Prognozy Gospodarki Polskiej

Transkrypt

1 Prognozy Gospodarki Polskiej maj 2014 (12)

2 Prognozy Gospodarki Polskiej 1 Spis treści 1 Wprowadzenie 2 2 Wzrost gospodarczy Produkt Krajowy Brutto Popyt krajowy Spożycie ogółem Nakłady brutto na środki trwałe Handel zagraniczny Eksport Import Rynek pracy Bezrobocie Wynagrodzenia Inflacja 10 5 Polityka pieniężna 12 6 Polityka budżetowa 12 7 Metodologia Szacunki na I kwartał 2014 r Modele ekonometryczne i prognozowanie na okres od II kwartału 2014 r. do II kwartału 2015 r Sprawdzanie zgodności otrzymanych prognoz z wiedzą ekspercką członków Sekcji 13 8 Prognozy w liczbach 14 9 Koło Naukowe Sekcja Notki biograficzne 16

3 Prognozy Gospodarki Polskiej 2 1 Wprowadzenie Aby Polska była mądrym i dobrym krajem... Już po raz dwunasty mamy przyjemność zaprosić Państwa do lektury raportu Prognozy Gospodarki Polskiej, tym samym zachęcając do dyskusji na temat obecnej sytuacji makroekonomicznej naszego kraju oraz perspektyw jej rozwoju w najbliższych kwartałach. W sytuacji obserwowanych pierwszych symptomów ożywienia koniunktury gospodarczej w Europie i Stanach Zjednoczonych, normalizacji polityki pieniężnej przez banki centralne, analiza wpływu otoczenia zewnętrznego na gospodarkę polską staje się szczególnie istotna. Wpływ uwarunkowań krajowych nabiera natomiast istotnego znaczenia w kontekście struktury i trwałości wzrostu, a szczególnie tego czy konsolidacja fiskalna zmierzająca do zdjęcia z Polski procedury nadmiernego deficytu nie przeszkodzi w powrocie koniunktury. W naszym raporcie podjęliśmy próbę bliższego przyjrzenia się szansom i zagrożeniom dla kondycji ekonomicznej naszego kraju, a także przewidzenia ścieżki zmian najważniejszych wskaźników makroekonomicznych w najbliższych kwartałach. Prognozy Gospodarki Polskiej to zakrojony na dużą skalę projekt naukowo-badawczy, którego celem jest przewidywanie ścieżki zmian najważniejszych wskaźników makroekonomicznych w kolejnych kwartałach. Działa w ramach Studenckiego Koła Naukowego Finansów i Makroekonomii przy Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Niniejsza publikacja to pierwszy raport wydany w tym roku, natomiast od czasu wznowienia prac projektu po dwuletniej przerwie jest to już dziewiąta publikacja. Staramy się, aby każde kolejne wydanie Raportu było coraz ciekawsze, w jak największym stopniu profesjonalne oraz odpowiadało potrzebom Czytelników. Szczególne podziękowania pragniemy skierować na ręce prof. dr. hab. Cezarego Wójcika, który stanowi dla nas nieustanną inspirację na drodze czynienia Polski dobrym i mądrym krajem. Jesteśmy także wdzięczni dr. hab. Michałowi Rubaszkowi, którego wsparcie merytoryczne położyło fundamenty pod powstanie tego raportu. Wyrażamy również wdzięczność byłym członkom Sekcji Modelowania i Prognozowania Makroekonomicznego SKN FM, którzy przyczynili się do powstania projektu i jego dynamicznego rozwoju w przeszłości. Autorzy

4 Prognozy Gospodarki Polskiej 3 2 Wzrost gospodarczy W tej części raportu zostanie przedstawiony opis dotychczasowej ścieżki i prognoza dynamiki 1 Produktu Krajowego Brutto (PKB) na okres od II kwartału 2014 r. do II kwartału 2015 r. Następnie zostaną zaprezentowane prognozy jego składowych tj. dynamiki: spożycia ogółem, nakładów brutto na środki trwałe, a także importu i eksportu. 2.1 Produkt Krajowy Brutto W I kwartale 2014 r. PKB nierównany sezonowo wzrósł realnie o 3,3 proc. Wzrost PKB okazał się wyższy niż oszacowanie konsensusu rynkowego i oznacza dalsze po osiągnięciu dołka koniunktury w I kwartale 2013 r. przyspieszenie tempa wzrostu gospodarki. Prognozujemy, że wraz z postępującym ożywieniem gospodarczym, rolę głównego czynnika napędzającego wzrost PKB przejmie spożycie wewnętrzne. Istotny będzie także wkład nakładów brutto na środki trwałe składowe te zostaną szczegółowo opisane w części raportu im poświęconej. Rola eksportu jako czynnika wzrostu będzie stopniowo się zmniejszać, a w IV kwartale br. jego wkład stanie się neutralny. Przewidujemy, że stopa wzrostu PKB w prognozowanym okresie będzie wykazywała stabilny i zrównoważony wzrost w II kwartale 2014 r. wyniesie 3,7 proc. a w II kwartale 2015 r. PKB osiągnie wartość o 4,2 proc. wyższą niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Pewne spłaszczenie ścieżki wzrostu w końcowym jej etapie można tłumaczyć m.in. efektem relatywnie wysokiej bazy. Sytuacja w otoczeniu ekonomicznym Polski zdaje się sprzyjać postępującemu właśnie ożywieniu gospodarczemu. PKB całej Unii Europejskiej wzrósł w I kwartale 2014 r. o 1,4 proc., natomiast uwzględniając tylko kraje należące do strefy euro o 0,9 proc. Pomimo iż nie są to duże wartości a w samej UE tempo rozwoju gospodarczego jest bardzo zróżnicowane, 1 Wszystkie prognozowane dynamiki i stopy wzrostu zaprezentowane w tym raporcie odnoszą się do analogicznego okresu roku poprzedniego, chyba że wyraźnie zaznaczono inaczej.

5 Prognozy Gospodarki Polskiej I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II PKB (LEWA OS) WRK BIEC PKB (LEWA OS) WWK BIEC w zależności od analizowanego kraju - jest to kolejny okres, w którym odczyty PKB mogą sygnalizować powolne ożywienie gospodarcze. Co szczególnie istotne z punktu widzenia gospodarki polskiej, PKB Niemiec największej gospodarki eurolandu oraz głównego partnera handlowego Polski wzrósł w I kwartale 2014 r. o 2,5 proc. Bardzo dobre wyniki gospodarcze uzyskały też w omawianym okresie Wielka Brytania, Węgry czy też Rumunia. Z drugiej strony, kraje południa Europy w szczególności Grecja oraz Cypr wciąż borykają się z recesją, a sama UE napotyka problemy związane ze strukturalną natury ekonomiczną choćby sposobami reagowania na kryzysy wewnątrz strefy euro czy kwestią emisji euroobligacji przez EBC. Tematy te będą miały charakter priorytetowy podczas nowej kadencji europarlamentu. Według prognoz KE, wzrost gospodarczy w całym 2014 r. ma wynieść dla całej UE 1,6 proc., a w strefie euro 1,2 proc. W 2015 r. będzie to z kolei odpowiednio 2,1 proc. oraz 1,9 proc. W I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II PKB (LEWA OS) Przyszla syt. gosp. Polski IRG kontekście sytuacji krajowej, następujące czynniki będą korzystnie wpływać na dynamikę PKB w horyzoncie prognozy: niska inflacja w całym horyzoncie prognozy kształtująca się mocno poniżej celu inflacyjnego, co wraz ze wzrostem wynagrodzeń nominalnych prowadzić będzie do zwiększenia się realnych dochodów ludności, a w rezultacie do zwiększenia możliwości konsumpcyjnych, poprawa sytuacji na rynku pracy prognozowany spadek bezrobocia wraz z reformą zasad działania urzędów pracy, nastawioną na zwiększenie ich efektywności, zwiększy

6 Prognozy Gospodarki Polskiej 5 zarówno wykorzystanie mocy produkcyjnych gospodarki, jak i korzystnie wpłynie na spożycie wewnętrzne, procykliczny wzrost nakładów brutto na środki trwałe opisany w części im poświęconej, korzystnie niskie z punktu widzenia kredytobiorców stopy procentowe obecnie utrzymują się one na rekordowo niskim historycznym poziomie. Dodatkowo, po ostatnich odczytach wskaźnika inflacji Rada Polityki Pieniężnej (RPP) zapowiada dalsze odłożenie w czasie potencjalnej podwyżki stóp. W rezultacie, oznacza to dostęp do relatywnie taniego kredytu, co przy obecnym ożywieniu gospodarczym przekłada się na możliwie duże wzrosty dynamiki inwestycji. Kolejne rozdziały przedstawiają bardziej szczegółową analizę sytuacji w polskiej gospodarce. 2.2 Popyt krajowy Spożycie ogółem 99 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Spozycie (LEWA OS) Prognoza Zakup dobr trwalego uzytku - IRG Przewidujemy, że w horyzoncie prognozy spożycie ogółem stanie się głównym motorem napędzającym wzrost gospodarczy w Polsce, trwale zastępując w tej roli eksport netto. Prognozujemy poprawę sytuacji na rynku pracy w nadchodzących kwartałach, co wraz ze znacznym wzrostem realnych wynagrodzeń powinno prowadzić do zauważalnego wzrostu dynamiki spożycia ogółem. Dynamiki sprzedaży detalicznej towarów od przeszło 10 miesięcy wykazują stabilny wzrost w granicach 3-5 proc. Oczekiwania konsumentów wobec aktualnej gospodarczej poprawiają się. Dobrze ilustruje to Bieżący Wskaźnik Ufności Konsumenckiej (BWUK), którego wartość w kwietniu 2014 r. wzrosła o 2,9 pkt. proc., osiągając tym samym najwyższy poziom od grudnia 2010 r. Konsumenci coraz lepiej oceniają swoją sytuację finansową, a zarazem są bardziej skłonni do inwestowania w dobra trwałego użytku. Również wyprzedzający wskaźnik ufności konsumenckiej (WWUK), opisujący oczekiwane w najbliższych miesiącach tendencje konsumpcji indywidualnej, wzrósł w kwietniu 2014 r. o 2,2 proc., osiągając najwyższy poziom od lipca 2010 r. Zapowiada to podtrzymanie dotychczasowych korzystnych trendów i tendencji konsumpcyjnych w przyszłości. Prognozujemy, że wzrost spożycia ukształtuje się w II kwartale 2014 r. na poziomie 3,2 proc., a następnie wraz z dalszym rozwojem gospodarki będzie stopniowo i równomiernie rosnąć, osiągając w II kwartale 2015 r. stopę wzrostu 3,6 proc

7 Prognozy Gospodarki Polskiej I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Spozycie (LEWA OS) Inwestycje Prognoza Prognoza Nakłady brutto na środki trwałe W IV kwartale 2013 r. dynamika wzrostu inwestycji po raz pierwszy od II kwartału 2012 r. wykazała wartości dodatnie. Nasze szacunki sugerują wzrost inwestycji w I kwartale 2014 r. na poziomie około 4 proc. Wraz z postępującym ożywieniem gospodarczym, wartości bezwzględne dynamik powinny znacząco rosnąć inwestycje są najbardziej zmiennym komponentem PKB po wzroście 5,8 proc. w II kwartale 2014 r. i osiągnięciu maksimum w I kwartale 2015 r. - wzrost o 8,2 proc., w II kwartale 2015 r. dynamika wzrostu nakładów brutto na środki trwałe wyniesie 6,3 proc. Zgodnie z ostatnimi badaniami ankietowymi, przedsiębiorcy coraz lepiej oceniają aktualną oraz przyszłą sytuację gospodarczą. Biorąc pod uwagę korzystną koniunkturę na rynku krajowym oraz w otoczeniu makroekonomicznym Polski, zarówno przedsiębiorcy jak i osoby prywatne powinni być bardziej skłonni do inwestowania. Z kolei sektor publiczny dopiero zaczyna realizacje projektów związanych z kolejną transzą funduszy unijnych będą one trwały przez kilka kolejnych lat - choć w tym przypadku planowana konsolidacja finansów publicznych, mająca na celu redukcję deficytu budżetowego - podejmowana zgodnie z wytycznymi unijnymi zapewne ograniczy wkład sektora publicznego do ogólnej wartości nowych inwestycji.

8 Prognozy Gospodarki Polskiej Handel zagraniczny Głównymi czynnikami kształtującymi dynamikę handlu zagranicznego Polski jest jej sytuacja gospodarcza, stan koniunktury głównych partnerów handlowych, a także wycena złotego Eksport Mając na uwadze naszego głównego partnera handlowego, czyli strefę euro, Komisja Europejska prognozuje, że po recesji w ubiegłym roku strefa euro może odnotować wzrost PKB o 1,2 proc. w 2014 r., a w 2015 r. o 1,9 proc. Nadal jednak brak presji inflacyjnej, zapowiadana na czerwiec obniżka stóp procentowych oraz możliwość zastosowania niekonwencjonalnych działań polityki monetarnej w celu pobudzenia koniunktury przez Europejski Bank Centralny wskazują, że strefa euro bardzo powoli wychodzi z kryzysu finansowego. Stanowi to poważne ryzyko dla prognoz polskiego eksportu I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II EKSPORT PKB STREFY EURO (PRAWA OS) KE II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I Stopa referencyjna Polska Stopa referencyjna Strefa Euro Dodatkowo, decyzja EBC o obniżce stóp procentowych zwiększy jeszcze bardziej dysparytet stóp procentowych pomiędzy Polską, a strefą Euro. Spowoduje to zwiększony napływ kapitału zagranicznego do Polski pobudzając popyt na krajową walutę, tym samym wywierając nacisk na jej aprecjację, co może zaszkodzić polskiemu eksportowi. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej w swoich wypowiedziach przyznają, że równoległe zmniejszenie stóp procentowych przez Narodowy Bank Polski jest bardzo małe prawdopodobne. Niemniej jednak prezes NBP Marek Belka poinformował, że zaistniała sytuacja nie spowoduje znaczącej aprecjacji złotego, co daje nadzieję na to, że nie wpłynie to negatywnie na stan polskiego eksportu. Dodatkowo rząd Niemiec prognozuje wzrost gospodarczy swojego kraju w latach 2014 i 2015 na poziomie 1,8 proc. i 2 proc. Są to pozytywne wyniki, które znacząco zwiększą dynamiki polskiego eksportu, tym bardziej, że udział Niemiec w polskim eksporcie ciągle rośnie stanowiąc już 26,3 proc. jego łącznej wartości. Kolejnym zagrożeniem dla polskiego eksportu jest sytuacja polityczno-gospodarcza na Ukrainie. Według GUS, eksport polskich towarów na Ukrainę liczony w euro zmniejszył się w I kwartale br. o 20,6 proc. Znaczna deprecjacja hrywny w stosunku do polskiej waluty powoduje, że nasze towary stają się coraz droższe dla Ukraińców, co skutkuje zmniejszonym popytem na ich zakup

9 Prognozy Gospodarki Polskiej 8 Polska ze względu na bliskie położenie geograficzne jest w obszarze ryzyka politycznego, co sprawia, że inwestorzy obawiają się lokować swój kapitał w naszym kraju, co może przekładać się na deprecjację polskiej waluty. 25 maja miały miejsce wybory prezydenckie na Ukrainie, lecz największą niewiadomą jest to, czy Rosja uzna ich wyniki, bez czego zażegnanie kryzysu wydaje się niemożliwe. Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe wnioski w naszych prognozach uwzględniliśmy kurs EUR/PLN wahający się w granicach 4,15-4, I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II UAH/PLN (PRAWA OS) EUR/PLN (LEWA OS) Dodatkowo, według prognoz Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ) w 2014 r. trudno będzie powtórzyć rekordowe wyniki handlowe związane z polskim głównym materiałem eksportowym, mianowicie żywnością. Eksperci IERiGŻ przewidują, że wpływy z eksportu produktów rolno-spożywczych w 2014 r. mogą spaść o około 2 proc. Także embargo na import polskiej wieprzowiny nałożone przez kilka krajów takich jak Rosja, Ukraina, Chiny, czy Japonia w wyniku wykrycia dwóch przypadków zachorowań na afrykański pomór świń także spowoduje mniejszą dynamikę eksportu w 2014 r. Na tą chwilę wiadomo, że jedynie Ukraina ma plany zniesienia embarga w niedalekiej przyszłości. Na podstawie powyższych informacji prognozujemy nieznaczny spadek dynamiki wzrostu polskiego eksportu w 2014 r. do 6 proc. w IV kwartale 2014 r. W 2015 r. negatywne skutki wymienionych wyżej zagrożeń dla polskiego eksportu powinny wygasać, powodując zwiększenie dynamiki do 7 proc. w II kwartale 2015 r Import Według naszych prognoz, w 2014 r. i na początku 2015 r. przyspieszenie tempa wzrostu PKB Polski, jak i naszych głównych partnerów handlowych oraz pobudzenie popytu krajowego spowoduje zdecydowany wzrost dynamiki importu w kolejnych kwartałach. W ostatnim kwartale naszej prognozy dynamika polskiego importu wzrośnie do 7,4 proc. W wyniku większej wrażliwości polskiego importu niż eksportu na poprawę koniunktury w kraju i za granicą uważamy, że w IV kwartale 2014 r. nastąpi zmiana kierunku w polskim handlu zagranicznym, kiedy to dynamika importu będzie odznaczać się większą wartością niż dynamika eksportu. Główne przyczyny takiego stanu rzeczy to rozpędzający się polski popyt krajowy oraz skutki konfliktu polityczno-gospodarczego na Ukrainie. Należy także zaobserwować, że polski eksport staje się coraz mniej importochłonny. Polskie firmy coraz częściej zaczynają sprzedawać nie tylko te towary, które zostały wyprodukowane z wcześniej sprowadzonych podzespołów. Dlatego też wartość importu będzie coraz mniej zależna od dynamik wzrostu eksportu.

10 Prognozy Gospodarki Polskiej 9 3 Rynek pracy 3.1 Bezrobocie Aktualnie stopa bezrobocia pozostaje w Polsce na podwyższonym poziomie. Jednakże, przeprowadzone w ostatnim czasie badania - m.in. przez NBP - wskazują, że w najbliższym czasie - po raz pierwszy od 4 lat - więcej ankietowanych firm planuje zwiększać zatrudnienie, zamiast je ograniczać Dotyczy to zwłaszcza sektora przemysłowego. Prognozujemy, że wraz z przyspieszeniem wzrostu gospodarczego, odsezonowana stopa bezrobocia w horyzoncie prognozy będzie stopniowo spadać, osiągając ostatecznie w II kwartale 2015 r. wartość 11,1 proc. Sytuacja na rynku pracy w prognozowanym okresie będzie lepsza niż w latach I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II 8.0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Stopa bezrobocia Prognoza WRP BIEC Stopa bezrobocia BAEL Prognoza WRP BIEC - przewidujemy, że ożywienie gospodarcze a także szeroko komentowana reforma działania urzędów pracy będą miały w tym przypadku kluczowe znaczenie. Uważamy jednak, że stopa bezrobocia pozostanie wartością dwucyfrową, w przeciwieństwie do niektórych optymistycznych prognoz rynkowych, które zakładają wartości rzędu 9-9,5 proc. pod koniec prognozowanego okresu. Sądzimy, że powyższy wynik mógłby zostać osiągnięty wyłącznie przy znacząco wyższej stopie wzrostu PKB. Dodatkowo, kolejnym czynnikiem hamującym prognozowany spadek bezrobocia może okazać się zapowiadana przez rząd reforma rynku pracy, mająca na celu ograniczenie występowania tzw. umów śmieciowych.

11 Prognozy Gospodarki Polskiej Wynagrodzenia Pomimo możliwego aktualnie do zaobserwowania powolnego ożywienia na rynku pra- 107 cy, według przeprowadzonych wśród przedsiębiorców badań ankietowych wciąż nie wy- 106 stępuje jeszcze presja związana z potencjalnymi podwyżkami wynagrodzeń - presja płacowa jest na bardzo niskim poziomie. Związa- ne jest to przede wszystkim z wysoką stopą bezrobocia, ale także bardzo niską inflacją, I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II przez co relatywne ubożenie ludności zachodzi w marginalnym stopniu. Duże znaczenie Wynagrodzenia Prognoza ma również stosowana przez wiele firm od początku roku 2009 strategia możliwie maksymalnej minimalizacji kosztów. Dodatkowo, według badań ankietowych NBP, przeprowadzonych w I kwartale 2014, w wielu przedsiębiorstwach dynamika wzrostu wydajności przewyższa dynamikę wzrostu płac, co w rezultacie może prowadzić do zwiększonej presji płacowej w niedalekiej przyszłości. Prognozujemy, że wraz z mocnym zakorzenieniem się ożywienia gospodarczego stopa dynamiki nominalnych wynagrodzeń będzie rosła, osiągając w II kwartale 2015 r. wartość 4,1 proc. 4 Inflacja Mimo ożywienia w sferze realnej w najbliższych kilku kwartałach inflacja konsumencka będzie znajdować się poniżej celu inflacyjnego NBP, czyli 2,5 proc. W rozpatrywanym przez nas horyzoncie czasowym tj. do II kwartału 2015 r. ceny będą rosnąć coraz szybciej, a maksymalne tempo wzrostu wyniesie 1,4 proc. Oznacza to, że w tym roku CPI wzrośnie o 0,7 proc. a w przyszłym o 1,6 proc. Poniżej znajduje się opis determinant poziomu cen w gospodarce w najbliższych kwartałach. Jedynym czynnikiem proinflacyjnym jest wzrost gospodarczy, który CPI (LEWA OS) Przewidywane ceny wg gosp. dom. IRG CPI (LEWA OS) Przewidywane ceny wg przedsiebiorstw IRG jest znacznie bardziej dynamiczny niż wskazywały na to nasze wcześniejsze prognozy. Jak już

12 Prognozy Gospodarki Polskiej 11 wcześniej wspomniano jego przyspieszenie jest generowane przez spożycie ogółem. Polepszenie sytuacji w sferze realnej nie pozostanie bez wpływu na ceny. Wraz z większym popytem wzrosną ceny dóbr w kategoriach bazowych koszyka inflacyjnego (stanowiące 60 proc. CPI), jednak będzie to kompensowane przez szereg sił, które będą oddziaływać w stronę stabilizacji cen. Jednoznacznego werdyktu ws. poziomu cen nie ułatwia analiza licznych badań ankieto CPI (LEWA OS) Zmiany cen wg konsumentow GUS CPI (LEWA OS) Wskaznik Przyszlej Inflacji BIEC wych i wskaźników wyprzedzających. Na wzrost inflacji wskazują m.in. badania koniunktury prowadzone przez IRG SGH dotyczące m.in. przedsiębiorstw, które spodziewają się zwiększonych cen. Podobne wnioski można wysnuć na podstawie Wskaźnika Przyszłej Inflacji BIEC, który w ostatnich dwóch kwartałach odnotował dynamiczne przyspieszenie. Wg danych IRG SGH gospodarstwa domowe oceniają bieżące tempo wzrostu kosztów życia jako wysokie, a prognoza dotycząca zmian cen pozostaje w trendzie spadkowym. Podobnych konkluzji dostarcza analiza badań ankietowych koniunktury konsumenckiej GUS. Tym samym rozstrzygnięcia kwestii dotyczącej poziomu cen w Polsce należy upatrywać w czynnikach zewnętrznych CPI (LEWA OS) Koszty utrzymania IRG Po pierwsze, w powrocie inflacji do celu nie pomagają stabilne ceny żywności. Indeks cen żywności FAO od końca 2011 r. porusza się w 20-punktowym przedziale wahań, co dla tego wskaźnika ma miejsce bardzo rzadko - ostatnio taka stabilizacja obserwowana była na początku lat 90. Naszym zdaniem tempo wzrostu cen detalicznych żywności będzie w tym roku niższe niż w poprzednim. Spowodowane jest to nadpodażą części produktów, która np. w przypadku wieprzowiny jest efektem wspomnianej wcześniej blokady eksportu. Poza tym istotnym czynnikiem pozostają również prognozy zbiorów w sezonie w 2014 r. Część informacji na ten temat można znaleźć we wstępnej ocenie przezimowania upraw ozimych publikowanej przez GUS. Korzystne warunki agrometeorologiczne w trakcie zasiewów jesienią 2013 r. i równie dobra pogoda zimą sprawiły, że stan upraw został oceniony lepiej niż w zeszłym roku

13 Prognozy Gospodarki Polskiej CPI (LEWA OS) Ceny transakcyjne importu CPI (LEWA OS) PPI Po drugie, scenariusz ze stabilnymi cenami towarów i usług konsumpcyjnych umacniają prognozy MFW i Banku Światowego. Obydwie instytucje zakładają brak większych zmian w cenach surowców energetycznych. Od końca 2011 r. tempo wzrostu indeksu cen paliw jest jednocyfrowe, podobnie jak w przypadku indeksu obejmującego wszystkie inne surowce - energetyczne, spożywcze, itp. Narastającej presji inflacyjnej nie sygnalizują również ceny produkcji sprzedanej przemysłu (PPI), które od sześciu kwartałów spadają. Nieco bardziej proinflacyjny charakter mają wartości cen transakcyjnych importu z ostatnich kwartałów, jednak historycznie nie przekładały się one znacznie na CPI. Zagrożeniem dla stabilności cen nie będzie również kurs walutowy - realny efektywny kurs walutowy złotego obliczany przez BIS od końca 2011 roku podlega umiarkowanej aprecjacji. 5 Polityka pieniężna Prognozy zostały opracowane przy założeniu braku zmian stóp procentowych NBP do końca bieżącego roku oraz stopniowego ich podnoszenia od początku roku Rada Polityki Pieniężnej w swoich komunikatach deklaruje utrzymanie stóp na obecnym niskim poziomie (stopa referencyjna 2,5 proc.) przynajmniej do końca III kwartału 2014 r. Inflacja utrzymująca się poniżej dopuszczalnego przedziału wahań nie stwarza powodów do zacieśniania polityki pieniężnej, a historycznie niski poziom stóp jest również korzystny dla wzrostu gospodarczego. Dalsze działania RPP będą zależne od lipcowej projekcji inflacji i wzrostu PKB, jednak obecnie nie widać podstaw do podnoszenia stóp procentowych w najbliższych miesiącach. Rynek spodziewa się utrzymania obecnych stóp do końca roku, oraz stopniowego zacieśniania polityki od I kwartału 2015 r. Ze względu na opóźnienie transmisji monetarnej te podwyżki nie będą miały decydującego wpływu na prognozy w przyjętym horyzoncie. 6 Polityka budżetowa Budżet na rok 2014 został uchwalony przy założeniu 2,5 proc. wzrostu PKB oraz 2,4 proc. inflacji. Po wstępnych wynikach PKB w I kwartale, które były lepsze od prognoz można

14 Prognozy Gospodarki Polskiej 13 spodziewać się, że nie powinno być problemów z wykonaniem budżetu podobnych do ubiegłorocznej sytuacji, gdy we wrześniu rząd musiał podnieść planowany deficyt. Łączne saldo budżetowe Polski w bieżącym roku będzie dodatnie wskutek zmian w systemie emerytalnym w postaci transferu aktywów z Otwartych Funduszy Emerytalnych do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Według Komisji Europejskiej w 2015 r. deficyt spadnie poniżej 3 proc. PKB, co oznaczać będzie wypełnienie procedury redukcji nadmiernego deficytu. Ograniczanie nadwyżki wydatków nad dochodami będzie jednak postępować razem ze wzrostem gospodarczym, przez co nie uważamy, aby było ono szkodliwe dla gospodarki. Odbywające się w listopadzie 2014 r. wybory samorządowe powinny wpłynąć na brak niepopularnych politycznie decyzji związanych na przykład ze znacznym ograniczeniem inwestycji publicznych. Zgodnie z doniesieniami medialnymi, obniżenie podatku VAT jest możliwe w 2016 lub 2017 r., czyli po zakończeniu horyzontu naszej prognozy. Duże wydatki inwestycyjne będą związane z sektorem energetycznym: budowane są dwa nowe bloki elektrowni Opole, wkrótce ruszy rozbudowa elektrowni w Turowie. 7 Metodologia 7.1 Szacunki na I kwartał 2014 r. W momencie budowy modeli ekonometrycznych dane za I kw. nie były opublikowane. Należały do nich: dynamiki PKB, spożycia indywidualnego, nakładów brutto na środki trwałe i inne dane z rachunków narodowych. Brakujące wielkości oszacowano na podstawie dostępnych danych miesięcznych. Szacunki uzyskaliśmy na podstawie klasycznej metody najmniejszych kwadratów (KMNK) oraz modeli autoregresji ze średnią ruchomą (ARIMA). Oszacowane wielkości uzupełniły bazę danych wykorzystaną w dalszych etapach prognozowania. 7.2 Modele ekonometryczne i prognozowanie na okres od II kwartału 2014 r. do II kwartału 2015 r. Do prognozowania zastosowaliśmy metody analizy szeregów czasowych. Zbudowane zostały modele klasy wektorowej autoregresji (VAR), ARIMA i KMNK. Prognozy z modeli zostały użyte jako zmienne egzogeniczne w innych modelach 2. Źródłem danych był Główny Urząd Statystyczny. Wykorzystane dane są głównymi zmiennymi makroekonomicznymi gospodarki polskiej z lat Operowaliśmy na dynamikach odnoszących się do analogicznego okresu roku poprzedniego aby uniknąć problemów z sezonowością. 7.3 Sprawdzanie zgodności otrzymanych prognoz z wiedzą ekspercką członków Sekcji Po uzyskaniu prognoz z modeli ekonometrycznych przeprowadziliśmy dyskusję w naszym zespole o ich zasadności i adekwatności co do naszych oczekiwań i wiedzy na temat zjawisk ekonomicznych. Niektóre z prognoz uległy modyfikacjom. 2 Pozostałe modele należą do klasy ARIMAX. Są to modele rynku pracy oraz handlu zagranicznego.

15 Prognozy Gospodarki Polskiej 14 Pragniemy podziękować Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH oraz Bureau for Investments and Economic Cycles za udostępnienie danych, które wydatnie przyczyniły się do powstania raportu. Poniższa lista zawiera spis zmiennych wykorzystanych w raporcie: WRK BIEC Wskaźnik Równoległy Koniunktury, WWK BIEC Wskaźnik Wyprzedzający Koniunktury, WRP BIEC Wskaźnik Rynku Pracy, WPI BIEC Wskaźnik Przyszłej Inflacji, ocena przyszłej sytuacji gospdoarczej Polski na podstawie badań IRG, przewidywany zakup dóbr trwałego użytku przez gospodarstwa domowe (IRG), przewidywane ceny wg gospodarstw domowych (IRG), przewidywane ceny wg przedsiębiorstw (IRG), przewidywane koszty utrzymania gospodarstwa domowego (IRG), przewidywane ceny wg gospodarstw domowych (GUS). Ponadto korzystano z publikacj Komisji Europejskiej, Międzynarodowego Fundusz Walutowego i Europejskiego Banku Centralnego.

16 Prognozy Gospodarki Polskiej 15 8 Prognozy w liczbach Wskaźnik I 2014 II 2014 III 2014 IV 2014 I 2015 II 2015 Produkt Krajowy Brutto 3,3% 3,7% 4,0% 4,1% 4,2% 4,2% spożycie ogółem 2,8% 3,2% 3,4% 3,5% 3,5% 3,6% nakłady brutto na środki trwałe 3,7% 5,8% 7,2% 7,8% 8,2% 6,3% eksport 6,8% 6,7% 6,6% 6,0% 6,5% 7,0% import 2,4% 3,8% 4,0% 6,7% 7,0% 7,4% inflacja CPI 0,6% 0,6% 0,5% 1,0% 1,3% 1,4% wynagrodzenia 3,4% 3,7% 3,8% 3,8% 3,9% 4,1% stopa bezrobocia BAEL 10,0% 9,3% 9,0% 8,9% 9,2% 8,4% stopa bezrobocia rejestrowanego 13,5% 12,1% 11,4% 11,5% 12,3% 11,1% dane szacunki prognozy Uwagi: 1. Zmienne rachunków narodowych, inflacji i wynagrodzeń to tempa zmian w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. 2. Tempa zmian zmiennych rachunków narodowych to tempa realne brutto niewyrównane sezonowo w cenach średniorocznych roku poprzedniego. 3. Tempo zmian wynagrodzeń dotyczy wynagrodzeń realnych w gospodarce ogółem. 9 Koło Naukowe Opiekun naukowy prof. dr hab. Cezary Wójcik Profesor SGH i PAN cezary.wojcik@sgh.waw.pl

17 Prognozy Gospodarki Polskiej 16 Przewodniczący Tomasz Piechula Student III roku Studium Licencjackiego SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne) 10 Sekcja Konsultant naukowy dr hab. Michał Rubaszek SGH i NBP Koordynatorzy Marcin Pietrzak Student I roku Studium Magisterskiego SGH (Ekonomia) mrubas@sgh.waw.pl marcin18109@gmail.com Rafał Starościk rstaroscik@gmail.com Student III roku Studium Licencjackiego SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne) Uczestnicy Robert Kozak Student I roku Studium Licencjackiego SGH robert.kozak0@gmail.com Kamil Łuczkowski kamilluczkowski@gmail.com Student I roku Studium Magisterskiego SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne) Tomasz Piechula tommet2000@o2.pl Student III roku Studium Licencjackiego SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne) Jakub Tomasiewicz Student II roku Studium Licencjackiego SGH tomasiewiczjakub@gmail.com Piotr Szczerba sztetter@gmail.com Student III roku Studium Licencjackiego SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne) Osoby zaangażowane w projekt W semestrze letnim roku akademickiego 2013/14 w projekt Prognozy Gospodarki Polskiej byli także zaangażowani: Tomasz Salis i Maciej Stefański.

18 Prognozy Gospodarki Polskiej Notki biograficzne prof. dr hab. Cezary Wójcik. Profesor SGH i PAN, visiting professor w Harvard Kennedy School of Government i National Bureau of Economic Research. W przeszłości Dyrektor Biura ds. Integracji ze Strefą Euro w NBP ( ), członek Rady Makroekonomicznej przy Ministrze Finansów i Radca Ministra ( ), pracownik Europejskiego Banku Centralnego ( ), Narodowego Banku Austrii i Wiedeńskiego Instytutu Międzynarodowych Studiów Porównawczych ( ). Laureat nagrody City Bank Handlowy za szczególny wkład w rozwój nauki ekonomii i finansów oraz Nagrody Prezesa Rady Ministrów za rozprawę habilitacyjną. Stypendysta Fulbrighta, Komisji Europejskiej, Tygodnika Polityka, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Tomasz Piechula. Student III roku Studium Licencjackiego SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne). Biegle posługuje się językiem angielskim, zna także język francuski. Interesuje się makroekonomią oraz teorią gier. Poza tym do jego hobby należy uprawianie sportu (w szczególności tenis ziemny). Marcin Pietrzak. Student IV roku Studium Magisterskiego SGH (Ekonomia). Laureat Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej. Ukończył praktykę w DM BZ WBK, a obecnie odbywa staż w DM TMS Brokers. Interesuje się badaniami cyklu koniunkturalnego i modelowaniem makroekonomicznym. Rafał Starościk. Student III roku Studium Licencjackiego SGH na kierunku Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne. Do SKN FM dołączył w październiku Do jego naukowych zainteresowań należą prognozowanie makroekonomiczne, polityką pieniężną i rynki finansowe. W wolnym czasie działa w wolontariacie, czyta książki historyczne i wędruje po górach. Miłośnik turystyki. Zna biegle język angielski, uczy się niemieckiego.

19 Prognozy Gospodarki Polskiej 18 Robert Kozak. Student I roku Studium Licencjackiego SGH. Od początku liceum zaangażowany społecznie: samorządy uczniowskie, organizacje pozarządowe i młodzieżowe. Przewodniczący Młodzieżowej Rady Miejskiej Legnicy od października 2011 roku do kwietnia 2013 roku. Uczestnik wielu szkoleń i konferencji dotyczących aktywności młodzieży, samorządności i przywództwa. Obecnie angażujący się w działania uczelnianych oraz ogólnopolskich organizacji. Kamil Łuczkowski. Student I roku Studium Magisterskiego SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne). Były stażysta Banku BGŻ, ukończył także praktykę w Ministerstwie Finansów, wcześniej w Ministerstwie Gospodarki. Interesuje się ekonometrią, a szczególnie analizą i prognozowaniem szeregów czasowych. Zajmuje się także zagadnieniem metod ilościowych w sportowych zakładach bukmacherskich. Posługuje się językiem angielskim oraz niemieckim. W wolnym czasie zajmuje sie neurolingwistycznym programowaniem, psychologią oraz podróżuje. Piotr Szczerba. Student III roku Metod Ilościowych w Ekonomii i Systemów Informacyjnych SGH. Posługuje się językiem angielskim w stopniu zaawansowanym, uczy się niemieckiego. Chętnie czyta literaturę Stanisława Lema, uprawia narciarstwo.