Prowincja hydrogeologiczna nizinna. Pasma zbiorników czwartorzędowych Subniecki i subzbiorniki

Transkrypt

1 Prowincja hydrogeologiczna nizinna Pasma zbiorników czwartorzędowych Subniecki i subzbiorniki

2 Cz.2 Subniecki i subzbiorniki 1. Podstawa regionalizacji wg Kleczkowskiego: 2. Typowe cechy budowy subniecek i subzbiorników 3. Warunki zasilania przepływu i drenaŝu. 4. Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) i ich ochrona. 5. Parametry hydrogeologiczne ośrodka hydrogeologicznego 6. Jakość wód podziemnych.

3 Podstawa regionalizacji wg Kleczkowskiego: rdzeń tych słów (niecka, zbiornik) wynika z formy występowania tych struktur, przedrostek sub wynika z dwu przyczyn: struktury te są połoŝone pod pokrywą czwartorzędu czyli poniŝej, struktury te posiadają zazwyczaj duŝo niŝszy moduł zasobów dyspozycyjnych od nadległych zbiorników czwartorzędowych.

4 Podstawa regionalizacji wg Kleczkowskiego: Zasilanie subniecek i subzbiorników odbywa się zazwyczaj drogą pośrednią przez czwartorzęd, a obszary zasilania są ograniczone: wychodnie, wychodnie pod czwartorzęd, okna hydrogeologiczne itp. W pozostałych obszarach izolowanych utworami słabo przepuszczalnymi ocenia się, Ŝe następuje wprawdzie przesiąkanie wód, ale jego intensywność jest niezbyt duŝa.

5 Wydzielone struktury hydrogeologiczne Wydzielono ogółem 5 subniecek trzeciorzędowych, 1 subnieckę kredową 4 subzbiorniki trzeciorzędowe i 1 jurajskotrzeciorzędowy.

6 Wydzielone struktury hydrogeologiczne Subniecki trzeciorzędowe: Subniecka warszawska, SNWa Subniecka poznańska, SNP Subniecka wrocławska SNWr Subniecka kędzierzyńsko-głubczycka SNG-SNK Subniecka kredowa: Subniecka gdańska SNG

7 Wydzielone struktury hydrogeologiczne Subzbiorniki trzeciorzędowe: Subzbiornik Warmia SZW Subzbiornik Podlasie SZPo Subzbiornik Staszów SZS Subzbiornik Bogucice SZB Subzbiornik jurajsko-trzeciorzędowy: Subzbiornik pomorski SZP

8 Model konceptualn y zasobów wód podziemnyc h w Polsce (wykresy słupkowe procent zasobów dyspozycyjnych w głównych piętrach wodonośnych

9 Subniecka gdańska Regionalizacja zwykłych wód podziemnych Polski wg A. Kleczkowskiego Subzbiornik pomorze Subniecka poznańska Subzbiornik warmia Subniecka warszawska Prowincje hydrogeologiczne: Subzbiornik podlasie -prowincja nizinna -subniecki i subzbiorniki Subniecka wrocławska Subniecka kędzierzyńsko - głubczycka Subzbiornik Bogucice Subzbiornik Staszów

10 Subniecka warszawska

11 Subniecka poznańska

12 Subniecka poznańska 2

13 Subniecka wrocławska

14 Subniecka kędzierzyńsko-głubczycka

15 3.Warunki zasilania przepływu i drenaŝu Subniecka gdańska

16 Czas przebywania (wiek) wód w utworach kredowych w rejonie Gdańska 1 - punkty poboru próbek wody 2 - izochrony, wiek wody w tys. lat 3 - zasięg wód glacjalnych

17 Rys.3 Przykład strefowości hydrogeochemicznej i hydrodynamicznej w Subzbiorniku Bogucice (SZB)

18 Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) i ich ochrona.

19 Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) i ich ochrona. Na obszarze subniecek i subzbiorników wydzielono 16 GZWP, które czasem obejmują całość wydzielonych struktur, a czasem wydzielone ich fragmenty. Jeden kredowy (GZWP 111 subniecka gdańska) 15 trzeciorzędowych : o 4 w subniecce poznańskiej i na jej obrzeŝu; o 6 w subniecce wrocławskiej, o subnieckę warszawską oraz 2 GZWP na jej obrzeŝu o 2 GZWP w paśmie przedkarpackim. W sumie GZWP tego typu zajmują powierzchnię km 2, przy czym największy GZWP 215 subniecka warszawska obejmuje km 2

20 4.Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) i ich ochrona. Moduły zasobów dyspozycyjnych są generalnie niskie. Średni moduł zasobowy wszystkich GZWP tego typu wynosi 0.2 l/s/km 2, a bez SNWa 0.73 l/s/km 2. PrzewaŜnie moduły dla poszczególnych GZWP mieszczą się w granicach l/s/km 2. W SNWa jako całości moduł jest bardzo niski 0.06, a w jej centralnej części (GZWP 215a) jest nieco wyŝszy i wynosi 0.1 l/s/km 2.

21 4.Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) i ich ochrona. Warunki ochrony GZWP w subzbiornikach i subnieckach są na ogół dobre ze względu na izolującą rolę nadkładu tych struktur. Mimo tego tylko w pięciu przypadkach (GZWP nr 111, 127, 143, 146, 205) nie zaprojektowano obszarów ochronnych. Konieczność ustanowienia obszarów ochronnych wynika z moŝliwości kontaktów GZWP z powierzchnią przez wychodnie i okna hydrogeologiczne. Powierzchnia obszarów ochronnych stanowi 12.1 % powierzchni subzbiorników i subniecek

22 5. Parametry hydrogeologiczne ośrodka hydrogeologicznego Subniecka warszawska, SNWa związana jest z wodami podziemnymi w piaszczystych utworach oligocenu i miocenu podścielonych przewaŝnie marglistymi utworami kredowymi i izolowana od góry na większości obszaru iłami plioceńskimi. MiąŜszość warstw wodonośnych waha się od kilkunastu do 80m w poziomie oligoceńskim i od ok. 2 do 35 m w poziomie mioceńskim. Współczynniki filtracji piasków oligoceńskich są nieco wyŝsze niŝ utworów mioceńskich i wynoszą od około 10-5 m/s do m/s, średnio ok m/s (ok.10 m/d). Dla poziomu mioceńskiego wahają się w granicach od 10-6 m/s do m/s, przeciętnie około m/s..

23 5. Parametry hydrogeologiczne ośrodka hydrogeologicznego Subniecka warszawska c.d. Przewodność zazwyczaj średnia i wysoka wg klasyfikacji Krasnego najczęściej w przedziale m 2 /d (ok.1-50 m 2 /h). Środowisko hydrogeologiczne jest zazwyczaj słabo lub średnio zróŝnicowane (klasa b i c). Potencjalne wydatki studzien kształtują się najczęściej na poziomie rzędu 10 do ok. 75 m 3 /h.

24 5. Parametry hydrogeologiczne ośrodka hydrogeologicznego Subniecka kędzierzyńsko-głubczycka SNG-SNK zawiera jeden GZWP332 w piaszczystych utworach trzeciorzędu (sarmat) łączący się z czwartorzędowym poziomem dolin kopalnych. Razem tworzą one wspólny zbiornik wód podziemnych. Piaszczyste utwory wodonośne sarmatu o miąŝszości rzędu m są od góry izolowane ilasto-pylastymi utworami trzeciorzędowymi o miąŝszości rosnącej ku centrum subniecki. W centrum spągowy poziom doliny kopalnej o miąŝszości utworów piaszczysto- Ŝwirowych od 5 do 30 m jest od góry izolowany glinami czwartorzędowymi w których zdarzają się okna hydrogeologiczne.

25 Subniecka kędzierzyńsko-głubczycka

26 5. Parametry hydrogeologiczne ośrodka hydrogeologicznego Subniecka kędzierzyńsko-głubczycka c.d. Współczynnik filtracji utworów piaszczystych sarmatu jest rzędu od 10-5 m/s do 10-4 m/s, przeciętnie około m/s.. Przewodność zazwyczaj wysoka wg klasyfikacji Krasnego najczęściej w przedziale m 2 /d (ok.4-50 m 2 /h). Środowisko hydrogeologiczne jest zazwyczaj słabo lub średnio zróŝnicowane (klasa b i c). Potencjalne wydatki studzien kształtują się najczęściej na poziomie rzędu kilkunastu do ok. 100 m 3 /h.

27 5. Parametry hydrogeologiczne ośrodka hydrogeologicznego KLASA WODOPRZEWODNOŚCI V (bardzo niska) IV (niska) III (średnia) II (wysoka) I (bardzo wysoka) x + 2s 98 x + 1s x x 1s T = 240 m 2 /d Prawdopodobieństwo [%] x 2s Indeks Y q [l/s/m] T [m 2 /d] 14. Zmienność wydajności jednostkowej studni oraz przewodności w GZWP Subniecka Kędzierzyńsko-Głubczycka

28 6. Jakość wód podziemnych Rys.2. Przedziały stęŝeń składników głównych (a) oraz mikroelementów (b) w wodach sarmackiego poziomu wodonośnego subniecki kędzierzyńskogłubczyckiej (GZWP 332).