Kryzys religii i alternatywne poszukiwania w zakresie duchowości

Transkrypt

1 Dr hab. Zbigniew Pasek, prof. AGH Kryzys religii i alternatywne poszukiwania w zakresie duchowości Problematyka kursu skupia się na procesach przemian w zakresie współczesnej duchowości, opisuje skutki i uwarunkowania sekularyzacji, proces prywatyzacji religii, narodziny rynku idei, przenikania azjatyckich idei filozoficznych i religijnych na Zachód, kontrkulturę lat 60-tych i ideologię Ery Wodnika, dokonuje analizy przyczyn wzrostu popularności róŝnych fundamentalizmów oraz przeglądu wybranych subkultur młodzieŝowych. Wykład: 30 godzin. Treść wykładów: 1. Chrześcijaństwo Zachodu w nowoŝytności. Religia i duchowość problem definicyjny. Reformacja i powstanie protestantyzmu. Przełom oświeceniowy. Rewolucja Francuska i zasady wolności przekonań. Liberalizm XIX wieku. Procesy modernizacji i sekularyzacji. Rewolucja techniczna i urbanizacja. Kwestia społeczna XIX wieku i odpowiedź Kościoła (Syllabus, encyklika Quanta cura), ideologia komunistyczna, 2. Kontestacja idei chrześcijańskich w XVII i XVIII wieku. Socynianizm i deizm. Racjonalizm. Tajne stowarzyszenia masoneria i narodziny okultyzmu, romantyczny buntownik i Lucyfer jako jego personifikacja, bunt Mickiewicza (Towiańczycy) i heterodoksje XIX wieku, dechrystianizacja mieszczaństwa i tzw. problem społeczny w dobie industrializacji Europy Zachodniej. 3. Narodziny katolickiego fundamentalizmu ultramontanizm, integryzm, tradycjonalizm.

2 4. Fundamentalizm protestancki duchowość ewangelikalna i pentekostalna 5. Sakralizacja ideologii politycznych (faszyzm i komunizm). 6. Modernizm i poszukiwania syntezy w XIX wieku; zakony ezoteryczne, mesmeryzm, spirytyzm, okultyzm i teozofia; 7. Neopoganizm i jego nurty. 8. Satanizm jako religia, subkultura, moda 9. Kontestacja doby lat 60-tych i narodziny New Age. Główne załoŝenia ruchu Nowej Ery 10. Pogłębiona ekologia i ruch ukrytego potencjału człowieka; holizm i immanencja; religijne funkcje psychoterapii. 11. Technicyzacja sacrum ufo kulty (Havens Gate, raelianie); neognoza; sakralne konteksty terminów naukowych 12. Inspiracje azjatyckie: pochód buddyzmu, neohinduizm (Hare Kryszna), islamu (sufi) 13. Nowe ruchy religijne 14. Sakralne konteksty teatru (teatr J.Grotowskiego, T.Kantora, Gardzienice) i literatury (m.in. H.Hesse, M.Bułhakow, Cz.Miłosz), literackie wizje nowej soteriologii i nowej antropologii z postulatem człowieka-boga, przemiany w zakresie wzorców osobowych i modeli Ŝycia. 15. Przyczyny odchodzenia od tradycyjnej religijności w świetle wybranych teorii socjologicznych i kulturoznawczych (na wybranych przykładach Francja, Ameryka Północna i religia publiczna, Rosja, Czechy). Warunki zaliczenia: Zaliczenie kolokwium zamykającego kurs. WYBRANA LITERATURA DO KURSU: E. Barker, Nowe ruchy religijne, Kraków 1997

3 I. Borowik, Procesy instytucjonalizacji i prywatyzacji religii w powojennej Polsce, Kraków 1997 B. Dobroczyński, New Age, Kraków 1996 T. Doktór, Nowe ruchy religijne i parareligijne w Polsce. Mały słownik, Warszawa 1999 (wstęp, poszczególne hasła). T. Doktór, Innowacje religijne: ruchy, uczestnicy, reakcje społeczne, Olsztyn 2002 (przede wszystkim strony: 7-75, ) T. Doktór, Pomiędzy medycyną a religią, Ruchy religijne i parareligijne w profilaktyce i terapii uzaleŝnień, Warszawa 1994 T. Doktór, Światopogląd New Age, w: Ruchy pogranicza religii i nauki jako zjawisko socjopsychologiczne, Warszawa 1996, s M. Horodyski, Ufo mit współczesności, w: NOMOS 2000, nr 30/31, s A. Jawłowska, Nowa duchowość. Od kontrkultury do New Age, w: Religia i kultura w globalizującym się świecie, red. M. Kempny i G. Woroniecka, Kraków 1999, s M. Karas, Bractwo św. Piusa X, katolicki ruch tradycjonalistyczny w dobie posoborowej, w: NOMOS 2000, nr 30/31, s A. Kowalczewska, Ezoteryka na sprzedaŝ, Warszawa 2001 A. E. Kubiak, Jednak New Age, Warszawa 2005 J. Mariański, Pozakościelne formy religijności, w: Postmodernizm. Wyzwanie dla chrześcijaństwa, pod red. Z.Sareły, Poznań 1995, s D. Motak, Nowoczesność i fundamentalizm, Kraków 2002 E. Pace, P. Stefani, Współczesny fundamentalizm religijny, Kraków 2002 Z. Pasek, Wspólnoty ewangelikalne we współczesnej Polsce, w: Ewangelikalny protestantyzm w Polsce u progu XXI stulecia, red. T.J.Zieliński, Warszawa 2004, s D. Powałka, Psychologiczna charakterystyka uczestników wybranych ruchów kultowych, w: Ruchy pogranicza religii i nauki jako zjawisko socjopsychologiczne, red. T.Doktór, Warszawa 1996, t.v, s

4 S. Simpson, Native Faith. Polish Neo-Poganism at the Brink of the 21st Century, NOMOS, Kraków P. Szarszewski, Satanizm w Polsce, Kraków 2004 S. Tokarski, Orient i subkultury, Warszawa 1996 B. Tibi, Fundamentalizm religijny, Warszawa 1997 R. Weber, Poszukiwanie Jedności, Warszawa 1990 A. Zamojski, New Age, Kraków 2002 Lista problemów niezbędna do opracowania podczas przygotowań do kolokwium (W oparciu o wykład i podaną literaturę) Religia a duchowość problem definicyjny. Etapy rozbicia jedności chrześcijańskiego Zachodu (reformacja, oświecenie, liberalizm) Oświecenie wobec religii Deizm i jego konsekwencje w historii kultury Krytyka Kościoła rzymskokatolickiego w XIX wieku Stosunek Kościoła do tzw. kwestii społecznej w XIX i XX wieku (Syllabus Piusa IX, encyklika Quanta cura, problem teologii wyzwolenia), Konflikt między katolicyzmem a ideologiami socjalizmu i komunizmu w XIX i XX Tajne stowarzyszenia XVIII i XIX wieku masoneria i narodziny okultyzmu, Geneza katolickiego fundamentalizmu (ultramontanizm, integryzm, tradycjonalizm) Główne cechy fundamentalizmu protestanckiego duchowość ewangelikalna Ruch zielonoświątkowy i charyzmatyczny Sakralizacja ideologii polityczno-społecznych: faszyzm i komunizm Zakony ezoteryczne XIX i XX wieku Spirytyzm, okultyzm i teozofia; Ruch neopogański i jego nurty Satanizm w ujęciu A.S.LaVeya Główne idee New Age Holizm jako zasada Nowej Ery Nowe ruchy religijne (omów zjawisko na przykładzie Kościoła Zjednoczeniowego) Religijne funkcje psychoterapii. Psychologia transpersonalna załoŝyciele i główne idee Duchowość feministyczna Ufo kulty (na przykładzie Havens Gate i raelianie) Neognoza Ruch Ukrytego Potencjału Człowieka Inspiracje buddyjskie na Zachodzie Ruch Hare Kryszna jako przykład neohinduizmu

5 Islam na Zachodzie i we współczesnej Polsce. Sakralne konteksty współczesnego teatru (J.Grotowski, T.Kantor, Gardzienice) Literackie wizje nowej soteriologii i antropologii, Przemiany w zakresie współczesnych wzorców osobowych i modeli Ŝycia (na przykładach wysokonakładowej prasy z tzw. niŝszych półek ).