Spis treści szczegółowy

Transkrypt

1 Spis treści szczegółowy 1. Politologia i religia. Wprowadzenie Część I. Relacje religii i polityki w ujęciu głównych religii 2. Chrześcijaństwo Charakterystyka doktrynalno-organizacyjna Założyciel i doktryna Kościół i Kościoły Modele relacji Kościół państwo Model państwa wyznaniowego Model radykalnego rozdziału Model umiarkowanego rozdziału Tradycja katolicka Myśl polityczna i ruch społeczny Zaangażowanie polityczne Kościoła i jego granice Izolacja Kościoła od polityki? Niewłaściwa obecność w obszarze polityczno-państwowym Właściwa obecność w obszarze polityczno-państwowym Kościół a demokracja Akceptacja demokracji Zastrzeżenia i warunki stawiane demokracji Chrześcijańska demokracja Tradycja prawosławna Relacje Kościół państwo Idea sakralizacji władzy Tradycja protestancka Koncepcja człowieka i etyka społeczna Nauka o dwóch królestwach Teorie społeczeństwa Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Islam Charakterystyka islamu Świat islamu na początku XXI wieku: podstawowe fakty... 67

2 Spis treści szczegółowy Źródła i drogowskazy wiary muzułmanów Koncepcja władzy i państwa w islamie Zasady muzułmańskiego ustroju politycznego Państwo Mahometa a idea państwa w islamie Współczesne państwa islamskie. Panislamizm Islam a pomoc społeczna Islam a prawa człowieka Islam i nie-islam: obszar pokoju i obszar wojny. Idea dżihadu Współczesne tendencje w islamie: fundamentalizm vs. modernizm Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Judaizm Charakterystyka judaizmu Podstawowe zasady konstytuujące judaizm Nurty religijne w judaizmie Judaistyczna antropologia Filary żydowskiej tradycji politycznej Geneza Koncepcja władzy w judaizmie Synteza wymiaru teologicznego i politycznego Kultura polityczna w żydowskiej tradycji politycznej Kwestia terytorium w relacji między judaizmem i polityką Judaizm a polityka zewnętrzna Relacje społeczności żydowskiej ze światem zewnętrznym Judaizm a zagadnienie wojny i pokoju Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Hinduizm Charakterystyka hinduizmu Specyficzna religia Główne gałęzie hinduizmu tradycje hinduistyczne Społeczeństwo, państwo, naród Koncepcja społeczeństwa w hinduizmie Koncepcja państwa i władzy politycznej Nacjonalizm hinduski Hinduizm a przemoc polityczna i religijna Hinduizm a prawa człowieka Hinduizm na Zachodzie i hinduizm globalny Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Buddyzm Charakterystyka buddyzmu

3 10 Spis treści szczegółowy 1.1. Źródła i zasięg terytorialny buddyzmu Trzy główne nurty buddyzmu Dharma jako podstawa doktryny buddyzmu Wymiar społeczny buddyzmu Zaangażowanie polityczne buddyzmu Buddyzm a ruchy pacyfistyczne i ekologiczne Buddyzm w krajach mahajany Buddyzm w krajach therawady Polityczna tradycja tantryczna Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Konfucjanizm Specyfika konfucjanizmu Główne etapy rozwoju systemu Zasięg oddziaływania konfucjanizmu Założenia konfucjanizmu Założenia metafizyczne i antropologiczne Założenia etyczne Rodzina a państwo System polityczny a system religijny Stosunek do władzy i zasad demokratycznych Zasady sprawowania władzy System administracji i kontroli państwowej Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Część II. Religia i polityka podstawowe związki 8. Religia i aksjologiczne fundamenty polityki Dlaczego rezygnujemy z użycia siły? Obyczaje społeczne a ustroje polityczne Jakiej polityki pragniemy i spór o wartości Sumienie podporządkowane woli większości Absolutne aksjologiczne minimum w naszych czasach Wartości i korekcyjna rola religii Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Modele relacji między religią i polityką Monizm religijno-polityczny Modele dualistyczne

4 Spis treści szczegółowy Powiązanie instytucjonalne religii i polityki państwo wyznaniowe Separacja religii i polityki w wymiarze instytucjonalnym państwo świeckie Amerykański model państwa świeckiego (separacja czysta) Francuski model państwa świeckiego (separacja wroga) Niemiecki model państwa świeckiego (separacja skoordynowana) Model sowiecki (separacja wroga w warunkach państwa totalitarnego) Pomiar stopnia zaangażowania państwa w sferę religii Relacje religia polityka poza formalnym porządkiem instytucjonalnym Konflikt religii i polityki Religia w roli adwersarza polityki Wzajemne dostosowanie się polityki i religii Kooperacja religii i polityki Odseparowanie się religii od polityki Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Religia i partie polityczne Typologia partii politycznych Europa: ruch chadecki Perspektywa państw narodowych Perspektywa ponadnarodowa Perspektywa amerykańska Partie religijne w Izraelu Świat islamu Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Partie religijne a demokratyczne wybory Partie i wybory ery sekularnej i post-sekularnej Aspekty nacjonalizmu religijnego w programach wyborczych Fundamentalizm religijny a demokratyczny system wyborczy Fundamentalizm islamski Fundamentaliści protestanccy w USA Przemiany pod koniec pierwszej dekady XXI wieku Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Religia a społeczeństwo obywatelskie Społeczeństwo obywatelskie powrót idei Społeczne funkcje religii

5 12 Spis treści szczegółowy 2.1. Teza integracji Teza deprywatyzacji Religia i procesy demokratyzacji Demokracja i społeczeństwo obywatelskie w doktrynie chrześcijańskiej Polska religijność a społeczeństwo obywatelskie Korelacja zaangażowania religijnego i społecznego Przykłady religijnych podmiotów społeczeństwa obywatelskiego w Polsce Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Religia i nacjonalizm Wokół pojęcia nacjonalizmu Nacjonalizm a nacjonalizm religijny Religia, tożsamość narodowa, nacjonalizm Związki religii i nacjonalizmu Etnicyzacja religii i sakralizacja etnosu Interpretacje związków nacjonalizmu i religii Ambiwalentne relacje nacjonalizmu i religii Skutki związku z nacjonalizmem dla religii Tożsamość narodowa w opozycji do religii? Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Część III. Ideologie o miejscu religii w polityce 14. Konserwatyzm Dzieje konserwatyzmu Geneza Wiek XVIII i XIX Pierwsza połowa XX wieku Współczesny konserwatyzm Stosunek konserwatyzmu do religii Cztery aspekty religii Różne podejścia do religii w łonie konserwatyzmu Różne podejścia do indywidualnej wiary, etyki, doktryny i prawodawstwa Problem uniwersalności moralności, religii i Kościoła Relacje Kościół władze publiczne Współczesne interpretacje koncepcji dualistycznej Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia

6 Spis treści szczegółowy Liberalizm Liberalizm wobec polityki i religii zasady uniwersalne Indywidualizm polityczny i religijny Wolność sumienia i religii Tolerancja religijna i pluralizm Autonomia państwa i Kościoła Liberalizm wobec polityki i religii. Możliwe różnice Wolność sumienia i religii. Między wolnością negatywną a wolnością pozytywną Tolerancja i pluralizm. Konieczność czy cnota Autonomia polityki i religii. Prywatny czy publiczny status kościołów i religii Dwa modele Model liberalizmu anglosaskiego: religia jako sprawa publiczna Model liberalizmu laickiego: religia jako prywatna sprawa obywateli Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Lewica Wokół pojęcia lewica Nurty myśli lewicowej Socjalizm utopijny Marksizm Lewica niemarksistowska anarchizm Lewica marksistowska Marksizm-leninizm Socjaldemokracja Nowa Lewica Teologia wyzwolenia Lewica laicka Modele postrzegania miejsca religii w polityce przez ideologie lewicowe Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Feminizm Specyfika myśli feministycznej Źródła Pojęcie i etapy ewolucji feminizmu Płeć jako podstawowa kategoria feminizmu Feministyczna krytyka religii Teologia feministyczna Feminizm a miejsce religii w polskiej przestrzeni publicznej Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia

7 14 Spis treści szczegółowy 18. Chrześcijańska demokracja Źródła myśli chadeckiej Filozoficzne inspiracje Tradycja katolicyzmu społecznego Nauczanie społeczne Kościoła Główne elementy współczesnej doktryny chadeckiej Założenia antropologiczne Zaangażowanie na rzecz godności i życia człowieka Założenia porządku społeczno-politycznego Założenia ekonomiczne Relacje państwo Kościół Rozwój chrześcijańskiej demokracji w Europie Początki Sytuacja po II wojnie światowej Transnarodowe struktury chadeckie Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Część IV. Religia i polityka wybrane dyskusje teoretyczne 19. Sekularyzacja Podejście sekularyzacyjne Socjologia religii jako dyscyplina naukowa Zjawisko, teoria a paradygmat sekularyzacji Teorie sekularyzacji podobieństwa i różnice Czynniki inicjujące proces sekularyzacji Zmiana umiejscowienia i funkcji religii Przeobrażenia wewnątrz religii Konsekwencje sekularyzacji Polityczne konsekwencje sekularyzacji Teoria sekularyzacji: afirmacja i krytyka Teoria sekularyzacji: uwagi metodologiczne Spory interpretacyjne Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Wolność sumienia i wyznania Istota wolności sumienia i wyznania Przyrodzony charakter Trzy wymiary Wolność sumienia i wyznania jako pierwsza z wolności Władza publiczna a wolności sumienia i wyznania Ograniczenia wolności sumienia i wyznania Symbole religijne w sferze publicznej a neutralność światopoglądowa państwa

8 Spis treści szczegółowy Ruchy religijne zwalczające fundamenty aksjologiczne i kulturowe państwa Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Fundamentalizm Dwie drogi pojmowania fundamentalizmu Fundamentalizm jako postawa polityczna Cechy myślenia fundamentalistycznego Emocjonalne i behawioralne aspekty postawy fundamentalistycznej Fundamentalistyczny potencjał religii Fundamentalizm a porządek rozumu Fundamentalizm religijny a specyficzne związki religii i polityki Fundamentalizm świecki Przyczyny fundamentalizmu Fundamentalizm a presja modernizacyjna Konwersja fundamentalistyczna Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Teologia polityczna Dwa ujęcia teologii politycznej Teologizacja polityki Polityzacja religii Teologia polityki: autonomia obszarów religii i polityki Carl Schmitt: podstawowe pojęcia nauki o państwie a pojęcia teologiczne Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Religia obywatelska Historia pojęcia Rousseau Starożytna Grecja i Rzym Nowożytna filozofia polityki Ujęcia socjologiczne Religia obywatelska a zjawiska pokrewne Religia obywatelska a koncepcja państwa Religia obywatelska w Stanach Zjednoczonych Religia obywatelska w Polsce? Przyczyny rozwoju religii obywatelskiej Interpretacje i hipotezy Religia obywatelska i sekularyzacja

9 16 Spis treści szczegółowy 5. Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Część V. Religia i relacje międzynarodowe 24. Religia w teorii stosunków międzynarodowych Absencja religii jako czynnika wyjaśniającego stosunki międzynarodowe Dlaczego religia? Religia w ramach poszczególnych paradygmatów badawczych Perspektywa realizmu politycznego Perspektywa liberalizmu Perspektywa (neo)marksizmu Perspektywa konstruktywizmu Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Faith-based diplomacy i transnarodowi aktorzy religijni Religia jako czynnik w stosunkach międzynarodowych Specyfika faith-based diplomacy (FBD) Pojęcie i aktorzy faith based diplomacy Pojednanie jako podstawowy cel faith-based diplomacy Metody faith-based diplomacy Rola podmiotów religijnych i motywowanych religijnie Faith-based actors w stosunkach międzynarodowych RNGO (Religious Non-Governmental Organizations) a działalność misyjna Działalność RNGO przy organizacjach międzynarodowych FBD w kontekście teorii stosunków międzynarodowych Religijni aktorzy międzynarodowi jako element soft power Transnarodowi aktorzy religijni wobec teorii zderzenia cywilizacji Faith-based diplomacy wobec realistycznej teorii stosunków międzynarodowych Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Religia i konflikty zbrojne Konflikty zbrojne we współczesnym świecie Przyczyny konfliktów zbrojnych Rodzaje i skala konfliktów zbrojnych Geografia konfliktów Religia i konflikty zbrojne Uwagi generalne Czynnik religijny w konfliktach zbrojnych: ujęcie ilościowe Czynnik religijny w konfliktach zbrojnych: ujęcie jakościowe

10 Spis treści szczegółowy Religia jako czynnik inicjujący lub wzmacniający konflikt etniczny Religia jako narzędzie/przestrzeń pojednania lub łagodzenia konfliktów Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Chrześcijaństwo a integracja europejska Inspiracja chrześcijańska a proces integracji europejskiej Proces integracyjny w refleksji Kościoła Dialog UE Kościoły: wymiar instytucjonalno-prawny UE, chrześcijanie i spór o wartości Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Aneks 28. Polityka i religia w Polsce po roku Spory wokół podstawowych reguł i założeń ( ) Spory wokół konkordatu i konstytucji ( ) Konkordat Konstytucja Kościół i religia wobec integracji europejskiej ( ) Nowe i stare wyzwania po śmierci Jana Pawła II ( ) Kościół i lustracja Kościół wobec projektu IV RP Kościół w życiu publicznym Polski po 10 kwietnia 2010 r Podsumowanie Polecane lektury Bibliografia Spis definicji Spis ramek Spis opisów Spis tekstów źródłowych Spis biogramów Spis wykresów Spis map Spis tabel Noty o autorach