteczek py u w paszy, nale y stosowaç granulaty najwa niejszych minera ów, takich jak wapƒ, fosfor i sole. Dodanie olejów roêlinnych do mieszanki sprawi, e czàsteczki py u zostanà przyklejone do wi kszych czàsteczek i poprawià spo ycie paszy. JednoczeÊnie oleje, które najmniej podnoszà temperatur cia a podczas trawienia, sà równie najbardziej wydajnym êród em energii z perspektywy kosztów. Nale y jednak zadbaç aby t uszcze nie uleg y utlenianiu ani je czeniu. eby zwi kszyç spo ycie paszy w pierwszych tygodniach ycia (0 3 tyg.) nale y zapewniç wysokiej jako- Êci czàstki, wolne od py u. Nast pnie, w celu rozwini cia zdrowego i dobrze dzia ajàcego uk adu pokarmowego, zaleca si podawanie gruboziarnistych mieszanek. Bia ko Zalecenia ywieniowe wyszczególnione w tabelce zapewniajà optymalnà dawk sk adników od ywczych w ka dym stadium odchowu i nieênoêci. Dawki najwa niejszych aminokwasów (lizyna, metionina, cysteina, treonina i tryptofan) sà dobrane tak, aby iloêç oraz masa znoszonych jaj odpowiada y tym w tabelach. Poziom bia ka jest utrzymywany na niskim poziomie eby zredukowaç nadmierne spo ycie które jest powodem (energy dependent) wydalania niebia kowych nitrogenów. Odpowiedni poziom aminokwasów powinien byç osiàgni ty poprzez u ywanie lepiej przyswajalnych syntetycznych sk adników. ywienie w okresie odchowu G ówne minera y Proces tworzenia skorupy jajka ma miejsce nocà kiedy ptaki nie spo ywajà paszy. èród em wapnia stajà si po ywienie które znajduje si w uk adzie pokarmowym oraz zapasy tego minera u w szpiku kostnym. Ma e czàstki wapnia nie sà zatrzymywane w drugiej cz Êci o àdka (trawieniec) tylko wydalane, co prowadzi do niskiej jakoêci skorupy jaj. Zaleca si stosowanie wapnia w formie granulowanej, tak aby zosta a zatrzymana w pierwszej cz Êci o àdka (mielec) na czas tworzenia skorupy w trakcie okresu bez Êwiat a. Skorupy ostryg oraz innych morskich skorupiaków mogà byç równie podawane ptakom jako dodatkowe êród o wapnia, zw aszcza popo udniu. Powinny byç podawane w taki sposób, eby ptaki mog y same je wybieraç. Poziom fosforu zosta zwi kszony w ka dej fazie odchowu i nieênoêci. Ten pierwiastek gra bardzo wa nà rol w procesie powstawania jaj oraz zapewnia dobry stan koêci u kur w czasie nieênoêci. W póêniejszych fazach nieênoêci poziom fosforu jest zmniejszany, poniewa wtedy mo e mieç szkodliwy wp yw na jakoêç skorupy. Elektrolity Prawid owy balans pomi dzy elektrolitami sodu, potasu i chloru jest niezb dny. Nadmiar któregokolwiek z nich mo e prowadziç do zwi kszonego spo ycia wody i w konsekwencji do wydalania mokrych odchodów. Gdy brakuje sodu ptaki mogà staç si bardziej agresywne co mo e w rezultacie prowadziç do kanibalizmu i zwi kszonej ÊmiertelnoÊci. U ycie sody oczyszczonej w celu zastàpienia cz Êci soli obni y poziom chloru co poprawia jakoêç skorupy, zw aszcza w okresach kiedy ptaki sà nara one na stres cieplny. Kwas linoleinowy a masa jaj Sterowanie masà jaj jest cz sto konieczne w celu zaspokojenia potrzeb rynku. Mo e zostaç osiàgni te w pewnym stopniu poprzez zmiany w iloêci najwa niejszego z kwasów t uszczowych linoleinowego. Takie sterowanie ma wp yw tylko na mas jaj, ich iloêç nie powinna zostaç zmieniona. Kwas linoleinowy znajduje si z olejach pochodzenia roêlinnego np.: z kukurydzy, soi albo s onecznika. Zarzàdzanie ywieniem Regularnie opró niaj, czyêç i dezynfekuj karmid a aby uniknàç gromadzenia si py u oraz starej, zapleênia ej paszy. Zamawiaj pasz z odpowiednim wyprzedzeniem. Przy dostawie, przed wy adunkiem upewnij si, e otrzymujesz odpowiedni produkt w ustalonej wczeêniej iloêci. Pobierz próbk do badaƒ i przetrzymuj jà przez co najmniej miesiàc. Sprawdê próbk pod kàtem gruboêci ziaren, koloru i zapachu. Porównaj z poprzednimi dostawami. W przypadku du ych ró nic powiadom swojego dostawce paszy. Mo esz rozwa yç zmian tej dostawy. Okresowo próbka paszy powinna byç wys ana do badania, w celu porównania wyników z tymi podawanymi przez producenta. ywienie w czasie odchowu Starter: tym typem paszy karmi si piskl ta i m ode kurki w wieku od 1 dzieƒ do tygodni. W tym okresie bardzo szybko rozwijajà si organy wewn trzne. Karmienie mieszankà granulowanà lub kruszonkà mo e okazaç si korzystne, poniewa kurki nie b dà mia y mo liwoêci pomijania niektórych sk adników paszy przy jedzeniu. Ma to dobry wp yw na mas cia a. JeÊli odpowiednia masa nie zostanie osiàgni ta ywienie tà paszà powinno byç przed u one. Wzrostowa: ta pasza powinna byç podawana do oko o 1 tygodnia. W czasie tego okresu najbardziej rozwija si uk ad kostny. JeÊli na koniec okresu w aêciwa masa nie jest osiàgni ta karmienie tà paszà nale y przed u yç.

15 13 Rozwojowa: stosuje si do oko o tygodnia w czasie rozwoju tkanek mi kkich, t uszczowej i mi Êniowej. Przekroczenie zalecanej masy cia a w tym okresie mo e doprowadziç do odk adania si nadmiaru tkanki t uszczowej, opóênionej dojrza oêci oraz wyst powania jaj dwu ó tkowych i nadmierne wynicowanie steku, w ekstremalnych przypadkach wypadanie jajowodów. ywienie w okresie odchowu ywienie w okresie przednieênym Pasz przednieênà nale y podawaç od oko o tygodnia lub na tygodnie przed zniesieniem pierwszych jaj. W tej diecie stosuje si zwi kszonà zawartoêç wapnia () oraz fosforu przyswajalnego (0,) dzi ki czemu w szpiku kostnym zostanie od o ony odpowiedni zapas, który zostanie wykorzystany przy tworzeniu skorupy jaj oraz pomo e zapobiec osteoporozie. Starter 0 tyg. Wzrostowa 1 tyg. Rozwojowa 1 tyg. PrzednieÊna 17 tyg. Bia ko min. 0 17,, Energia met. Lizyna Lizyna przysw. Metionina Metionina przysw. Met + Cys Met + Cys przysw. Tryptofan Treonina kcal/kg min. min. min. min. min. min. min. min. min. 1, 0, 0, 0, 0, 0,7 0,1 0, ,0 0,0 0,1 0,37 0,7 0, 0,0 0, ,7 0, 0,3 0,3 0, 0, 0,1 0, 7 0,0 0,70 0,3 0,3 0, 0,1 0,1 0, Wapƒ Fosfor przyswajalny Sód Chlor min. min. min. min. 1,00 0, 0,17 0, 1,00 0,3 0, 0, 1, 0, 0, 0,,00 0,0 0, 0,3 Kwas linoleinowy min. 1,0 1,0 1,00 1,0 Spo ycie paszy w okresie odchowu Zak adane spo ycie paszy Wzorcowa masa cia a Spo ycie wody wiek g/dzieƒ masa cum wiek masa wiek litry/00 ptaków nieênoêç do woli do woli

16 1 Masa cia a powinna byç kontrolowana cyklicznie, a do osiàgni cia utrwalonego szczytu nieênoêci i zakoƒczenia wzrostu kur oko o tygodnia ycia. Nale y wa yç indywidualnie przynajmniej 0 kurek z dok adnoêcià do 0 gram. Wa enie nale y rozpoczàç w drugim tygodniu ycia i powtarzaç co tydzieƒ a do osiàgni cia przez ptaki szczytu produkcyjnego, przez ca y okres wzrostu, a do zakoƒczenia szczytu. Jest to bardzo wa ne dla u o enia dobrego schematu ywieniowego ptaków. Je eli masa cia a kurek jest ni sza od wzorcowej, nale y podnieêç koncentracj sk adników pokarmowych w dawce paszy, a do osiàgni cia przez kurki wagi wzorcowej. Wskaênikiem prawid owego rozwoju ptaków jest wyrównanie wagi cia a. Wyrównanie wyra one jest procentem, który obrazuje stosunek wag indywidualnych do wagi przeci tnej i powinno si zawieraç w przedziale ± przeci tnej. Trzeba dà yç do tego, aby 0 ptaków mieêci o si w tym przedziale. Czynniki, które negatywnie wp ywajà na mas cia a i wyrównanie to: zag szczenie, choroby, z e obcinanie Kontrola masy cia a dziobów, nieodpowiedni poziom ywienia. Wa enie w krótkich przedzia ach czasu pozwoli na uchwycenie wieku, w którym waga stada zacznie odbiegaç od normy, a nast pnie wskazanie przyczyny, aby podjàç w a- Êciwe przeciwdzia ania. Zró nicowanie indywidualne ptaków w stadzie Wa ne sà zarówno brak zró nicowania pomi dzy pojedynczymi ptakami, jak i odpowiednia Êrednia waga ca- ego stada. Po àdany wynik obejmuje 0 wa onych ptaków z odchyleniem od Êredniej równym. Inaczej mówiàc, je eli Êrednia waga stada wynosi: Hy-Line wariant Bràzowy: w 1-tym tygodniu ycia 00 g, to 0 ptaków powinno wa yç pomi dzy gramów. Nale y nanosiç na wykres indywidualne wagi, aby byç pewnym, e uzyskuje si krzywà dzwonowà lub tzw. rozk ad normalny jak pokazano poni ej. Dla równomiernego oszacowania nale y zwa yç co najmniej 0 ptaków. Krzywa dzwonowa dla Hy-Line Brown 0 wa onych ptaków wagi standardowej + wagi standardowej

17 Wentylacja powinna byç stosowana jako podstawowe narz dzie, które dostarcza optymalne mikroêrodowisko dla ptaka. Przy dzia ajàcych urzàdzeniach wentylacyjnych zapewniajàcych odpowiedni kierunek i pr dkoêç powietrza, regulowana wentylacja zarówno zdecydowanie zmniejsza st enie czynników chorobotwórczych, jak równie gwarantuje optymalne mikroêrodowisko. Wentylacja Generalnie wydajnoêç wentylatora powinna byç taka, by zapewniç usuni cie m 3 powietrza na kg masy cia- a w ciàgu godziny. Optymalne dla ptaków temperatura i wilgotnoêç wzgl dna powinny zawieraç si w przedzialach odpowiednio od 1 C do 7 C i 0 0. Zalecana minimalna wydajnoêç wentylacji Metry szeêcienne na godzin na ptaka Tempertura zewn trzna Wiek pierwszy tydz. 3 tydzieƒ tydzieƒ 1 tydzieƒ 1 tydzieƒ Ponad 1 tygodni 3 C 0 C C 0 C C 0 C,0 1, 0, 0, 0, 0,3 3,0,0 1, 1,0 0, 0,,0 3,0,0 1, 1, 0,,0,0 3,0,0 1,7 1,,0,0,0 3,0, 1, ywienie w okresie nieênoêci ywienie w tym okresie podzielone jest na kilka faz w celu zapewnienia odpowiedniego spo ycia paszy w czasie nieênoêci i osiàgni ciu odpowiedniej wydajnoêci. Dzienna iloêç paszowaƒ jest istotna jako narz dzie do dostosowania wielkoêci jaj, nale y jednak uwa aç na to ile paszy si podaje aby uniknàç jej marnowania. ywienie przed szczytem nieênoêci nast puje po stosowaniu paszy przednieênej i trwa oko o tygodnie lub do momentu kiedy produkcja osiàga 0. Stosowanie paszy przednieênej stopniowo zwi ksza iloêç wapnia w organizmie ptaka wraz z obni eniem energii metabolicznej w celu zwi kszenia spo ycia paszy i co za tym idzie zwi kszenia masy cia a przed szczytem produkcji. Po szczycie produkcji, kiedy wszystkie nioski produkujà jaja a spo ycie paszy si ustabilizowa o, dieta powinna byç dostosowana do poziomu spo ycia paszy oraz poziomu produkcji. Wahania w masie cia a u doros ych niosek mogà byç wynikiem przyjmowania nadmiaru kalorii. Nioski powinny przyjmowaç tyle kalorii na ile majà zapotrzebowanie, nie mniej, nie wi cej. Bardzo istotne jest, aby ptaki mia y zawsze dost p do odpowiedniego typu paszy w ka dym etapie. Równie wa ne jest sprawdzanie i zapisywanie masy cia a (zw aszcza we wczesnych etapach ycia), spo ycia paszy oraz wody. Te informacje b dà pomocne w decydowaniu kiedy przed u yç dzieƒ Êwietlny co zapewni, e stado wejdzie w nieênoêç w odpowiednim terminie. Te informacje zapewnià równie wskazówki kiedy zmieniç rodzaj podawanej paszy aby zachowaç jednorodnoêç w nieênoêci, kontrolowaç wielkoêç jaj oraz poprawiaç jakoêç skorupki. W czasie nieênoêci wybór dok adnych specyfikacji pasz pod wzgl dem koncentracji sk adników pokarmowych zale y od wielu czynników, takich jak obsada, wiek, temperatura, wielkoêç spo ycia oraz wielkoêç produkcji, masa jaj i jakoêç skorupy. Zaleca si, aby skonsultowaç si z dostawcà paszy jak i przedstawicielem Hy-Line.

18 Zalecenia ywieniowe dla pokrycia zapotrzebowania na aminokwasy w kolejnych etapach nieênoêci Hy-Line Brown 1 do 3 tygodnie szczyt 1) Spo ycie g/dzieƒ na 1 ptaka Bia ko Metionina Przy zalecanym poziomie energii w paszy kcal/kg 3) Metionina + cystyna Lizyna Tryptofan Treonina Wapƒ Fosfor przysw. ) Sód 1 0 1,0 1, 1,00 17,0,0 0,1 0, 0, 0, 0, 0, 0,7 0,7 0,73 0, 1,0 0,7 0,3 0, 0, 0, 0,1 0,0 0,1 0,1 0,7 0, 0, 0, 0,0,0,0,00 3, 3, 0, 0, 0, 0, 0,0 0,0 0,1 0,1 0,17 0, 3 tydzieƒ 1) Spo ycie g/dzieƒ na 1 ptaka Bia ko Metionina Przy zalecanym poziomie energii w paszy 7 0 kcal/kg 3) Metionina + cystyna Lizyna Tryptofan Treonina Wapƒ Fosfor przysw. ) Sód ,0,7,0,0 0, 0, 0, 0,0 0,7 0,73 0, 0, 0,3 0, 0, 0, 0,0 0,1 0,1 0,1 0, 0, 0,0 0,7,, 3,0 3,7 0,0 0,3 0,37 0,33 0,1 0,17 0,17 0, tydzieƒ 1) Spo ycie g/dzieƒ na 1 ptaka Bia ko Metionina Przy zalecanym poziomie energii w paszy 7 0 kcal/kg 3) Metionina + cystyna Lizyna Tryptofan Treonina Wapƒ Fosfor przysw. ) Sód ,00,,0 1, 0,1 0,3 0,3 0,3 0, 0, 0, 0,0 0, 0, 0, 0,7 0,1 0,1 0,17 0,17 0, 0, 0,7 0,,0,3,,00 0,3 0,3 0,33 0,3 0,1 0,17 0,17 0, tygodni i powy ej 1) Spo ycie g/dzieƒ na 1 ptaka Bia ko Metionina Przy zalecanym poziomie energii w paszy 0 kcal/kg 3) Metionina + cystyna Lizyna Tryptofan Treonina Wapƒ Fosfor przysw. ) Sód 0 113,00,30 1,0 1, 0,3 0,3 0,3 0,33 0,3 0,0 0, 0, 0,3 0,7 0,7 0,73 0,17 0, 0, 0,1 0,0 0,7 0, 0,3,7,,3,0 0,3 0,33 0,3 0,31 0,1 0,17 0,17 0, 1) ywienie w okresie szczytu powinno byç tak ustalone, aby zapewniç zalecany podstawowy poziom spo ycia paszy i sk adników od ywczych. ) Przeci tnie dodanego wapnia musi mieç czàsteczki wielkoêci 0 mikrona. 3) Ogólnie zaleca si zmniejszenie zawartoêci energii w paszy przy wi kszym spo yciu mieszanki.

19 17 Witaminy i dodatki mineralne Dodane witaminy/ ton paszy (minimum): Witamina A (j.m.) Witamina D (j.m.) Witamina E (j.m.) Witamina K (mg) Witamina B 1 (g) Witamina B (g) Witamina B 1 (mg) Biotyna (mg) Kwas foliowy (mg) Cholina (g) Niacyna (g) Kwas pantotenowy (g) Okres wzrostu: Okres nieênoêci: * Dodane minera y/ton paszy (minimum): Miedê (g) elazo (g) Jod (g) Mangan (g) Selen (g) Cynk (g) 0 0 1, 0 0, ,7 0 * nie stosowaç biotyny, gdy ywienie oparte jest na kukurydzy w innym przypadku jak w okresie wzrostu

20 1 IloÊç spo ytej paszy zale y od wielu czynników. Spo- ycie b dzie zmienione m.in. przez temperatur, intensywnoêç produkcji, wielkoêç jaja, mas cia a. Poni sza tabela przedstawia spodziewane spo ycie paszy przez bràzowà niosk w normalnych warunkach. Zalecane wartoêci dla nioski bràzowej Hy Line Brown Wiek (tyg) g/ptak/dzien Wiek (tyg) g/ptak/dzien Wiek (tyg) g/ptak/dzien Przedzia wielkoêci jaja jest zdeterminowany genetycznie, tym niemniej w pewnym zakresie mo emy wp ywaç zarówno w kierunku zwi kszenia jak i zmniejszenia zgodnie z aktualnymi potrzebami rynku. Prowadzàc stado nale y zwróciç szczególnà uwag na: 1. Masa cia a dojrza ego ptaka im wi ksza masa cia a w chwili zniesienia pierwszego jajka, tym wi ksze b dà jaja w ca ym okresie ycia ptaka. Dla uzyskania maksymalnego rozmiaru jaja, nie nale y stymulowaç rozwoju Êwiat em przed osiàgni ciem masy cia a 00 g przy kurce bràzowej.. WielkoÊç jaj zale y równie od masy cia a, lecz generalnie im wczeêniej stado wchodzi w okres nie- WielkoÊç jaj ÊnoÊci tym mniejsze b dà jaja i odwrotnie, póêniejsza dojrza oêç to wi ksze jaja. Za pomocà programu Êwietlnego wp ywamy na stopieƒ dojrza oêci. Sposób skracania dnia Êwietlnego po tygodniu ycia b dzie opóênia dojrza oêc i powodowa wzrost wielkoêci jaja. 3. ywienie g ówny wp yw na wielkoêç jaja ma zawartoêç w paszy bia ka ogólnego, specyficznych aminokwasów takich jak metionina czy cystyna, àczny poziom t uszczy, i niezb dne kwasy t uszczowe np. linoleinowy. Poziom tych sk adników ywieniowych mo e byç podniesiony celem zwi kszenia w poczàtkowym okresie nieênoêci rozmiarów jaja, nast pnie stopniowo obni any, by regulowaç rozmiar jaj. (Patrz tabele programu ywienia).

21 1 Wiek w tygodniach nieênoêci Upadki narastajàco 0,1 0,1 0,1 0, 0, 0, 0,3 0,3 0,3 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0,7 0,7 0, 0, 0, 0, 1,0 1,0 1,1 1,1 1, 1, 1,3 1,3 1, 1, 1, IloÊç jaj narastajàco od stanu Êredniego niosek 0,,3, 11, 17, 3, 30, 37,1 3, 0, 7,1 3,7 70,3 7, 3, 0,0, 3,1, 1,1 1, 1,1 13, 1,0 1,3,7 1,1 7, 173,7 17, 1,1 1,3 1, IloÊç jaj narastajàco od stanu poczàtkowego niosek 0,,3, 11, 17, 3, 30, 37,0 3, 0,3, 3, 70,1 7, 3,,7,,7, 1, 1,1 1, 13, 11, 17, 3, 0,1,3 17, 17,7 1,, 17,0 Masa cia a ptaka kg 1,0 1, 1,1 1, 1,70 1,7 1,7 1,1 1, 1, 1, 1,0 1,1 1, 1, 1, 1, 1, 1,3 1,3 1,3 1,3 1,3 1,3 1,3 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Przeci tna masa jaj* g/jajo 1,0, 7,,3 1,,0,3,1,7 0, 1,1 1, 1,7,0,3,, 3, 3, 3,7 3,,1,3,,,,7,,,0,1,,3 Masa jaj narastajàco od 1 kury stanu Êredniego (kg) 0,0 0,1 0,3 0, 0, 1, 1,,0,, 3, 3,,0,,,,,0,, 7,3 7,7,1,,,3,,, 11,0 11, 11, 1, Masa jaj narastajàco od 1 kury stanu poczàtkowego (kg) 0,0 0,1 0,3 0, 0, 1, 1,,0,, 3, 3,,0,,,,,0,, 7, 7,7,1,,,3,7,1,, 11,3 11,7 1,1 jednostki Haugha (HU) 3, 3,,7, 1,7 1,3 0, 0,,,,0,,1 7,7 7,,,3,,,,,0 3, 3,1,7, 1,7 1,3 0, 0,,,,0 gruboêç skorupki (mm) 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 ci ar w aêciwy 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,07 1,07 1,07 1,07 1,07 1,07 1,07 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 Hy-Line brown wyniki produkcyjne * Masa jaj po 0 tygodniach uwzgl dnia takie ywienie, by ograniczyç wielkoêç jaj. JakoÊç jaj

22 0 Wiek w tygodniach nieênoêci Upadki narastajàco 1, 1, 1, 1,7 1,7 1, 1, 1, 1,,0,1,.3,,,,7,, 3,0 3,1 3, 3,3 3, 3, 3, 3,7 3, 3,,0 IloÊç jaj narastajàco od stanu Êredniego niosek 0,,,7,7, 3, 0,,,0 7,7 3,, 7, 0,, 1,3,7 30,1 307, 31,7 317, 33,1 3, 333,3 33, 33,1 3,0 3,7 37, 3, IloÊç jaj narastajàco od stanu poczàtkowego niosek 03,0 0,0 1, 0,, 3, 3, 3,,, 0,, 71, 77,3,7,0 3,3, 303,7 30, 313, 31, 33, 3,7 333, 33, 3, 37, 3,0 3, Masa cia a ptaka kg 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Przeci tna masa jaj* g/jajo,,,,7,,,0,1,,3,,,,,7,,,,, 7,0 7,0 7,0 7,0 7,1 7,1 7,1 7,1 7, 7, Masa jaj narastajàco od 1 kury stanu Êredniego (kg) 1, 13,0 13, 13, 1, 1, 1,,3,7,1,, 17, 17, 1,0 1,3 1,7 1,0 1, 1, 0,1 0, 0, 1,1 1, 1,,1,, 3,1 Masa jaj narastajàco od 1 kury stanu poczàtkowego (kg) 1, 1, 13,3 13,7 1,0 1, 1,,,,,3,7 17,0 17, 17, 1,1 1, 1, 1, 1, 1, 0, 0, 0, 1, 1,,,1,,7 jednostki Haugha (HU),,1 7,7 7,,7,3,,,,,0 3, 3,1,7, 1,7 1,3 0, 0, 7, 7, 7,0 7, 7,1 77,7 77, 7,7 7,3 7, 7, gruboêç skorupki (mm) 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 ci ar w aêciwy 1.0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,03 1,03 1,03 1,03 1,03 1,03 1,03 1,03 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,01 1,01 1,01 1,01 1,01 1,01 1,01 1,01 1,00 Hy-Line brown wyniki produkcyjne * Masa jaj po 0 tygodniach uwzgl dnia takie ywienie, by ograniczyç wielkoêç jaj. JakoÊç jaj

23 1 Masa w gramach Krzywa wzrostu niosek Hy-Line Brown Wiek w tygodniach Masa w gramach

24 Masa jaja Krzywe wydajnoêci niosek Hy-Line Brown 0,00 0,00 NIEÂNOÂå DZIENNA OD NIOSKI 0,00 70,00 0,00 0,00 0,00 30,00 ÂREDNIA MASA JAJA UPADKÓW W OKRESIE NIEÂNOÂCI NARASTAJÑCO Wiek w tygodniach 0,00 0,00 0,00 70,00 0,00 0,00 0,00 30,00 0,00,00 0 IloÊç jaj zniesionych od nioski stanu poczàtkowego 0,00,00 0,00

25 N O T A T K I

26 N O T A T K I

27

28 CHICKS H&P WYL G I HODOWLA DROBIU ul. Katowicka Orzesze-Gardawice tel tel./fax H&P ODCHÓW I HODOWLA DROBIU ul. Szeroka - Palowice tel , tel./fax fermahp@kki.pl