Reklasyfikacja i klasyfikacja oraz oznakowanie substancji i mieszanin zagroŝenia zdrowotne

Transkrypt

1 Reklasyfikacja i klasyfikacja oraz oznakowanie substancji i mieszanin zagroŝenia zdrowotne Mariusz Godala, Andrzej Kalski Biuro ds. Substancji i Preparatów Chemicznych

2 Klasyfikacja klasy zagroŝeń dla zdrowia Toksyczność ostra (pokarmowa, oddechowa, naskórna) (kategoria 1 4) Działanie Ŝrące/draŜniące na skórę (kategoria 1, kategoria 2) PowaŜne uszkodzenie oczu/działanie draŝniące na oczy (kategoria 1, kategoria 2) Działanie uczulające (układ oddechowy, skóra; kategoria 1) Działanie mutagenne (kategoria 1A, kategoria 1B, kategoria 2) Szkodliwe działanie na rozrodczość (kategoria 1A, kategoria 1B, kategoria 2) Działanie rakotwórcze (kategoria 1A, kategoria 1B, kategoria 2) Toksyczne działanie na narządy krytyczne przy naraŝeniu jednorazowym (kategoria 1, kategoria 2, kategoria 3) Toksyczne działanie na narządy krytyczne przy naraŝeniu przewlekłym (kategoria 1, kategoria 2) NaraŜenie spowodowane aspiracją (kategoria 1)

3 Klasyfikacja: Mieszaniny ZagroŜenie dla zdrowia: podejście wielopoziomowe Ogólnie naleŝy stosować dane uzyskane podczas badań mieszaniny jeŝeli dane te są dostępne dla pełnej mieszaniny, klasyfikacja mieszaniny musi opierać się na tych danych jeŝeli nie Stosować zasadę pomostową, zawartą i wyjaśnioną w kaŝdym rozdziale szczegółowym, jeŝeli ma zastosowanie jeŝeli nie JeŜeli dane z badań nie są dostępne dla samej mieszaniny oraz dostępne informacje nie są wystarczające aby zastosować regułę pomostową, wtedy do klasyfikacji naleŝy zastosować metodę oceny zagroŝeń na podstawie znanych informacji o składnikach

4 Klasyfikacja: Mieszaniny (ZagroŜenie dla zdrowia) Do oceny mieszanin w odniesieniu do klas zagroŝenia: działanie mutagenne na komórki rozrodcze, działanie rakotwórcze oraz działanie szkodliwe na rozrodczość, wykorzystuje się tylko istotne dostępne informacje, dotyczące substancji zawartych w tej mieszaninie. Ponadto w przypadkach, w których dostępne dane z badań samej mieszaniny wykazują działanie mutagenne na komórki rozrodcze, działanie rakotwórcze lub działanie szkodliwe rozrodczość, których nie stwierdzono na podstawie informacji dotyczących poszczególnych substancji, dane te równieŝ powinny zostać uwzględnione

5 Podstawowe wartości graniczne: zagroŝenie dla zdrowia CLP/dyrektywa 1999/45/WE Klasa zagroŝeń Toksyczność ostra: Kategoria 1-3 Kategoria 4 Podstawowe wartości graniczne, jakie naleŝy uwzględnić 0,1% 1% Działanie Ŝrące/draŜniące na skórę 1% (1) PowaŜne uszkodzenie oczu/działanie draŝniące na oczy 1% (2) StęŜenie substancji, które uwzględnia się w celu klasyfikacji preparatu Kategoria niebezpieczeństwa substancji preparaty w postaci gazu % objętościowy inne preparaty % wagowy Substancje bardzo toksyczne, toksyczne 0,02 0,1 Substancje rakotwórcze, mutagenne, działające szkodliwie na rozrodczość (CMR) kategorii 1 lub 2 0,02 0,1 Substancje szkodliwe 0,2 1 Substancje Ŝrące 0,02 1 Substancje draŝniące 0,2 1 Substancje uczulające 0,2 1 Substancje rakotwórcze, mutagenne, działające szkodliwie na rozrodczość (CMR) kategorii 3 0,2 1

6 Toksyczność Ostra Droga naraŝenia Kategoria 1 Kategoria 2 Kategoria 3 Kategoria 4 Pokarmowa (mg/kg masy ciała) Droga pokarmowa T+; R28 T; R25 Xn; R22 LD mg/kg Toksyczność ostra kat. 1 ATE 5 5<ATE 50 50<ATE <ATE 2000 Skóra (mg/kg masy ciała) ATE 50 50<ATE <ATE <ATE 2000 Gazy* (ppm V) ATE <ATE <ATE <ATE Pary* (mg/l) ATE 0,5 0,5<ATE 2,0 2,0<ATE 10 10,0<ATE 20,0 Pyły i mgły* (mg/l) ATE 0,05 0,05<ATE 0,5 0,5<ATE 1,0 1,0<ATE 5,0 (*) - ogólne stęŝenia graniczne dla toksyczności po naraŝeniu przez drogi oddechowe zawarte w powyŝszej tabeli opierają się na wynikach uzyskanych po naraŝeniu trwającym 4-godziny. Przeliczenia istniejących danych dotyczących toksyczności po naraŝeniu przez drogi oddechowe w następstwie naraŝenia trwającego 1 godzinę moŝna dokonać poprzez podzielenie wartości przez 2 dla gazów i par oraz przez 4 dla pyłów i mgieł Toksyczność ostra kat. 2 Toksyczność ostra kat. 3 Toksyczność ostra kat. 4 LD mg/kg

7 Załącznik VI do rozporządzenia CLP Tabela 3.1- toksyczność ostra (*) minimum klasyfikacji. Dotyczy niektórych klas zagroŝenia między innymi toksyczność ostra (zagroŝenie dla zdrowia człowieka) i działanie toksyczne na narządy docelowe (STOT) naraŝenie powtarzane. Klasyfikacja zgodnie z kryteriami dyrektywy 67/548/EWG nie odpowiada bezpośrednio klasyfikacji pod względem klas i kategorii zagroŝeń na mocy rozporządzenia 1272/2008/WE. Klasyfikację przedstawioną w załączniku traktujemy jako minimum klasyfikacji. JeŜeli producent, importer posiada odpowiednie dane powinien zaklasyfikować substancję zgodnie z tymi danymi. fluorek potasu (WE: ), klasyfikacja w tabeli 3.1: Acute Tox. 3 (*) H 331 (Działa toksycznie w następstwie wdychania) Acute Tox. 3 (*) H311 (Działa toksycznie w kontakcie ze skórą) Acute Tox. 3 (*) H301 (Działa toksycznie po połknięciu) (klasyfikacja w tabeli 3.2 T R23/24/25) izodryna (WE: ), klasyfikacja w tabeli 3.1: Acute Tox. 2 (*) H 330 Acute Tox. 1 H310 Acute Tox. 2 (*) H300 (klasyfikacja w tabeli 3.2 T+ R26/27/28)

8 Toksyczność ostra tabela przełoŝenia klasyfikacji (załącznik VII) Klasyfikacja dyrektywa 67/548/EWG Stan skupienia Klasyfikacja rozporządzenie CLP * - Minimum klasyfikacji Xn; R20 gaz Acute Tox. 4; H332 (*) Xn; R20 pary Acute Tox. 4; H332 (*) Xn; R20 pył/mgła Acute Tox. 4; H332 Xn; R21 Acute Tox. 4; H312 (*) Xn; R22 Acute Tox. 4; H302 (*) T; R23 gaz Acute Tox. 3; H331 (*) T; R23 pary Acute Tox. 2; H331 T; R23 pył/mgła Acute Tox. 3; H331 (*) T; R24 Acute Tox. 3; H311 (*) T; R25 Acute Tox. 3; H301 (*) T+; R26 gaz Acute Tox. 2; H330 (*) T+; R26 pary Acute Tox. 1; H330 T+; R26 pył/mgła Acute Tox. 2; H330 (*) T; R27 Acute Tox. 1; H310 T; R28 Acute Tox. 2; H300 (*)

9 Toksyczność ostra: klasyfikacja mieszanin w oparciu o składniki mieszaniny (reguła addytywności) Reguła addytywności (ATE mieszaniny określa się poprzez obliczenie na podstawie wartości ATE dla wszystkich istotnych składników, zgodnie z następującym wzorem: ATE 100 ATE mix mix i= 1 gdzie: i = Ci stęŝenie składnika i i składnik i N ilość składników ATEi- wyliczona wartość ostrej toksyczności = n = n 1 C i ATE 100 C ATE i i i wzór nr 1

10 Oszacowana toksyczność ostra (ATE) Oszacowana toksyczność ostra (ATE) dla klasyfikacji substancji lub składnika mieszaniny jest wyliczana na podstawie: - wartości DL 50 /CL 50, jeŝeli są znane - odpowiedniego współczynnika przeliczeniowego (tabela 3.1.2) odnoszącego się do wyników badań zakresu - odpowiedniego współczynnika przeliczeniowego (tabela 3.1.2) odnoszącego się do kategorii klasyfikacji

11 Droga naraŝenia Toksyczność ostra - Tabela Kategoria klasyfikacji lub oszacowany przedział ostrej toksyczności uzyskany w sposób doświadczalny Oszacowana wartość punktowa przekształconej toksyczności ostrej Drogą pokarmowa (mg/kg masy ciała) Skóra: (mg/kg masy ciała) Gazy (ppmv) Pary (mg/)l Pył/mgła (mg/)l 0 < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria1 0,5 0,5 < Kategoria < Kategoria 3 10,0 10,0 < Kategoria 4 20,0 0< Kategoria 1 0,05 0,05 < Kategoria 2 0,5 0,5 < Kategoria < Kategoria 4 5,0 0, ,05 0, ,005 0,05 0,5 1,5

12 Toksyczność ostra: klasyfikacja mieszanin w oparciu o składniki mieszaniny (reguła addytywności - w przypadku gdy dane nie są dostępne dla wszystkich składników) Gdy w mieszaninie występuje składnik, na temat którego nie ma Ŝadnych moŝliwych do wykorzystania informacji, w stęŝeniu 1 % lub wyŝszym, stwierdza się, Ŝe mieszaninie nie moŝna przypisać ostatecznej oszacowanej toksyczności ostrej. W takiej sytuacji mieszaninę klasyfikuje się wyłącznie w oparciu o znane składniki, z dodatkową informacją, iŝ x procent mieszaniny stanowi(ą) składnik(i) o nieznanej toksyczności. JeŜeli łączne stęŝenie składnika/składników o nieznanej toksyczności ostrej wynosi 10%, wówczas stosuje się wzór nr 1. JeŜeli łączne stęŝenie składnika/składników o nieznanej toksyczności ostrej wynosi > 10%, wówczas wzór nr 1 koryguje się, dostosowując go do łącznego procentu nieznanego składnika/składników w następujący sposób: 100 ( C nieznane, jeŝeŝeli> 10%) ATE mix = n C i ATE i= 1 i

13 Załącznik VI Tabela 3.1/3.2 klasyfikacja mieszanin ze względu na toksyczność ostrą Nazwa Klasyfikacja StęŜenia graniczne Azotan (III) dicykloheksyloamonium (Tabela 3.2) Xn; R20/22 C 10%; Xn; R20/22 Azotan (III) dicykloheksyloamonium (Tabela 3.1) 1,2-dibromoetan (Tabela 3.2) 1,2-dibromoetan (Tabela 3.1) Acute Tox. 4; H332 Acute Tox. 4; H302 Rakotw. kat. 2; R45 T; R23/24/25 Xi; R36/37/38 N; R51/53 Carc. 1B; H350 Acute Tox. 3*; H331 Acute Tox. 3*; H311 Acute Tox. 3*; H301 Eye Irrit. 2; H319 STOT SE 3 H335 Skin Irrit. 2; H315 Aquatic Chronic 2; H411 * (* - danej pozycji przypisano specyficzne stęŝenia graniczne dla toksyczności ostrej zgodnie dyrektywą 67/548/EWG - Tabela 3.2) T; R23/24/25 C 1% Xn; R20/21/22 0,1% C < 1% *

14 Klasyfikacja mieszanin na podstawie zawartości niebezpiecznych składników toksyczność ostra rozporządzenie CLP/dyrektywa 1999/45/WE Mieszanina (ciecz) zawierająca w swoim składzie: 1) 15% substancji A klasyfikowanej jako T; R25 (zaklasyfikowana na podstawie wyników badań toksyczności ostrej przeprowadzonych metodą B1 tris- Metoda Klas Ostrej Toksyczności) Klasyfikacja mieszaniny: Dyrektywa 1999/45/WE (zgodnie z poniŝszą tabelą): Xn; R22 Rozporządzenie CLP: 1 krok (Tabela przełoŝenia): T; R25 Acute Tox. 3; H301 2 krok: ustalenie współczynnika z Tabeli krok: zastosowanie wzoru: ATE 100 Ci ATE 100 = mix = = n i= 1 4 krok: klasyfikacja (porównanie z kryteriami): Acute Tox. 4; H302 i 667mg/ kg Klasyfikacja substancji Drogą pokarmowa (mg/kg masy ciała) 0 < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria Klasyfikacja preparatu T+ T Xn T+, R26, R27, R28 7% 1% st < 7% 0,1% st <1% T, R23, R24, R25 25% 3% st < 25% Xn, R20, R21, R22 25% 0,

15 Klasyfikacja mieszanin na podstawie zawartości niebezpiecznych składników toksyczność ostra rozporządzenie CLP/dyrektywa 1999/45/WE Mieszanina (ciecz) zawierająca w swoim składzie: 2,5% substancji A klasyfikowanej jako T; R25 (zaklasyfikowana na podstawie wyników badań toksyczności ostrej przeprowadzonych metodą B1 tris- Metoda Klas Ostrej Toksyczności) z przypisanymi specyficznymi stęŝeniami granicznymi: T; 25 C 1%; Xn; R22 0,1% C <1% Klasyfikacja mieszaniny: Dyrektywa 1999/45/WE (zgodnie z podanymi w wykazie specyficznymi stęŝeniami granicznymi): T; R25 Rozporządzenie CLP: 1 krok (Tabela przełoŝenia): T; R25 Acute Tox. 3; H301 2 krok: ustalenie współczynnika z Tabeli krok: zastosowanie wzoru: ATE 100 Ci ATE 100 = 2,5 100 mix = = n i= 1 i 4000mg / kg 4 krok: klasyfikacja (porównanie z kryteriami): Mieszanina nie klasyfikowana ze względu na toksyczność ostrą Drogą pokarmowa (mg/kg masy ciała) 0 < Kategoria < Kategoria < Kategoria < Kategoria ,

16 Toksyczność ostra oznakowanie Klasyfikacja Kategoria 1 Kategoria 2 Kategoria 3 Kategoria 4 Piktogram GHS Hasło ostrzegawcze Niebezpieczeństwo Niebezpieczeństwo Niebezpieczeństwo Uwaga Zwrot wskazujący rodzaj zagroŝenia: - Droga pokarmowa H300: Połknięcie grozi śmiercią H300: Połknięcie grozi śmiercią H301: Działa toksycznie po połknięciu H302: Działa szkodliwie po połknięciu - Skóra H310: Grozi śmiercią w kontakcie ze skórą H310: Grozi śmiercią w kontakcie ze skórą H311: Działa toksycznie w kontakcie ze skórą H312: Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą - Droga oddechowa H330: Wdychanie grozi śmiercią H330: Wdychanie grozi śmiercią H331: Działa toksycznie w następstwie wdychania H332: Działa szkodliwie w następstwie wdychania

17 Toksyczność ostra oznakowanie Oprócz klasyfikacji pod względem toksyczności przez drogi oddechowe, jeŝeli dostępne są dane wskazujące, Ŝe mechanizmem toksyczności jest działanie Ŝrące, substancję lub mieszaninę oznakowuje się równieŝ jako EUH071: działa Ŝrąco na drogi oddechowe (działanie Ŝrące na drogi oddechowe definiuje się jako zniszczenie tkanki dróg oddechowych po jednorazowym ograniczonym okresie naraŝenia na działanie analogicznie do działania Ŝrącego na skórę). Oznacza to, Ŝe oprócz odpowiedniego piktogramu wskazującego toksyczność ostrą, moŝna dodać piktogram oznaczający działanie Ŝrące wraz ze zwrotem działa Ŝrąco na drogi oddechowe.

18 Działanie Ŝrące/draŜniące na skórę Działanie Ŝrące na skórę nieodwracalne uszkodzenie skóry (widoczna martwica naskórka) powstałe w wyniku nałoŝenia na skórę badanej substancji na okres do 4 godzin. Działanie draŝniące na skórę odwracalne uszkodzenia skóry w wyniku nałoŝenia na skórę badanej substancji na okres do 4 godzin. Informacje uwzględniane przy klasyfikacji substancji ze względu na działanie Ŝrące/draŜniące na skórę: istniejące dane doświadczalne z badań ludzi dotyczące skutków jednokrotnego lub wielokrotnego naraŝenia na działanie substancji, dane z badań i obserwacji zwierząt (np. metoda B4 zawarta w rozporządzeniu 440/2008 działanie draŝniące na skórę), dostępne informacje dotyczące związków o podobnej budowie chemicznej, wartości skrajne ph ( 2 i 11,5) uznaje się, Ŝe substancje o takim ph działają Ŝrąco na skórę

19 Działanie Ŝrące/draŜniące na skórę Działa Ŝrąco u 1 z 3 zwierząt Podkategorie działania Ŝrącego NaraŜenie na działanie Obserwacja Kategoria 1 Działanie Ŝrące na skórę 1A 3 minuty 1 godzina 1B >3 minuty 1 godzina 14 dni 1C >1 godzina 4 godziny 14 dni Kategoria 2 Działanie draŝniące na skórę CLP: Działanie Ŝrące 1A (Skin Corr. 1A) UE: C; R35 CLP: Działanie Ŝrące 1B (Skin Corr. 1B), 1C (Skin Corr. 1C) UE: C; R34 CLP: Działanie draŝniące na skórę kat. 2 (Skin Irrit. 2) UE: Xi; R38

20 Działanie draŝniące na skórę - kryteria rozporządzenie CLP Średnia wartość 2,3-4,0 dla rumienia/strupa lub dla obrzęku u co najmniej 2 z 3 przebadanych zwierząt na podstawie oceny po 24, 48 i 72 godz. po zdjęciu płatków lub, w przypadku opóźnienia reakcji, na podstawie ocen uzyskanych w ciągu 3 kolejnych dni od początku reakcji skórnej dyrektywa 67/548/EWG w przypadku gdy doświadczenie wykonane zgodnie z metodami badań właściwości zostało przeprowadzone na trzech zwierzętach, zarówno powstanie rumienia i strupów lub wytworzenie obrzęku zostało oszacowane odrębnie u dwóch lub trzech zwierząt jako równowaŝne średniej wartości punktowej, wynoszącej co najmniej 2 dla poszczególnych zwierząt.

21 Działanie Ŝrące na skórę w kontekście Załącznika VI/VII Uwaga 2 C; R34 - zaleca się zaklasyfikowanie w kategorii 1B, nawet jeśli w niektórych przypadkach kategoria 1C mogłaby mieć zastosowanie. Odwołanie się do danych źródłowych moŝe nie umoŝliwić rozróŝnienia kategorii 1B od 1C, gdyŝ zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 440/2008 czas naraŝenia wynosił zazwyczaj do 4 godzin. JednakŜe w przyszłości, kiedy uzyskane zostaną dane z badań w oparciu o podejście sekwencyjne jak przewidziano w rozporządzeniu (WE) nr 440/2008 naleŝy rozwaŝyć stosowanie kategorii 1C. Kwas chlorooctowy (CAS: ) Dyrektywa 67/548/EWG T; R25 C; R34 N; R50 Rozporządzenie CLP Acute Tox. 3*; H301 Skin Corr. 1B; H314 Aquatic Acute 1; H400

22 Mieszaniny działanie Ŝrące/draŜniące - reguła addytywności KaŜdy Ŝrący lub draŝniący składnik mieszaniny przyczynia się do działania Ŝrącego lub draŝniącego mieszaniny proporcjonalnie do swojej siły działania i stęŝenia Suma składników zaklasyfikowanych jako działa Ŝrąco na skórę (kat. 1A, 1B, 1C) StęŜenie powodujące zaklasyfikowanie mieszaniny jako: działającej Ŝrąco na skórę działającej draŝniąco na skórę Kategoria 1 Kategoria 2 5% 1% ale<5% działa draŝniąco na skórę kategoria 2 10xdziała Ŝrąco na skórę (kat. 1A, 1B lub 1C)+działa draŝniąco kat. 2 10% 10%

23 Mieszaniny działanie Ŝrące/draŜniące- w przypadku gdy nie moŝna wykorzystać reguły addytywności Składnik StęŜenie: Mieszanina zaklasyfikowana jako: Działanie na skórę: Kwas o ph 2 1% Kategoria 1 Zasada o ph 11,5 1% Kategoria 1 Pozostałe składniki działające Ŝrąco na skórę (kategoria 1A, 1B lub 1C) do których reguła addytywności nie ma zastosowania Pozostałe składniki działające draŝniąco na skórę (kategoria 2) do których reguła addytywności nie ma zastosowania 1% Kategoria 1 3% Kategoria 2 Szczególną ostroŝność naleŝy zachować przy klasyfikacji niektórych typów mieszanin zawierających substancje takie jak kwasy i zasady, sole nieorganiczne, aldehydy, fenole środki powierzchniowo czynne (wiele takich substancji działa Ŝrąco lub draŝniąco stęŝeniach < 1 %). W przypadku mieszanin zawierających silne kwasy lub zasady, jako kryterium klasyfikacji stosuje się wartość ph, poniewaŝ ph jest lepszym wskaźnikiem działania Ŝrącego niŝ stęŝenia graniczne.

24 Działanie Ŝrące/draŜniące na skórę - oznakowanie Klasyfikacja Kategoria 1 1A/1B/1C Piktogram Kategoria 2 Hasło ostrzegawcze Niebezpieczeństwo Uwaga Zwrot wskazujący rodzaj zagroŝenia Powoduje powaŝne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu (H314) Działa draŝniąco na skórę (H315)

25 Działanie Ŝrące/draŜniące na skórę - oznakowanie W przypadku substancji/mieszanin zaklasyfikowanych jako działające Ŝrąco na skórę, jeŝeli nie są dostępne dane z badań toksyczności ostrej po naraŝeniu inhalacyjnym i jeŝeli istnieje ryzyko ich wdychania, oznakowuje się takie substancje/mieszaniny dodatkowo zwrotem EUH071 Działa Ŝrąco na drogi oddechowe W przypadku substancji i mieszanin, które mogą powodować wysuszanie, złuszczanie lub pękanie skóry, nie spełniają jednak kryteriów działania draŝniącego na skórę określonych w załączniku I do rozporządzenia CLP na oznakowaniu umieszcza się następujący zwrot: EUH066 Powtarzające się naraŝenie moŝe powodować wysuszanie lub pękanie skóry" Zwrot ten przypisuje się substancji/mieszaninie na podstawie: obserwacji w praktyce, lub odpowiednich dowodów świadczących o ich spodziewanym takim działaniu na skórę

26 PowaŜne uszkodzenie oczu/działanie draŝniące na oczy PowaŜne uszkodzenie oczu: oznacza spowodowanie uszkodzenia tkanki oka lub powaŝne fizyczne pogorszenie widzenia, w następstwie nałoŝenia badanej substancji na przednią powierzchnię oka, która nie jest całkowicie odwracalna w ciągu 21 dni od zastosowania. Działanie draŝniące na oczy: oznacza spowodowanie zmian w oku, w następstwie nałoŝenia badanej substancji na przednią powierzchnię oka, które są całkowicie odwracalne w ciągu 21 dni od zastosowania.

27 PowaŜne uszkodzenie oczu/działanie draŝniące na oczy W przypadku substancji ocena czy substancja moŝe powodować powaŝne uszkodzenie oczu/działać draŝniąco na oczy powinna uwzględniać: istniejące dane świadczące uszkodzeniu oka obserwowanym u człowieka, wyniki badań przeprowadzonych na zwierzętach wykonanych metodami zawartymi w rozporządzeniu 440/2008 lub innymi zaakceptowanymi międzynarodowo metodami. wyniki zwalidowanych badań in-vitro, analiza (Q)SAR, informacje dotyczące związków o podobnej budowie chemicznej, właściwości fizyko-chemiczne (substancje o skrajnych wartościach ph, takich jak ph 2 lub ph 11,5)

28 PowaŜne uszkodzenie oczu kryteria klasyfikacji Kategoria PowaŜne uszkodzenie oczu Eye Dam. kat. 1 (CLP) Xi; R41 (Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu) (67/548/EWG) Kryteria JeŜeli w przypadku zaaplikowania do oka zwierzęcia substancja wywołuje: - u co najmniej jednego zwierzęcia skutki działania na rogówkę, tęczówkę lub spojówkę, których odwrócenia nie oczekuje się lub których pełne odwrócenie nie nastąpiło w okresie obserwacji 21 dni; i/lub u co najmniej 2 z 3 przebadanych zwierząt zaobserwowano: - zmętnienie rogówki 3 i/lub - zapalenie tęczówki >1,5 obliczoną jako średnie wyniki oceniane w 24, 48 i 72 godzinie po wkropleniu do oka badanej substancji Uszkodzenia oka są uwaŝane za powaŝne, jeŝeli średnie oceny punktowe objawów uszkodzenia odpowiadają jednej z wymienionych wartości: 1) zmętnienie rogówki - wartość równa lub większa od 3 2) uszkodzenie tęczówki - większa od 1,5 To samo dotyczy przypadku, gdy do doświadczenia zostaną uŝyte trzy zwierzęta, jeŝeli uszkodzenia oka, co najmniej u dwóch zwierząt, odpowiadają jednej z wymienionych wartości: 1) zmętnienie rogówki - wartość równa lub większa od 3 2) uszkodzenie tęczówki - równa 2 W obu przypadkach wszystkie oceny punktowe uszkodzenia oka, w kaŝdym z punktów czasowych odczytu (24, 48 i 72 godziny) dla danego rodzaju uszkodzenia oka, wykorzystuje się do obliczenia poszczególnych wartości średniej.

29 PowaŜne uszkodzenie oczu/działanie draŝniące na oczy W przypadku substancji zaklasyfikowanych, jako draŝniące dla oczu z przypisanym zwrotem R41 (Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu) lub R36 (Działa draŝniąco na oczy) moŝliwe jest bezpośrednie przeklasyfikowanie do wymagań rozporządzenia CLP Substancje draŝniące z przypisanym zwrotem R41 są przeklasyfikowane jako ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu kategoria 1 (Eye Dam. 1; H318) Substancje draŝniące na oczy z przypisanym zwrotem R36 są przeklasyfikowane jako działanie draŝniące na oczy kategoria 2 (Eye Irrit. 2; H319)

30 Mieszaniny powaŝne uszkodzenie oczu/działanie draŝniące na oczy - reguła addytywności Suma składników zaklasyfikowanych jako Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu kat. 1 lub działanie Ŝrące na skórę kat. 1A, 1B, 1C StęŜenie powodujące zaklasyfikowanie mieszaniny jako: Nieodwracalne skutki działania na oczy Odwracalne skutki działania na oczy Kat. 1 Kat. 2 3% 1% ale<3% Działanie draŝniące na oczy kat. 2 10% (10 x działanie Ŝrące na oczy kat. 1) + działanie draŝniące draŝniące na oczy kat. 2 Działanie Ŝrące na skórę kat.1a, 1B, 1C + działanie Ŝrące na oczy kat x (Działanie Ŝrące na skórę kat.1a, 1B, 1C + działanie Ŝrące na oczy kat. 1) + działanie draŝniące na oczy kat. 2 10% 3% 1% ale<3% 10%

31 Mieszaniny powaŝne uszkodzenie oczu/działanie draŝniące na oczy- w przypadku gdy nie moŝna wykorzystać reguły addytywności Składnik StęŜenie: Mieszanina zaklasyfikowana jako: Działanie na oczy: Kwas o ph 2 1% Kategoria 1 Zasada o ph 11,5 1% Kategoria 1 Pozostałe składniki działające Ŝrąco (kategoria 1) do których reguła addytywności nie ma zastosowania Pozostałe składniki działające draŝniąco (kategoria 2) do których reguła addytywności nie ma zastosowania, w tym kwasy i zasady 1% Kategoria 1 3% Kategoria 2 Szczególną ostroŝność naleŝy zachować przy klasyfikacji niektórych typów mieszanin zawierających substancje takie jak kwasy, zasady, sole nieorganiczne, aldehydy, fenole środki powierzchniowo czynne (wiele takich substancji działa Ŝrąco lub draŝniąco stęŝeniach < 1 %). W przypadku mieszanin zawierających silne kwasy lub zasady, jako kryterium klasyfikacji stosuje się wartość ph, poniewaŝ ph jest lepszym wskaźnikiem działania Ŝrącego niŝ stęŝenia graniczne.

32 PowaŜne uszkodzenie oczu/działanie draŝniące na oczy Klasyfikacja Kategoria 1 Kategoria 2 Piktogram Hasło ostrzegawcze Niebezpieczeństwo Uwaga Zwrot wskazujący rodzaj zagroŝenia Powoduje powaŝne uszkodzenie oczu Działa draŝniąco na oczy

33 Klasyfikacja mieszanin na podstawie zawartości niebezpiecznych składników działanie Ŝrące/draŜniące na skórę; ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu/działanie draŝniące na oczy rozporządzenie CLP/dyrektywa 1999/45/WE Mieszanina zawierająca: 4% substancji zaklasyfikowanej jako C; R34 i 6% substancji zaklasyfikowanej jako Xi; R38. Klasyfikacja mieszaniny zgodna z dyrektywą 1999/45/WE jako: Xi; R38 (4/5 + 6/20)= 22/20 >1 CLP: Mieszanina zawierająca 4% substancji zaklasyfikowanej jako Skin Corr. 1B (H314) i 6% substancji zaklasyfikowanej jako Skin Irrit. 2 (H315). Klasyfikacja mieszaniny zgodna z rozporządzeniem CLP: Eye Dam. 1 H318; Skin Irrit. 2; H315

34 Klasyfikacja mieszanin na podstawie zawartości niebezpiecznych składników działanie Ŝrące/draŜniące na skórę; ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu/działanie draŝniące na oczy rozporządzenie CLP/dyrektywa 1999/45/WE Mieszanina zawierająca: 2,5% substancji zaklasyfikowanej jako Xi; R41 i 8% substancji zaklasyfikowanej jako Xi; R36. Zgodnie z dyrektywą 1999/45/WE mieszanina nie jest klasyfikowana ze względu na działanie draŝniące na oczy: (2,5/5 + 8/20)= 18/20 < 1 CLP: Mieszanina zawierająca 2,5% substancji zaklasyfikowanej jako Eye Dam 1 (H318) i 8% substancji zaklasyfikowanej jako Eye Irrit. 2 (H319). Klasyfikacja mieszaniny zgodna z rozporządzeniem CLP: Eye Irrit. 1 H319 Klasyfikacja substancji Klasyfikacja preparatu C, R35 C, R34 Xi, R41 Xi, R36, R37, R38 C, R35 stęŝenie >10% R35 obowiązkowo 5% <stęŝenie < 10% R34 obowiązkowo 5%* 1% < stęŝenie < 5% R36/38 obowiązkowo C, R34 stęŝenie > 10% R34 obowiązkowo 10%* 5% < stęŝenie < 10% R36/38 obowiązkowo Xi, R41 stęŝenie > 10% R41 obowiązkowo 5% < stęŝenie < 10% R36 obowiązkowo Xi, R36,R37,R38 stęŝenie > 20% R36, R37 i R38 obowiązkowo

35 Klasyfikacja mieszanin na podstawie zawartości niebezpiecznych składników działanie Ŝrące/draŜniące na skórę; ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu/działanie draŝniące na oczy rozporządzenie CLP/dyrektywa 1999/45/WE Mieszanina zawierająca: 3,5% substancji zaklasyfikowanej jako Xi; R41 i 6% substancji zaklasyfikowanej jako Xi; R36. Zgodnie z dyrektywą 1999/45/WE mieszanina nie jest klasyfikowana ze względu na działanie draŝniące na oczy: (3,5/5 + 6/20)= 19/20 < 1 CLP: Mieszanina zawierająca 3,5% substancji zaklasyfikowanej jako Eye Dam 1 (H318) i 6% substancji zaklasyfikowanej jako Eye Irrit. 2 (H319). Klasyfikacja mieszaniny zgodna z rozporządzeniem CLP: Eye Dam. 1 H319 Klasyfikacja substancji Klasyfikacja preparatu C, R35 C, R34 Xi, R41 Xi, R36, R37, R38 C, R35 stęŝenie >10% R35 obowiązkowo 5% <stęŝenie < 10% R34 obowiązkowo 5%* 1% < stęŝenie < 5% R36/38 obowiązkowo C, R34 stęŝenie > 10% R34 obowiązkowo 10%* 5% < stęŝenie < 10% R36/38 obowiązkowo Xi, R41 stęŝenie > 10% R41 obowiązkowo 5% < stęŝenie < 10% R36 obowiązkowo Xi, R36,R37,R38 stęŝenie > 20% R36, R37 i R38 obowiązkowo

36 Klasyfikacja mieszanin na podstawie zawartości niebezpiecznych składników działanie Ŝrące/draŜniące na skórę; ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu/działanie draŝniące na oczy rozporządzenie CLP/dyrektywa 1999/45/WE W przypadku przeklasyfikowania mieszanin (zaklasyfikowanych metodą obliczeniową) zwierających w swoim składzie substancje zaklasyfikowane, zgodnie z dyrektywą 67/548, jako działające Ŝrąco/draŜniąco na skórę z przypisanymi zwrotami R35, R34 lub R38 lub zaklasyfikowanych jako działające draŝniąco na oczy z przypisanym zwrotem R41 lub R36 za pomocą tabeli przełoŝenia naleŝy zachować szczególną ostroŝność. NaleŜy pamiętać, Ŝe w rozporządzeniu CLP występują niŝsze stęŝenia graniczne wykorzystywane do klasyfikacji mieszanin metodą obliczeniową niŝ w dyrektywie 1999/45. W większości przypadków przy przeklasyfikowywaniu mieszanin zaklasyfikowanych jako działające Ŝrąco/ draŝniąco na skórę lub działających draŝniąco na oczy proces reklasyfikacji powinien się odbywać przy wykorzystaniu istniejących danych.

37 Treść etykiety (art. 17 rozporządzenia CLP) Substancja lub mieszanina zaklasyfikowana jako stwarzająca zagroŝenie i zawarta w opakowaniu musi być opatrzona etykietą zawierającą następujące elementy: nazwę, adres i numer telefonu dostawcy lub dostawców tej substancji lub mieszaniny, nominalną ilość tej substancji lub mieszaniny w pakunkach udostępnianych ogółowi społeczeństwa, chyba Ŝe ilość ta jest określona gdzie indziej na opakowaniu, identyfikator produktu, piktogramy określające rodzaj zagroŝenia, hasło ostrzegawcze, zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia, odpowiednie zwroty wskazujące środki ostroŝności, sekcję zawierającą informacje uzupełniające

38 Identyfikator produktu mieszaniny Identyfikator produktu dla mieszaniny składa się z obu następujących elementów: a) nazwy handlowej lub informacji o przeznaczeniu mieszaniny, b)danych identyfikujących wszystkie substancje w mieszaninie, które decydują o jej zaklasyfikowaniu w kategoriach dotyczących ostrej toksyczności, działania Ŝrącego na skórę lub powaŝnych uszkodzeń oczu, działania mutagennego na komórki rozrodcze, rakotwórczości, działania szkodliwego na rozrodczość, działania uczulającego na skórę lub drogi oddechowe, działania toksycznego na narządy docelowe (STOT) lub zagroŝenia spowodowanego aspiracją. JeŜeli w przypadku, o którym mowa w lit. b), wymóg ten prowadziłby do podania wielu nazw chemicznych, wystarczą maksymalnie cztery nazwy chemiczne, chyba Ŝe istnieje konieczność podania większej liczby nazw niŝ cztery, aby określić charakter i nasilenie zagroŝeń.

39 Piktogramy zagroŝenie dla zdrowia Działanie Ŝrące na skórę, kategorie zagroŝeń 1A, 1B, 1C PowaŜne uszkodzenie oczu, kategoria zagroŝenia 1 Toksyczność ostra (droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po naraŝeniu inhalacyjnym), kategorie zagroŝeń 1, 2, 3 Toksyczność ostra (droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po naraŝeniu inhalacyjnym), kategoria zagroŝenia 4 Działanie draŝniące na skórę, kategoria zagroŝenia 2 Działanie draŝniące na oczy, kategoria zagroŝenia 2 Działanie uczulające na skórę, kategoria zagroŝenia 1 Działanie toksyczne na narządy docelowe naraŝenie jednorazowe, kategoria zagroŝenia 3 - Działanie draŝniące na drogi oddechowe - Skutek narkotyczny Działanie uczulające na drogi oddechowe, kategoria zagroŝenia 1 Działanie mutagenne na komórki rozrodcze, kategorie zagroŝeń 1A, 1B, 2 Rakotwórczość, kategorie zagroŝeń 1A, 1B, 2 Działanie szkodliwe na rozrodczość, kategorie zagroŝeń 1A, 1B, 2 Działanie toksyczne na narządy docelowe naraŝenie jednorazowe, kategorie zagroŝeń 1, 2 Działanie toksyczne na narządy docelowe naraŝenie powtarzane, kategorie zagroŝeń 1, 2 ZagroŜenie spowodowane aspiracją, kategoria zagroŝenia 1

40 Piktogramy zasady pierwszeństwa (zagroŝenie dla zdrowia) Nie ma obowiązku umieszczania na etykiecie wszystkich piktogramów np. jeŝeli nie zamieszcza się jeŝeli nie zamieszcza się jeŝeli dotyczy działania draŝniącego na oczy lub skórę JeŜeli dotyczy działania uczulającego na drogi oddechowe nie zamieszcza się jeŝeli dotyczy działania uczulającego na skórę lub działania draŝniącego na oczy lub skórę

41 Oznakowanie zgodne z dyrektywą 67/548/EWG Bis(3-karboksy-4-hydroksybenzenosulfonian)hydrazyny Toksyczna MoŜe powodować raka Powoduje oparzenia Działa szkodliwie przez drogi oddechowe MoŜe powodować uczulenie w kontakcie ze skórą Działa szkodliwie na organizmy wodne; moŝe powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym Oznakowanie WE W przypadku awarii lub jeŝeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza jeŝeli to moŝliwe, pokaŝ etykietę Unikać naraŝenia przed uŝyciem zapoznać się z instrukcją Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki Dystrybutor: XXX Polska Sp. z o.o Warszawa, ul. xxxxxxxx; tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy

42 Oznakowanie zgodne z rozporządzeniem CLP Bis(3-karboksy-4-hydroksybenzenosulfonian)hydrazyny Niebezpieczeństwo X MoŜe powodować raka MoŜe powodować powaŝne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu MoŜe powodować reakcję alergiczną skóry Działa szkodliwie po połknięciu Działa szkodliwie na organizmy wodne, powodując długotrwałe zmiany +zwroty P (H350: P201, P202, P281, P308+P313, P405, P501; H302: P264, P270, P301+P312, P330, P501; H314: P301+P330+P331, P303+P361+P353, P363, P304+P340, P310, P321, P305+P351+P338, P405, P501; H317: P261, P272, P280, P302+P352, P333+P313, P321, P363, P501; H412: P273, P501) Dystrybutor: XXX Polska Sp. z o.o Warszawa, ul. xxxxxxxx; tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy

43 Oznakowanie zgodne z dyrektywą 67/548/EWG Metanol Toksyczna Działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu Działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu; zagraŝa powstaniem bardzo powaŝnych nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia Wysoce łatwopalna Oznakowanie WE Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty Nie przechowywać w pobliŝu źródeł zapłonu nie palić tytoniu W przypadku awarii lub jeŝeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza jeŝeli to moŝliwe, pokaŝ etykietę Nosić odpowiednią odzieŝ ochronną i odpowiednie rękawice ochronne Dystrybutor: XXX Polska Sp. z o.o Warszawa, ul. xxxxxxxx; tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy

44 Oznakowanie zgodne z rozporządzeniem CLP Metanol Niebezpieczeństwo Wysoce łatwopalna ciecz i pary Działa toksycznie po połknięciu Działa toksycznie w następstwie wdychania Działa toksycznie w kontakcie ze skórą Powoduje uszkodzenie narządów + ZWROTY P X Dystrybutor: XXX Polska Sp. z o.o Warszawa, ul. xxxxxxxx; tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy

45 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ