mgr Arkadiusz Łukaszów Zakład Prawa Administracyjnego Instytut Nauk Administracyjnych SFERY INGERENCJI ADMINISTRACJI

Transkrypt

1 mgr Arkadiusz Łukaszów Zakład Prawa Administracyjnego Instytut Nauk Administracyjnych SFERY INGERENCJI ADMINISTRACJI

2 POLICJA ADMINISTRACYJNA Wydaje się, że należy do nich zaliczyć: działanie policji administracyjnej w formach władczych, różne nasilenie władztwa w zależności od działającego podmiotu i przedmiotu ochrony, podejmowanie działania policji administracyjnej opartego na swoistych normach prawnych, częste upoważnienie do ingerencji policyjnej w warunkach luzów decyzyjnych, działanie w sytuacji kolizji chronionych dóbr, bezpośredni lub pośredni sposób kształtowania sytuacji prawnej jednostki.

3 POLICJA ADMINISTRACYJNA W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że nie mamy tutaj na myśli policji jako takiej, bowiem ta należy raczej do sfery prawa karnego. Policja administracja to wszelkie działania administracji mające na celu ochronę porządku i bezpieczeństwa prawnego, tzn. ma gwarantować nienaruszalność dotychczasowego stanu porządku, mienia, i niektórych, poddanych ochronie administracyjnej, dóbr człowieka, innymi słowy policja administracyjna chroni ustalony porządek prawny i reaguje władczo w chwili gdy wykryje jego naruszenia.

4 POLICJA ADMINISTRACYJNA Policja administracja funkcjonuje w administracji w postaci wyodrębnionych organów inspekcji (np. Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Dozór Techniczny, Państwowa Inspekcja Weterynaryjna).

5 REGLAMENTACJA Według A. Chełmońskiego i T. Kocowskiego reglamentacja oznacza różnorodną sferę działalności administracji, której istotą jest ograniczenie w dziedzinie wykorzystania składników procesu wytwarzania, świadczenia usług i obrotu towarowego, swobody działalności podmiotów gospodarujących w imię szeroko pojętego interesu społeczno-ekonomicznego.

6 REGLAMENTACJA Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.

7 REGLAMENTACJA Od swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej istnieją jednak wyjątki. Reglamentacja działalności gospodarczej jest dopuszczalna jednak tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny (art. 22 Konstytucji RP). Wykonywanie określonego rodzaju działalności gospodarczej może zatem wiązać się z uzyskaniem przez przedsiębiorcę koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej.

8 KONCESJE Koncesja jest formą reglamentacji działalności gospodarczej przez państwo. Jest aktem zgody państwa na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej przez danego przedsiębiorcę. Koncesja udzielana jest w pewnym, ściśle określonym zakresie działalności gospodarczej z odrębnych powodów i dla szczególnych celów, co uzasadni specjalny tryb postępowania przy jej przyznawaniu. Koncesja stanowi akt administracyjny, mocą którego państwo upoważnia określony podmiot do prowadzenia działalności gospodarczej objętej wyłącznością (monopolem) lub własnością państwa, przy czym wydanie koncesji odbywa się mocą decyzji administracyjnej.

9 KONCESJE Koncesja jest aktem administracyjnym wydawanym przez organ koncesyjny, który upoważnia koncesjonariusza do prowadzenia ściśle określonej działalności gospodarczej. Koncesję stosuje się w przypadku działalności, która ma szczególne znaczenie ze względu na ważny interes publiczny lub na bezpieczeństwo państwa i obywateli. Innymi słowy, koncesja jest aktem zgody władz publicznych na podjęcie i prowadzenie działalności przez określonego przedsiębiorcę. Jej forma jest bardzo zbliżona do pozwolenia, z tym że koncesja udzielana jest tylko w pewnym zakresie działalności gospodarczej. Co ważne, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji następuje w drodze decyzji organu właściwego, czyli ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. Koncesji udziela się na czas określony, nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat, chyba, że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy.

10 KONCESJE Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w następującym zakresie:

11 KONCESJE 1. Broń 2. Górnictwo 3. Ochrona osób i mienia 4. Paliwa 5. RTV 6. Przewozy lotnicze 7. Prowadzenia kasyna gry

12 ZEZWOLENIA Pod pojęciem zezwolenia należy rozumieć uprawnienie do wykonywania oznaczonej działalności w sposób zgodny z prawem. Organ zezwalający nie może odmówić wydania zezwolenia na podjęcie i wykonywanie określonej działalności gospodarczej, jeśli przedsiębiorca spełnia wymogi określone przepisami prawa. Zezwolenie nie nadaje przedsiębiorcy nowych praw, a jedynie konkretyzuje je pod względem podmiotowym.

13 ZEZWOLENIA Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w następującym zakresie:

14 ZEZWOLENIA Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w następującym zakresie: 1. Alkohol (sprzedaż) 2. Apteka 3. Działalność związana z promieniowaniem jonizującym 4. Cła 5. Lasy 6. Narkotyki 7. GMO 8. Finanse ( działalność ubezpieczeniowa, banki, giełdy towarowe, działalność brokerska) 9. Hazard gry losowe, zakłady wzajemne 10. Pasze 11. Poczta 12. Ryby 13. Przyrządy pomiarowe 14. Śmieci 15. Tablice rejestracyjne 16. Transport (lotniczy i drogowy)

15 KONCESJA A ZEZWOLENIE Zezwolenie jest aktem różniącym się od koncesji, a do podstawowych różnic między tymi aktami prawnymi należą: 1) zezwolenie nie oznacza rezygnacji państwa z monopolu i najczęściej nie dotyczy działalności objętej monopolem. Odwrotnie jest w przypadku koncesji; 2) zezwolenia nie dotyczą dziedzin działalności gospodarczej objętych koncesjami; 3) zezwolenia są wydawane w wyniku sprawdzenia możliwości wykonywania działalności gospodarczej przez danego przedsiębiorcę, który spełnia określone prawem warunki wykonywania tej działalności. W koncesji występuje dodatkowo element uznaniowości; 4) niezależnie od przyjętej nazwy zezwolenia są decyzjami administracyjnymi i podlegają ochronie oraz wzruszeniu według zasad przyjętych w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego; 5) zezwolenia mają charakter decyzji związanej, 6) udzielenie zezwolenia następuje w trybie postępowania administracyjnego bez istotnych modyfikacji; 7) wydanie zezwolenia na wykonywanie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wiąże się przede wszystkim z wyrażeniem zgody na utworzenie w sensie prawnym pewnej organizacji, za pomocą której można prowadzić działalność objętą zezwoleniem; 8) o zezwolenie mogą ubiegać się również podmioty państwowe, co nie jest możliwe w przypadku koncesji.

16 KONCESJA A ZEZWOLENIE Analizując różnice między koncesją a zezwoleniem należy pamiętać, że najprostszym kryterium odróżniającym zezwolenie od koncesji jest wskazanie katalogu działalności gospodarczych, które wymagają zezwolenia.

17 LICENCJA Licencjonowane są następujące przedmioty działalności: 1. Praca (agencja zatrudnienia) 2. Transport (przewóz osób, taksówka osobowa, transport kolejowy)

18 Należy też wspomnieć, że niektóre zawody wymagają odpowiedniego wykształcenia, wpisu na listę podmiotów uprawnionych do wykonywania określonego zawodu itp.: o adwokat, o biegły rewident, odoradca podatkowy, o radca prawny, o notariusz.

19 ZGODY Uzyskania zgody wymaga: prowadzenie systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w zakresie określonym w przepisach ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. Nr 123, poz. 1351, z późn. zm.).

20 DZIAŁALNOŚĆ REGULOWANA Działalność regulowana, obok koncesji i zezwoleń jest jednym ze sposobów reglamentacji działalności gospodarczej. Określa ona najmniej uciążliwe dla przedsiębiorców obowiązki i ograniczenia. O tym, czy dany rodzaj działalności gospodarczej jest działalnością regulowaną stanowią przepisy regulujące tego rodzaju działalność gospodarczą.

21 DZIAŁALNOŚĆ REGULOWANA Działalność regulowana polega na zastąpieniu zezwoleń na prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wpisem do odpowiedniego rejestru. Wpis ten następuje po złożeniu przezprzedsiębiorcę pisemnego oświadczenia, iż spełnia warunki do wykonywania tej działalności. Oświadczenie to przedsiębiorca składa w organie ewidencyjnym lub prowadzącemu rejestr. W zakresie niektórych rodzajów działalności ustawodawca stanął więc na stanowisku, że to przedsiębiorca jest odpowiedzialny za prowadzenie działalności zgodnie z obowiązującymi normami, toteż wystarcza jego oświadczenie w tym zakresie. Z kolei organowi prowadzącemu rejestr działalności regulowanej przysługują uprawnienia kontrolne.

22 DZIAŁALNOŚĆ REGULOWANA Do działalności regulowanych należą: 1. Alkohol (wyrób i rozlew) 2. Archiwa 3. Obrót środkami ochrony roślin 4. Detektywi 5. Składy towarowe 6. Hazard 7. Lekarze 8. Nasiona (obrót materiałem siewnym) 9. Ośrodki szkolenia kierowców 10. Paliwa (wytwarzanie i magazynowanie) 11. Pielęgniarki 12. Stacja kontroli pojazdów 13. Telekomunikacja 14. Turystyka 15. Waluty (działalność kantorowa)

23 ŚWIADCZENIA MATERIALNE Sfera trzecia obejmuje działania polegające na zapewnieniu materialnych warunków życia w społeczeństwie. Dotyczy to ingerencji administracji w dziedzinach, które zwykle pozostawione są indywidualnej inicjatywie jednostek (np. zapewnienie mieszkania), jak i w dziedzinach, które zazwyczaj pozostawione są zorganizowaniu przez administrację publiczną (np. ubezpieczenie społeczne). Z punktu widzenia społecznego sfera ta jest newralgiczna, z punktu widzenia państwa uzależniona jest od faktycznych zasobów państwa, od treści prawa i prowadzonej polityki.

24 ŚWIADCZENIA NIEMATERIALNE Sfera czwarta obejmuje działania polegające na regulacji niematerialnych warunków życia w społeczeństwie, czyli regulacji poddanych prawu administracyjnemu. Realizacja tego prawa odbywa się głownie przez wydanie decyzji administracyjnych (np. przyjęcie chorego do szpitala), ale może też wynikać z treści samego prawa (np. realizacja obowiązku szkolnego). Administracja zmuszona jest do realizacji prawa, wydanie decyzji administracyjnej wiąże się z dwoma rodzajami sytuacji: sytuacje, w których administracja musi wydać decyzję pozytywną w razie zaistnienia przewidzianych prawem okoliczności(np. zarejestrować urodzone dziecko, zarejestrować jako osobę bezrobotną), -sytuacje, w których administracja może tylko wydać decyzję pozytywną (np. umieszczenie w domu opieki).

25 ZAKAZ INGERENCJI Polegająca na zakazie ingerencji administracji może być osadzona na tych postanowieniach konstytucji, które nie dopuszczają żadnego wyjątku lub dopuszczany wyjątek określają dokładnie. Wyodrębniamy dziedziny prawa administracyjnego. Ustawy z zakresu dziedzin prawa administracyjnego materialnego zawierają nie tylko przepisy z prawa administracyjnego ale przepisy ustrojowe i procesowe np. ustawa o szkolnictwie wyższym, ustawa o samorządzie gminnym.

26 ADMINISTRACJA REGULACYJNA Podstawową funkcją administracyjnych działań regulujących jest ochrona i wspieranie rynku, które mają zapewnić związane z nim wartości (efektywność, innowacyjność, wybór, wolność i równość, a także dostępność, przystępność oraz pożądaną jakość określonych i niezbędnych dla funkcjonowania spo łeczeństwa i gospodarki świadczeń). Oznacza to, że każda administracyjna re gulacja rynku musi mieć bardzo poważne uzasadnienie. Najogólniej można po wiedzieć, że regulacja rynku ma dwojakie cele: po pierwsze ekonomiczne (w tym przypadku chodzi o dokonanie korekty źle funkcjonującego rynku w celu zapewnienia jego efektywności) i po drugie pozaekonomiczne (w tym przypadku chodzi o taką korektę rynku, która ma zapewnić sprawiedliwość społecznego porządku).

27 ADMINISTRACJA REGULACYJNA W Polsce są to obecnie Prezes Urzędu Ko munikacji Elektronicznej, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego i Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Organy te mają status centralnych organów administracji rządowej (chociaż w porównaniu z innymi centralnymi organami administracji rządowej charakteryzują się pew ną niezależnością wobec naczelnych organów administracji rządowej, co ma zapewnić ich oddzielenie od bieżących wpływów i interesów politycznych), ale pamiętać należy, że dyrektywy wspólnotowe nie narzuciły państwom człon kowskim ani formy organizacyjno prawnej, ani składu tych organów.