Oznakowanie substancji i mieszanin chemicznych zgodnie z zasadami rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP) Mariusz Godala

Transkrypt

1 Oznakowanie substancji i mieszanin chemicznych zgodnie z zasadami rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP) Mariusz Godala

2 Oznakowanie chemikaliów Art. 4 ust. 4 rozporządzenia CLP: w przypadku gdy substancja lub mieszanina jest zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie dostawcy* zapewniają, by przed wprowadzeniem jej do obrotu była oznakowana i opakowana zgodnie z tytułami III i IV. *Dostawca oznacza każdego producenta, importera, dalszego użytkownika lub dystrybutora wprowadzającego do obrotu substancję w jej postaci własnej lub jako składnik mieszaniny lub też mieszaninę

3 Oznakowanie chemikaliów Kodeks Pracy Art Niedopuszczalne jest stosowanie substancji i preparatów chemicznych nie oznakowanych w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację. 2. Niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.

4 Treść etykiety (art. 17 rozporządzenia CLP) Substancja lub mieszanina zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie i zawarta w opakowaniu musi być opatrzona etykietą zawierającą następujące elementy: nazwę, adres i numer telefonu dostawcy lub dostawców tej substancji lub mieszaniny, nominalną ilość tej substancji lub mieszaniny w pakunkach udostępnianych ogółowi społeczeństwa, chyba że ilość ta jest określona gdzie indziej na opakowaniu, identyfikator produktu, piktogramy określające rodzaj zagrożenia, hasło ostrzegawcze, zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia, odpowiednie zwroty wskazujące środki ostrożności, sekcję zawierającą informacje uzupełniające jeżeli dotyczy.

5 Treść etykiety Informacje na etykiecie substancji lub mieszaniny wprowadzanej do obrotu są sformułowane w językach urzędowych państw członkowskich na terytorium których substancja lub mieszanina jest wprowadzana do obrotu, chyba że dane państwa członkowskie postanowią inaczej. Dostawcy substancji lub mieszaniny mogą użyć na etykietach większej liczby języków niż jest to wymagane przez dane państwo członkowskie, pod warunkiem że we wszystkich użytych językach zostaną podane te same informacje. Termin stosowany do identyfikacji substancji lub mieszaniny jest taki sam, jak ten, który został użyty w karcie charakterystyki sporządzonej zgodnie z art. 31 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006.

6 Identyfikator produktu Identyfikator produktu dla substancji składa się przynajmniej z: a) nazwy i numeru identyfikacyjnego, jaki został jej nadany w części 3 załącznika VI, jeżeli substancja jest w niej wymieniona, b) nazwy i numeru identyfikacyjnego jaki został jej nadany w wykazie klasyfikacji i oznakowania, jeżeli substancja nie jest wymieniona w części 3 załącznika VI, lecz występuje w tym wykazie, c) jeżeli substancja nie została wymieniona ani w części 3 załącznika VI ani w wykazie klasyfikacji i oznakowania numeru CAS, wraz z nazwą podaną w nomenklaturze Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC) lub numeru CAS wraz z jedną lub większą liczbą innych międzynarodowych nazw chemicznych, d) jeżeli numer CAS nie jest dostępny nazwy podanej w nomenklaturze IUPAC lub jednej lub większej liczby innych międzynarodowych nazw chemicznych.

7 Identyfikator produktu Identyfikator produktu dla mieszaniny składa się z obu następujących elementów: a) nazwy handlowej lub informacji o przeznaczeniu mieszaniny, b) danych identyfikujących wszystkie substancje w mieszaninie, które decydują o jej zaklasyfikowaniu w kategoriach dotyczących ostrej toksyczności, działania żrącego na skórę lub poważnych uszkodzeń oczu, działania mutagennego na komórki rozrodcze, rakotwórczości, działania szkodliwego na rozrodczość, działania uczulającego na skórę lub drogi oddechowe, działania toksycznego na narządy docelowe (STOT) lub zagrożenia spowodowanego aspiracją. Jeżeli w przypadku, o którym mowa w lit. b), wymóg ten prowadziłby do podania wielu nazw chemicznych, wystarczą maksymalnie cztery nazwy chemiczne, chyba że istnieje konieczność podania większej liczby nazw niż cztery, aby określić charakter i nasilenie zagrożeń.

8 Znaki i napisy ostrzegawcze (UE obecnie obowiązujące) E O F+ F Wybuchowy Utleniający Skrajnie Wysoce Niebezpieczny łatwopalny łatwopalny dla środowiska N T+ T C Xn Xi Bardzo Toksyczny Żrący Szkodliwy Drażniący toksyczny

9 PIKTOGRAMY Piktogram określający rodzaj zagrożenia - oznacza układ graficzny zawierający znak i inne elementy graficzne, takie jak: obwódka, wzór lub kolor tła, których zadaniem jest przekazanie konkretnych informacji o danym zagrożeniu. czarne rysunki na białym tle, czerwone obramowanie Piktogramy dla zagrożeń fizykochemicznych Piktogramy dla zagrożeń dla zdrowia Piktogramy dla zagrożeń dla środowiska

10 Piktogramy zagrożenia fizyczne Niestabilne materiały wybuchowe Materiały wybuchowe z podklas 1.1, 1.2, 1.3, 1.4 Substancje i mieszaniny samoreaktywne, typy A, B Nadtlenki organiczne, typy A, B Gazy łatwopalne, kategoria zagrożenia 1 Wyroby aerozolowe łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2 Ciecze łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2, 3 Ciała stałe łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2 Substancje i mieszaniny samoreaktywne, typy B, C, D, E, F Ciecze piroforyczne, kategoria zagrożenia 1 Ciała stałe piroforyczne, kategoria zagrożenia 1 Substancje i mieszaniny samonagrzewające się, kategorie zagrożeń 1, 2 Substancje i mieszaniny, które w kontakcie z wodą wydzielają gazy łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2, 3 Nadtlenki organiczne, typy B, C, D, E, F Gazy utleniające, kategoria zagrożenia 1 Ciecze utleniające, kategorie zagrożeń 1, 2, 3 Ciała stałe utleniające, kategorie zagrożeń 1, 2, 3 Gazy pod ciśnieniem: Gazy sprężone Gazy skroplone Gazy skroplone schłodzone Gazy rozpuszczone Działanie korodujące na metale, kategoria zagrożenia 1

11 Piktogramy zagrożenie dla zdrowia Działanie żrące na skórę, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 1C Poważne uszkodzenie oczu, kategoria zagrożenia 1 Toksyczność ostra (droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po narażeniu inhalacyjnym), kategorie zagrożeń 1, 2, 3 Toksyczność ostra (droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po narażeniu inhalacyjnym), kategoria zagrożenia 4 Działanie drażniące na skórę, kategoria zagrożenia 2 Działanie drażniące na oczy, kategoria zagrożenia 2 Działanie uczulające na skórę, kategoria zagrożenia 1 Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe, kategoria zagrożenia 3 - Działanie drażniące na drogi oddechowe - Skutek narkotyczny Działanie uczulające na drogi oddechowe, kategoria zagrożenia 1 Działanie mutagenne na komórki rozrodcze, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2 Rakotwórczość, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2 Działanie szkodliwe na rozrodczość, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2 Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe, kategorie zagrożeń 1, 2 Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie powtarzane, kategorie zagrożeń 1, 2 Zagrożenie spowodowane aspiracją, kategoria zagrożenia 1

12 Piktogramy zagrożenie dla środowiska Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego Toksyczność ostra, kategoria 1 Toksyczność przewlekła, kategorie 1, 2

13 Piktogram nie jest wymagany dla następujących klas i kategorii zagrożeń: Materiały wybuchowe z podklasy 1.5, Materiały wybuchowe z podklasy 1.6, Gazy łatwopalne, kategoria zagrożeń 2, Substancje i mieszaniny samoreaktywne, typ G, Nadtlenki organiczne, typ G, Działanie szkodliwe na rozrodczość, wpływ na laktację lub oddziaływanie szkodliwe na dzieci karmione piersią, dodatkowa klasa zagrożeń, Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego toksyczność przewlekła, kategorie 3, 4.

14 Hasło ostrzegawcze Etykieta zawiera odpowiednie hasło ostrzegawcze zgodne z klasyfikacją danej substancji lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie. Hasło ostrzegawcze oznacza wyraz wskazujący na odpowiedni stopień zagrożenia, w celu ostrzeżenia czytającego o potencjalnym zagrożeniu; wyróżnia się następujące dwa poziomy: a) niebezpieczeństwo oznacza hasło ostrzegawcze wskazujące na bardziej poważne kategorie zagrożeń, b) uwaga oznacza hasło ostrzegawcze wskazujące na kategorie zagrożeń niższego stopnia. Jeżeli na etykiecie występuje hasło ostrzegawcze niebezpieczeństwo, nie umieszcza się dodatkowo hasła ostrzegawczego uwaga.

15 Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia Zwrot określający zagrożenie oznacza zwrot przypisany klasie i kategorii zagrożenia opisujący rodzaj zagrożeń wywoływanych przez substancję lub mieszaninę stwarzającą zagrożenie, w tym, w odpowiednich przypadkach, stopień zagrożenia. Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia mają brzmienie zgodne z załącznikiem III (w dyrektywie były to zwroty ryzyka znakowane symbolem R, natomiast w rozporządzeniu 1272/2008/WE (CLP) zwroty te zostały nazwane zwrotami zagrożenia znakowanymi symbolem H ) H 2** zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia odnośnie zagrożeń fizykochemicznych H 3** - zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia dotyczące zdrowia ludzi H 4** zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia dla środowiska

16 Zwroty wskazujące środki ostrożności Zwrot określający środki ostrożności oznacza zwrot opisujący zalecane środki służące zmniejszeniu lub zapobieganiu szkodliwym skutkom, które wynikają z narażenia na substancję lub mieszaninę stwarzającą zagrożenie podczas jej stosowania lub unieszkodliwiania. Dobierane są zgodnie z kryteriami określonymi w części 1 załącznika IV. Zwroty wskazujące środki ostrożności mają brzmienie zgodne z częścią 2 załącznika IV.

17 Zwroty wskazujące środki ostrożności Dotychczas takie zwroty były znakowane symbolem S, w rozporządzeniu użyto symboli P. W załączniku IV zwroty wskazujące środki ostrożności podzielono na następujące grupy: Ogólne zwroty wskazujące środki ostrożności: np. P102 Chronić przed dziećmi, Zwroty wskazujące środki ostrożności zapobieganie np. P234 Przechowywać wyłącznie w oryginalnym pojemniku, Zwroty wskazujące środki ostrożności reagowanie np. P315 Natychmiast zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza, Zwroty wskazujące środki ostrożności przechowywanie np. P403 Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu, Zwroty wskazujące środki ostrożności usuwanie np. P501 Zawartość/pojemnik usuwać do

18 Zwroty wskazujące środki ostrożności dobór zwrotów P na podstawie załącznika I Klasyfikacja Kategoria 1A/ 1B/ 1C Kategoria 2 Piktogram GHS Hasło ostrzegawcze Niebezpieczeństwo Uwaga Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia Zwrot wskazujący środki ostrożności Zapobieganie Zwrot wskazujący środki ostrożności Reagowanie Zwrot wskazujący środki ostrożności Przechowywanie/Usuwanie H314: Powoduje poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu H315: Działa drażniąco na skórę P260; P264; P280 P264; P280 P301 + P330 + P331; P303 + P361 + P353 P363; P304 + P340; P310; P321 P305 + P351 + P338 P405 P501 P302 + P352 P321; P332 + P313 P362

19 Zwroty wskazujące środki ostrożności załącznik IV Kod zwrotu P Treść zwrotu P Klasa zagrożenia Kategoria zagrożenia P 331 Nie wywoływać wymiotów - Działanie żrące na skórę - Zagrożenie spowodowane aspiracją P405 Przechowywać pod zamknięciem - Toksyczność ostra droga pokarmowa - Toksyczność ostra po naniesieniu na skórę - Toksyczność ostra po narażeniu inhalacyjnym - Działanie mutagenne - Rakotwórczość - Działanie szkodliwe na rozrodczość - Działanie żrące na skórę - Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe - Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe, działanie drażniące na drogi oddechowe - Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe, działanie narkotyczne 1A, 1B, 1C 1 1, 2, 3 1, 2, 3 1, 2, 3 1A, 1B, 2 1A, 1B, 2 1A, 1B, 2 1A, 1B, 1C 1, 2 3 3

20 Porównanie kryteriów doboru zwrotów S i zwrotów P S 23 Nie wdychać gazu/dymu/pary/rozpylonej cieczy (określi producent) Zastosowanie: Wszystkie niebezpieczne dla zdrowia ludzi substancje i mieszaniny w stanie ciekłym lub gazowym Kryteria stosowania: - obowiązkowo dla wymienionych powyżej substancji i mieszanin, którym przypisano zwrot R42 - obowiązkowo dla substancji i mieszanin, które będą stosowane przez natryskiwanie (rozpylanie); dodatkowo konieczne jest zastosowanie zwrotu S38 lub S51 - zalecane w celu zwrócenia uwagi użytkownika na ryzyko związane z wdychaniem substancji, niewskazane w zwrotach określających zagrożenie P 260 Nie wdychać pyłu/dymu /gazu/mgły/pary/rozpylonej cieczy Klasa/kategoria zagrożenia: - toksyczność ostra (po narażeniu inhalacyjnym) kategoria 1 i 2, - działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe kategoria 1, 2 - działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie powtarzane kategoria 1, 2 - działanie żrące na skórę kategoria 1A, 1B, 1C - działanie szkodliwe na rozrodczość wpływ na laktację lub oddziaływanie szkodliwe na dzieci karmione piersią Warunki zastosowania: producent/dostawca określi właściwe warunki

21 Zwroty wskazujące środki ostrożności Jeżeli po dokonaniu wyboru zwrotów określających środki ostrożności okazuje się, że występują wyraźnie w nadmiarze lub są niepotrzebne w przypadku tej konkretnej substancji lub mieszaniny lub opakowania, zwroty takie należy pominąć na etykiecie. Na jednej etykiecie powinno się znajdować do sześciu zwrotów wskazujących środki ostrożności, chyba że z uwagi rodzaj zagrożenia potrzebna jest ich większa liczba.

22 Informacje uzupełniające na etykiecie W sekcji poświęconej informacjom uzupełniającym na etykiecie umieszcza się: odpowiednie zwroty o których mowa w sekcjach 1.1 i 1.2 załącznika II, jeżeli substancja lub mieszanina zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie objęta jest dyrektywą 91/414/EWG, wtedy w sekcji poświęconej informacjom uzupełniającym na etykiecie umieszcza się odpowiedni zwrot, w przypadku substancji zaklasyfikowanej jako stwarzająca zagrożenie dla warstwy ozonowej - hasła ostrzegawcze, zwroty określające rodzaj zagrożenia i zwroty określające środki ostrożności umieszcza się w części etykiety przeznaczonej na informacje uzupełniające, gdy mieszanina zawiera dowolną substancję zaklasyfikowaną jako stwarzająca zagrożenie etykietuje się ją zgodnie z częścią 2 załącznika II

23 Informacje uzupełniające na etykiecie W części przeznaczonej na informacje uzupełniające dostawca może umieścić: informacje inne niż wymagane na podstawie art. 25, pod warunkiem, że nie spowodują trudności w odczytaniu elementów etykiety wymaganych na mocy art. 17. Informacje te mają podawać dalsze użyteczne szczegóły odnośnie zagrożeń stwarzanych przez substancję/mieszaninę czy bezpiecznego stosowania substancji/mieszaniny. Informacje te powinny być spójne z klasyfikacją substancji/mieszaniny (nie umieszcza się zwrotów niespójnych z klasyfikacją), elementy etykiety wymagane na mocy przepisów innych aktów wspólnotowych (np. dodatkowe elementy etykiety wymagane przez przepisy dyrektywy 98/8/WE czy 91/414/EWG, zawartość VOC w farbach i lakierach dyrektywa 2004/42/WE, załącznik XVII rozporządzenia REACH, czy art. 65 rozporządzenia REACH numer zezwolenia).

24 PIKTOGRAMY zasady pierwszeństwa Nie ma obowiązku umieszczania na etykiecie wszystkich piktogramów Np. jeżeli nie zamieszcza się! Jeżeli użycie piktogramów nie jest obowiązkowe z wyjątkiem przypadków, w których obowiązkowe jest zamieszczenie więcej niż jednego z tych piktogramów określających rodzaj zagrożenia

25 PIKTOGRAMY zasady pierwszeństwa Jeżeli nie zamieszcza się! jeżeli dotyczy działania drażniącego na oczy lub skórę Jeżeli dotyczy działania uczulającego na drogi oddechowe nie zamieszcza się! jeżeli dotyczy działania uczulającego na skórę lub działania drażniącego na oczy lub skórę

26 PIKTOGRAMY zasady pierwszeństwa Jeżeli klasyfikacja substancji lub mieszaniny powodowałaby konieczność umieszczania na etykiecie więcej niż jednego piktogramu określającego rodzaj zagrożenia odpowiadającego tej samej klasie zagrożenia, na etykiecie umieszczany jest piktogram odpowiadający najwyższej kategorii zagrożenia w każdej z odnośnych klas zagrożenia.

27 Glutaraldehyd Toksyczny Niebezpieczny dla środowiska Oznakowanie WE Działa toksycznie przez drogi oddechowe i po połknięciu. Powoduje oparzenia. Może powodować uczulenie w następstwie narażenia droga oddechową i w kontakcie ze skórą. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne. Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi. Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza. Nosić odpowiednia odzież ochronna, odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronne twarzy. W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaz etykietę. Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcja lub kartą charakterystyki. Dystrybutor: XXX Polska Sp. z o.o Warszawa, ul. xxxxxxxx; tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy

28 Glutaraldehyd X Niebezpieczeństwo Działa toksycznie w następstwie wdychania. Działa toksycznie po połknięciu. Powoduje poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu. Może powodować objawy astmy lub trudności w oddychaniu w następstwie wdychania. Może powodować reakcję alergiczną skóry. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne. Przechowywać pod zamknięciem. Chronić przed dziećmi. W przypadku dostania się do oczu: ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ochronę oczu/ochronę twarzy. W razie konieczności zasięgnięcia porady lekarza, należy pokazać pojemnik lub etykietę. Unikać zrzutów do środowiska. Dystrybutor: XXX Polska Sp. z o.o Warszawa, ul. xxxxxxxx; tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy

29 proksan sodowy (CLP)! Uwaga Działa szkodliwie po połknięciu. Działa drażniąco na skórę. Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki. (Zwroty P: P264; 270; P301+P312; P330; P501 (H302) P264; P280; P302+P352; P321; P332+P313; P362 (H315) P273; P391; P501 (H411)) Dystrybutor: XXX Polska Sp. z o.o Warszawa, ul. xxxxxxxx; tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy Klasyfikacja substancji: toksyczność ostra kategoria 4; H302 działanie drażniące na skórę kategoria 2; H315 niebezpieczeństwo dla środowiska wodnego zagrożenie przewlekłe kategoria 2; H411

30 Bis(3-karboksy-4-hydroksybenzenosulfonian)hydrazyny (CLP) Niebezpieczeństwo Może powodować raka Może powodować poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu Może powodować reakcję alergiczną skóry Działa szkodliwie po połknięciu Działa szkodliwie na organizmy wodne, powodując długotrwałe zmiany +zwroty P X Dystrybutor: XXX Polska Sp. z o.o Warszawa, ul. xxxxxxxx; tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy

31 Oznakowanie Piktogramy wskazujące rodzaj zagrożenia powinny mieć kształt kwadratu ustawionego na wierzchołku. Każdy piktogram powinien zajmować przynajmniej jedną piętnastą powierzchni ujednoliconej etykiety, jednakże minimalna powierzchnia nie może być mniejsza niż 1 cm 2. Pojemność opakowania Wymiary (w milimetrach) Nieprzekraczająca 3 l: W miarę możliwości co najmniej 52 x 74 Większa niż 3 l, ale nieprzekraczająca 50 l: Większa niż 50 l, ale nieprzekraczająca 500 l: Co najmniej 74 x 105 Co najmniej 105 x 148 Większa niż 500 l: Co najmniej 148 x 210

32 Oznakowanie Piktogramy określające rodzaj zagrożenia, hasło ostrzegawcze, zwroty określające zagrożenie i zwroty określające środki ostrożności są na etykiecie umieszczone razem. 2. Dostawca może ustalić kolejność umieszczenia na etykiecie zwrotów określających zagrożenie. Jednak, z zastrzeżeniem ust. 3, wszystkie zwroty określające zagrożenie grupuje się na etykiecie według języków. Dostawca substancji lub mieszaniny może ustalić kolejność umieszczenia na etykiecie zwrotów określających środki ostrożności. Jednak, z zastrzeżeniem ust. 3, wszystkie zwroty określające środki ostrożności grupuje się na etykiecie według języków. 3. Grupy zwrotów określających zagrożenie i grupy zwrotów określających środki ostrożności, o których mowa w ust. 2, umieszcza się na etykiecie razem według języków.

33 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 czerwca 2010 r. (Dz. U. Nr 125 poz. 851) w sprawie sposobu oznakowanie miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub zawierających substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne Rozporządzenie określa sposób oznakowania: 1)pojemników i zbiorników służących do przechowywania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych i do pracy z nimi; 2) rurociągów zawierających substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne; 3) miejsc, w których składowane są znaczące ilości substancji niebezpiecznych lub preparatów niebezpiecznych.

34 Sposób oznakowania Pojemniki i zbiorniki służące do przechowywania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych i do pracy z nimi oraz widoczne rurociągi zawierające lub służące do transportowania takich substancji lub takich preparatów oznakowuje się, z uwzględnieniem przepisu art ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) znakami ostrzegawczymi zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 26 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych.

35 Sposób oznakowania Znaki ostrzegawcze o których mowa w 2. ust. 1., mogą zostać zastąpione znakami ostrzegawczymi dla materiałów niebezpiecznych określonymi w załączniku do rozporządzenia, przy zastosowaniu tych samych piktogramów, oraz uzupełnione dodatkową informacją, dotyczącą w szczególności nazwy substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego, wzoru chemicznego substancji, oraz informacją o zagrożeniach stwarzanych przez substancję lub preparat niebezpieczny.

36 Sposób oznakowania Magazyny, w których składowane są różnorodne substancje lub preparaty niebezpieczne, mogą być oznakowane za pomocą znaku ostrzegawczego ogólny znak ostrzegawczy ostrzeżenie o niebezpieczeństwie, określonego w załączniku do rozporządzenia.

37 ZNAKI OSTRZEGAWCZE DLA MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH Znaki ostrzegawcze powinny mieć następujące cechy charakterystyczne: kształt trójkątny, czarny piktogram na żółtym tle z czarnymi krawędziami (żółta część zajmuje nie mniej niż 50% powierzchni znaku).

38 Wzory znaków ostrzegawczych Ostrzeżenie przed substancjami i preparatami o właściwościach wybuchowych Ostrzeżenie przed substancjami i preparatami o właściwościach utleniających Ostrzeżenie przed substancjami i preparatami łatwo palnymi lub ostrzeżenie o wysokiej temperaturze (W przypadku braku odrębnego znaku ostrzegającego o wysokiej temperaturze)

39 Wzory znaków ostrzegawczych Ostrzeżenie przed substancjami i preparatami toksycznymi Ostrzeżenie przed substancjami i preparatami szkodliwymi lub drażniącymi Ostrzeżenie przed substancjami i preparatami żrącymi Ogólny znak ostrzegawczy - ostrzeżenie o niebezpieczeństwie

40 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ