Rok akademicki: 2015/2016 Kod: HKL s Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Transkrypt

1 Nazwa modułu: Religie świata - uwarunkowanie kulturowe Rok akademicki: 2015/2016 Kod: HKL s Punkty ECTS: 3 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Kulturoznawstwo Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 4 Strona www: Osoba odpowiedzialna: prof. dr hab. Pasek Zbigniew (pasek@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: prof. dr hab. Pasek Zbigniew (pasek@agh.edu.pl) dr Kurpiewski Wiesław (wieslaw.kurpiewski@agh.edu.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 Uczestnicy kursu nabywają wiedzę o tak ważnym komponencie kultury jakim jest religia. Poznają historię i dziedziny religioznawstwa jako tej dziedziny współczesnej humanistyki, która zajmuje się wszechstronnym opisem życia religijnego. KL1A_W01, KL1A_W03, KL1A_W04 M_W002 Uczestnicy kursu zdobędą wiedzę o zróżnicowaniu religijnym współczesnego świata, poznają zasady wiary najważniejszych religii świata i współczesnych ruchów religijnych. KL1A_W24 Umiejętności M_U001 Uczestnicy kursu nabywają umiejętności odróżniania przekonań religijnych różnych religii. Potrafią rozpoznawać ich symbolikę religijną. Uczą się odpowiednich zachowań w różnych kontekstach kulturowych. KL1A_U20, KL1A_U21 Kompetencje społeczne 1 / 5

2 M_K001 Kurs jako całość wyrabia postawy tolerancyjne poprzez zrozumienie wielości postaw religijnych i różnorodności uwarunkowań kulturowych samego zjawiska religii. KL1A_K08, Aktywność na zajęciach Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład audytoryjne laboratoryjne projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne terenowe warsztatowe Inne E-learning Wiedza M_W001 M_W002 Umiejętności M_U001 Uczestnicy kursu nabywają wiedzę o tak ważnym komponencie kultury jakim jest religia. Poznają historię i dziedziny religioznawstwa jako tej dziedziny współczesnej humanistyki, która zajmuje się wszechstronnym opisem życia religijnego. Uczestnicy kursu zdobędą wiedzę o zróżnicowaniu religijnym współczesnego świata, poznają zasady wiary najważniejszych religii świata i współczesnych ruchów religijnych. Uczestnicy kursu nabywają umiejętności odróżniania przekonań religijnych różnych religii. Potrafią rozpoznawać ich symbolikę religijną. Uczą się odpowiednich zachowań w różnych kontekstach kulturowych. Kompetencje społeczne M_K001 Kurs jako całość wyrabia postawy tolerancyjne poprzez zrozumienie wielości postaw religijnych i różnorodności uwarunkowań kulturowych samego zjawiska religii. Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład 2 / 5

3 1. Religioznawstwo jako dziedzina wiedzy Zapomniana tradycja Rzeczpospolitej wielu religii. Wiedza o innych a tolerancja religijna. Historia religioznawstwa jako dyscypliny naukowej. Szkoły religioznawstwa XX wieku. Klasycy religioznawa: R.Otto, W.James, M.Eliade, N.C.Smith i in. Poszukiwanie własnej metody badawczej religioznawstwa 2. Wokół terminologii: religia, religijność, sacrum, numinosum, duchowość; Dziedziny religioznawstwa: historia religii, fenomenologia religii, socjologia religii, psychologia religii, filozofia religii, geografia religii, politologia religii. Nauki pomocnicze religioznawstwa: archeoastronomia, neurobiologia, prawo wyznaniowe 3. Geneza wierzeń religijnych; szamanizm i religie ludów niepiśmiennych. 4. Hinduizm. Święte księgi hinduizmu wedy, Upaniszady; panteon i atrybuty bogów, reinkarnacja i prawo karmiczne; nurty hinduizmu: wisznuizm i sziwaizm, rytuały hinduizmu, neohinduizm w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej 5. Buddyzm. Założyciel buddyzmu, święte księgi, Cztery szlachetne prawdy ; Ośmioraka ścieżka ; buddyjska interpretacja prawa karmicznego i koncepcje reinkarnacyjne; bodhisattwa; Sangha i Dharma; monastycyzm buddyjski; siunjata; nurty buddyzmu: hinajana, mahajana, buddyzm tybetański (lamaizm); buddyzm chiński i buddyzm zen. 6. Konfucjanizm i taoizm. Konfucjusz jego poglądy pisma i poglądy; konfucjanizm jako religia etyki społecznej odpowiedzialności; Lao-tsy twórca taoizmu; Daodejing; kluczowe terminy: tao, wu-wei; kosmologia oraz in i jang; taoizm magiczny i filozoficzny 7. Judaizm. Kształtowanie się historyczne ksiąg świętych judaizmu, Tora, Stary Testament, Talmud; Zasady wiary i praktyka religijna; Synagoga symbolika; Nurty judaizmu. Gnoza i jej współczesna tradycja 8. Islam. Postać założyciela; Koran, pięć filarów islamu; główne nurty islamu: sunna i szyizm; islam współczesny 9. Geneza i różnicowanie się kulturowe chrześcijaństwa w I tysiącleciu. Główne różnice trzech nurtów chrześcijaństwa: prawosławia, katolicyzmu i protestantyzmu; Prawosławie geneza wschodniego chrześcijaństwa, wpływ kultury na religię, główne różnice chrześcijańskich praktyk religijnych Wschodu i Zachodu; Monastycyzm wschodni; Instytucja autokefalii; Symbolika ikony podstawowe wiadomości. 10. Protestantyzm; postać Marcina Lutra; zróżnicowanie nurtów reformacji; luteranizm, Kościoły reformowane, radykalna reformacja i Kościół Anglikański; Omówienie zasad wiary baptyzmu i metodyzmu; anglosaskie i niemieckie ruchy przebudzeniowe; ruch zielonoświątkowy. 11. Nowe ruchy religijne. Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny, Kościół Zjednoczeniowy; Ruch raeliański; ruchy neopogańskie; Religie w napięciu z współczesnym prawodawstwem Zachodu 12. Współczesny ezoteryzm, okultyzm i ruchy satanistyczne; 13. Duchowość; definicje i nakreślenie obszaru badawczego; zjawiska niereligijne w religijnych funkcjach; pogranicza religijności we współczesnej kulturze Zachodu 14. Religie i Kościoły w Polsce współczesnej 15. Statystyka religii światowych; Problematyka ruchu ekumenicznego i dialogu międzyreligijnego Sposób obliczania oceny końcowej Na ocenę końcową składa się ocena z egzaminu ustnego, który sprawdza wiedzę o zasadach wiary różnych religii, założycielach i świętych księgach, jak i wiedzę o symbolach religijnych i wnętrzach świątyń. Częścią egzaminu jest rozmowa o współczesnych uwarunkowaniach sytuacji religijnej świata. 3 / 5

4 Wymagania wstępne i dodatkowe Nie podano wymagań wstępnych lub dodatkowych. Zalecana literatura i pomoce naukowe Podręczniki: A: G.Lanczkowski, Wprowadzenie do religioznawstwa, Warszawa 1986 (lub) J.Waardenburg, Religia i religie. Systematyczne wprowadzenie do religioznawstwa, przeł. A.Bronk, Warszawa 1991 A.Bronk, Nauka wobec religii, Lublin 1996 B: G. van der Leeuw, Fenomenologia religii, Warszawa 1997 (lub) G.Windengren, Fenomenologia religii, Kraków 2008 (lub) M. Eliade, Traktat o historii religii, Warszawa 2000 C: M.Eliade, I.P.Couliano, Słownik religii, różne wydania Encyklopedia religii świata, oprac. F.Lenoir, Y.Tardan-Masquelier, Warszawa 2002, t.1-2. F.Konig, H.Waldenfels (red.), Leksykon religii, Warszawa Literatura uzupełniająca: W.Burkert, Stwarzanie świętości. Ślady biologii we wczesnych wierzeniach religijnych, Kraków 2006 A. Szyjewski, Etnologia religii, Kraków 2001 D.M. Wulff, Psychologia religii klasyczna i współczesna, Warszawa 1999 R.R.Rappaport, Rytuał i religia w rozwoju ludzkości, Kraków 2007 S.Atran, Ewolucyjny krajobraz religii, Kraków 2013 G.Kapel, Zemsta Boga. Religijna rekonkwista świata, Warszawa 2010 Literatura internetowa: Encyclopedia of Religion and Society Religious Worlds The Internet Sacred Text Archive Believe Religious Information Source Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Zbigniew Pasek Prace pod redakcją: Bogowie, demony, herosi. Leksykon, ZNAK, Kraków 1996, ss. 452, (ponad 1300 haseł). Miejsca Święte. Leksykon, ZNAK, Kraków 1997, ss. 284, (354 hasła). Słownik religii, red. Z.Pasek i E.Przybył-Sadowska, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2010, s.496. Religia a współczesne stosunki międzynarodowe, red. B.Bednarczyk, Z.Pasek, P.Stawiński, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków 2010, ss. 334 Artykuły: State and Local Government Policies towards New Religious Movements in Poland, , w: Religions Churches and Religiosity in Post-Communist Europe, ed.i.borowik, Kraków 2006, s Charakterystyka Kościołów i związków wyznaniowych zarejestrowanych w Polsce w latach , Nomos. Kwartalnik religioznawczy, 1995, nr 11, s Neopogaństwo w Polsce a duchowość New Age, w: Państwo i Społeczeństwo, 2008, nr 4, s Wykaz Kościołów i związków wyznaniowych zarejestrowanych w Polsce. Stan na dzień 1 XI 1993r., w: Słownik słów kluczowych z religioznawstwa, Polska Akademia Nauk, Kraków 1994 Wiesław Kurpiewski Filozofia pradżniaparamita, Kraków 2010 Wymiary dobra wspólnego w buddyzmie, W: Dobro wspólne / pod red. nauk. Doroty Probuckiej, Kraków : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Wachlarz wartości w tekście Trzeciego Karmapy Rangdziung Dordże, W: Rozumienie wartości w kulturach Wschodu / red. tomu Małgorzata Ruchel/, Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, / 5

5 Informacje dodatkowe PROBLEMY DO EGZAMINU: 1.Religioznawstwo jako dziedzina wiedzy 2.Dziedziny religioznawstwa, metody badań zjawisk religijnych 3.Definicja religii ewolucja i przegląd stanowisk 4.Co to jest sacrum, 5.Współczesne teorie na temat genezy religii 6.Szamanizm 7.Hinduizm 8.Buddyzm 9.Konfucjanizm 10.Taoizm 11.Shinto 12.Judaizm 13.Gnoza i gnostycyzm w historii religii 14.Islam 15.Prawosławie 16.Kościoły przedchalcedońskie 17.Katolicyzm i starokatolicyzm 18.Protestantyzm 19.Nowe religie Trzeciego Świata (wudu, kimbangizm, pejotyzm) 20.Nowe ruchy religijne i formacja New Age 21.New Age i nowa duchowość 22.Współczesne ruchy ezoteryczne i okultystyczne; satanizm jako system religijny. 23.Religie a współczesne prawodawstwo Zachodu (pola konfliktów). 24.Konflikty polityczne na tle religijnym we współczesnym świecie 25.Napięcia społeczne a religie (problem własności i nierówności społecznych) w kulturze Zachodu 26.Statystyka religii światowych 27.Religie na ziemiach polskich religie w Polsce współczesnej UWAGA: Co należy wiedzieć o poszczególnych wymienionych wyżej religiach: a/ czas powstania danej religii b/ postać założyciela i historyczne uwarunkowania genezy c/ zasady wiary religijne credo d/ główne formy religijności i nabożeństwa c/ świątynia i jej symbolika d/ miejsca kultu religijnego e/ główne nurty i kierunki (dot. hinduizmu, buddyzmu, judaizmu, islamu i chrześcijaństwa) Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta lub kolokwium zaliczeniowe Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Przygotowanie do zajęć Udział w wykładach Dodatkowe godziny kontaktowe z nauczycielem Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 2 godz 20 godz 21 godz 28 godz 4 godz 75 godz 3 ECTS 5 / 5