Zasady współpracy i wymiany wiedzy w inicjatywach klastrowych

Transkrypt

1 Mateusz Bonecki Zasady współpracy i wymiany wiedzy w inicjatywach klastrowych Współpraca: Anna Malitowska

2 etyka organizacji kultura organizacyjna zarządzanie wiedzą i innowacją analiza interesariuszy Klaster wymaga interdyscyplinarnego podejścia. uwzględnienie złożoności i wieloaspektowości struktury klastrowej skala mikro, mezo i makro analiza kondycji klastra z perspektywy wiedzy, kompetencji i postaw uczestników

3 Klaster to geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji (na przykład uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych i stowarzyszeń branżowych) w poszczególnych dziedzinach, konkurujących między sobą, ale również współpracujących. (M. Porter, Porter o konkurencji, 2001) Czym jest klaster? kolokacja geograficzna klaster nie wymaga występowania inicjatyw klastrowych lub pokrewnych form organizacji

4 Samo skupisko przedsiębiorstw, dostawców i instytucji tworzy potencjał dla ekonomicznej wartości, ale nie gwarantuje w sposób konieczny jego urzeczywistnienia. (M. Porter, Clusters and the New Economics of Competition, 1998) Warunkiem uformowania się klastra jest tkanka społeczna. Inicjatywy klastrowe są narzędziami służącymi do animacji i dynamizacji klastrów.

5 W co wierzymy, wstępując do inicjatywy klastrowej? Klaster przyczynia się do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw pozwala nawiązywać kontakty biznesowe sprzyja innowacyjności i transferowi wiedzy posiada strukturę pozwalającą kształtować działania odpowiedzialne społecznie Rezultaty działania nastawione na długofalowy efekt częsty brak bezpośrednich, namacalnych korzyści

6 Społeczny kontekst polityki klastrowej Strategia Polska 2030 eksponuje rolę klastrów w tworzeniu i ciągłej aktualizacji skutecznych i efektywnych narzędzi wyrównywania poziomów potencjału rozwojowego i warunków życia.

7 Powiązania gospodarcze. Efektywna współpraca sektora naukowo-badawczego z sektorem przedsiębiorstw, lepsze warunki rozwoju proeksportowo ukierunkowanych firm i klastrów gospodarczych, a także wzrost poziomu inwestycji w branżach o największym potencjale rozwoju opartych o specyficzne potencjały województwa. Wyższe dochody i silniejsza pozycja konkurencyjna pomorskich firm, wysoka aktywność na rynku krajowym i zagranicznym. Nowe trwałe miejsca pracy w sektorze prywatnym, w tym w sektorach wiedzochłonnych i kreatywnych. Działające mechanizmy współpracy biznesu i sfery B+R oraz transferu wiedzy i technologii do gospodarki. Funkcjonowanie finansowych mechanizmów komercjalizacji i wdrażania innowacji. Silne rynkowo klastry angażujące szerokie spektrum aktorów. Wyzwania strategiczne dla Województwa Pomorskiego Źródło: Aktualizacja Strategii Województwa Pomorskiego (wrzesień 2012).

8 Ośrodki naukowo-badawcze i administracja w sieci klastrowej administracja ośrodki badawcze motywacja wspieranie regionalnej inicjatywy ICT dzielenie się wiedzą dostęp do kontraktów i zleceń dzielenie się wiedzą współpraca z uczelniami komercjalizacja badań kontakty biznesowe korzyści szkolenia i seminaria dostęp do kooperantów dostęp do wiedzy konsultacje szkolenia, seminaria kontakty biznesowe pozyskiwanie klientów projekty B+R Źródło: Badanie ankietowe CAWI na uczestnikach PK ICT Interizon przeprowadzone w październiku 2012 (N=32).

9 Korzyści czerpane z uczestnictwa w klastrach kontakty w administracji współpraca z ośrodkami naukowymi konsultacje projekty B+R pozyskiwanie klientów projekty komercyjne, kontrakty marketing dostęp do wiedzy informacje o branży sieć kontaktów biznesowych szkolenia i seminaria 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Źródło: Badanie ankietowe CAWI na uczestnikach PK ICT Interizon przeprowadzone w październiku 2012 (N=32).

10 Kim są interesariusze klastra?

11 przedsiębiorstwa administracja ośrodki naukowobadawcze Jaki model kategoryzacji interesariuszy zakłada potrójna helisa? Źródło: H. Etzkowitz, The Tripple Helix. Industry Government University Innovation in Action (2008).

12 W jakich obszarach odnajdujemy problemy istotne z punktu widzenia etyki i kultury klastrowej? działanie organów realizujących cele strategiczne klastra hermetyczny charakter oddolnych inicjatyw i działań nierównomierny przepływ wiedzy i informacji brak zaangażowania i współpracy wynikający z braku zaufania oraz wiedzy na temat funkcjonowania klastra zróżnicowane perspektywy i kompetencje uczestników klastra

13 Potencjalne zagrożenia w ramach inicjatyw klastrowych decyzyjność inicjatywy klastrowej w kwestii działań uczestników kradzież know-how nieuczciwe wspieranie firm i organizacji lobbing konkurencyjna działalność dydaktyczna konkurencja wewnątrz grup roboczych

14 diagnoza konfliktu kategoryzacja konfliktów imperatyw równowagi Jak unikać konfliktu interesów w ramach inicjatywy klastrowej? sytuacja konfliktu między interesem własnym i cudzym zobowiązania wobec aktorów przejawiających sprzeczne interesy

15 Reguła 1+1 reguła równoważenia interesu własnego reguła uwalniania energii proklastrowej reguła zorientowana na zmianę nawyków kultury organizacyjnej Podejmując działanie z uwagi na interes własnej organizacji, działaj równolegle na rzecz interesu klastra.

16 Etyka w klastrach Interdyscyplinarne programy etyki klastrowej kodeksy etyczne stymulujące rozwój kapitału społecznego klastra wytyczne w zakresie dzielenia się wiedzą wytyczne dla organów odpowiedzialnych za realizację celów strategicznych oraz misji klastra kodeksy dobrych praktyk diagnozowanie i analiza grup interesariuszy monitoring realizacji celów strategicznych oraz misji audyt w obszarze zachowania standardów etycznych działania implementujące wartości i stymulujące rozwój kultury organizacyjnej szkolenia i seminaria cluster-storming

17 Etyczna substancja klastrów to współdziałanie. 1. Interes klastra nie jest sumą interesów poszczególnych uczestników klastra. 2. Interes klastra tkwi w tym, czego klaster oczekuje od swoich uczestników. misja kodeks strategia kapitał społeczny cele

18 wartości zasady cnoty wiedza uczciwość krytycyzm innowacyjność poufność elastyczność dobry wizerunek rzetelność profesjonalizm inkluzja odpowiedzialność wiarygodność Ramy dla regulacji etycznych klastra

19 Kultura organizacyjna klastra 1. Sieciowanie i klastering to procesy kulturotwórcze. 2. Wytworzenie odpowiedniej kultury wymaga dyseminacji wiedzy i kompetencji. 3. Normy, instytucje i założenia kluczowe dla funkcjonowania klastra nie są rezultatem decyzji o charakterze gospodarczym. Źródło: I. Gordon, P. McCann, Industrial Clusters: Complexes, Agglomeration and/or Social Networks? (2000).

20 Informacje kluczowe dla nawiązywania współpracy w ramach klastra nowe propozycje do katalogu usług dokonania Klastra porażki Klastra podstawowe dane o Klastrze informacje o grupach zadaniowych spotkania seminaria, szkolenia kompetencje Klastra wspólne pomysły firm plany rozwojowe Klastra oczekiwania firm planowane i realizowane projekty oferta i zasoby firm 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Źródło: Badanie ankietowe CAWI na uczestnikach PK ICT Interizon przeprowadzone w październiku 2012 (N=24).

21 Współdziałanie w sieci klastrowej wymaga kompetencji i wiedzy na temat funkcjonowania klastra. Czynniki krytyczne: motywacja i zaangażowanie realistyczne oczekiwania świadomość możliwych działań GRUPA INICJATYWNA organy klastra animator klastra członkowie grup roboczych ogół uczestników klastra

22 przywództwo wsparcie współpracy, komunikacji i przepływu wiedzy mediacje i arbitraż coaching block-building wspólny kodeks zachowań wspólny język wspólna filozofia w obszarze HR wspólne zrozumienie branży Matryca kultury organizacyjnej klastra rytuały komunikacyjne spotkania eventy zwyczaje podstawa komunikacji definicja tożsamości integracja interakcje w obszarze wiedzy B+R+I uniwersytety i ośrodki badawcze rotacja kadr komunikacja nieformalna konferencje, szkolenia Źródło: P. Morosini, Industrial Clusters, Knowledge Integration, and Performance (2004).

23 Cluster-Storming Wbudowany w klaster model kooperacji szerokiego spektrum aktorów i interesariuszy. rozwiązanie impuls zgłoszenie zewnętrzne projekt B+R+I inicjatywa wewnętrzna idea diagnoza i mapowanie kompetencji klastrowych definiowanie grupy kooperantów tworzenie zespołu problem know-how przedsiębiorców wiedza ekspercka (uczelnie) badania rynkowe know-how i kontakty klastra konsultacje (społeczne) doświadczenia uczestników eksploatacja kompetencji klastrowej generowanie rozwiązania komercjalizacja (subpartnerstwo, konsorcjum itp.)

24 Zasady współpracy i wymiany wiedzy w Pomorskim Klastrze ICT Interizon Studium przypadku hasło: Siła współpracy! powstaje w 2009 roku (umowa partnerstwa) blisko 130 podmiotów członkowskich klaster kluczowy

25 Metodologia rozmowy z firmami klastrowymi, reprezentantami władz i organów klastra, radcą prawnym klastra, ciałami eksperckimi i powiązanymi z PK ICT Interizon badania ankietowe wśród uczestników PK ICT Interizon diagnozujące podstawowe typy problemów, obaw oraz oczekiwania i interesy uczestników klastra analiza dokumentów PK ICT Interizon (umowa, regulaminy wewnętrzne, uchwały, ekspertyzy prawne) badania literaturowe

26 Punkt wyjścia regulacje klastra w zakresie etyki Zasady etyczne Interizon określa Regulamin Pomorskiego Klastra ICT w 3. Zasady etyki działalności Uczestników Klastra : Każdy z Uczestników Klastra zobowiązuje się postępować: a) profesjonalnie, zgodnie z etyką zawodową w dziedzinie gospodarki, w której prowadzi działalność, przestrzegając dobrych zasad kupieckich; b) uczciwie wobec pozostałych Uczestników Klastra; c) przestrzegając zasad i przepisów ochrony własności intelektualnej i przemysłowej oraz ochrony know-how wypracowywanego w ramach działań Klastra.

27 Na czym polega regulacja i kontrola działań podejmowanych w ramach grup zadaniowych? Przykład Pomorskiego Klastra ICT Interizon misja i wizja strategia koordynacja sekcji cele grup zadaniowych działania grup zadaniowych Warunki funkcjonowania jawność działań celowość działań otwartość grupy merytoryczność działań dostępność rezultatów Zasady i wartości działanie na rzecz klastra (interes klastra jako zbiorowości) dbałość o dobry wizerunek klastra

28 Działania w obszarze kapitału ludzkiego Dobre praktyki Kulturowe i społeczne determinanty powodzenia działań: myślenie długofalowe i strategiczne kultura korporacyjna corporate social responsibility brak kwestii właścicielskiej brak konkurentów branżowych dla inicjatorów działań wzorowa komunikacja w grupie zadaniowej zaangażowanie, konsekwencja i duch społecznikowski Przewidywane korzyści: uzgodnienie oferty dydaktycznej z zapotrzebowaniami gospodarki dopływ wykwalifikowanych kadr promowanie branży ICT w środowisku lokalnym długofalowa edukacja dzieci i młodzieży w zakresie ICT

29 Działania w obszarze B+R+I Dobre praktyki Kulturowe i społeczne determinanty powodzenia działań: inicjatywa po stronie ośrodka badawczego zaangażowanie inicjatorów uwzględnienie szerokiego spektrum aktorów w ramach klastra przepływ informacji i wiedzy na temat obszarów kompetencji uczestników klastra Przewidywane korzyści: wytworzenie technologii komercjalizacja badań możliwe licencjonowanie wdrożeń opracowanych technologii innowacyjne rozwiązania dla miast poprawa warunków życia internacjonalizacja

30 Obszary projektowanych regulacji etycznych ośrodki badawcze małe przedsiębiorstwa administracja duże przedsiębiorstwa

31 Wartości Pomorskiego Klastra ICT Przykład wiedza dostępność otwartość wymiana przepływ generowanie pozyskiwanie