ZARZĄDZANIE STANEM I JAKOŚCIĄ WÓD PODZIEMNYCH NA TERENIE GDAŃSKA

Transkrypt

1 ZARZĄDZANIE STANEM I JAKOŚCIĄ WÓD PODZIEMNYCH NA TERENIE GDAŃSKA dr Mirosław Lidzbarski Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy

2 Zarządzanie zasobami wodnymi zakres, kompetencje Zarządzanie zasobami wodnymi na obszarze Polski należy rozpatrywać jako zarządzanie jakością i ilością wód powierzchniowych i podziemnych oraz jako zarządzanie majątkiem państwowym i publicznym. Zarządzanie zasobami wodnymi służy zaspokajaniu potrzeb ludności, gospodarki, ochronie wód i środowiska Zwłaszcza w zakresie: 1) zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności; 2) ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz niewłaściwą lub nadmierną eksploatacją; 3) utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych; 4) ochrony przed powodzią oraz suszą; 5) Zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu; 6) zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją; 7) tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego wykorzystania wód. (Art Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.3; Dz.U poz. 850). Zadania te są w kompetencji administracji rządowej i samorządowej oraz innych instytucji, w tym, m.in: Starosta Prezydent Burmistrz Wójt zarządy melioracji i urządzeń wodnych związki gminne spółki miejskie zakłady komunalne wodociągi

3 Zarządzanie zasobami wodnymi w Gdańsku w odniesieniu do wód podziemnych instytucje, instrumenty, narzędzia Urząd Marszałkowski Geolog Wojewódzki Ministerstwo Środowiska Główny Geolog Kraju Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku Prezydent Miasta Gdańska Gdańska Infrastruktura Wodociągowo Kanalizacyjna Sp. z o.o. Saur Neptun Gdańsk SA Gdańskie Melioracje Sp. z o.o. ustalanie zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych na obszarach bilansowych ustalanie zasobów eksploatacyjnych ujęć wód podziemnych zapewnienie ochrony wód wnioskowanie i ustanawianie stref ochronnych ujęć prowadzenie monitoringu stanu wód podziemnych bilansowanie zasobów i poboru prowadzenie monitoringu stanu chemicznego ocena jakości, ochrona wód Zarządzanie zasobami wodnymi na terenie Gdańska jest realizowane przez Gdańską Infrastrukturę Wodociągowo Kanalizacyjną Sp. z o.o. (GIWK) przy pomocy Saur Neptun Gdańsk (SNG). W odniesieniu do wód podziemnych obejmuje ono m.in. monitorowanie stanu ilościowego i chemicznego w oparciu o system otworów obserwacyjnych i studni na ujęciach komunalnych oraz utrzymywanie stref ochronnych wokół tych ujęć.

4 Gdański system wodonośny poziomy wodonośne, obieg wody, ujęcia

5 Gdański system wodonośny poziomy wodonośne w profilu pionowym

6 Gdański system wodonośny poziomy wodonośne w profilu pionowym

7 Zintegrowany system monitorowania wód podziemnych sieci monitoringowe, lokalizacji punktów badawczych Sieci obserwacyjne stan przed integracją sieci osłonowe ujęć komunalnych studnie ujęć komunalnych monitoring krajowy PSH, monitoring regionalny WIOŚ ujęcia i sieci zakładowe: np. Rafineria, EC, składowiska, oczyszczalnia, Fosfogipsy, inne

8 Zarządzanie zasobami wodnymi w Gdańsku organizacja, etapy prac, planowanie ańska Infrastruktura odociągowo Kanalizacyjna Sp. z o.o. Saur Neptun Gdańsk SA acje naukowe warunkowań o prawnych wania zasobami i w Gdańsku Organizacja monitoringów osłonowych budowa otworów obserwacyjnych (piezometrów) Badania stanu chemicznego wód podziemnych w studniach ujęć komunalnych Monitoring osłonowy ujęć komunalnych pomiary zwierciadła wody, badania jakości wód Zintegrowany system monitorowania wód podziemnych Ocena stanu dynamiki (zasobów) i jakości wód podziemnych na terenie Gdańska acowanie koncepcji growanego systemu wania wód podziemnych Diagnoza stanu zasobów i jakości wód podziemnych Zorganizowanie systemu stałej kontroli i weryfikacji zasobów wody Szczegółowe badania stanu wód podziemnych w wybranych rejonach

9 Zintegrowany system monitorowania wód podziemnych założenia, struktura infiltracja antropopresja eksploatacja ujęć silanie Stan chemiczny wód - jakość Zasoby eksploatacja - stan rezerw odwodnienia drenaże wody morskie wody zmineralizowane anomalie hydrochem. (F) kształtujące stan wód podziemnych ropogeniczne ód morskich eralizowane i anomalie hydrochemiczne ja wód podziemnych, odwodnienia asilania bocznego i infiltracji zasoby dyspozycyjne i eksploatacyjne Zakres obserwacji i badań stan chemiczny wód jakość wód stan ilościowy: wielkość eksploatacji, pomiary położenia zwierciadła wód podziemnych Środowiskowa Baza Danych archiwizowanie historycznych i bieżących informacji analiza danych i procesów

10 ane ocena własna) Ocena stanu zasobów wodnych zasoby dyspozycyjne Zasoby wodne w rejonie gdańska zostały ustalone w trakcie badań regionalnych, dokumentujących zasoby dyspozycyjne w odniesieniu do dużych jednostek bilansowych: Żuławy Wiślane, Strefa krawędziowa Pojezierza Kaszubskiego i Subniecka Gdańska (wody kredowe). W trakcie prac dokumentacyjnych nie przyporządkowano określonych zasobów wodnych dla ujęć miejskich. Poniżej przedstawia się szacunek wód pozostających do dyspozycji Gdańska. Poziomy wodon. Taras Nadmorski Żuławy Gdańskie Strefa Krawędziowa Razem Qm, Qpl h Q Mlub M Cr Suma zasobów Ilość zasobów dyspozycyjnych możliwa do wykorzystania przez ujęcia miejskie Gdańska (m 3 /h).

11 Ocena stanu zasobów wodnych zasoby eksploatacyjne ujęć komunalnych Lipce [Q] Lipce [Cr] Osowa [Q] Rębiechowo [Q] Smęgorzyno [Q] Klukowo [Q] Dolina Radości [Q] c [Cr] o [Cr] Złota Karczma [Q] Kiełpinek [Q] Jasień [Q]

12 Ocena stanu zasobów wodnych jakość wód podziemnych

13 Szczegółowe badania stanu chemicznego wód podziemnych planowanie prac Strefy poboru próbek w obszarach badawczych Obszar A Obszar B Obszar C OB S, P OB S, P I OB S, P Razem grunty Obszar B wody powierz wody podz. 1 strefa wody podz. 2 strefa wody podz. 3 strefa Razem Obszar A

14 Szczegółowe badania stanu chemicznego wód podziemnych zakres prac i badań Pobór próbek wody i gruntu Przed badaniami zmierzono głębokość zwierciadła wody i głębokość otworu oraz przeprowadzono pompowanie oczyszczające. Próbki gruntu były pobierane z wytypowanych interwałów głębokości w tymczasowych otworach badawczych oraz z rowów melioracyjnych. W trakcie poboru dokonano niezbędnych oznaczeń polowych w zakresie: (ph), przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW), temperatury, zawartości tlenu rozpuszczonego w wodzie. rtnicze tymczasowych otworów badawczych o j głębokości od 4,5 do 46 m łącznie 1314 m. Po ek wody otwory były likwidowane. Łącznie pobrano 197 próbek wody do analiz chemicznych: 120 podczas wiercenia tymczasowych otworów badawczych 69 z istniejących otworów obserwacyjnych i studni zakładowych; 8 z wód powierzchniowych. Ponadto pobrano 13 próbek gruntu na zawartość substancji ropopochodnych. Zakres analiz laboratoryjnych PODSTAWOWE ANALIZY FIZYKOCHEMICZNE, METALE, ANIONY ZWIĄZKI ORGANICZNE

15 ne zasoby wodne Gdańska (w m 3 /h) ach czwartorzędowych 2315 ach miocenu i oligocenu (Tr) 3140 ach kredowych 1700 Razem 7155 Ocena stanu zasobów wodnych wody zanieczyszczone na tle zasobów wodnych dobrej jakości P P L rtorzędowe (Qm, Qpl h) L ński (M) i oligoceński (Ol) wy (K)

16 Zarządzanie zasobami wodnymi w Gdańsku wnioski z badań - rozbudowa systemu ańska Infrastruktura odociągowo Kanalizacyjna Sp. z o.o. Saur Neptun Gdańsk SA Badania stanu chemicznego wód podziemnych w studniach ujęć komunalnych Organizacja monitoringów osłonowych budowa otworów obserwacyjnych (piezometrów) Monitoring osłonowy ujęć komunalnych pomiary zwierciadła wody, badania jakości wód Ocena stanu dynamiki (zasobów) i jakości wód podziemnych na terenie Gdańska acowanie koncepcji growanego systemu wania wód podziemnych Diagnoza stanu zasobów i jakości wód podziemnych Zorganizowanie systemu stałej kontroli i weryfikacji zasobów wody Szczegółowe badania stanu wód podziemnych w wybranych rejonach Rekomendacje wdrożenie i planowanie dalszych prac

17 Podsumowanie i wnioski Podstawą zaopatrzenia Gdańska w wodę na potrzeby komunalne i zakładowe są wody podziemne. Występują one w kilku poziomach wodonośnych powiązanych w spójnym systemie krążenia wód. Uzupełniającą rolę pełnią wody powierzchniowe ujmowane na ujęciu w Straszynie. Najważniejsze zadania związane z zarządzaniem stanem i jakością wód podziemnych na terenie Gdańska spełnia Gdańska Infrastruktura Wodociągowo Kanalizacyjna Sp. z o.o. przy współpracy z Saur Neptun Gdańsk SA. Istotnym elementem zarządzania zasobami wodnymi jest system monitorowania wód podziemnych, zorganizowanie systemu stałej kontroli i weryfikacji zasobów wody oraz ochrona wód za pomocą stref ochronnych. Efektem tych działań jest zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności oraz stała ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem lub niewłaściwą eksploatacją. Zasoby wód podziemnych są wystarczające do zaspokojenia potrzeb komunalnych Gdańska. Istniejące rezerwy umożliwiają zwiększenie poboru wód podziemnych. Tym nie mniej zaleca się utrzymanie ujęcia w Straszynie, jako uzupełniającego i awaryjnego źródło zaopatrzenia Gdańska w wodę. Jakość wód jest dobra i bardzo dobra. Tylko lokalnie stwierdza się podwyższone koncentracje niektórych związków chemicznych, świadczących o presji czynników antropogenicznych. Są one

18