Sytuacja ekonomiczna organizacyjna i kadrowa dużych organizacji gospodarczych w aglomeracji łódzkiej. Pod redakcją Stefana Lachiewicza Iwony Staniec

Transkrypt

1 Sytuacja ekonomiczna organizacyjna i kadrowa dużych organizacji gospodarczych w aglomeracji łódzkiej Pod redakcją Stefana Lachiewicza Iwony Staniec Monografia, Łódź 2007

2 2 Recenzenci: dr hab. Maciej Urbaniak, prof UŁ dr hab inż. Ryszard Grądzki, prof. PŁ Copyright by Katedra Zarządzania Politechniki Łódzkiej 2007 Projekt okładki: Anna i Krzysztof Kozieł Publikacja sfinansowana z budżetu Urzędu Miasta Łodzi w ramach programu Współpraca z wyższymi uczelniami ISBN Wydawnictwo Media Press Druk: Drukarnia Cyfrowa Media Press

3 3 SPIS TREŚCI Wprowadzenie...7 Stefan Lachiewicz, Iwona Staniec 1. Duże przedsiębiorstwa województwa łódzkiego na tle gospodarki kraju...9 Anna Szmit, Maciej Szmit 1.1. Wstęp 1.2. Województwo łódzkie na tle kraju 1.3. Analiza struktury przedsiębiorstw w województwie łódzkim 1.4. Podsumowanie 2. Struktura i formy derekrutacji personelu w dużych przedsiębiorstwach województwa łódzkiego...19 Jacek Jarczyński 2.1. Wprowadzenie 2.2. Istota derekrutacji personelu 2.3. Przyczyny i zakres dokonywanych zwolnień w dużych przedsiębiorstwach województwa łódzkiego 2.4. Podsumowanie 3. Rozwój i decyzje strategiczne dużych firm produkcyjnych...29 Agnieszka Zakrzewska Bielawska 3.1. Wstęp 3.2. Rozwój przedsiębiorstwa pojęcie, uwarunkowania, strategia 3.3. Analiza decyzji strategicznych dużych firm produkcyjnych w kontekście ich rozwoju 3.4. Podsumowanie 4. Szanse i zagrożenia dla rozwoju przedsiębiorstw w regionie łódzkim związane z infrastrukturą makrologistyczną...39 Remigiusz Kozłowski 4.1. Wstęp 4.2. Znaczenie infrastruktury makrologistyki dla lokalizacji i rozwoju przedsiębiorstw 4.3. Charakterystyka infrastruktury makrologistyki w regionie łódzkim 4.4. Zagrożenia dla rozwoju przedsiębiorstw związane z infrastrukturą makrologistyki 4.5. Podsumowanie 5. Działalność innowacyjna dużych przedsiębiorstw regionu łódzkiego i jej wspieranie...45 Halina Zdrajkowska, Rafał Zdrajkowski 5.1. Pojęcie, rodzaje i nakłady na działalność innowacyjną przedsiębiorstw w badaniach statystycznych 5.2. Duże przedsiębiorstwa innowacyjne w przemyśle województwa łódzkiego 5.3. Nakłady na działalność innowacyjną przedsiębiorstw województwa łódzkiego 5.4. Możliwości wsparcia działalności innowacyjnej dużych przedsiębiorstw regionu łódzkiego ze środków Unii Europejskiej w latach w ramach Programu Operacyjnego,,Innowacyjna Gospodarka

4 4 6. Regionalne uwarunkowania współdziałania gospodarczego dużych przedsiębiorstw z otoczeniem biznesu w regionie łódzkim...59 Anna Adamik 6.1. Współdziałanie gospodarcze przedsiębiorstw a duże organizacje gospodarcze 6.2. Regionalne uwarunkowania skutecznej współpracy 6.3. Warunki współpracy w regionie łódzkim a duże przedsiębiorstwa 6.4. Warunki współdziałania regionalnego w opinii dużych przedsiębiorstw regionu łódzkiego 7. Polityka strukturalna Polski i jej konsekwencje dla makroregionu łódzkiego. Szanse i zagrożenia Radosław Pastusiak 7.1. Wprowadzenie 7.2. Polityka strukturalna Polski po 1990 roku 7.3. Konsekwencje polityki strukturalnej dla województwa łódzkiego 7.4. Zagrożenia i wyzwania 7.5. Podsumowanie i wnioski 8. Rola sektora MSP w rozwoju dużych organizacji gospodarczych...83 Marek Matejun 8.1. Wprowadzenie 8.2. Kierunki rozwoju oraz perspektywy współpracy sektora MSP i dużych organizacji gospodarczych 8.3. Firmy sektora MSP jako klienci dużych organizacji gospodarczych 8.4. Małe i średnie przedsiębiorstwa jako podwykonawcy dla dużych firm 8.5. Rola sektora MSP w dystrybucji i sprzedaży produktów dużych przedsiębiorstw 8.6. Podsumowanie 9. Nowe tendencje w zarządzaniu zasobami ludzkimi na przykładzie wybranych firm z regionu łódzkiego...95 Elżbieta Jędrych 9.1. Wprowadzenie 9.2. Wyniki badań dotyczących stanu realizacji wybranych elementów procesu kadrowego 9.3. Organizacja funkcji personalnej 9.4. Podsumowanie 10. Rola i zadania kadry kierowniczej w strukturach holdingowych Stefan Lachiewicz Wstęp Cechy i przyczyny powstawania holdingów w Polsce Kadra kierownicza w procesie zarządzania holdingiem Struktura i zadania stanowisk kierowniczych w holdingu Podsumowanie 11. Wybrane problemy doboru kadr w firmach międzynarodowych, funkcjonujących w regionie łódzkim Anna Stankiewicz-Mróz Wstęp Firmy międzynarodowe w regionie łódzkim Procedura doboru kadr w firmie międzynarodowej Problem wzmożonej płynności personelu Problem niedopasowania profilów kształcenia do rzeczywistych potrzeb praktyki Podsumowanie

5 5 12. Komunikacja interpersonalna w zarządzaniu Jadwiga Paul, Joanna Paul Kańska Komunikacja jako proces Komunikacja interpersonalna w organizacji Komunikacja interpersonalna w pracy menedżera Opinie na temat komunikowania się w banku w świetle wybranych wyników badań 13. Typologia organizacji sieciowych według formy komunikowania się Stefan Lachiewicz, Agnieszka Pietras, Paweł Pietras, Joanna Wasiela-Jaroszewicz Wstęp Cechy i klasyczne podziały organizacji sieciowych Klasyfikacja organizacji sieciowych z uwzględnieniem narzędzi komunikowania się Założenia do dalszych badań procesu komunikowania się w organizacjach sieciowych 14. Ocena struktury wykształcenia i doświadczenia zawodowego dyrektorów publicznych szpitali (na przykładzie województwa łódzkiego) Anita Wardzyk Wstęp Charakterystyka badań poziomu kwalifikacji dyrektorów szpitali Struktury wykształcenia i doświadczenia zawodowego dyrektorów publicznych szpitali w świetle badań Podsumowanie 15. Wymagania systemów zarządzania jakością jako narzędzie rozwoju innowacji produktowych i organizacyjnych studia przypadków dużych przedsiębiorstw Tomasz Bartosz Kalinowski Wstęp Konstrukcja systemu zarządzania ukierunkowanego na wprowadzanie innowacji Wymagania standardów zarządzania w procesie wprowadzania innowacji Wyniki przeprowadzonych badań Wnioski końcowe - podsumowanie 16. Analiza ABC i XYZ na stoisku napoje HM Tesco Emilia Mucha, Iwona Staniec Wprowadzenie Zarządzanie zapasami i przepływ informacji Analiza ABC i XYZ Macierz 9-polowa ABC/XYZ dla artykułów na stoisku napoje HM Tesco Podsumowanie 17. Analiza ryzyka operacyjnego w firmie Alfa Iwona Staniec, Beata Śmigiel Specyfika i charakter działalności firmy Alfa Identyfikacja ryzyka w przedsiębiorstwie Alfa Rola pracowników w zarządzaniu ryzykiem Podsumowanie

6 6 18. Zarządzanie ryzykiem w systemie opieki zdrowotnej na przykładzie szpitala w województwie łódzkim Aleksandra Sierocka, Anna Milewska, Michał Marczak Wprowadzenie Ryzyko w zakładzie opieki zdrowotnej Case study: Ryzyko w jednym ze szpitali akademickich Podsumowanie 19. Czynniki ryzyka hospitalizacji na oddziałach chirurgii ogólnej. Nowe zastosowanie międzynarodowej klasyfikacji chorób Mariusz Piechota, Maciej Banach, Michał Marczak, Anna Jacoń Wprowadzenie Materiał i metody Wyniki Dyskusja Wnioski 20. Przedsiębiorstwo w przyszłości - próba charakterystyki i typologii Lechosław Berliński Pojęcie współczesnego przedsiębiorstwa Uwarunkowania typologii Przedsiębiorstwa nauki, wiedzy i inteligentnych technologii (rzeczywistość i wizja) Podsumowanie Dr Halina Zdrajkowska życiorys zawodowy...221

7 4 SZANSE I ZAGROŻENIA DLA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTW W REGIONIE ŁÓDZKIM ZWIĄZANE Z INFRASTRUKTURĄ MAKROLOGISTYCZNĄ 39 Remigiusz Kozłowski Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwem, Uniwersytet Łódzki 4.1. Wstęp Obecnie w Polsce decydują się losy kształtu infrastruktury makrologistycznej, która ma ogromny wpływ na warunki funkcjonowania przedsiębiorstw, w tym także dużych firm. Aglomeracja łódzka ma niepowtarzalną, historyczną szansę stania się stolicą nie tylko polskiej logistyki ale nawet jednym z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w tej części Europy. Celem opracowania jest identyfikacja najważniejszych szans i zagrożeń związanych z infrastrukturą makrologistyczną dla rozwoju przedsiębiorstw w aglomeracji łódzkiej. Jednocześnie biorąc pod uwagę współczesny zasięg oddziaływania elementów infrastruktury makrologistycznej na rozwój przedsiębiorstw należy objąć rozważaniami także miejscowości leżące w zasięgu oddziaływania tej aglomeracji czyli cały region łódzki Znaczenie infrastruktury makrologistyki dla lokalizacji i rozwoju przedsiębiorstw Infrastrukturę makrologistyki stanowią m.in.: drogi i autostrady, sieci kolejowe i terminale, lotniska, porty morskie, itp. Jest ona nieodzowna do wymiany towarów między przedsiębiorstwami oraz między nimi i ich klientami. Jej ilość i jakość determinują w bezpośredni sposób możliwości rozwoju firm znajdujących się w zasięgu tej infrastruktury. Bardzo ważną rolę w lokowaniu swoich działalności odgrywają węzły komunikacyjne. Powstają one w wyniku m.in.: krzyżowania się dróg lub w sytuacji bezpośredniej bliskości drogi i lotniska lub drogi i terminala kolejowego.

8 Przedsiębiorstwa, które zajmują się magazynowaniem towarów, ich kompletacją dla klienta oraz transportem wybierają na miejsce prowadzenia swojej działalności lokalizacje położone właśnie w pobliżu węzłów komunikacyjnych [8, s. 301 i 9, s ]. Takie usytuowanie ma bezpośredni wpływ na koszty transportu, poziom obsługi klienta i koszty zapasów [1, s. 183]. Co z kolei wpływa na konkurencyjność tych przedsiębiorstw we współczesnych systemach społeczno gospodarczych [5, s. 8]. Duże znaczenie dla rozwoju współczesnych przedsiębiorstw ma lokalizacja tzw. obiektów logistycznych, które F. Kapusta określa jako zakłady lub składy [6, s. 144]. Wielu autorów dostępność transportu samochodowego, lotniczego, kolejowego i wodnego uważa za jeden z kluczowych czynników decydujących o wyborze lokalizacji prowadzenia działalności gospodarczej [7, s ] Charakterystyka infrastruktury makrologistyki w regionie łódzkim Na rysunku 1 przedstawiono najważniejsze elementy istniejącej i planowanej infrastruktury makrologistyki w regionie łódzkim opracowane na bazie planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego. Wynika z niego, że ten region ma bardzo dobrą sytuację, która będzie sprzyjała rozwojowi przedsiębiorstw. Podstawowe elementy infrastruktury drogowej to autostrady A1 i A2 oraz drogi szybkiego ruchu S8, S12, S14 i S74. Sieć kolejowa pozwala na powstanie szeregu terminali, z których najważniejsze są umiejscowione w: Karsznicach, Kutnie, i Olechowie. Istotne znaczne mają także lotniska: im. Władysława Reymonta w Łodzi i lotnisko wojskowe i cywilne w Łasku. Tak liczne elementy sieci makrologistycznej tworzą węzły, które sprzyjają lokalizacji przedsiębiorstw zajmujących się magazynowaniem, kompletacją produktów i transportem. Do najważniejszych węzłów należą m.in.: węzeł w okolicach Łasku (powstały w wyniku oddziaływania drogi ekspresowej S8 i lotniska), węzeł w okolicach Zduńskiej Woli Karsznic (utworzony przez drogę ekspresową S8 i terminal kolejowy), węzeł drogowy koło Strykowa na skrzyżowaniu A1 i A2, węzeł drogowy w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego powstały w wyniku skrzyżowania autostrady A1 i bezpłatnej drogi krajowej DK 8, węzeł drogowy w okolicach Tuszyna i Rzgowa utworzony w okolicach skrzyżowania autostrady A1 i drogi ekspresowej S8. Obecnie najwięcej dużych przedsiębiorstw przyciągnął węzeł w Strykowie i w Piotrkowie Trybunalskim. W okolicach Strykowa usytuowały się takie firmy jak m.in.: Spedimex, Corning (kable), Azymut (wydawnictwo wysyłkowe), Komfort (panele, wykładziny) i Sonoco (producent opakowań). Z kolei w Piotrkowie Trybunalskim zbudowały swoje zakłady m.in.: Ikea, Unilever i Ahold.

9 41 Rys. 1. Elementy infrastruktury makrologistyki w regionie łódzkim Źródło: opracowanie własne na podstawie [2, s. 10]. Ten bardzo sprzyjający układ węzłów będzie oddziaływał także na inne miasta regionu nie leżące w bezpośrednim sąsiedztwie węzłów, w których wystąpią sprzyjające warunki do prowadzenia działalności wytwórczej i usługowej. Dla rozwoju przedsiębiorstw w tych lokalizacjach ważne jest dobre połączenie z węzłem komunikacyjnym lub kilkoma węzłami jednocześnie. Dla Sieradza ten warunek zapewnia droga szybkiego ruchu S8, dla Tomaszowa Mazowieckiego trasa szybkiego ruchu S74. Z kolei dla Wielunia i Bełchatowa olbrzymie znaczenie będzie miało dobre połączenie drogowe z Łaskiem i Karsznicami, które to pozwoli firmom z tych miast znaleźć się w zasięgu oddziaływania węzłów Zagrożenia dla rozwoju przedsiębiorstw związane z infrastrukturą makrologistyki Do głównych zagrożeń powstawania zaplanowanej infrastruktury makrologistyki należą przede wszystkim niestabilność związana z decyzjami

10 42 dotyczącymi kształtu tej infrastruktury i nieudolność w jej budowaniu. Notorycznie niedotrzymywane są terminy oddawania odcinków autostrad. Następują olbrzymie błędy w planowaniu np. zaplanowano przebieg drogi S8 przez obszary chronione w Puszczy Augustowskiej a w województwie łódzkim Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) w swojej decyzji odwoływała się do terenów objętych programem Natura 2000, które nie istnieją! [3, s. 2] Nie jest też dobrze na etapie już samej realizacji np. budując autostradę A2 jej pasy na granicy województw łódzkiego i wielkopolskiego nie zeszły się a różnica wynosiła aż 6 km. Można mieć także bardzo dużo zastrzeżeń do jakości wykonanych dróg Jednakże największym zagrożeniem jest niespodziewana i nie poparta rzetelnymi argumentami merytorycznymi planowana zmiana przebiegu kluczowej dla rozwoju regionu łódzkiego trasy szybkiego ruchu S8. Proponowany przez GDDKiA tzw. wariant południowy ma przebiegać śladem obecnie istniejącej bezpłatnej drogi krajowej DK8. aktualnie obowiązujący w dokumentach prawnych przebieg trasy S8 proponowany przez GDDKiA w komunikacie z tzw. wariant południowy przebiegu trasy S8 linia prosta łącząca: Wrocław, Łódź i Warszawę Rys. 2. Wariant obowiązujący północny i proponowany przez GDDKiA - południowy Źródło: opracowanie własne na podstawie mapy zamieszczonej w Wikipedia.

11 W wyniku planowanego przez GDDKiA wariantu południowego region łódzki poniesie m.in.: następujące straty: nie powstanie droga ekspresowa S14 co spowoduje ograniczenie rozwoju lub nawet upadek lotniska im. Władysława Reymonta w Łodzi, nie powstanie lotnisko w Łasku i terminal kolejowy w Karsznicach, przedsiębiorstwa z następujących miast: Wieluń, Bełchatów i Piotrków Trybunalski nie będą miały szansy znaleźć się w zasięgu oddziaływania węzłów komunikacyjnych w Łasku i Karsznicach (bo węzły te nie powstaną), nie powstanie droga szybkiego ruchu S74 pozwalająca znaleźć się w zasięgu oddziaływania aglomeracji łódzkiej i węzłów komunikacyjnych Tomaszowa Mazowieckiego, w wyniku poprowadzenia drogi ekspresowej śladem istniejącej trasy DK8 nastąpi odizolowanie lub zburzenie istniejących przy niej przedsiębiorstw zajmujących się gastronomią, hotelarstwem i innymi usługami (firmy w okolicach Wielunia, Bełchatowa, Piotrkowa Trybunalskiego i Tomaszowa Mazowieckiego), nastąpi upadek olbrzymich targowisk istniejących dziś m.in. w okolicach Tuszyna i Rzgowa co w dalszej konsekwencji spowoduje bankructwo producentów głównie odzieży a następnie ich dostawców, itd. Gdyby zrealizowano południowy wariant drogi szybkiego ruchu S8, przedsiębiorstwa regionu łódzkiego poniosłyby olbrzymie straty a przede wszystkim straciłyby możliwość bardzo intensywnego rozwoju związanego z dogodnym położeniem. W tej sytuacji w skali makro żaden polski region nie będzie w stanie skutecznie konkurować np. z doskonale zorganizowanym regionem skupionym wokół olbrzymiego ringu autostradowego Berlina (Berliner Ring - "pierścień berliński"). Nic dziwnego, że te zamiary GDDKiA spotkały się z olbrzymią falą protestów i żądaniem zrealizowania istniejących planów zgodnych z aktualnymi rozporządzeniami Rady Ministrów. Działania te podjęli zarówno mieszkańcy jak i samorządy terenów leżących wzdłuż wariantu północnego jak i wariantu południowego np. Tomaszowa Mazowieckiego [4, s. 1] Podsumowanie Istniejące plany w zakresie rozwoju infrastruktury makrologistyki dla regionu łódzkiego i automatycznie dla aglomeracji łódzkiej są bardzo korzystne. W obecnych warunkach bardzo dynamicznej gospodarki rozwój przedsiębiorstw zarówno tych, które już dziś można określić jako duże i tych, które dużymi mogą się stać w przyszłości dzięki sprzyjającemu ich rozwojowi otoczeniu byłby bardzo szybki. Niestety istnieją także zagrożenia w obszarze infrastruktury makrologistyki. Do nich na pewno będą należały opóźnienia w planowanych zakończeniach prac

12 nad poszczególnymi elementami tej infrastruktury. Jednak najbardziej groźne dla rozwoju całego regionu jest planowana przez GDDKiA zmiana kluczowej w całym układzie komunikacyjnym drogi szybkiego ruchu S8. Aktualnie są bardzo potrzebne i są podejmowane wszystkie możliwe działania mające na celu nie dopuszczenie do tej tragicznej w skutkach dla przedsiębiorstw zmiany. 44 Literatura [1] Abt S.: Systemy logistyczne w gospodarowaniu. Teoria i praktyka logistyki, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1997 [2] Biuro Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego, Studium trasowania drogi ekspresowej S8. Synteza, Łódź czerwiec 2004 r. [3] GDDKiA, Komunikat z dn [4] Rada Powiatu w Tomaszowie Mazowieckim, Uchwała Nr IX/79/2007 z dn [5] Chaberek M.: Makro i mikroekonomiczne aspekty wsparcia logistycznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002 [6] Kapusta F.: Zarządzanie działaniami logistycznymi, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Bankowości, Poznań Wrocław 2006 [7] Coyle J.J., Bardi E.J., Langley Jr.: Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2002 [8] Marszałek S.: Ekonomika, organizacja i zarządzanie w transporcie, Wydawnictwo Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania w Katowicach, Katowice 2001 [9] Mindur L. [red.]: Współczesne technologie transportowe, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2004