Program Diagnozowanie dzieci ze sprzężoną niepełnosprawnością

Transkrypt

1 Dolnośląski Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 13 dla Niewidomych i Słabowidzących im. Marii Grzegorzewskiej we Wrocławiu Program Diagnozowanie dzieci ze sprzężoną niepełnosprawnością mgr Anna Głowacka, mgr Grażyna Kisiel

2 Spis treści 1. Wstęp 2 2. Cele.3 3. Test diagnostyczny Bibliografia 22 1

3 Wstęp Diagnoza funkcjonalna opracowana została w celu oceny stopnia rozwoju dziecka i przygotowania zindywidualizowanego programu terapii. Podstawą diagnozy jest Profil Psychoedukacyjny PEP-R, który prezentuje rozwojową koncepcję oceny dzieci z autyzmem oraz dzieci z zaburzeniami rozwoju. Elementy skali rozwoju PEP-R podzielone są na siedem sfer rozwoju: 1. Naśladowanie, które składa się z 16 zadań oceniających możliwości dziecka do naśladowania dźwięków i ruchów. Naśladowanie odgrywa ogromną rolę w procesie przystosowania do życia w społeczeństwie. 2. Percepcja- 13 zadań służących ocenie percepcji wzrokowej, słuchowej, która jest podstawą uczenia się. 3. Motoryka mała i motoryka duża- zadania tej części sprawdzają poziom wykształcenia się umiejętności koniecznych do osiągnięcia samodzielności. 4. Koordynacja wzrokowo-ruchowa- kompetencje w tej dziedzinie są podstawą do opanowania umiejętności pisania i rysowania. 5. Czynności poznawcze, komunikacja i mowa czynna- dotyczy procesów poznawczych i mowy Skala zachowań PEP-R ma na celu rozpoznawanie nietypowych sposobów zachowań zawiera 30 zadań podzielonych na cztery części: nawiązywanie kontaktów i reakcje emocjonalne zabawa i zainteresowanie przedmiotami reakcje na bodźce mowa Skala zachowań dostarcza informacji na temat stopnia zaburzeń w zachowaniu dziecka i określa poszczególne dziedziny w jakich się pojawiają. Diagnozując dziecko słabo widzące wykorzystujemy wszystkie zadania PEP-R uwzględniając możliwości wzrokowe dziecka. W przypadku dzieci niewidomych pominięta została sfera koordynacji wzrokowo-ruchowej, natomiast zadania z innych sfer zostały zmodyfikowane pod kątem możliwości wykonania ich przez dziecko niewidome. W celu oznaczenia zadań dla dzieci niewidomych wprowadzony został symbol N", natomiast dla dzieci słabo widzących symbol S", dodatkowo modyfikacja zadań przeznaczonych dla dzieci niewidomych została zaznaczona w tekście kursywą. 2

4 Cele: o ocena sposobu funkcjonowania dziecka w sferach: o naśladowanie o percepcja wzrokowa i słuchowa o motoryka o koordynacja wzrokowo-ruchowa o koordynacja słuchowo-ruchowa o stworzenie optymalnych warunków zewnętrznych do pracy z uczniem o wybranie odpowiednich do poziomu dziecka metod, zadań i materiałów do pracy z nim o stworzenie indywidualnego programu nauczania 3

5 Test diagnostyczny 4

6 1. Odkręcanie pojemnika. N/S Materiały: Pojemnik z płynem do robienia baniek mydlanych Procedura: Postaw pojemnik na stole i powiedz: To są bańki. Przesuń pojemnik w stronę dziecka i powiedz mu aby odkręciło pokrywkę. Jeśli dziecko nie może odkręcić pokrywki, pokaż mu raz jak to zrobić, a następnie wskaż aby spróbowało ponownie. Sfera rozwoju: Motoryka mała zaliczone- Dziecko odkręca pokrywkę samodzielnie obiecujące- Dziecku nie udaje się odkręcić pokrywki, ale wie jakie ruchy należy wykonać nie zaliczone- Dziecko stara się odkręcić pokrywkę, ale nie zna ruchów jakie należy wykonać lub w ogóle nie próbuje wykonać zadania, nawet po zademonstrowaniu go przez badającego. 2. Robienie baniek mydlanych. N/S Materiały: Pojemnik z płynem do robienia baniek mydlanych i słomka do dmuchania. Procedura: Pokaż jak należy robić bańki, następnie podaj dziecku słomkę i wskaż,aby zrobiło bańki. Pozwól dziecku na ćwiczenia wstępne: dmuchanie w pustą rurkę, dmuchanie rurką w pojemnik z płynem. Podczas robienia baniek pozwól dziecku na kontrolę ręką ułożoną w odległości około 5 cm. od rurki. Sfera rozwoju: Motoryka mała. zaliczone- Dziecko robi kilka baniek. obiecujące- Dziecku nie udaje się zrobić kilku baniek, mimo że wie jakie czynności należy wykonać (podnosi słomkę do ust, krzywi usta, dmucha). nie zaliczone- Dziecku nie udaje się zrobić baniek i nie wie, jakie czynności należy wykonać, lub dziecko w ogóle nie próbuje wykonać ćwiczenia 5

7 3. Podążanie wzrokiem (słuchem) za. poruszającymi się przedmiotami. N/S Materiały: Pojemnik do robienia baniek mydlanych i słomka do dmuchania. Przedmiot wydający dźwięk (dzwoneczek, piłeczka dźwiękowa) Procedura: W czasie przeprowadzania zadania 2. z bańkami mydlanymi, obserwuj dziecko gdy demonstrujesz zadanie oraz gdy dziecko próbuje je wykonać. Zaobserwuj czy dziecko podąża za poruszającymi się bańkami. Poruszaj dźwięczącym przedmiotem blisko dziecka i obserwuj jak reaguje ono na dźwięk. Sfera Rozwoju: Percepcja (wzrokowa/ słuchowa) zaliczone- Dziecko śledzi wzrokiem ruch baniek. Dziecko odwraca głowę w kierunku słyszanego dźwięku. obiecujące- Dziecko przez chwilę interesuje się bańkami. Dziecko przez chwilę interesuje się dźwiękiem. Nie zaliczone- Dziecko nie może lub nawet nie próbuje podążać wzrokiem za poruszającym się bańkami. Dziecko nie może lub nawet nie próbuje reagować na dźwięk. 4. Przecinanie osi ciała. N/S Materiały: Słomka i bańki lub jakikolwiek przedmiot przyciągający uwagę dziecka. Dzwonek lub jakikolwiek inny przedmiot przyciągający uwagę dziecka. Procedura: Zatrzymaj jedną z baniek na słomce i poruszaj nią (lub jakimkolwiek przedmiotem wzbudzającym zainteresowanie dziecka z prawej strony do lewej przecinając oś ciała. Poruszaj przedmiotem z prawej do lewej strony przecinając oś ciała. Sfera Rozwoju: Percepcja (wzrokowa/ słuchowa) Ocena wykonanie: zaliczone- Dziecko przez cały czas obserwuje ruch. obiecujące- Dziecko obserwuje ruch tylko do linii równoległej do osi ciała lub nieznacznie ją przekracza. 6

8 5. Badanie klocków dotykiem N/S Materiały: Trzy klocki (pokryty futerkiem, szorstki, rowkowaty) Procedura: Połóż trzy klocki na stole przed dzieckiem. Sfera Rozwoju: Reakcja na bodźce (dotykowe) Ocena zachowanie: odpowiednie- Dziecko właściwie reaguje na przedmioty (układa je, dotyka, przygląda się im, pyta lub rozmawia o nich) umiarkowanie nieodpowiednie: Dziecko wykazuje szczególne lub nadmierne zainteresowanie przedmiotami, bądź w ogóle się nimi nie interesuje. w znacznym stopniu nieodpowiednie- Dziecko reaguje nieodpowiednio, wykazując nietypowe lub nadmierne zainteresowanie przedmiotami (smakuje, drapie, wącha, obsesyjnie dotyka) 6. Zabawa kalejdoskopem S Materiały: Kalejdoskop Procedura: Pokaż dziecku, do czego służy kalejdoskop i pokręć kalejdoskopem lub ruchomym pierścieniem. Podaj dziecku kalejdoskop i wskaż, aby go użyło (aby do niego zajrzało i pokręciło nim lub pierścieniem na obudowie) Sfera Rozwoju: Naśladowanie (ruchowe). zaliczone- Dziecko patrzy w kalejdoskop i pokręca pierścieniem. obiecujące- Dziecko potrafi patrzeć w kalejdoskop albo przekręcać pierścień, ale nie potrafi wykonać obu czynności jednocześnie. nie zaliczone- Dziecko nie chce lub nie potrafi ani patrzeć w kalejdoskop, ani przekręcać pierścienia lub samego kalejdoskopu. 7

9 7. Dominacja oka S Materiały: Kalejdoskop Procedura: W czasie przeprowadzania zadania 6. - zabawa kalejdoskopemzaobserwuj, czy dziecko wykazuje zdecydowaną dominację jednego oka. Jeśli dziecko przykłada kalejdoskop raz do jednego, raz do drugiego, zademonstruj zadanie ponownie. Podaj dziecku kalejdoskop jeszcze raz i wskaż gestem, aby popatrzyło ponownie. Zwróć uwagę na to, czy dziecko częściej używa jednego oka. Sfera Rozwoju: Percepcja (wzrokowa). zaliczone- Dziecko wykazuje zdecydowaną dominację jednego oka (przez cały czas używa tego samego oka) obiecujące- Dziecko wykazuje początki dominacji jednego oka (zazwyczaj używa tego samego oka) nie zaliczone- Dziecko nie wykazuje dominacji żadnego oka. 8. Dwukrotne naciśnięcie dzwonka. N/S Materiały: Dzwonek. Procedura: Postaw dzwonek na stole przed dzieckiem. Zwróć jego uwagę na to, co robisz. ( A teraz zobacz co robię"). Naciśnij raz po raz dzwonek i powiedz dziecku, aby zrobiło to samo ( Teraz ty", Zrób dokładnie tak samo jak ja".) Jeśli dziecko naciśnie dzwonek tylko raz lub kilka razy, zademonstruj ćwiczenie jeszcze raz i wskaż, aby dziecko powtórzyło czynność. Pozwól dziecku położyć swoje race na twoich w czasie prezentowana zadania, umożliw mu zorientowanie się w położeniu dzwonka. Sfera Rozwoju: Naśladowanie (ruchowe) zaliczone- Dziecko naśladuje i naciska dzwonek dwukrotnie. obiecujące- Dziecko nieskutecznie próbuje naśladować (naciska dzwonek raz lub kilkakrotnie) nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nawet nie próbuje nacisnąć dzwonka, mimo dodatkowej demonstracji. 8

10 9. Robienie palcem zagłębienia w plastelinie. N/S Materiały: Glina lub plastelina. Procedura: Pokaż jak zrobić palcem zagłębienie w plastelinowej kulce. Sfera Rozwoju: Motoryka mała. zaliczone- Dziecko świadomie wykonuje zagłębienie w plastelinie (glinie). obiecujące- Dziecko lekko wbija paluszek w plastelinę (glinę), ale nie udaje mu się zrobić zagłębienia. nie zaliczone- Dziecko w ogóle nie próbuje wykonać zadania 10.Chwytanie patyczków. N/S Zadanie można pominąć i uznać za zaliczone, jeżeli zadanie 12.- robienie miseczki z gliny- zostało już przeprowadzone i zaliczone. Materiały: kulka z plasteliny i sześć patyczków. Procedura: Ugnieć kulkę z plasteliny tak, aby utworzyła placek". Wyjaśnij: To jest tort urodzinowy, ustawimy na nim świeczki". Wbij jedną świeczkę", czyli patyczek, w placek ( tort"). Podaj dziecku patyczek, aby go również wbiło. Jeżeli dziecko odmawia współpracy wbij wszystkie patyczki i wskaż dziecku aby je wyjęło. Sfera Rozwoju: Motoryka mała zaliczone- Dziecko chwyta choć jeden patyczek dwoma palcami. obiecujące- Dziecko chwyta patyczek zaciskając całą dłoń. nie zaliczone- Dziecko nie może lub nie chce chwycić patyczka, aby go wbić lub wyjąć. 9

11 11.Formowanie wałka z plasteliny. N/S Materiały: Plastelina lub glina. Procedura: Daj dziecku część plasteliny. Pokaż jak należy toczyć plastelinę, aby utworzyć długi wałeczek, a następnie wskaż, aby spróbowało zrobić to samo. Sfera Rozwoju: Naśladowanie (ruchowe). zaliczone- Dziecko toczy z plasteliny długi wałek. obiecujące- Dziecko próbuje toczyć plastelinę lub bawi się nią, wykonuje ruchy podobne do toczenia, ale nie jest w stanie uformować wałka. nie zaliczone- Dziecko nie próbuje nawet naśladować lub nie jest w stanie bawić się plasteliną w sposób przypominający toczenie. 12. Robienie miseczki z gliny. N/S Materiały: glina lub plastelina. Procedura: Pokaż dziecku, jak się robi miseczkę z gliny lub plasteliny. Zrób kulkę z gliny lub z plasteliny i podaj ją dziecku, aby samo spróbowało zrobić miseczkę. Sfera Rozwoju: Motoryka mała zaliczone- Dziecko formuje przedmiot przypominający miseczkę. obiecujące- Dziecku nie udaje się uformować miseczki, ale wie jakie należy wykonać ruchy (ugniatanie, formowanie). nie zaliczone- Dziecko nie próbuje wykonać zadania lub próbuje wykonać zadanie, ale nie wie jakie należy wykonać czynności. 10

12 13.Zabawa z pacynką. N/S Materiały: Pacynką (pies lub kot). Procedura: Pokaż dziecku pacynkę i powiedz: To jest... (pies/kot). Włóż pacynkę na rękę i powiedz: Jestem kotem (kotkiem)/ psem (pieskiem). Miau, miau/ hau, hau. Zaraz cię pocałuję". Udaj, że pacynką całuje dziecko, ale nie dotykaj dziecka naprawdę. Jeśli dziecko nie zareaguje udawaj, że pacynka płacze, śmieje się, zaczepia dziecko i zachęć dziecko do zabawy. Następnie podaj pacynkę dziecku i powiedz: Teraz ty będziesz kotkiem/ pieskiem". Wskaż dziecku aby włożyło pacynkę na rękę i posłużyło się palcami do poruszania głową i łapkami zwierzaka. Sfera Rozwoju: Naśladowanie (ruchowe). zaliczone: Dziecko wkłada pacynkę na rękę i naśladuje poruszanie głową i łapkami pacynki. obiecujące- Dziecko nieskutecznie próbuje naśladować ruchy pacynki (niezupełnie wkłada pacynkę na rękę lub nie potrafi użyć palców do poruszania łapami zwierzaka). nie zaliczone- Dziecko nie może lub nie chce włożyć pacynki na rękę. 11

13 14. Naśladowanie głosów zwierząt N/S Materiały: Pacynka (pies lub kot). Procedura: Podczas przeprowadzania zadania 13.- zabawa z pacynką- zachęć dziecko do naśladowania głosów. Kiedy dziecko bawi się pacynką, powiedz: miau, miau/ hau, hau". Zachęć dziecko, aby uczyniło podobnie Sfera Rozwoju: Naśladowanie (głosu) zaliczone- Dziecko mówi miau, miau lub naśladuje głosy zwierząt prezentowane przez badającego. obiecujące- Dziecko próbuje naśladować dźwięki, wydając jakiekolwiek głosy. nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nie chce wykonać zadania. 15. Naśladowanie czynności z użyciem przedmiotu. N/S Materiały: Pacynka (kot lub pies) i cztery przedmioty (łyżeczka, szczoteczka do zębów, chusteczka, kubek) Procedura: Włóż pacynkę na rękę. Zademonstruj użycie przedmiotu na pacynce. Podaj dziecku ten sam przedmiot trzymając w dalszym ciągu pacynkę na swojej ręce i powiedz: Teraz zrób to ty". Powtórz tę czynność z każdym przedmiotem (karmienie, podawanie napoju, czyszczenie zębów, wycieranie nosa). Sfera Rozwoju: Naśladowanie (ruchowe). zaliczone-dziecko naśladuje co najmniej trzy czynności obiecujące- Dziecko naśladuje co najmniej jedną czynność. nie zaliczone- Dziecko nie rozumie lub nie potrafi wykonać żadnej czynności. 12

14 16. Wskazywanie części ciała pacynki. N/S Materiały: Pacynka (pies lub kot). Procedura: Włóż pacynkę na rękę i trzymaj ją blisko dziecka. Poproś dziecko, aby dotknęło lub pokazało oko i buzię pacynki. Sfera Rozwoju: Czynności poznawcze. zaliczone- Dziecko dotyka lub wskazuje co najmniej trzy części ciała pacynki. obiecujące- Dziecko; - dotyka lub pokazuje poprawnie co najmniej jedną część ciała pacynki - wskazuje ogólnie, wykonując ruch ręką w kierunku jednej części ciała pacynki (wskazuje twarz zamiast oczu) - pokazuje za każdym razem tą samą część (zawsze oczy) pod warunkiem, że choć raz prawidłowo wskaże wymienioną część ciała. nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nie może wykonać zadania. 17.Wskazywanie własnych części ciała. N/S Materiały: niepotrzebne. Procedura: Nie używając gestów, poproś dziecko, aby pokazało swoje oko, nos, ucho,buzię. Sfera Rozwoju: Czynności poznawcze. Ocena - wykonanie: zaliczone- Dziecko dotyka lub pokazuje co najmniej trzy części ciała. obiecujące- Dziecko: - dotyka lub pokazuje co najmniej jedną część ciała - pokazuje tylko ogólnie, wykonując ruch w kierunku jednej części ciała (twarz zamiast oczu) - wskazuje zawsze tę samą część ciała (za każdym razem oczy), jednak pod warunkiem, że choć raz prawidłowo wskaże wymienioną część. nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nie próbuje wskazać żadnej części ciała. 13

15 18. Współdziałanie w czasie zabawy z pacynkami. N/S Zadanie należy pominąć i uznać za nie zaliczone, jeśli dziecko nie zaliczyło zadania 13.-zabawy z pacynką. Materiały: Pacynką (pies lub kot). Procedura: Podaj dziecku jedną pacynkę, a drugą włóż na rękę. Zapytaj: W co się pobawimy?". Używając pacynki jako postaci, zachęć dziecko, aby odegrało z tobą jakąś scenkę. Jeśli dziecko niczego nie zasugeruje, ani nie zacznie żadnej zabawy, zaproponuj aby pacynki urządziły sobie drzemkę albo zatańczyły lub poszły do sklepu po lody. Sfera Rozwoju: Czynności poznawcze. zaliczone- Dziecko odgrywa scenkę z pacynką. obiecujące- Dziecko: - odgrywa scenkę używając tylko swojej pacynki i nie współpracuje z pacynką badającego odgrywa scenkę, bawiąc się tylko z pacynką badającego i nie używa własnej pacynki nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nie chce odegrać scenki z żadną pacynką. 19.i 20. Uzupełnianie płyty figurami geometrycznymi Uwaga: W zadaniu oceniane są dwa elementy sfery rozwojowej: 19.- percepcja, 20.-koordynacja wzrokowo-ruchowa Materiały: Płyta z wyciętymi kształtami trzech figur (koło, kwadrat, trójkąt) Procedura: Połóż płytę przed dzieckiem tak, aby podstawa trójkąta znajdowała się najbliżej dziecka. Połóż koło, kwadrat i trójkąt między dzieckiem a płytą, uchwytem do góry. Sprawdź czy żadna figura nie znajduje się przy odpowiadającym jej wycięciu. Wskaż dziecku płytę, aby uzupełniło ją figurami. Nie pokazuj jednakże żadnego konkretnego otworu. Jeśli po upływie pewnego czasu dziecko ma problemy ze zrozumieniem lub wykonaniem zadania, pokaż, jak należy je wykonać na przykładzie koła. Następnie połóż koło z powrotem na stole i wskaż dziecku, aby je uzupełniło 14

16 Odnajdywanie odpowiednich otworów (19.) N/S Sfera Rozwoju: Percepcja (wzrokowa/ dotykowa). zaliczone- Dziecko, bez demonstracji, poprawnie umieszcza wszystkie trzy figury w otworach lub w ich pobliżu. obiecujące- Dziecko umieszcza poprawnie co najmniej jedną figurę w otworze lub w pobliżu otworu albo potrzebuje demonstracji, aby rozpocząć lub zakończyć zadanie. nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nie chce wskazać odpowiednich otworów, nawet po demonstracji. Dopasowywanie figur do odpowiednich otworów (20.) S Sfera Rozwoju: Koordynacja wzrokowo- ruchowa zaliczone- Dziecko prawidłowo dopasowuje trzy figury do otworów. obiecujące- Dziecko prawidłowo dopasowuje co najmniej jedną figurę lub potrzebuje demonstracji, aby rozpocząć lub skończyć zadanie nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nie chce, nawet po demonstracji, dopasować żadnej figury do odpowiednich otworów. 21.Nazywanie figur geometrycznych. N/S Materiały: płytka z wyciętymi kształtami figur (koło, kwadrat, trójkąt). Procedura: Ułóż figury geometryczne na stole. Wskaż trójkąt i zapytaj dziecko: Co to jest?". To samo powtórz z pozostałymi figurami. Sfera Rozwoju: Komunikacja, mowa czynna. zaliczone- Dziecko poprawnie nazywa trzy kształty figur obiecujące- Dziecko poprawnie nazywa co najmniej jedną lub nazywa wszystkie figury tak samo (kołem nazywa koło, kwadrat i trójkąt), jednak pod warunkiem., że choć jedną figurę nazwie poprawnie. nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nie próbuje nazywać figur. 15

17 22.Bierne rozpoznawanie figur geometrycznych. N/S Materiały: płyta z wyciętymi kształtami figur geometrycznych (koło, kwadrat, trójkąt) Procedura: Połóż figury geometryczne na stole. Poproś dziecko: Podaj mi koło". Jeśli dziecko nie rozumie zwrotu podaj", spróbuj powiedzieć: Pokaż mi...", Wskaż...", Gdzie jest...". Powtórz to samo z kwadratem i trójkątem Sfera Rozwoju: Czynności poznawcze. zaliczone- Dziecko podaje (dotyka, wskazuje) wszystkie trzy figury. Obiecujące- Dziecko podaje (dotyka, wskazuje) poprawnie co najmniej jedną figurę Nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub nie chce pokazać ani podać odpowiedniej figury. 23.Uzupełnianie płytki z wyciętymi kształtami. N/S Materiały: Płytka z wyciętymi czterema kształtami (parasol, kurczak, motyl, gruszka) Procedura: Połóż na stole przed dzieckiem płytkę. Podaj dziecku jeden z wyciętych przedmiotów i wskaż, aby dopasowało ten element do wycięć w płytce. Kiedy już to zrobi, podaj kolejny element. Czynność powtórz ze wszystkimi przedmiotami. Jeśli po pewnym czasie dziecko nie rozumie jeszcze, jak wykonać zadanie, zademonstruj zadanie używając wszystkich czterech elementów. Usuń ponownie wszystkie figury z płytki i wskaż, aby dziecko jeszcze raz ją uzupełniło. Sfera Rozwoju: Percepcja (wzrokowa/ dotykowa) zaliczone- Dziecko umieszcza prawidłowo wszystkie elementy na płytce i nie potrzebuje demonstracji, aby wykonać zadanie. obiecujące- Dziecko umieszcza prawidłowo co najmniej jeden element lub potrzebuje demonstracji, aby wykonać zadanie. nie zaliczone- dziecko nie potrafi umieścić żadnego elementu prawidłowo nawet po demonstracji. 16

18 24.Przecinanie osi ciała w celu przeniesienia elementów układanki. N/S Materiały: Płytka z wyciętymi czterema kształtami (parasol, kurczak, motyl, gruszka) Procedura: Połóż pustą płytkę przed dzieckiem. Po lewej stronie dziecka, obok płytki połóż parasolkę i kurczaka, a po prawej strome dziecka połóż motylka i gruszkę. Wskaż dziecku, aby ułożyło elementy w płytce. Jeśli dziecko nie zechce tego wykonać, oceń wykonanie zadania później, używając innych materiałów (np. kredek, klocków) i ustawiając je w taki sposób,żeby dziecko musiało przeciąć oś ciała, aby przenieść potrzebne elementy. Sfera Rozwoju: Motoryka duża. zaliczone- Dziecko, aby przenieść potrzebne elementy i umieścić je we właściwym miejscu, przecina oś ciała więcej niż jeden raz. obiecujące- Dziecko przecina oś ciała tylko raz. nie zaliczone- Dziecko nie przecina osi ciała. 25.i 26. Uzupełnianie płytki elementami różnej wielkości. N/S Uwaga: W zadaniu oceniane są dwa elementy sfery rozwojowej: 25.- percepcja, 26.-koordynacja wzrokowo- ruchowa. Materiały: Płytka z trzema wyciętymi prostokątami (rękawiczki). Procedura: Połóż płytkę na stole przed dzieckiem, kładąc wycięte elementy pomiędzy płytką a dzieckiem. Sprawdź, czy żadna część nie znajduje się przy odpowiadającym jej otworze. Wskaż dziecku, aby włożyło poszczególne elementy do odpowiednich otworów. Nie wskazuj jednak żadnego konkretnego otworu. Jeśli po upływie pewnego czasu dziecko nadał ma trudności ze zrozumieniem lub wykonaniem zadania, pokaż jak włożyć wszystkie części. Wyjmij elementy i ułóż je na stole. Wskaż ponownie, aby dziecko włożyło je w odpowiednie otwory w płytce. 17

19 Rozpoznawanie otworów według wielkości (25.)N/S Sfera Rozwoju: Percepcja (wzrokowa/ dotykowa). zaliczone- Dziecko samodzielnie prawidłowo odnajduje otwory w płytce, nawet jeśli nie potrafi włożyć w nie elementów, a ustawia je tylko w pobliżu (poniżej, powyżej) odpowiedniego otworu. Obiecujące- Dziecko odnajduje prawidłowo otwór dla co najmniej jednego elementu, ale nie musi w nim umieścić danego elementu. Nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub w ogóle nie próbuje umieścić żadnego przedmiotu w otworach płytki. Umieszczanie elementów w otworach według wielkości (26.) S Sfera Rozwoju: Koordynacja wzrokowo- ruchowa. zaliczone- Dziecko samodzielnie i precyzyjnie umieszcza wszystkie trzy elementy w otworach płytki. obiecujące- Dziecko umieszcza prawidłowo co najmniej jeden element lub potrzebuje demonstracji, aby włożyć element do odpowiednich otworów. nie zaliczone-dziecko nie potrafi lub w ogóle nie próbuje umieścić żadnego elementu w otworach płytki. 18

20 27.Odróżnianie przedmiotów dużych i małych. N/S Materiały: Płytka z wyciętymi trzema prostokątami (rękawiczki). Procedura: Połóż najmniejszy i największy prostokąt wycięty z rękawiczki na stole, a płytkę odłóż na bok. Mały element połóż po lewej strome dziecka, a duży - po prawej. Następnie wskaż je i powiedz: Spójrz na nie, nie są takie same. Czym się różnią?". Podnieś większy element i zapytaj: Jaki jest ten?" albo Ten jest...?" Tak samo zrób z drugim elementem. Przeprowadź zadanie dwa razy Sfera Rozwoju: Komunikacja, mowa czynna. zaliczone- Dziecko w obu próbach poprawnie określa elementy jako duży", większy" i mały", malutki", najmniejszy". obiecujące- Dziecko w obu próbach choć jeden raz poprawnie określa element. nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub w ogóle nie określa poprawnie ani jednego elementu. 28. Bierne rozpoznawanie przedmiotów dużych i małych. N/S Materiały: Płytka z wyciętymi trzema prostokątami (rękawiczki). Procedura: Użyj tych samych elementów co w zadaniu 27. Połóż mały element po lewej stronie dziecka, a duży po prawej. Powiedz: Podaj mi ten mały". Odłóż z powrotem element, który podało ci dziecko i powiedz: Podaj mi ten duży". Zadanie przeprowadź dwa razy. Dziecko może tylko pokazać element, zamiast go podawać. Ważne jest jednak, aby odpowiedź była jasna. Sfera Rozwoju: Czynności poznawcze. zaliczone- Dziecko poprawnie pokazuje lub podaje oba elementy. obiecujące- Dziecko w obu próbach co najmniej jeden raz poprawnie pokazuje lub podaje wymieniony element. nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub w ogóle nie pokazuje, ani nie podaje wymienionego elementu. 19

21 29. i 30. Układanie puzzli z kotkiem. Uwaga: Zadanie ocenia się jako dwa elementy dwóch sfer rozwojowych: 29.- rozumienie mowy, 30.- koordynacja wzrokowo- ruchowa. Zadania należy pominąć i uznać za nie zaliczone, jeśli dziecko nie zaliczyło zadania 23.- uzupełnianie płytki z wyciętymi kształtami. Materiały: Czteroczęściowe puzzle z kotkiem. Sylwetka kotka podzielona na cztery części. Procedura: Połóż na stole elementy puzzli. Wskaż dziecku, aby ułożyło kotka. Jeśli po upływie pewnego czasu dziecko ma trudności ze zrozumieniem lub wykonaniem zadania, ułóż kotka. Następnie poproś, aby spróbowało ponownie. Dopasowywanie elementów puzzli (29.) N/S Sfera rozwoju: Czynności poznawcze. zaliczone- Dziecko poprawnie dopasowuje elementy. obiecujące- Dziecko dopasowuje poprawnie co najmniej dwa elementy puzzli (elementy nie muszą być ściśle ze sobą złączone) lub dziecko potrzebuje demonstracji, aby wykonać zadanie. nie zaliczone- Dziecko nie potrafi lub w ogóle nie próbuje dopasować elementów nawet po demonstracji. Układanie puzzli (30.) S Sfera Rozwoju: Koordynacja wzrokowo-ruchowa. Ocena -wykonanie: zaliczone- Dziecko układa puzzle łącząc ze sobą ściśle wszystkie cztery elementy i nie potrzebuje demonstracji, aby wykonać zadanie. obiecujące- Dziecko potrzebuje demonstracji, aby zacząć lub skończyć zadanie lub łączy ze sobą ściśle co najmniej dwa elementy. nie zaliczone- Dziecko nawet mimo demonstracji nie potrafi lub nie łączy ze sobą elementów. 20

22 30. Układanie obrazka z krową. N/S Zadanie można pominąć i uznać za nie zaliczone, jeśli dziecko nie zaliczyło zadania 23.-uzupełnianie płytki z wyciętymi kształtami. Materiały: Sześcioelementowa układanka z obrazkiem krowy. Sylwetka krowy złożona z sześciu elementów. Procedura: Połóż elementy układanki na stole przed dzieckiem. Powiedz: To jest krowa". Następnie wskaż dziecku, aby ułożyło krowę. Jeśli po upływie pewnego czasu dziecko ma trudności ze zrozumieniem lub wykonaniem zadania, zademonstruj, co należy zrobić i pozwól mu spróbować ponownie. Sfera Rozwoju: Czynności poznawcze. Ocena wykonanie: zaliczone- Dziecko układa poprawnie wszystkie elementy i nie potrzebuje demonstracji, aby wykonać zadanie. obiecujące- Dziecko częściowo układa elementy, łącząc poprawnie co najmniej dwa elementy lub potrzebuje demonstracji, aby wykonać lub rozpocząć zadanie, nie zaliczone- Dziecko nie próbuje wykonać zadania lub próbuje, ale nie udaje mu się ułożyć nawet dwóch elementów, mimo, że zadanie zostało zademonstrowane. 21

23 Bibliografia: 1. - G. Walczak /red/ Problemy wczesnej rehabilitacji niewidomych i słabowidzących dzieci WSPS, Warszawa M. Piszczek Diagnoza i wspomaganie rozwoju dziecka 3. B. Cytowska, B. Winczura Dziecko z zaburzeniami w rozwoju. Konteksty diagnostyczne i terapeutyczne. Kraków