Europa zróżnicowana - perspektywy i konsekwencje dla bezpieczeństwa energetycznego

Transkrypt

1 Europa zróżnicowana - perspektywy i konsekwencje dla bezpieczeństwa energetycznego Rzeszów 25 kwietnia 2017 r. II Konferencja Energetyczna Dr hab. Paweł J. Borkowski Instytut Europeistyki Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytet Warszawski Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 1

2 Plan wystąpienia Konceptualizacje (trwałego) zróżnicowania wśród członków UE Konsekwencje dla polityki energetycznoklimatycznej Konsekwencje systemowe perspektywa peryferyzacji Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 2

3 Europa zróżnicowanego członkostwa Europa wielu prędkości Europa a la carte Europa zróżnicowanej integracji Europa segmentów Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 3

4 Europa wielu prędkości/zmiennej geometrii/koncentrycznych kręgów Wolfgang Schäuble, Karl Lamers 1994 Michael Mertes, Norbert J. Prill 1989 A more differentiated Europe, based around the idea of variable geometry, a range of speeds or concentric circles, would be a good way to ease the tensions and problems that afflict the present, overly rigid EU The Economist 23.III.2017 Wielość celów promowania takiej konstrukcji zasady systemowej Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 4

5 Europa a la carte Ralf Dahrendorf 1979 Wielka Brytania w dobie rzadów M. Thatcher i negocjacji TUE Zbiorowe przypomnienie sonie o tej idei - Brexit Niemiecka SPD stoi na stanowisku, że zdecydowanej na Brexit W. Brytanii nie wolno zaoferować "Europy a la carte". Gdybyśmy zezwolili na +Europę a la carte+, prowadziłoby to do nieobliczalnego efektu domina, który zagroziłby jedności Unii Nie będzie wspólnego rynku "a la carte - Donald Tusk po szczycie 27 państw członkowskich UE na Malcie Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 5

6 Europa zróżnicowanej integracji Idea prawna (zapisy traktatu) Idea polityczna - niezbędna elastyczność Giandomenico Majone, Rethinking the Union of Europe Post-Crisis: has Integration Gone Too Far?, Cambridge University Press, Cambridge 2014 poziom rozwoju społeczno-gospodarczego oraz preferencje polityczne [państw UE] stają się na tyle zróżnicowane, iż koszty jednolitego dostarczania wszystkim dóbr kolektywnych dramatycznie rosną Agnieszka Cianciara Europa jako klub klubów Zróżnicowanie gospodarcze zróżnicowanie tożsamościowe Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 6

7 Europa segmentów/segmentacja polityczna Tomasz G. Grosse procesy segmentacji we współczesnej UE oznaczają utrwalanie się podziałów i petryfikację różnic w miejsce założenia o ciągnięciu w górę słabszych członków projektu. Segmenty nie są równorzędne powstają trwałe hierarchie i struktury zależności. Proces był generowany przez zróżnicowanie co do członkostwa w strefie euro i został przyśpieszony przez kryzys Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 7

8 Konsekwencje dla polityki energetycznoklimatycznej zahamowanie tworzenia wspólnego rynku energii wzmacnianie najsilniejszych graczy (pozycja polityczna, istniejące połączenia) zahamowanie transferu technologii i know-how; utrwalanie podziału Europy na przemysłowe centrum i zacofane peryferie (a la Wallerstein) Wzmocnienie tendencji renacjonalizacyjnych i osłabienie poziomu ponadnarodowego generatora wspólnotowości - metoda negatywnego pakietu brak akceptacji wymogów np. gospodarki niskoemisyjnej owocuje tworzeniem zestawu standardów dla peryferii (groźba uznania za pozorne zwycięstwo) Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 8

9 Peryferyzacja (grup) państw Odrzucanie norm, które nie są internalizowane, ale uznane za narzędzie obcego wpływu i mieszania się odrzucenie europeizacji top-down Wyraźne przykłady energia, niska emisja, migracjeuchodźcy Kultywowanie narodowej drogi + ewentualne poczucie misji nieuczestniczenie w dyskusjach odrzucenie europeizacji bottom-up Uczestniczenie w posiedzeniach Rady UE nie jest wzięciem udziału we wspólnym rozwiązywaniu problemów i organizowaniu dóbr publicznych ale instrumentem obrony przed normami i inicjatywami Podtrzymanie na poziomie deklaracji woli uczestniczenia w projekcie Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 9

10 Konsekwencje peryferyzacji w zakresie bezpieczeństwa energetycznego Wytworzenie różnych zestawów standardów bezpieczeństwa Podatność (vurnerability) na ryzyka i szoki zewnętrzne Nierówności większe niż istniejące w UE jednolitej Samodzielność w kształtowaniu bezpieczeństwa samotność w negocjacjach Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 10

11 Konsekwencje cd. Efektem zróżnicowania integracji będą raczej istotne korzyści gospodarcze, które w dodatku mogą też kreować polityczną siłę Polski w UE. Przykładowo, przedmiotem takiej zaawansowanej współpracy mogłaby być unijna polityka klimatyczna bądź jej szczególnie silne narzędzia, przeciwko którym zwyczajowo protestuje Polska. Można sobie wyobrazić, że w wieloprędkościowej UE tylko te państwa, które deklarują taką wolę, mogłyby mieć obowiązek redukcji emisji dwutlenku węgla również w sektorach nieenergochłonnych. Tylko najbardziej proekologiczne państwa mogłyby przyjąć dość radykalną zasadę, którą w listopadzie 2016 r. zaproponowała Komisja Europejska: Zasada «efektywność energetyczna przede wszystkim» jest kluczowym elementem unii energetycznej i właśnie tę zasadę wprowadza w praktyce niniejszy wniosek. Najtańsza, najczystsza i najbezpieczniejsza jest energia, której się w ogóle nie używa Anna P. Czepiel, Obserwator finansowy 28.III.2017 Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 11

12 Kto i gdzie? Wielka Brytania Europa Środkowa (Polska i Węgry) Dania ( w zakresie WPBiO) Dr hab. Paweł J. Borkowski - WNPiSM UW 12