Instalacje wodociągowe

Transkrypt

1 PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu UKD /.15. POLSKI KOMITET NORMALIZACJI, MIAR I JAKOŚCI Installations for water supply. Design P O L S K A N O R M A Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu Installation de distribution d'eau. Etudes 1. WSTĘP PN92 B01706 Zamiast: Grupa katalogowa 0721 Ńčńňĺěő âîäîńíŕáćĺíč. Ďñîĺęňčñîâŕíčĺ 1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są wymagania w projektowaniu instalacji wodociągowych wody zimnej i ciepłej Zakres stosowania normy. Normę naleŝy stosować w projektowaniu instalacji wodociągowych zaopatrujących w wodę, o jakości odpowiadającej jakości wody do picia i na potrzeby gospodarcze, obiekty budowlane i ich bezpośrednie otoczenie. Wymagania normy dotyczą instalacji wodociągowych nowych, rozbudowywanych i przebudowywanych, jeŝeli nie istnieją inne szczegółowe przepisy dotyczące urządzeń wbudowywanych do instalacji Określenia instalacja wodociągowa zespół powiązanych ze sobą elementów słuŝących do zaopatrywania w wodę obiektu budowlanego i jego otoczenia, stanowiących całość technicznouŝytkową instalacja ciepłej wody część instalacji wodociągowej słuŝąca do przygotowania i doprowadzenia do punktów czerpalnych wody o podwyŝszonej temperaturze, uznanej za uŝytkową podłączenie wodociągowe odcinek przewodu łączący źródło wody z instalacją wodociągową punkt czerpalny miejsce poboru wody w obrębie obiektu budowlanego i jego otoczenia odcinek obliczeniowy odcinek przewodu, dla którego prowadzi się obliczenia, charakteryzujący się umownie stałym przepływem wody i stałą średnicą przepływ obliczeniowy umowna wartość strumienia objętości lub strumienia masy wody wyznaczona dla warunków uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie instalacji ciśnienie dyspozycyjne ciśnienie wody w miejscu zasilania instalacji w wodę w warunkach uznanych za obliczeniowe centralne przygotowanie ciepłej wody wspólne podgrzanie wody i doprowadzenie jej do punktów czerpalnych w obrębie obiektu budowlanego zaopatrywanego w energię cieplną miejscowe przygotowanie ciepłej wody podgrzanie wody dla jednego lub kilku punktów czerpalnych znajdujących się w pomieszczeniu lub pomieszczeniach stanowiących całość funkcjonalnouŝytkową uŝytkownik instalacji osoba fizyczna lub prawna, powołana do eksploatacji instalacji wodociągowej w obrębie obiektu budowlanego i jego otoczenia. 2. WYMAGANIA OGÓLNE 2.1. Warunki zasilania instalacji i punktów czerpalnych w wodę. Instalacje wodociągowe obiektów budowlanych połoŝonych w obszarze centralnie zaopatrywanym w wodę powinny być połączone z siecią wodociągową zasilającą ten obszar. JeŜeli obiekt jest połoŝony poza obszarem centralnie zaopatrywanym w wodę, to instalację wodociągową moŝna zasilać z własnego ujęcia wody. Dopuszcza się zaopatrywanie instalacji wodociągowej z dwóch niezaleŝnych źródeł wody dla obiektów szpitalnych oraz innych obiektów, dla których ustanowiono takie wymagania odrębnymi przepisami. NiezaleŜnie od warunków zasilania i sposobu rozwiązania instalacji, ciśnienie wody przed punktami czerpalnymi nie powinno przekraczać 0,6 MPa i powinno być nie mniejsze niŝ MPa, jeŝeli w instalację nie będą wbudowywane urządzenia, dla których producenci stawiają inne wymagania. Warunki zasilania w ciepłą wodę powinny zapewniać temperaturę wody pobieranej do celów sanitarnych w punkcie czerpalnym nie niŝszą niŝ +45 C Ogólne zasady stosowania centralnego przygotowania ciepłej wody. Zastosowanie instalacji ciepłej wody z centralnym przygotowaniem wody dla budynku lub grupy budynków naleŝy rozpatrywać łącznie z systemem centralnego ogrzewania. Rozwiązanie sposobu przygotowania ciepłej wody powinno wynikać ze sposobu dostawy energii cieplnej do budynku lub grupy budynków. Wielkość węzła centralnego przygotowania ciepłej wody w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych nie powinna przekraczać dostawy wody dla 1200 mieszkańców. W innych rodzajach budownictwa maksymalna wielkość węzła ciepłej wody powinna wynikać z analizy technicznoekonomicznej. W instalacjach ciepłej wody z centralnym przygotowaniem ciepłej wody zaleca się stosowanie pompowej cyrkulacji wody. Dopuszcza się stosowanie cyrkulacji tylko w przewodach rozdzielczych (poziomych) jeŝeli wysokość pionów nie przekracza 2 kondygnacji. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie cyrkulacji grawitacyjnej, np. dla budynków o wysokości do 5 kondygnacji, przy odległości najdalszego pionu od punktu zasilania w ciepłą wodę nie przekraczającej 20 m Wymagania dla materiałów instalacyjnych, urządzeń i wyposaŝenia. Wszystkie materiały instalacyjne stykające się bezpośrednio z wodą powinny mieć świadectwo Państwowego Zakładu Higieny o dopuszczeniu do kontaktu z wodą do picia. Elementy instalacji, urządzenia, wyposaŝenie wbudowywane w instalację powinny odpowiadać normom przedmiotowym lub mieć świadectwo o dopuszczeniu do stosowania w budownictwie 1). Urządzenia wbudowywane w instalacje podlegające Dozorowi Technicznemu powinny mieć świadectwo Dozoru o dopuszczeniu do stosowania, a urządzenia energetyczne atest energetyczny 1). JeŜeli z układu zasilania wynika, Ŝe fragment instalacji pracuje przy ciśnieniu roboczym wyŝszym od 0,6 MPa, to elementy tworzące ten fragment instalacji powinny odpowiadać temu ciśnieniu. Instalacja ciepłej wody powinna być wykonana z materiałów przystosowanych do pracy w zakresach temperatur odpowiadających zakresom temperatur wody. Armatura i urządzenia wbudowane w instalację nie powinny wywoływać uderzeń wodnych, powodujących chwilowy wzrost ciśnienia przekraczającego ciśnienie próbne instalacji Wymagania ochronne Ochrona przed wzrostem ciśnienia. JeŜeli w obszarze centralnego zasilania w wodę warunki zasilania powodują systematyczne występowanie w połączeniu wodociągowym ciśnienia wyŝszego od 1,5krotnego ciśnienia wymaganego dla danej instalacji, to na połączeniu naleŝy zainstalować urządzenie do redukcji ciśnienia do wartości 1,5krotnego ciśnienia wymaganego dla danej instalacji. JeŜeli instalacja wodociągowa jest połączona z instalacją wodociągową przeciwpoŝarową, to ciśnienie wody po zredukowaniu powinno odpowiadać ciśnieniu wymaganemu dla instalacji przeciwpoŝarowej. Zawory bezpieczeństwa powinny być instalowane zgodnie z przepisami Dozoru Technicznego Ochrona przed wtórnym zanieczyszczeniem wody. Rozwiązanie instalacji wodociągowej oraz zastosowane urządzenia i elementy powinny zapewnić w kaŝdym punkcie czerpalnym wodę o jakości odpowiadającej jakości wody do picia i nie dopuścić do przedostania się do sieci wody o gorszej jakości. Niedopuszczalne jest bezpośrednie połączenie instalacji wodociągowej zasilanej z urządzeń centralnego zaopatrzenia w wodę z urządzeniami zasilającymi instalację z innych źródeł wody. Dopuszcza się podłączenie instalacji wodociągowej do dwóch źródeł wody z zastosowaniem zbiornika pośredniego bezciśnieniowego zapewniającego utrzymanie ciśnienia atmosferycznego nad zwierciadłem wody. Dolna krawędź wlotu wody do zbiornika powinna znajdować się co najmniej 20 mm nad najwyŝszym poziomem swobodnego zwierciadła wody w zbiorniku. JeŜeli instalacja jest zasilana w wodę ze stacji uzdatniania, przygotowującej jednocześnie wodę do picia i dla potrzeb technologicznych, to rozwiązanie połączenia musi wykluczyć przedostanie się do instalacji wodociągowej wody technologicznej. Bezpośrednie połączenie instalacji wodociągowej z instalacjami prowadzącymi inne ciecze, pary lub gazy jest INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 1 INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 2

2 PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu niedopuszczalne. Instalacja wodociągowa powinna być tak zaprojektowana, aby w kaŝdym odcinku przewodu zapewniony był ruch wody. Urządzenia centralnego ogrzewania lub klimatyzacyjne mogą być połączone z instalacją wodociągową tylko okresowo za pomocą elastycznego przewodu z zastosowaniem zaworu odcinającego i zwrotnego. W pobliŝu zaworu napełniającego naleŝy umieścić tabliczkę z tekstem "Po napełnieniu natychmiast odłączyć". Wymaganie to nie dotyczy urządzeń do podgrzewania ciepłej wody. Przewody instalacji wodociągowej nie mogą być prowadzone przez studzienki kanalizacyjne i inne urządzenia kanalizacyjne, w których mogłyby być zalewane ściekami. Punkty czerpalne obsługujące przybory sanitarne lub inne wyposaŝenie, w których wnętrze komory roboczej jest podłączone do instalacji kanalizacyjnej powinny uniemoŝliwiać zassanie zawartości komory roboczej do instalacji wodociągowej jednym z następujących sposobów: zakończenie wylewki z armatury czerpalnej powinno być połoŝone co najmniej 20 mm nad najwyŝszym moŝliwym zwierciadłem wody w komorze roboczej przyboru, wylewka z armatury czerpalnej jest wyposaŝona w przerywacz przepływu wody lub przerywacz jest częścią konstrukcyjną punktu czerpalnego. Armatura czerpalna z zakończeniem w postaci węŝa elastycznego powinna być wyposaŝona w przerywacz przepływu wody. Zaleca się stosowanie zaworów napowietrzającoodpowietrzających na zakończeniach pionów. Stosowanie pomp strumienicowych w instalacjach wodociągowych jest niedopuszczalne. Bezpośrednie połączenie przewodów ciepłej i zimnej wody jest niedopuszczalne Ochrona przed wpływami termicznymi. Fragmenty instalacji, w otoczeniu których temperatura moŝe spadać poniŝej 0 C powinny być rozwiązane w sposób umoŝliwiający opróŝnienie z wody. Zawory odcinające i spustowe muszą być umieszczone w miejscu, w którym temperatura nie spada poniŝej +5 C. Przewody prowadzone w gruncie na zewnątrz obiektu budowlanego powinny być ułoŝone 0,4 m poniŝej głębokości przemarzania gruntu, określonej w PN81/B03020, licząc od rzędnej terenu do wierzchu przewodu. JeŜeli trasa przewodu prowadzi do kolizji z ławą lub stopą fundamentową obiektu, to dopuszcza się podniesienie przewodu w bezpośrednim sąsiedztwie ławy lub stopy na wysokość umoŝliwiającą przejście przewodem przez ścianę obiektu nad ławą lub stopą, przy czym przykrycie przewodu w tym miejscu nie moŝe być mniejsze od głębokości przemarzania i na tym odcinku przewodu niedopuszczalne jest montowanie armatury. JeŜeli wymagania dotyczące głębokości ułoŝenia przewodu ze względu na przemarzanie nie mogą być spełnione, to przewód naleŝy dodatkowo zabezpieczyć przed moŝliwością zamarzania wody. Fragmenty instalacji wody zimnej prowadzone w pobliŝu źródeł energii cieplnej, mogących powodować wzrost temperatury wody ponad dopuszczalną dla wody do picia, powinny być izolowane. Przewody ciepłej wody (rozdzielcze, piony oraz cyrkulacyjne) powinny być izolowane dla ograniczenia strat ciepła Ochrona przed korozją. Stosowane dla ochrony przed korozją instalacji wodociągowej środki i metody nie mogą powodować pogorszenia jakości wody. Powłoki antykorozyjne stykające się z wodą i inhibitory powinny mieć świadectwa o dopuszczeniu do kontaktu z wodą do picia. Zewnętrzne ochrony antykorozyjne elementów instalacji powinny odpowiadać charakterowi agresywności otoczenia. Niechronione fabrycznie elementy instalacji, konstrukcje mocujące i podtrzymujące powinny być zabezpieczone przed korozją powłokami malarskimi. JeŜeli dla ochrony przed korozją stosuje się powłoki malarskie, to sposób prowadzenia przewodów musi pozwalać na okresowe naprawy i odnawianie powłok. Fragmenty instalacji niedostępne w czasie eksploatacji powinny być zabezpieczone w sposób zapewniający ochronę przed korozją do czasu generalnego remontu instalacji. Instalacje, w których występują elementy z miedzi i jej stopów oraz ze stali ocynkowanej naleŝy projektować tak, aby elementy stalowe były wbudowane przed elementami z miedzi i jej stopów, licząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody. Wymaganie to nie dotyczy armatury z mosiądzu. W budynkach o niewielkiej wysokości zasilanych bezpośrednio z sieci wodociągowej, w których wymaga się umieszczenia hydrantów wewnętrznych, instalacja przeciwpoŝarowa wodna moŝe być połączona z instalacją wodociągową doprowadzającą wodę na cele bytowogospodarcze. Ciśnienie w sieci wodociągowej powinno zapewnić wymagane ciśnienie, przed najdalej i najwyŝej połoŝonym zaworem hydrantowym, wynoszące 0,2 MPa Wymiarowanie przewodów 3. WYMIAROWANIE INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH Zasady ogólne. Wymiarowanie przewodów wodociągowych polega na określeniu: średnic przewodów, strat ciśnienia oraz minimalnego ciśnienia zapewniającego utrzymanie ciągłości dostawy wody do instalacji, przy wymaganym ciśnieniu wody przed punktem czerpalnym. Tok wymiarowania przewodów jest następujący: a) podzielenie instalacji na odcinki obliczeniowe, b) wyznaczenie przepływów obliczeniowych dla odcinków, c) dobór średnicy przewodów na odcinkach obliczeniowych, d) wyznaczenie strat ciśnienia, e) wyznaczenie minimalnego ciśnienia wody dla instalacji. Zaleca się wyznaczenie przepływu obliczeniowego wg zasad podanych w 3.1.2; dopuszcza się stosowanie innych metod obliczeniowych uzasadnionych technicznie Wyznaczenie przepływu obliczeniowego. Przepływ obliczeniowy wody q,, w budynkach mieszkalnych naleŝy określać wg wzoru ( 1 ) lub (2): w których: q n normatywny wypływ z punktów czerpalnych,. Wzór (1) naleŝy stosować dla Σq n 20, oraz dla armatury o q n 0,5. Wzór (2) naleŝy stosować dla Σq n > 20 oraz dla armatury o q n 0,5. Wzory (1) i (2) stosuje się dla wyznaczenia przepływu obliczeniowego ogólnej ilości wody, wody zimnej i wody ciepłej. Normatywny wypływ z punktów czerpalnych podano w tabl. 1, natomiast przepływ obliczeniowy wody wyznaczony ze wzorów (1) i (2) w tabl. 2. Tablica 1. Normatywny wypływ z punktów czerpalnych i wymagane ciśnienie przed punktem czerpalnym (2) (1) Ochrona przed hałasem i drganiami. Sposób rozwiązania instalacji i jej elementów, a szczególnie posadowienia zbiorników, pomp, mocowania przewodów i elementów instalacji wodociągowej do przegród budowlanych powinien ograniczyć moŝliwość powstawania i rozchodzenia się hałasu i drgań spowodowanych pracą instalacji. Poziom dźwięku od instalacji nie powinien przekraczać dopuszczalnych wartości określonych w PN87/B02151/ Wykorzystanie instalacji wodociągowych do zabezpieczenia urządzeń elektrycznych. Instalacje wodociągowe wykonane z przewodów metalowych mogą być, za zgodą dostawcy wody, wykorzystywane do uziemień. Stanowisko wodomierzowe powinno być wyposaŝone w mostek uziomowy Współpraca instalacji wodociągowej z instalacją wodną przeciwpoŝarową. Instalacja wodociągowa współpracująca z instalacją wodną przeciwpoŝarową powinna spełniać wymagania PN72/B INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 3 INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 4

3 PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu Zawór czerpalny bez perlatora 2) z perlatorem Rodzaj punktu czerpalnego...dn 15 4 )...dn 20...dn 25...dn Wymagane ciśnienie MPa q n zimna, Normatywny wypływ wody mieszanej 1 ) q n ciepła, tylko zimnej lub ciepłej Głowica natrysku... 0,2 Płuczka ciśnieniowa Zawór spłukujący pisuarów Zmywarka do naczyń (domowa) Pralka automatyczna Baterie czerpalne dla natrysków dla wanien dla zlewozmywaków dla umywalek dla wanien do siedzenia Bateria czerpalna z mieszalnikiem dn 20 dn , dn 20 0,3 0,3 q n Płuczka zbiornikowa 3 Warnik elektryczny 3 ) 1) woda zimna t z = 15 C, ciepła t c = 55 C 2) jeŝeli zawór z węŝem L 10 m, to ciśnienie 5 MPa 3) przy całkowicie otwartej śrubie dławiącej 4) d n średnica nominalna punktu czerpalnego, mm Tablica 2. Przepływ obliczeniowy wody dla budynków mieszkalnych 0,3 0,5 1, ,7 1,0 1,0 0,3 5 0,25 Σ q n dla armatury <0,5 0,5 0, ,21 0,29 0,38 0,48 0,60 0,72 0,87 1,03 1,20 1,39 1,59 1,81 2,04 2,29 2,55 2,83 3,13 3,45 3,78 4,12 4,49 4,87 5,26 5,68 6,11 6,56 7,03 7,51 8,02 8,54 9,08 9,63 10,21 10,80 11,41 12,04 12,69 13,36 14,05 14,76 15,48 16,23 16,99 17,78 18,58 19,40 20,24 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,15 1,31 1,50 1,70 1,92 2,17 2,44 2,74 3,06 3,41 3,80 4,22 4,67 5,17 5,70 6,27 6,89 7,56 8,28 9,05 9,88 10,76 11,71 12,72 13,80 14,95 16,17 17,48 18,86 20,33 q 0 5 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,05 1,10 1,15 1,20 1,25 1,30 1,35 1,40 1,45 1,50 1,55 1,60 1,65 1,70 1,75 1,80 1,85 1,90 1,95 2,00 2,05 2,10 2,15 2,20 2,25 2,30 2,35 2,40 2,45 2,50 Σ q n q INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 5 INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 6

4 PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu 21,89 23,54 25,28 27,13 29,08 31,15 33,32 35,62 38,04 40,58 43,26 46,08 49,04 52,15 55,41 58,83 62,41 66, ,21 78,51 83,01 87,71 92,62 97,74 103,08 108,65 114,45 120,50 126, ,55 2,60 2,65 2,70 2,75 2,80 2,85 2,90 2,95 3,00 3,05 3,10 3,15 3,20 3,25 3,30 3,35 3,40 3,45 3,50 3,55 3,60 3,65 3,70 3,75 3,80 3,85 3,90 3,95 4,00 4,05 4,10 4,15 4,20 4,25 4,30 4,35 4,40 4,45 4,50 4,55 4,60 4,65 4,70 4,75 4,80 4,85 4,90 4,95 5,00 5,05 5,10 5,15 5,20 5,25 5,30 5,35 5,40 5, ,50 5,55 5,60 Przepływ obliczeniowy wody q, w budynkach niemieszkalnych naleŝy określać w oparciu o wzory: budynki biurowe i administracyjne hotele i domy towarowe Dla wyznaczenia przepływu obliczeniowego w budynkach biurowych i administracyjnych dla których Σq n 20 naleŝy stosować wzór (1), natomiast dla Σqn > 20 naleŝy stosować wzór (3). Dla wyznaczenia przepływu obliczeniowego w hotelach i domach towarowych naleŝy stosować wzór (4), jeŝeli w wyposaŝeniu są punkty czerpalne, których q n > 0,5 oraz w obszarze 1 < Σq n 20 natomiast jeŝeli w wyposaŝeniu instalacji są tylko punkty czerpalne których qn < 0,5 oraz w obszarze < Σq n 20 naleŝy stosować wzór (5). W obszarze Σq n > 20 dla hoteli naleŝy stosować wzór (6), a dla domów towarowych wzór (7). Dla instalacji wodociągowych w obiektach innych niŝ wyŝej wymienione naleŝy dobrać wzór do ustalenia przepływu obliczeniowego przez analogię do sposobu korzystania z instalacji przez uŝytkowników Zalecane prędkości przepływu wody. Prędkość przepływu wody w przewodach wodociągowych pod ciśnieniem nie powinna być większa niŝ: w połączeniach od pionu do punktów czerpalnych 1,5 m/s, w pionach 1,5 m/s, w przewodach rozdzielczych 1,0 m/s, w podłączeniach wodociągowych (domowych) 1,0 m/s Temperatury obliczeniowe ciepłej wody. Temperatura ciepłej wody t c na wlocie do instalacji nie powinna przekraczać 55 C. Przyjęcie innych temperatur powinno być udokumentowane względami technologicznymi. Temperatura ciepłej wody w najwyŝej i najdalej połoŝonym punkcie czerpalnym nie moŝe być niŝsza niŝ 45 C. Obliczeniowe temperatury zimnej wody t z dopływającej do węzła ciepłej wody naleŝy przyjmować: t z = 5 C jeŝeli źródłem zasilania w wodę wodociągu są ujęcia wód powierzchniowych, t z = 10 C jeŝeli źródłem zasilania w wodę wodociągu są ujęcia wód podziemnych Wyznaczanie strat ciśnienia. Na odcinkach obliczeniowych naleŝy wyznaczyć liniowe i miejscowe straty ciśnienia. Obliczenie liniowych strat ciśnienia p l, Pa naleŝy wykonać korzystając ze wzoru: (4) (3) (5) (6) (7) INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 7 INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 8

5 PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu (8) Φ c straty mocy cieplnej w instalacji, kw, t p obliczeniowy spadek temperatury ciepłej wody na drodze jej, przepływu od węzła cieplnego do najniekorzystniej połoŝonego punktu czerpalnego, C; t p = (5 10) C, c w ciepło właściwe wody, kj/(kg K) α współczynnik oporów liniowych, l długość odcinka obliczeniowego, m, d i wewnętrzna średnica przewodu, m, v średnia prędkość przepływu wody w przewodzie, m/s, ρ gęstość wody, kg/m 3. Wartość współczynnika α dla rur chropowatych naleŝy obliczyć wg PN76/M34034, przyjmując następujące wartości chropowatości bezwzględnej k: dla rur stalowych ocynkowanych 1,5 mm, dla rur Ŝeliwnych 1,5 mm, dla rur miedzianych 0,01 mm, dla rur PVC mm. Do obliczania liniowych strat ciśnienia moŝna wykorzystać nomogramy Z1 Z8 podane w załączniku. Obliczanie miejscowych strat ciśnienia p m, Pa naleŝy wykonać wg wzoru: q vc obliczeniowy strumień objętości wody cyrkulacyjnej,, u stopień cyrkulacji: praktycznie poŝądana krotność wymiany wody w układzie instalacji w warunkach obliczeniowych; przyjąć u = 3 ± 5 na godzinę, V p objętość wody w przewodach zasilających i cyrkulacyjnych, m 3. Do dalszych obliczeń przyjmuje się większą z dwóch wartości przepływu uzyskaną ze wzorów (10) i (11). Stratę ciśnienia wody w obiegu cyrkulacyjnym p c, Pa naleŝy ustalić jako sumę strat występujących we fragmencie instalacji uznanym za obieg najniekorzystniejszy pod względem hydraulicznym. Prędkość przepływu wody w przewodach cyrkulacyjnych nie powinna być mniejsza od 0,2 m/s i nie powinna przekraczać 0,5 m/s. Dla wyrównania ciśnienia w obiegu cyrkulacyjnym dopuszcza się stosowanie kryz (minimalna średnica kryzy 5 mm) lub zaworów regulacyjnych. Przy projektowaniu układu z cyrkulacją grawitacyjną wartość strat ciśnienia w najniekorzystniejszym hydraulicznie obiegu cyrkulacyjnym naleŝy porównać z dyspozycyjnym ciśnieniem czynnym p c, Pa obliczonym wg wzoru: (11) ζ współczynnik oporów miejscowych wg PN76/M34034, ν, ρ jak we wzorze (8). Dla obliczeń przybliŝonych straty miejscowe moŝna przyjmować jako około 30% strat liniowych Wymiarowanie przewodów cyrkulacyjnych. Wstępne ustalenie średnicy przewodu cyrkulacyjnego naleŝy dokonać posługując się tablicą 3. (9) Tablica 3. Średnice przewodów cyrkulacyjnych Średnica przewodu zasilającego d z, mm Średnica przewodu cyrkulacyjnego d c, mm Obliczenia przewodów cyrkulacyjnych naleŝy prowadzić przy załoŝeniu, Ŝe zawory czerpalne są zamknięte. Obliczeniowy strumień masy lub objętości wody cyrkulacyjnej naleŝy obliczyć ze wzorów (10) i (11): q mc obliczeniowy strumień masy wody cyrkulacyjnej, kg/s, (10) h geometryczna róŝnica wysokości między środkiem wymiennika, a najwyŝszym punktem połączenia przewodu cyrkulacyjnego z zasilającym, m, g przyspieszenie ziemskie, m/s 2, p 1 gęstość wody odpowiadająca temperaturze wody powracającej z obiegu cyrkulacyjnego, kg/m 3, p 2 gęstość wody odpowiadająca temperaturze wody zasilania, kg/m 3. JeŜeli obliczona wartość p c jest mniejsza od strat ciśnienia, to w układ cyrkulacji naleŝy włączyć urządzenie do podnoszenia ciśnienia wody do wartości zapewniającej właściwą cyrkulację. Przy wymiarowaniu przewodów cyrkulacyjnych dopuszcza się inne metody obliczeń podane w literaturze technicznej Wyznaczanie minimalnego ciśnienia dla instalacji i wybór układu instalacji. Minimalne ciśnienie wody p min, Pa naleŝy ustalić ze wzoru h g geometryczna wysokość połoŝenia zaworu (punktu czerpalnego) nad źródłem wody, m, p w, ciśnienie wody przed punktem czerpalnym, Pa, ρ gęstość wody, kg/m 3, g przyspieszenie ziemskie, m/s 2, p l liniowe straty ciśnienia, Pa, p m miejscowe straty ciśnienia, Pa, p wd straty ciśnienia w obrębie wodomierza, Pa, p wym straty ciśnienia w obrębie wymiennika. Pa, Dla instalacji wody zimnej p wym = 0. Dla dokonania wyboru układu instalacji naleŝy określić w sposób przybliŝony ciśnienie wody dla instalacji i porównać ją z wartością ciśnienia dyspozycyjnego w źródle wody. Dla instalacji połoŝonych na obszarze centralnego zaopatrywania w wodę wartość ciśnienia dyspozycyjnego powinien podać dostawca wody. (12) (13) INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 9 INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 10

6 PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu JeŜeli wartość ciśnienia dyspozycyjnego jest większa (lub równa) od wartości ciśnienia minimalnego, to instalacja moŝe być zasilana bezpośrednio ze źródła wody. JeŜeli wartość ciśnienia dyspozycyjnego jest mniejsza od wartości ciśnienia minimalnego, to instalacja wymaga dodatkowego urządzenia do podnoszenia ciśnienia wody Urządzenia do przygotowania ciepłej wody Urządzenia do centralnego przygotowania ciepłej wody. Przepływy obliczeniowe do wymiarowania węzła ciepłej wody naleŝy obliczyć wg następujących wzorów: (14) z PN76/B Urządzenia do podnoszenia ciśnienia wody. Doboru urządzeń do podnoszenia ciśnienia wody naleŝy dokonać w oparciu o przepływ obliczeniowy dla grupy budynków, budynku lub części budynku (strefa zasilania), dla której wymagane jest podnoszenie ciśnienia wody i która nie moŝe być zasilana bezpośrednio z sieci wodociągowej. Doboru urządzeń do podnoszenia ciśnienia wody naleŝy dokonać wg zaleceń producenta lub korzystając z metod podanych w literaturze technicznej Urządzenia do pomiaru objętości, strumienia objętości lub strumienia masy wody. Doboru urządzenia do pomiaru objętości, strumienia objętości lub strumienia masy innego niŝ wodomierz wirnikowy naleŝy dokonać wg zaleceń producenta urządzenia pomiarowego. Doboru wodomierza wirnikowego naleŝy dokonać wg poniŝszych zasad: a) ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku, jeŝeli przewiduje się więcej niŝ jedno podłączenie wodociągowe, b) ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza q w, m 3 /h (15) w których: q d śr średnie dobowe zapotrzebowanie na ciepłą wodę, m 3 /d; dm 3 /d lub kg/d, q h śr średnie godzinowe zapotrzebowanie na ciepłą wodę, m 3 /h; dm 3 /h lub kg/h, q h max maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na ciepłą wodę, m 3 /h; dm 3 /h lub kg/h, U liczba uŝytkowników zaopatrywanych z węzła ciepłej wody, jednostki naturalne (j.n.), q c jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na ciepłą wodę dla uŝytkownika, dm 3 /(d.j.n); m 3 /(d.j.n.); kg/(d.j.n.), τ liczba godzin uŝytkowania instalacji w ciągu doby, h/d, N h współczynnik godzinowej nierównomierności rozbioru wody. W obliczeniach wstępnych dopuszcza się uproszczenia 1 dm 3 = 1 kg. Dla budynków mieszkalnych naleŝy przyjmować: 1 uŝytkownik = 1 mieszkaniec (1 j.n.), q c = 110 do 130 dm 3 /(d.j.n.), czas uŝytkowania instalacji ciepłej wody ( = 18 h/d w godzinach od 6 do 24, N h = 9,32. U 0,244. Dla innych uŝytkowników powyŝsze wielkości naleŝy ustalić analizując sposób korzystania z instalacji ciepłej wody. Obliczeniową moc cieplną wymiennika Φ, kw lub kj/s naleŝy obliczać ze wzoru: q obliczeniowy przepływ ciepłej wody, odpowiednio do sposobu podgrzewania wody i akumulacyjności urządzeń do podgrzewania wody, q = q d śr lub q = q h śr lub q = q h max. Odpowiednio do wartości q: Φ = Φ d śr jeŝeli q = q d śr Φ = Φ h śr jeŝeli q = q h śr Φ = Φ h max jeŝeli q = q h max c w ciepło właściwe wody, c w = 4,2 kj/(kg C), ρ gęstość wody, odpowiednio kg/dm 3 lub kg/m 3, t c obliczeniowa temperatura ciepłej wody wg 3.1.4, t z obliczeniowa temperatura zimnej wody wg Urządzenia do miejscowego przygotowania ciepłej wody. Rodzaj zastosowanego urządzenia do miejscowego przygotowania ciepłej wody powinien być dostosowany do dostępnej formy energii. Projektowanie urządzeń do miejscowego przygotowania ciepłej wody naleŝy prowadzić w sposób zapewniający spełnienie wymagań producenta urządzeń do podgrzewania wody WyposaŜenie zabezpieczające. Zabezpieczenie urządzeń do przygotowania ciepłej wody powinno być zgodne (16) (17) c) dobrać wodomierz porównując umowny przepływ obliczeniowy q w z maksymalnym strumieniem objętości q max podanym przez producenta wodomierza, d) dobór wodomierza moŝna uznać za prawidłowy, jeŝeli spełniony jest warunek: gdzie: DN nominalna średnica dobranego wodomierza, mm, d średnica przewodu na którym wodomierz ma być zainstalowany, mm, e) dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz. Wodomierz naleŝy montować do instalacji z zachowaniem zasad podanych w PN91/M Podłączenie wodociągowe. Średnicę podłączenia wodociągowego naleŝy dobrać w oparciu o przepływ obliczeniowy wody dla budynku. W przypadku gdy ze wspólnego podłączenia wodociągowego zasilana jest instalacja wodociągowa wody przeznaczonej na cele bytowogospodarcze i przeciwpoŝarowe, to średnicę podłączenia wodociągowego naleŝy dobrać na przepływ większy. Przepływ obliczeniowy wody na cele przeciwpoŝarowe naleŝy ustalić w oparciu o wymagania PN72/B (18) (19) 4. WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE 4.1. Armatura wodociągowa i urządzenia pomiarowe powinny być umieszczone w miejscach umoŝliwiających wygodny dostęp i właściwą obsługę Zawory odcinające naleŝy umieszczać co najmniej w następujących miejscach instalacji: na połączeniu wodociągowym za wodomierzem jako tzw. zawór główny: rolę tę moŝe pełnić drugi z zaworów (zasuw) odcinających zestawu wodomierzowego licząc w kierunku przepływu wody, na rozgałęzieniach przewodów rozdzielczych, w urządzeniach do podnoszenia ciśnienia wody i centralnego jej podgrzewania w sposób i w ilości zapewniających poprawną i wygodną eksploatację, w powiązaniu z urządzeniami pomiarowymi, w miejscu umoŝliwiającym odcięcie dopływu wody do pionu, na odgałęzieniach od pionu do punktów czerpalnych, w miejscach umoŝliwiających odcięcie dopływu wody do punktów czerpalnych, w otoczeniu których temperatura moŝe spaść poniŝej 0 C, na odgałęzieniu od pionu do grupy punktów czerpalnych jednego rodzaju (np. zbiorniki spłukujące w ustępach ogólnodostępnych, zbiorniki do pisuarów, natryski itp.). INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 11 INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 12

7 PN92/B01706 Instalacje wodociągowe Wymagania w projektowaniu 4.3. Zawory zwrotne naleŝy instalować we wszystkich miejscach instalacji, które wymagają zabezpieczenia przed skutkami zmiany kierunku przepływu wody, a szczególnie w następujących miejscach: za zestawem wodomierzowym, licząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody, a przed pierwszym punktem czerpalnym, w urządzeniach do podnoszenia ciśnienia wody i centralnego jej podgrzewania Spust wody z instalacji naleŝy zapewnić: dla całej instalacji na połączeniu wodociągowym bezpośrednio za zestawem wodomierzowym, licząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody dla kaŝdego pionu, dla fragmentu instalacji i urządzeń, w otoczeniu których temperatura moŝe spaść poniŝej 0 C, dla poszczególnych urządzeń i zbiorników przeznaczonych do magazynowania i podnoszenia wody, o ile spust nie stanowi integralnej części urządzenia lub zbiornika Urządzenia pomiarowe. W instalacjach wodociągowych naleŝy stosować urządzenia do pomiaru: objętości lub strumienia objętości wody, ciśnienia wody, temperatury wody (w instalacjach ciepłej wody), zuŝycia energii elektrycznej i cieplnej. Urządzenie pomiarowe, którego wskazania będą stanowiły podstawę do rozliczeń z dostawcą wody lub energii cieplnej powinny być wyposaŝone w sumatory, o ile sumator nie stanowi integralnej części urządzenia pomiarowego. Urządzenia do pomiaru objętości przepływu wody powinny być zainstalowane co najmniej na kaŝdym podłączeniu wodociągowym do budynku mieszkalnego, dla innych obiektów budowlanych w miejscach umoŝliwiających jednoznaczne rozliczenie zuŝycia wody w obiekcie. JeŜeli obiekt budowlany ma wielu uŝytkowników, to niezaleŝnie od poprzednich wymagań naleŝy zainstalować dodatkowe urządzenia pomiarowe umoŝliwiające rozliczenie naleŝności między uŝytkownikami. Urządzenia do pomiaru zuŝycia energii cieplnej naleŝy instalować w miejscach i w ilości uzgodnionej między uŝytkownikiem instalacji i dostawcą energii cieplnej Prowadzenie przewodów. Przewody instalacji wodociągowej prowadzone na zewnątrz budynku powinny być chronione przed wpływami termicznymi w sposób określony w Przewody wodociągowe na zewnątrz budynku powinny być przy układaniu równoległym prowadzone w odległości co najmniej: 1,5 m od przewodów gazowych i kanalizacyjnych, 0,8 m od kabli energetycznych, 0,5 m od kabli telekomunikacyjnych. W przypadku skrzyŝowania przewodów wodociągowych z przewodami kanalizacyjnymi, jeŝeli odległość przewodów jest mniejsza niŝ 0,6 m, naleŝy stosować rury ochronne na przewodzie wodociągowym. Przy prowadzeniu przewodów w bezpośrednim sąsiedztwie urządzeń mogących spowodować skaŝenie wody (np. zbiorniki na ścieki, paliwo itp.) naleŝy kaŝdorazowo przeanalizować i ustalić minimalne odległości i sposób zabezpieczenia przewodów. Przewody wodociągowe wewnątrz budynku powinny być prowadzone po ścianach wewnętrznych lub w bruzdach ścian wewnętrznych. Piony umieszczone w bruzdach powinny mieć izolację powietrzną dookoła rury. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie przewodów po wewnętrznej stronie ścian zewnętrznych budynku. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się wewnątrz budynku prowadzenie przewodów w odkrywanych lub przełazowych kanałach podłogowych, w sposób nie naruszający równowagi gruntu pod fundamentami budowli. Przewody wodociągowe wody zimnej mogą być prowadzone w przełazowych kanałach wspólnie z przewodami sieci cieplnych lub centralnych ogrzewań pod warunkiem zabezpieczenia przewodów przed roszeniem oraz zapewnienia dostępu dla kontroli. Wewnątrz budynku, przewody wodociągowe powinny być układane w kierunkach prostopadłych lub równoległych do najbliŝszych ścian, przy czym spadek przewodu powinien być taki, aby było moŝliwe spuszczenie z niego wody i odpowietrzenie. JeŜeli instalacja wodociągowa jest wykonana jako prefabrykowana, to dopuszcza się prowadzenie przewodów wodociągowych z innymi przewodami w węzłach sanitarnych. Konstrukcja węzła powinna umoŝliwić naprawę i wymianę przewodów. Zabrania się prowadzenie przewodów wodociągowych nad przewodami gazowymi i elektrycznymi. Minimalna odległość metalowych przewodów instalacji wodociągowych od przewodów elektrycznych przy układaniu równoległym powinna wynosić co najmniej 0,5 m, w miejscach skrzyŝowań m, a od rur gazowych 5 m, jeŝeli przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej. Niedopuszczalne jest prowadzenie przewodów instalacji wodociągowych w pomieszczeniach przeznaczonych dla urządzeń elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych, o ile szczegółowe przepisy nie stanowią inaczej. W budynkach i innych obiektach budowlanych na obszarach górniczych przewody instalacji wodociągowych powinny być prowadzone i wykonane zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 13