KIERUNKI ROZWOJU HUTNICTWA MIEDZI W POLSCE

Transkrypt

1 JERZY DOBRZANSKI WŁODZIMIERZ KOŹMIŃSKI JERZY STEC Rudy Metale R nr 12 UKD (438)"313":669.3(438) "313" :65.016: KIERUNKI ROZWOJU HUTNICTWA MIEDZI W POLSCE Hutnictwo miedzi KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. osiągnęło wysoki poziom ilościowo-jakościowy produkcji. Jest w trakcie wytyczania swojego dalszego rozwoju. W artykule przedstawiono aktualny stan hutnictwa KGHM jako ogniwa w długiej historii światowego hutnictwa miedzi- Przedstawiono warunki funkcjonowania hutniczej części KGHM, drogę jej rozwoju, oddziaływanie na środowisko naturalne, uwarunkowania ekonomiczne. Przedstawiono dodatnie i ujemne uwarunkowania działalności polskich hut w porównaniu z sytuacją hut zagranicznych. Stwierdzono, że wysokie i stale rosnące koszty energii elektrycznej w Polsce są zdecydowanie wyższe niż energia wykorzystywana przez inne europejskie, i nie tylko europejskie, huty. Korzystniej rzutuje na sytuację koszt pracy, gdzie relatywnie niska wydajność kompensowana jest jeszcze ciągle niższym poziomem płac. Na tym tle omówiono glówne aspekty modernizacji hutnictwa miedzi KGHM, koncentrując się przede wszystkim na zmianach technologii ogniowej przeróbki koncentratów, jej skali oraz skutkach tego przedsięwzięcia w ujęciu technicznym i ekonomicznym. Podstawowymi elementami modernizacji hutnictwa miedzi KGHM PM S.A. będzie przeobrażenie Huty Miedzi LEGNICA z zakładu surowcowego w obiekt przerobu złomów, zaprzestanie stosowania w Hucie Miedzi GŁOGÓW przetopu koncentratów w piecach szybowych i zastosowanie w ich miejsce drugiego (obok już istniejącego) jednostadialnego pieca zawiesinowego Outokumpu z jednoczesnym powiększeniem zdolności produkcyjnych zmodernizowanego kompleksu do 350 tyś. ton miedzi rocznie. Wyzwaniem organizacyjnym planowanej modernizacji jest konieczność dokonania zamiany technologii z marszu ", czyli zrealizowanie kompleksu nowego pieca zawiesinowego w obrębie infrastruktury funkcjonujących pieców szybowych z wykorzystaniem części rafinacyjnej obecnie stosowanego ciągu produkcyjnego. Modernizacja hut według przedstawionych koncepcji spowoduje wzrost kosztu przerobu w HM GŁOGÓW i radykalny spadek w HM LEGNICA w skali pozwalającej odnotować korzyści dla całego hutnictwa KGHM. Skala tej obniżki szacowana jest na poziomie kilkunastu procent i chociaż jest relatywnie niewielka, to jednak brak przesłanek do osiągnięcia podobnej redukcji kosztów innymi metodami. Zaznaczyć należy, że modernizacja technologii pociągnie za sobą dalsze zmiany i ulepszenia, w tym organizacyjne, których efekty powinny co najmniej dorównać efektywności usprawnień technicznych. W efekcie należy spodziewać się stworzenia kompleksu hutniczego zachowującego dobrą pozycję konkurencyjną na najbliższe dziesięć-dwadzieścia lat. Słowa kluczowe: hutnictwo miedzi, zmiany technologiczne, rozwój hutnictwa miedzi, polska miedź COPPER SMELTING IN POLANO FURTHER DEVELOPMENTS Copper Smelting in KGHM POLSKA MIEDŹ SA has already reached a high production as well as ąuality standards. The industry is in the course offormulation ofitsfurther development. The paper deals with the actual state ofcopper smelting in KGHM being the part ofa long history ofcopper smelting in the world. The actual operating realities have been presented, the development ofoperations, environmental protection standards as well as economic issues. Positive and negative factors influencing operations of Polish smelters and refineries when comparing to smelters and refineries in the world have been indicated. It has been shown that already high electrical energyprices arę getting higher and higher when related to electricity prices ofeuropean copper producers. Labour costs arę still cheaper, compensating to some extent lower labour efficiencies. The above mentioned background has been used to outline main aspects ofplanned modernization ofcopper smelting which in principle is the modernization of concentrate smelting, its scalę as well its both economic and technical outcomes. A major part ofthe planned modernization will be the transformation of Legnica Copper Smelterfrom a concentrate smelting unit to copper scrap smelter and refinery and elimination of shaft furnaces in Głogów l Copper Smelter and replacing them with Outokumpu direct to blister flash furnace (similar to the already existing and operating Głogów II complex) raising its production capacity to tones of blister copper per annum. The organizational challenge ofplanned modernization will be the necessity ofdoing it in the run " i.e. erecting a new complex within the existing operational infrastructure of shaft furnaces and utilizing the existingfire refining complex. Such modernization will raise smelting costs in Glogów Copper Smelter but at the same time will radically lower costs in Legnica Smelter with economic benefitsfor the whole copper smelting industry in KGHM. Whereas the scalę ofsuch drop in treatment costs will not be spectacular it will by far be the best solution ofany other options considered. It must be pointed out that modernization oftechnology will create further changes and improvements, also organizational, the outcome of which should at least be eąual to technical benefits. As a result one can expect the creation ofcopper smelting complex with the competitive edgefor the next ten to twenty years. Keywords: copper metallurgy, technological changes, development ofcopper metallurgy, Polish copper Ini. Jerzy Dobrzański. mgr ini Włodzimierz Koźmiński. mgr ini Jerzy Stec Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi POLSKA MIEDŹ S.A.. Lubin. 665

2 Wstęp Miedź jest jednym z metali o najdłuższej historii otrzymywania. Praktyka produkcji tego metalu sięga nawet ósmego tysiąclecia p.n.e. [1]. Ślady dobrze rozwiniętego hutnictwa miedzi z czwartego tysiąclecia p.n.e. znaleziono w Egipcie, Mezopotamii i Chinach. W Europie miedź zaczęto otrzymywać dopiero w połowie pierwszego tysiąclecia n.e.. Można przyjąć, że rozwój hutnictwa miedzi zaczął się w ostatnich stuleciach, praktycznie od rewolucji przemysłowej [2]. Zasadniczy wpływ na rozwój przemysłu miedziowego miały wynalazki elektryczności (1821 r.) oraz flotacji (1901 r.) [1], powodujące wzrost popytu oraz możliwość zaspokojenia tego popytu, poprzez wykorzystanie rud siarczkowych. Początki hutnictwa miedzi na ziemiach polskich datowane są na dwunasty wiek i miały miejsce w Górach Świętokrzyskich [2]. Prymitywne hutnictwo tego regionu przetrwało tam do początku dziewiętnastego stulecia, nie osiągając jednak większego niż lokalne, znaczenia. Piętnasty wiek to początki miedziowego hutnictwa na Dolnym Śląsku w rejonie Złotoryi i w Tatrach w Dolinie Kościeliskiej. Działalność hutnicza przetrwała tam prawie do początku dwudziestego wieku. Podobnie jak na świecie rozwój hutnictwa miedzi na ziemiach polskich, nie licząc dziewiętnastowiecznego epizodu z hutą miedzi w Niewachlowie, nastąpił w dwudziestym wieku, kiedy to powstawały kolejno: rafineria hydrometalurgiczna miedzi w Miedziance k. Kielc, huta miedzi w Poznaniu i huta miedzi w Wizowie k. Bolesławca. Po II wojnie światowej uruchomiono rafinerię miedzi w ZC SZOPIENICE, Hutę Ogniową Miedzi w Trzebini oraz Rafinerię Miedzi we Wrocławiu, przerabiające złom miedzi oraz surowce importowane. W roku 1953 uruchomiono Hutę Miedzi LEGNICA, która w 1959 r. dysponowała już kompletną linią technologiczną do przerobu koncentratów miedzi na miedź elektrolityczną. Zdolność produkcyjna tej huty, wynosząca 12,5 tyś Mg miedzi rocznie korespondowała z ówczesną produkcją koncentratów z kopalń LENA i KONRAD. Odkrycie i rozpoczęcie eksploatacji nowych złóż miedzi w rejonie monokliny przedsudeckiej dało podwaliny do szybkiej i zdecydowanej rozbudowy hutnictwa miedzi w Polsce. Hutnictwo miedzi KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. Hutnictwo KGHM stanowi potężny zespół wytwórczy o zdolności produkcyjnej ponad 550 tyś. ton miedzi elektrolitycznej rocznie w postaci katod, walcówki i wlewków. Jest szóstym producentem miedzi i drugim srebra w świecie. Huty GŁOGÓW (HMG) i LEG- NICA (HML), to zakłady surowcowe produkujące miedź rafinowaną rejestrowaną na Londyńskiej Giełdzie Metali głównie z własnych siarczkowych koncentratów miedzi. Przerób złomów i, sporadycznie, obcych koncentratów, nie przekracza 10 %. Huty wytwarzają w oparciu o trzy ciągi produkcyjne: jeden stanowi HM LEGNICA i dwa HM GŁOGÓW, zwane GŁOGÓW I i GŁOGÓW II. Ciągi HM LEGNICA i HM GŁOGÓW I bazują na technologii pieców szybowych, HM GŁOGÓW II na jednostadialnej technologii zawiesinowej Outokumpu. W skład technologii pieców szybowych wchodzi proces przygotowania wsadu, polegający nabrykietowaniu mieszaniny koncentratu miedzi z lepiszczem wysuszonej do zawartości ok. 4,5 % wody, przetop w piecu z dodatkiem koksu i zawrotowych żużli z otrzymaniem kamienia miedziowego i żużla odpadowego, konwertorowanie kamienia w poziomych konwertorach typu Hoboken, rafinacja ogniowa w piecach obrotowych i elektrorafinacja. W skład technologii pieca zawiesinowego wchodzi przygotowanie wsadu, polegające na suszeniu koncentratu miedzi do wilgotności poniżej 0,3 %, przetop w piecu zawiesinowym z uzyskaniem ok. 70 % miedzi z koncentratu w postaci miedzi blister i pozostałej w postaci żużla poddawanego redukcji w piecu elektrycznym z wydzieleniem stopu Cu-Pb-Fe i żużla odpadowego, konwertorowanie stopu w poziomych konwertorach Hoboken z wydzieleniem miedzi blister, rafinowanie ogniowe miedzi blister w stacjonarnych lub obrotowych piecach rafinacyjnych oraz elektrorafinacja. Huty surowcowe są wyspecjalizowane w przerobie koncentratów o relatywnie niskich zawartościach miedzi, siarki i żelaza, oraz zawierających węgiel, znaczne ilości ołowiu i srebra. Huta Miedzi CEDYNIA jest zakładem przerabiającym katody na walcówkę w oparciu o nowoczesną technologię Contirod. Podstawowe elementy ciągu technologicznego stanowią: piec szybowy Asarco z systemem załadunku katod, piec obrotowy, maszyna odlewnicza Hazalett, nożyca wahadłowa, piętnastoklatkowy blok walcarek, system smarowania, chłodzenia i trawienia, system zwijania, ważenia i pakowania. Ponadto w HM LEGNICA pracuje od lat siedemdziesiątych instalacja do ciągłego odlewania miedzi, produkująca z katod wlewki okrągłe na potrzeby zakładów przerabiających miedź na wyroby rynkowe, na drodze procesów przeróbki plastycznej. Hutnictwo KGHM kompleksowo wykorzystuje przetwarzane surowce, odzyskując poza miedzią inne metale zarówno w postaci wolnej, jak i związków chemicznych. W tym celu obok wymienionych ciągów technologicznych miedzi funkcjonuj ą trzy fabryki kwasu siarkowego, utylizujące dwutlenek siarki z gazów procesowych, Wydział Produkcji Metali Szlachetnych, oddziały produkcji siarczanu niklu i siarczanu miedzi, Wydział Ołowiu. W tablicy l zestawiono produkty i ich ilości wytwarzane w okresie istnienia KGHM. Jak widać z zamieszczonych danych (tabl. 1), produkcja hutnictwa KGHM stale rośnie, wykazując z roku na rok kilkuprocentowe przyrosty. Szczególnie widoczny jest stały wzrost produkcji miedzi Kształtowanie się produkcji hut w okresie istnienia KGHM Production volume of the copper works over a period of KGHM existence Tablica l Table l Rok miedź srebro walcówka ołów Produkcja, Mg/rok selen siarczan miedzi siarczan niklu kwas siarkowy złoto** ** 41** 202* 487* 691* 801* 840* srebro w szlamie anodowym, ** w kilogramach 666

3 rafinowanej, gdzie w latach nastąpił wzrost o ok. 200 tyś. ton. Modernizacja i intensyfikacjaprodukcji prowadzona jest równolegle z działaniami ograniczającymi wpływ działalności produkcyjnej na środowisko. Od 1988 roku wprowadzono podział na inwestycje technologiczne z priorytetem ekologicznym i inwestycje technologiczne z innym priorytetem (często również z efektami ekologicznymi). Dzięki temu huty KGHM spełniają już od lat wymogi standardów ochrony środowiska naturalnego, a poziom emisji dwutlenku siarki, pyłów oraz tlenku węgla są jednymi z najniższych w tej gałęzi przemysłu (rys. 1+3). Proekologiczna polityka przedsiębiorstwa jest kontynuowana, a wydatki na instalacje chroniące środowisko stale znaczne. W samym 2003 r. na modernizację odpylni pieców anodowych i konwertorowych wydano ok. 30 min zł. Koszty przerobu hutnictwa wykazuj ą zróżnicowanie wynikaj ące zarówno z efektu skali produkcji (HM LEGNICA i HM GŁOGÓW I) jak i z różnej technologii i techniki produkcji (HM GŁOGÓW I i HM GŁOGÓW II). Analiza wybranych parametrów przerobu oraz elementów kosztów przerobu koncentratów do miedzi anodowej [3] hutnictwa KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. oraz hutnictwa miedzi w świecie prowadzi do następujących spostrzeżeń: średnia zawartość miedzi w koncentratach przerabianych w hutach świata wyniosła 31,1%, gdy w hutach KGHM tylko 25,5 % (tj. mniej o 5,6 %), l ' Rys. 2. Kształtowanie się emisji SO 2 z poszczególnych hut KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. w ostatnich latach Fig. 2. SO 2 emission in recent years from KGHM Polska Miedź S.A. copper smelters OHML BHMG 1 DHMGII Rys. 1. Kształtowanie się emisji pyłów z poszczególnych hut KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. w ostatnich latach Fig. 1. Dust emission in recent years from KGHM Polska Miedź S.A. copper smelters zużycie nośników energii wyniosło średnio w świecie 13,4 GJ/Mg miedzi, gdy w hutach KGHM 12,4GJ/Mg Cu, jeden zatrudniony w hutach świata wytworzył przeciętnie 478 Mg miedzi, gdy w hutach KGHM 122 Mg. W przypadku rafinerii elektrolitycznych zauważyć można, że: średni wskaźnik odpadów anodowych w rafineriach zagranicznych wyniósł 18 %, gdy w rafineriach KGHM 12,5 %, średnie zużycie energii elektrycznej wyniosło w rafineriach miedzi świata 380 kwh/mg katod, a w rafineriach Polskiej Miedzi 377, jeden zatrudniony wytworzył w świecie (klasyczną technologią) 1090 Mg katod, a w KGHM 969 Mg. Mimo porównywalności fizycznych wskaźników kosztowych przerobu (np. zużycie nośników energii), lokalne warunki cenowe wpływają niekorzystnie na poziom kosztów. Typowym przykładem tego może być koszt energii elektrycznej, która dla KGHM jest najdroższa w porównaniu z wszystkimi pozostałymi producentami miedzi w Europie (rys. 4), korzystnym relatywnie niskie koszty pracy, kompensujące w znacznym stopniu, niższą wydajność produkcji w przeliczeniu na l zatrudnionego [3]. Analiza struktury kosztów przerobu hutniczego oraz elektrorafinacji miedzi prowadzi do wniosku wskazującego na: konkurencyjność hutnictwa KGHM Polska Miedź S.A. w zakresie kosztów zmiennych (podane powyżej niższe średnie zużycie nośników energii na l Mg miedzi anodowej w przypadku części ogniowej" oraz części elektrorafinacyjnej" przerobu, wyższe koszty stałe na jednostkę produkcji w porównaniu do 667

4 1200,- Tablica 2 Zużycie energii na jednostkę produkcji w poszczególnych hutach, GJ/Mg Cu kat Energy consumption per production unit in particular plants, GJ/Mg Cu cath Table 2 Huta HM LEGNICA HM GŁOGÓW I HM GŁOGÓW II Huty KGHM Zużycie energii 10,49 14,11 10,40 12, Rys. 3. Kształtowanie się emisji CO z poszczególnych hut KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. w ostatnich latach Fig. 3. CO emission in recent years from KGHM Polska Miedź S.A. copper smelters hutnictwa światowego czyli, m.in., niższy wskaźnik produkcji na zatrudnionego. Hutnictwo miedzi KGHM POLSKA MIEDŹ S.A., ze względu na swoje zobowiązania socjalne w stosunku do regionu, w którym działa, ma ograniczone możliwości zreorganizowania się w kierunku, w jakim w ostatnim dwudziestoleciu zrobiło to hutnictwo miedzi w świecie. W krajach wysoko uprzemysłowionych branża ta, oprócz zmiany technologii i techniki produkcji, przeprowadziła zmiany organizacyjne, polegające na racjonalizacji zatrudnienia. Zatrudnienie zostało zredukowane w praktyce do stanowisk tylko operacyjnych. Wszelkie służby pomocnicze, niezwiązane bezpośrednio z produkcją, zostały zmniejszone do niezbędnego minimum, a w pewnych przypadkach nawet czynności operacyjne zleca się podwykonawcom. Sytuację tę ilustruje przykład Codelco Corporation (Chile), które podaje [4] następującą strukturę zatrudnienie na dzień 31 grudnia 2003 r.: personel własny , operacyjny kontraktowy oraz inwestycyjny kontraktowy Podany powyżej przykład Codelco może wskazywać na konieczność rozsądnej oceny poziomu zatrudnienia. Należy tutaj także podkreślić ważny element racjonalizacji zatrudnienia, jaki miał miejsce w krajach wysoko uprzemysłowionych. Elementem tym są jednostkowe koszty pracy, wyrażone np. w godzinowej stawce, kilkakrotnie wyższe w tych krajach w porównaniu do Polski. Koszty te spowodowały zmianę techniki elektrorafinacji zastosowanie procesów ISA i Kidd Creek, umożliwiającą drastyczne obniżenie zatrudnienia poprzez daleko idącą automatyzację procesów. Kierunki dalszego rozwoju hutnictwa miedzi KGHM PM S.A. Szwecja Płd. Afryka Hiszpania Kraj Australia Niemcy Polska Japonia Rys. 4. Średnie ceny energii elektrycznej dla hut miedzi w wybranych krajach Fig. 4. Average electricity prices paid by copper smelters in selected countries Nadążanie za konkurencją wymaga od hutnictwa miedzi KGHM ciągłych zmian ukierunkowanych na obniżanie kosztów przerobu i ograniczanie negatywnego wpływu produkcji na środowisko. Rozwój, jaki dokonywał się w ostatnich kilkunastu latach, realizowany metodą ewolucyjną, przyniósł, jak wcześniej przedstawiono, bardzo duży postęp, jednak w chwili obecnej jest on niewystarczający. Hutnictwo KGHM dojrzało do radykalnych zmian porządkujących technologie produkcji i ich organizację. Dyskusje i analizy prowadzone w przedsiębiorstwie koncentrują się na kierunkach umożliwiających wykorzystanie już osiągniętych, często unikatowych doświadczeń w opanowaniu nowych technik produkcji miedzi (jednostadialny proces zawiesinowy) i maksymalizowaniu wykorzystania posiadanych zasobów. W tym kontekście brane są pod uwagę: modemizacjaprodukcji w HM GŁOGÓW I polegająca na zamianie technologii pieców szybowych najednostadialny proces zawiesinowy z jednoczesnym powiększeniem zdolności wytwórczych, konsolidacja hut, dalszy wzrost skali produkcji poprzez poszerzenie bazy surowcowej o złoża leżące poza Polską, inwestowanie w przetwórstwo miedzi. 668

5 Największym i najważniejszym z wymienionych zagadnień, w dużym stopniu determinującym pozostałe, jest modernizacjaprodukcji. Prace nad tym zagadnieniem są w toku, a wyniki prac studialnych zdają się potwierdzać słuszność obranego sposobu modernizacji. Proponuje się w szczególności przestawienie HM LEGNICA na przerób złomów i wybudowanie w HM GŁOGÓW I instalacji do jednostadialnego przetopu koncentratów w technologii pieca zawiesinowego Outokumpu p wydajności równej łącznej zdolności produkcyjnej HM GŁOGÓW I i HM LEGNICA, tj. ok. 350 tyś Mg/r. miedzi pierwotnej w jednej z dwóch wersji rozwiązań technicznoekonomicznych: wersja l uwzględniająca pełne odmiedziowanie żużla z pieca zawiesinowego w piecu elektrycznym i granulację powstałego żużla odpadowego, wersja 2 z częściowym odmiedziowaniem żużla z pieca zawiesinowego w piecu elektrycznym wraz z końcowym jego odmiedziowaniem w procesie flotacji. Wersja 2, przy porównywalności kosztowej, jest wariantem najbardziej ingerującym w technologię, którego realizacja obejmuje największy obszar zmian. Założeniem ogólnym wykonalności tego zadania w obu wersjach jest równoczesność realizacji procesu inwestycyjnego z normalną produkcją hut. Za wyborem pieca zawiesinowego w miejsce pieców szybowych przemawia wiele przesłanek. Do najważniejszych z nich można zaliczyć: powszechność tej technologii z udziałem przekraczającym 50 % w światowej produkcji hutniczej miedzi, proces przyjazny środowisku (pełna zgodność ze standardami Unii Europejskiej) ujednolicenie technologii ogniowych stosowanych w KGHM, możliwość zdyskontowania poniesionych kosztów doskonalenia tego procesu w przeszłości, podniesienie zdolności wytwórczych miedzi z koncentratów, również importowanych, likwidacja najbardziej kosztochłonnych i szkodliwych dla środowiska elementów technologii HM GŁOGÓW I i HM LEGNI- CA (tabl. 3), Tablica 3 Względne porównanie kosztów i skali produkcji katod w KGHM w 2003 r. Table 3 Relative comparison of costs and production volume of cathodes at KGHM in 2003 Huta HM LEGNICA HM GŁOGÓW I HM GŁOGÓW II Razem Huty Stosowany proces przetopu koncentratu szybowy szybowy jednostadialny piec zwiesionowy Realizacja 2003 r. produkcja roczna katod % 19,65 39,66 40,69 100,00 jednostkowy koszt przerobu % otwarcie technologii na spodziewane pojawienie się podaży kamieni miedziowych na rynkach międzynarodowych, zwiększenie możliwości lepszego wykorzystywania okresów koniunktury na miedź w gospodarce światowej, wyeliminowanie zagrożenia wystąpienia przerw lub wstrzymania produkcji w HMG I i HML wskutek wstrzymania dostaw ługu posulfitowego. A w przełożeniu na wymierne warunki techniczne zamiana technologii spowoduje: ograniczenie liczby agregatów i procesów technologicznych, usprawnienie kontroli procesów technologicznych, zwiększenie stopnia wykorzystania czasu pracy urządzeń technologicznych, eliminację emisji niezorganizowanej gazów i pyłów, ograniczenie ilości gazów do utylizacji, postęp w zakresie bezodpadowej produkcji miedzi, wzrost uzysków miedzi, srebra i siarki z koncentratu do produktów finalnych, zwiększenie skali odzysku ciepła chemicznego i fizycznego gazów z procesu topienia koncentratów wyeliminowanie powstawania, przerobu i magazynowania szkodliwych dla środowiska i trudnych w dalszym przerobie na ołów surowy szlamów z mokrego odpylania gazów z pieców szybowych, zdecydowana poprawa warunków pracy obsługi urządzeń hutniczych, ograniczenie liczby typowo hutniczych, uciążliwych stanowisk pracy wyeliminowanie powstawania, zwałowania i przerobu żużla odpadowego z pieców szybowych i innych odpadów stałych. Modernizacja wymagać będzie znacznych nakładów finansowych, a według wersji 2 obejmie swym zasięgiem oprócz hut również Oddział Zakładu Wzbogacania Rud w Polkowicach. Uwagi końcowe Modernizacja hut według przedstawionych koncepcji spowoduje wzrost kosztu przerobu w HM GŁOGÓW i radykalny spadek w HM LEGNICA w skali pozwalającej odnotować korzyści dla całego hutnictwa KGHM. Skala tej obniżki nie przekracza wprawdzie 13 % i chociaż jest relatywnie niewielka, to jednak brak przesłanek do osiągnięcia podobnej redukcji kosztów innymi metodami. Zaznaczyć należy, że (o czym wspomniano wyżej), modernizacja technologii pociągnie za sobą dalsze zmiany i ulepszenia, w tym organizacyjne, których efekty powinny co najmniej dorównać efektywności usprawnień technicznych. W efekcie należy spodziewać się stworzenia kompleksu hutniczego zachowującego dobrą pozycję konkurencyjną na następne, minimum, dwa dziesięciolecia. Literatura 1. Paulo A., Strzelska-Smakowska B.: Rudy metali nieżelaznych i szlachetnych. Kraków 2000, AGH Uczelniane Wydaw. Nauk.-Dydakt. 2. Praca zbiorowa: Monografia przemysłu miedziowego w Polsce. Warszawa 1973, Wydaw. Geologiczne. 3. Brook Hunt Copper Smelter Costs&Commercial Analysis, Strona internetowa: Corporation National del Cobre Chile. 669