Wp³yw karmienia naturalnego na czêstoœæ wystêpowania astmy oskrzelowej u dzieci w m³odszym wieku szkolnym
|
|
- Michalina Kasprzak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Prace oryginalne Pediatria Wspó³czesna. Gastroenterologia, Hepatologia i ywienie Dziecka 2003, 5, 1, ISSN Wp³yw karmienia naturalnego na czêstoœæ wystêpowania astmy oskrzelowej u dzieci w m³odszym wieku szkolnym The influence of breast-feeding on the rate of occurrence of bronchial asthma in children at the younger school age Halina Woœ 1, Zenon Cholewa 2, Grzegorz Bro ek 3 1 Klinika Pediatrii Œl¹skiej AM w Katowicach 2 Oddzia³ Dzieciêcy Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Jastrzêbiu 3 Katedra Higieny i Epidemiologii Wydzia³u Zdrowia Publicznego Œl¹skiej AM w Katowicach Streszczenie Wprowadzenie: Wyniki badañ epidemiologicznych wskazuj¹ na wzrost czêstoœci wystêpowania astmy oskrzelowej. Za rozwój chorób o pod³o u atopowym s¹ odpowiedzialne zarówno czynniki genetyczne, jak i œrodowiskowe (w tym tak e sposób od ywiania). Cel pracy: Ustalenie, czy astma i inne choroby alergiczne pozostaj¹ w zwi¹zku z przebytym karmieniem naturalnym. Materia³ i metodyka: Badanie o charakterze epidemiologicznym obejmuj¹ce kwestionariusz, badanie pediatryczne i alergologiczne (testy skórne) przeprowadzono w grupie 867 dzieci 7-8-letnich z terenu powiatu miko³owskiego. Wyniki: ywienie naturalne by³o prowadzone u 69,3% obserwowanych dzieci. Astmê oskrzelow¹ rozpoznano u 39 (4,8%) badanych. Ujawniono malej¹c¹ wraz z czasem karmienia naturalnego czêstoœæ rozpoznania astmy. Niestwierdzono statystycznie znamiennych ró nic pomiêdzy czêstoœci¹ wystêpowania schorzeñ alergicznych w zale noœci od sposobu karmienia, poza 2-krotnie czêstszym wystêpowaniem alergicznego zapalenia spojówek u dzieci ywionych naturalnie. W tej jednak grupie stwierdzono mniejsze ryzyko (OR) wystêpowania uczuleñ na pokarmy i objawów bronchospostycznych, natomiast wiêksze wyprysku alergicznego (zwi¹zane dodatkowo z d³ugoœci¹ karmienia). Wnioski: Karmienie naturalne, trwaj¹ce co najmniej 6 miesiêcy, zdaje siê zmniejszaæ ryzyko wystêpowania astmy wieku dzieciêcego, nie ujawnia natomiast odczuwanej roli w stosunku do ryzyka wystêpowania innych chorób o pod³o u alergicznym. Ryzyko wyst¹pienia atopowego zapalenia skóry zwiêksza siê wraz z przed³u onym czasem karmienia naturalnego. S³owa kluczowe: karmienie naturalne, astma oskrzelowa, dzieci szkolne Abstract Introduction: Results of epidemiologic examinations indicate the increase of bronchial asthma occurrence. Except genetic factors there are a lot of environmental factors like nutrition, which are responsible for development of diseases with atopic background. The aim of the study was to establish, if bronchial asthma and other allergic diseases occur in connection with breast-feeding in the past. Materials and methods: The epidemiologic examination exploining the questionnaire, paediatric and allergologic examination (skin tests) were done in the group of 867 children, aged 7-8-years old from Miko³ów District. Results: We confirmed breast-feeding in 69.3% of examined children. Bronchial asthma was diagnosed in 39 children (4.8%). We found that the rate of diagnosed bronchial asthma decreased with the time breastfeeding. We did not find any statistically significant difference between the rate of occurrence of allergic diseases in regard to the method of feeding, except twice more frequent occurrence of allergic conjunctivitis in the group of breast-fed children. Equally in the group of breast-fed children we found the lower risk of food allergy occurrence and bronchospasmatic symptoms, but the higher risk of allergic eczema, connected additionally with the time of feeding. 21
2 Woœ H., Cholewa Z., Bro ek G. Pediatria Wspó³czesna. Gastroenterologia, Hepatologia i ywienie Dziecka 2003, 5, 1 Conclusions: Breast-feeding lasting at least 6 seems to decrease the risk of occurrence of bronchial infantile asthma, however did not reveal a significant role with reference to the risk of other allergic diseases occurrence. The risk of occurrence of allergic conjunctivitis increases with the prolonged time of breast-feeding. Key words: breast-feeding, bronchial asthma, schoolchildren 22 Wprowadzenie Zjawisko epidemiologiczne jakim jest wzrost zarówno czêstoœci wystêpowania astmy oraz innych chorób atopowych niepokoi wielu lekarzy (). Mimo tego, e czynnik genetyczny decyduje w wiêkszoœci o rozwoju schorzeñ atopowych, równie czynniki œrodowiskowe odgrywaj¹ znacz¹c¹ rolê (4). Uwa a siê, e jednym z g³ównych czynników œrodowiskowych, oprócz zanieczyszczeñ œrodowiska, palenia papierosów przez rodziców, ekspozycji na alergeny roztoczy kurzu domowego, jest sposób ywienia noworodka i niemowlêcia (5-8). W literaturze przedmiotu dominuje pogl¹d, e wy- ³¹czne karmienie przez pierwsze miesiêcy ycia (m..) wywiera ochronny wp³yw na rozwój astmy i(lub) schorzeñ atopowych (5, 7, 9, 10). Mo na siê jednak doszukaæ prac wskazuj¹cych na brak takiego efektu lub wrêcz sugeruj¹cych wzrost ryzyka rozwoju schorzeñ alergicznych z powodu karmienia niemowlêcia (10). W zwi¹zku z tym postanowiliœmy przeœledziæ zale - noœæ pomiêdzy karmieniem naturalnym i rozpoznaniem astmy oskrzelowej oraz innych chorób alergicznych u dzieci. W tym celu analizie poddaliœmy dane z epidemiologicznego badania przekrojowego, obejmuj¹cego dzieci w wieku 7-8 lat. Cel pracy Celem pracy by³o ustalenie, czy astma i inne choroby alergiczne pozostaj¹ w zwi¹zku, i jakim, z przebytym karmieniem naturalnym. Materia³ i metodyka Analizie poddano wyniki badañ obejmuj¹cych 867 dzieci w wieku 7-8 lat, uczniów I i II klasy szko³y podstawowej (432 dziewczynki i 435 ch³opców), bior¹cych udzia³ w programie populacyjnym Ocena stanu uk³adu oddechowego u dzieci z powiatu miko³owskiego. Program mia³ charakter epidemiologicznego badania przekrojowego dzieci zamieszka³ych w 24 miejscowoœciach powiatu miko³owskiego. Podstawowym narzêdziem badawczym by³ standardowy, zwalidowany w niezale nych badaniach kwestionariusz objawów ze strony uk³adu oddechowego, opracowany na podstawie wzorów Brytyjskiej Rady Naukowej (MRC) oraz Amerykañskiego Towarzystwa Pulmonologicznego (ATS), stosowany m.in. w epidemiologicznym programie PHARE dotycz¹cym stanu zdrowia dzieci w by³ym województwie katowickim. By³ on wype³niany przez rodziców lub opiekunów dzieci, poinstruowanych o celu i sposobie badania. Wa nymi uzupe³niaj¹cymi elementami programu by³o badanie pediatryczne, prowadzone zgodnie z ustalonym schematem (osobny kwestionariusz) oraz badanie alergologiczne, obejmuj¹ce testy skórne (skin prick tests) ze standardowym zestawem alergenów. Stosowano metodologiê opracowan¹ w ramach programu miêdzynarodowych badañ nad astm¹ wieku dzieciêcego i chorobami alergicznymi (Program ISAAC), wykorzystuj¹c nastêpuj¹ce alergeny: roztocza kurzu domowego, roztocza kurzu m¹cznego, trawy mieszane, drzewa mieszane, sierœæ kota oraz alternaria. Wynik testu klasyfikowano wed³ug piêciostopniowej skali pó³iloœciowej oceniaj¹c œrednicê b¹bla. Je eli próba wypada³a dodatnio co najmniej z jednym z alergenów, wynik przedstawiono jako dodatni. Dodatkowo, wœród rozpoznañ wyró niono alergiê, definiowan¹ w oparciu o obecnoœæ co najmniej jednego z nastêpuj¹cych zaburzeñ: wyprysk alergiczny, alergiczny nie yt nosa, alergiczne zapalenie spojówek, uczulenie na pokarmy. Zgodnie z celem pracy do analizy wykorzystano nastêpuj¹ce informacje: dane z badania kwestionariuszowego odnoœnie obecnoœci astmy oskrzelowej i innych chorób i objawów alergicznych oraz odnoœnie sposobu ywienia dziecka w 1 roku ycia (r..) ( ywienie naturalne lub sztuczne) oraz okresu stosowania ywienia naturalnego; wyniki badania pediatrycznego ze szczególnym uwzglêdnieniem zmian skórnych i bronchospastycznych; wyniki badania alergologicznego obejmuj¹ce testy skórne (skin prick tests). Analizê prowadzono uwzglêdniaj¹c wp³yw karmienia naturalnego na wymienione powy ej objawy i choroby. Uwzglêdniono obecnoœæ astmy oskrzelowej oraz innych schorzeñ alergicznych pod postaci¹ wyprysku alergicznego, alergicznego nie ytu nosa oraz alergicznego zapalenia spojówek. Analizie poddano równie czêstoœæ zg³aszanych przez rodziców uczuleñ na pokarmy. Podobn¹ analizê przeprowadzono dla objawów fizykalnych stwierdzonych badaniem lekarskim (wykwity skórne o charakterze alergicznym oraz objawy bronchospastyczne pod postaci¹ œwistów) a tak e dodatnich testów skórnych. Mo liwe zale noœci oceniano uwzglêdniaj¹c czas karmienia w przedzia³ach miesi¹ce, miesiêcy, miesiêcy oraz powy ej 1 r.. Statystyczn¹ analizê danych prowadzono z u yciem procedur dostêpnych w oprogramowaniu Epi-Info 6. W analizie wykorzystano zmienne jakoœciowe (np. obecnoœæ astmy, uczulenia), a ich dystrybucjê opisano czêstoœci¹ wystêpowania. Statystyczn¹ znamiennoœæ ró nic pomiêdzy czêstoœci¹ wystêpowania objawów/chorób w poszczególnych kategoriach badanych dzieci oceniono na postawie wyników testu chi 2. Statystyczn¹ zale - noœæ pomiêdzy przebytym karmieniem i objawami/chorobami analizowano na podstawie wyników ilora-
3 Karmienie naturalne a astma zu szans (odds ratio OR) wraz z jego 95-proc. przedzia³em ufnoœci (95%CI). Ilorazy szans obliczano na podstawie danych o czêstoœci karmienia w podgrupie dzieci z analizowan¹ chorob¹/objawem i danych o czêstoœci karmienia w podgrupie dzieci bez tej choroby/objawu. Interpretacjê wyników testów statystycznej znamiennoœci ró nic i ilorazu szans prowadzono na podstawie kryterium znamiennoœci statystycznej p<0,05. Na przeprowadzenie powy szych badañ uzyskano zgodê Komisji Bioetycznej Œl¹skiej AM w Katowicach. Wyniki ywienie naturalne w 1 r.. by³o prowadzone u 69,3% obserwowanych dzieci (tab. I). W badanej grupie dzieci astma stwierdzona przez lekarza wystêpowa³a u 39 badanych (4,8%), u 22 ch³opców (5,3%) oraz 17 dziewczynek (4,3%). Czêstoœæ astmy i innych analizowanych chorób oraz objawów w ca³ej grupie i w podgrupach definiowanych na podstawie sposobu karmienia w niemowlêctwie (karmienie naturalne lub sztuczne) przedstawia tabela II. Ujawnia ona brak statystycznie znamiennych ró nic pomiêdzy czêstoœci¹ chorób w obu podgrupach, z wyj¹tkiem dwukrotnie czêstszego alergicznego zapalenia spojówek u dzieci karmionych naturalnie (p=0,03). Zwraca uwagê fakt, e wartoœci ilorazu szans dla sposobu karmienia dziecka nie sugeruj¹ w sposób bezpoœredni obecnoœci efektu ochronnego Tabela I: Table I: Karmienie naturalne i ywienie sztuczne w badanej grupie 867 dzieci z uwzglêdnieniem czasu karmienia naturalnego Breast-feeding and bottle-feeding in the examined group 867 children, taking the time of breast-feeding into consideration Czas karmienia (miesi¹ce) Time of breast-feeding () Karmienie sztuczne / Bottle-feeding Karmienie naturalne Breast-feeding mies. / mies. / mies. / mies. / Razem / Total Liczba badanych dzieci Number of examined children [n] Udzia³ procentowy Percent participation [%] 30,7 31,5 21,0 11,3 5,5 100,0 lub obecnoœci zwiêkszonego ryzyka, w odniesieniu do analizowanych objawów (z wyj¹tkiem wymienionego wczeœniej alergicznego zapalenia spojówek). Interesuj¹ce obserwacje pochodz¹ z analizy uwzglêdniaj¹cej czas karmienia (tab. III). Jakkolwiek efekt karmienia nie jest widoczny w wynikach prostego porównania, to ujawnia siê malej¹ca wraz z czasem karmienia czêstoœæ rozpoznania astmy (ryc. 1). Ta obserwacja su Tabela II: Table II: Czêstoœæ wystêpowania schorzeñ alergicznych, uczuleñ oraz objawów alergii w badaniu fizykalnym w grupie dzieci karmionych naturalnie lub sztucznie The rate of occurrence of allergic diseases, hypersensitizations and symptoms of allergy in the physical examination in the group of breast-fed children or bottle-fed children Dzieci karmione naturalnie Breast-fed children [n=601] Dzieci ywione sztucznie Bottle-fed children [n=266] Znamiennoœæ statystyczna ró nic Statistical significance of differences Wartoœæ OR Value OR [95%CI] Astma Bronchial asthma 25 [4,3%] 14 [5,6%] 0,3 0,75 (036-1,56) Wyprysk alergiczny Allergic eczema 29 [4,9%] 7 [2,7%] 0,1 1,77 (0,72-4,53) Alergiczny nie yt nosa Allergic rhinitis 66 [10,8%] 25 [10,0%] 0,7 1,1 (0,6-1,8) Alergiczne zapalenie spojówek Allergic conjunctivitis 61 [10,0%] 14 [5,5%] 0,03 1,91 (1,0,67) Uczulenie na pokarmy Food allergy 40 [6,5%] 19 [7,5%] 0,6 0,87% (0,47-16) Zmiany alergiczne skórne stwierdzone badaniem fizykalnym Allergic changes of the skin in the physical examination 53 [9,2%] 31 [12,9%] 0,1 0,68 (0,41-1,13) Œwisty stwierdzone os³uchowo Wheezes found in the auscultation 26 [4,5%] 12 [5,0%] 0,7 0,9 (0,42-1,93) Dodatni wynik testu alergicznego Positive results of the allergic test 39 [17,3%] 17 [16,8%] 0,9 1,04 (0,53-2,04) Alergia Allergy 133 [21,9%] 48 [19,1%] 0,3 1,18 (0,58-2,83) 23
4 Woœ H., Cholewa Z., Bro ek G. Pediatria Wspó³czesna. Gastroenterologia, Hepatologia i ywienie Dziecka 2003, 5, 1 Tabela III: Czêstoœæ wystêpowania schorzeñ alergicznych oraz objawów alergii w zale noœci od czasu karmienia naturalnego Table III: Rate of the occurrence of allergic diseases and symptoms of allergy in depended to the time of the breast-feeding Brak Absence Karmienie naturalne / Breast-feeding mies. / mies. / mies. / mies. / Wartoœæ p dla trendu Value p for trend Astma Bronchial asthma 14 [5,7%] 12 [4,8%] OR=0,83 (0,35-1,97) 9 [5,3%] OR=0,92 (0,35-2,5) 3 [3,4%] OR=0,58 (0,13-2,27) 1 [2,1%] OR=0,36 (0,02-2,76) 0,2 Wyprysk alergiczny Allergic eczema 7 [2,8%] 13 [4,9%] OR=1,83 (0,66-5,20) p=0,2 6 [3,4%] OR=1,25 (0,35-2,35) p=0,6 6 [6,2%] OR=2,33 (0,67-8,04) p=0,1 OR=4,01 (1,04-15,09) p=0,01 0,02 Alergiczny nie yt nosa Allergic rhinitis 25 [10,0%] 29 [11,1%] OR=1,2 (0,61-2,06) 21 [11,9%] OR=1,21 (0,62-2,35) 9 [9,2%] OR=0,91 (0,37-2,16 OR=1,02 (0,32-3,05) 0,4 Alergiczne zapalenie spojówek Allergic conjunctivitis 14 [5,5%] 26 [9,9%] OR=1,88 (0,9,92) 21 [11,9%] OR=2,32 (1,08-5,02) 8 [8,2%] OR=1,52 (0,56-4,07) OR=1,95 (0,57-6,25) 0,8 Uczulenie na pokarmy Food allergy 19 [7,5%] 20 [7,6%] OR=1,01 (0,5-2,05) 9 [5,1%] OR=0,66 (0,27-1,6) 7 [7,1%] OR=0,94 (0,34-2,5) OR=1,39 (0,43-4,28) 0,5 Zmiany alergiczne skórne stwierdzone badaniem fizykalnym Allergic changes found in the physical examination 31 [13,0%] 21 [8,4%] OR=0,62 (0,33-1,15) 20 [11,6%] OR=0,88 (0,46-1,67) 5 [6,0%] OR=0,42 (0,14-1,21) 16,2 [%] OR=0,97 (0,35-2,81) 0,7 Œwisty stwierdzone os³uchowo Wheezes found in the auscultation 10 [4,2%] 16 [6,4%] OR=1,56 (0,65-3,81) 7 [4,0%] OR=0,97 (0,32-2,85) 3 [3,6%] OR=0,85 (0,18-3,49) 4 [8,9%] OR=2,23 (0,55-8,36) 0,5 Dodatni wynik testu alergologicznego Positive results of the allergic test 17 [16,8%] 12 [12,0%] OR=0,67 (0,28-1,61) 14 [20,3%] OR=1,26 (0,53-2,97) 7 [24,1%] OR=1,57 (0,51-4,74) 4 [28,6%] OR=1,98 (0,45-8,15) 0,1 Alergia Allergy 48 [19,1%] 58 [22,1%] OR=1,20 (0,76-1,89) 40 [22,7%] OR=1,24 (0,75-2,06) 19 [19,4%] OR=1,02 (0,54-1,92) 14 [28,6%] OR=1,69 (0,79-3,59) 0,4 24 geruje obecnoœæ tzw. protekcyjnego wp³ywu karmienia naturalnego w odniesieniu do ryzyka wystêpowania astmy oskrzelowej wieku dzieciêcego. Wyniki te nie s¹ jednak jednoznaczne. Z jednej strony brak statystycznej znamiennoœci dostrze onego trendu, a z drugiej strony zauwa alne zwiêkszenie czêstoœci innych chorób lub objawów u dzieci d³u ej karmionych w sposób naturalny utrudniaj¹ interpretacjê uzyskanych wyników. U dzieci ywionych naturalnie stwierdzano miêdzy innymi mniejsze ryzyko wystêpowania uczulenia na pokarmy (OR=0,87). Rzadziej tak e, podczas badania fizykalnego, zaobserwowano zmiany skórne o charakterze alergicznym (OR=0,68) a tak e objawy bronchospastyczne pod postaci¹ œwistów (OR=0,9). Wy ej wymienione wyniki nie wykazuj¹ jednak znamiennoœci statystycznej. U dzieci karmionych dochodzi³o natomiast do zwiêkszenia ryzyka wyprysku alergicznego (OR=1,77) a dodatkowo czêstoœæ ta by³a zwi¹zana z d³ugoœci¹ karmienia (zwiêksza³a siê u dzieci karmionych powy ej roku; wartoœæ znamienna statystycznie) (ryc. 2). Zapalenie spojówek na tle alergicznym wystêpowa³o znamiennie czêœciej (p=0,03) u dzieci karmionych naturalnie. W tym przypadku iloraz szans wynosi³ 1,91. Alergiczny nie yt nosa wystêpowa³ równie nieznacznie czêœciej u dzieci karmionych naturalnie. Dodatnie wyniki alergicznych testów skórnych obserwowano nieco czêœciej u dzieci ywionych naturalnie, a d³ugoœæ karmienia wywiera³a wp³yw na ich wielokrotnoœæ (ryc. 3). Omówienie Wp³yw rodzaju karmienia noworodków i niemowl¹t na rozwój atopii, alergii czy astmy na przestrzeni ostatnich 35 lat by³ oceniany w ponad 2000 artyku³ów naukowych. Gdalevich i wsp. (11) na podstawie 12 wybranych badañ (metodologicznie przeprowadzonych prawid³owo) oceni³ ryzyko szans wystêpowania astmy oskrzelowej (OR) dla protekcyjnego efektu karmienia na (OR=0,73). W badaniach w³asnych wspó³czynnik ten jest zbli ony i wynosi (OR=0,75). Wed³ug Gdalevicha i wsp. (11) wy³¹czne karmienie do 3 m.. zmniejszy³o ryzyko zachorowania na astmê zarówno w ci¹gu 2
5 niekarmione niekarmione miesi¹ce miesi¹ce Karmienie naturalne a astma % niekarmione botlle-feed miesi¹ce karmienie naturalne / breast-feeding Astmarozpoznanaprzezlekarza/Bronchial asthma Linia trendu p=0,2 / Trend Ryc. 1. Czêstoœæ wystêpowania astmy oskrzelowej w zale noœci od czasu karmienia Fig. 1. Rate of the occurrence of the bronchial asthma in regard to the time of breast-feeding % karmienie naturalne / breast-feeding Zmiany skórne alergiczne / Skin allergic changes Linia trendu p=0,02 / Trend Ryc. 2. Czêstoœæ skórnych zmian alergicznych w zale noœci od czasu karmienia Fig. 2. Rate of allergic changes of the skin in regard to the time of breast-feeding botlle-feed % botlle-feed karmienie naturalne / breast-feeding Dodatni wynik alergicznego testu skórengo / Positiv skin pricktest Linia trendu p=0,2 / Trend Ryc. 3. Czêstoœæ wystêpowania dodatnich testów skórnych w zale noœci od czasu karmienia Fig. 3. Rate of occurrence of positive skin tests in regard to the time of breast-feeding pierwszych lat ycia jak i w wieku 3-8 lat. Efekt karmienia by³ wiêkszy w podgrupie dzieci z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku chorób atopowych. W badaniach w³asnych nie uwzglêdniono tego parametru (astma u rodziców badanych dzieci wystêpowa³a stosunkowo rzadko u 1,7% matek i 2,3% ojców). 25
6 Woœ H., Cholewa Z., Bro ek G. Pediatria Wspó³czesna. Gastroenterologia, Hepatologia i ywienie Dziecka 2003, 5, 1 26 Ogólna czêstoœæ wystêpowania astmy u badanych dzieci wynosi 4,8% i jest stosunkowo niska. Wielooœrodkowe badania epidemiologiczne dotycz¹ce rozpowszechniania chorób alergicznych w Polsce, przeprowadzone w 1988 r. oceni³y czêstoœæ wystêpowania astmy oskrzelowej u dzieci w wieku 3-16 lat na 8,06% (cyt. za 12), natomiast w krajach Europy Zachodniej i Australii procent ten jest jeszcze wy szy (13). Na podstawie opracowañ epidemiologicznych Zejdy i wsp. (14) istniej¹ podstawy do przyjêcia, e znaczny odsetek (nawet do 50%) astmy oskrzelowej wieku dzieciêcego w Polsce pozostaje bez w³aœciwego rozpoznania. Jedynie w Brazylii czêstoœæ wystêpowania astmy jest niska 4,6% (13). Autorzy wi¹ ¹ ten niski procent astmy u dzieci brazylijskich z wysokim procentem (oko³o 90%) karmienia naturalnego. W naszych badaniach procent dzieci karmionych naturalnie wyniós³ 69,3% i jak na warunki polskie by³ wysoki, bowiem do 6 m.. by³o karmionych 52,5% badanych dzieci, podczas gdy w zbli onym czasie obserwacji w badaniach Mikiel-Kostyryn (15) w 6 m.. karmionych by³o jedynie 35% niemowl¹t. Wp³yw karmienia na czêstoœæ wystêpowania astmy jest kontrowersyjny badania ró nych autorów wykazuj¹ zupe³nie odmienne wyniki. Wed³ug Rönmark i wsp. (16) karmienie nie jest czynnikiem znacz¹co wp³ywaj¹cym na czêstoœæ wystêpowania astmy. Inni autorzy uwa aj¹, e promocja przed³u onego karmienia mo e byæ istotnym czynnikiem w prewencji objawów alergicznych w okresie noworodkowym a póÿniej w zapobieganiu objawom chorobowym ze strony uk³adu oddechowego przez ca³e dzieciñstwo, ze wzglêdu na zabezpieczenie przed ekspozycj¹ na obce gatunkowo bia³ka mleka krowiego (5, 9, 17). Natomiast badania w Japonii wykazuj¹ wy sz¹ czêstoœæ wystêpowania astmy w wieku szkolnym u dzieci karmionych (OR=1,198). Hipotetycznym czynnikiem indukuj¹cym rozwój astmy wed³ug Takemury i wsp. (10) jest zwiêkszona akumulacja chemikaliów w mleku matki. Mleko kobiece jako pokarm swoisty gatunkowo ma optymalny sk³ad jakoœciowy i iloœciowy, który chroni dziecko przed rozwojem alergii. Poliaminy, oligosacharydy, glikoproteiny oraz hormony w nim zawarte, wp³ywaj¹ na rozwój i dojrzewanie p³uc u noworodka a tak e pobudzaj¹ wzrost nab³onka jelitowego i dojrzewanie czynnoœci b³ony œluzowej jelit, zmniejszaj¹c nara enie na alergeny mog¹ce przenikaæ t¹ drog¹ do organizmu. Zwraca siê równie uwagê na zawartoœæ cytokin i ich stymuluj¹cy wp³yw na produkcjê IgA u niemowl¹t karmionych a tak e ró nice w zawartoœci cytokin w zale noœci od stanu immunologicznego matek obarczonych atopi¹ (18, 19). Nie ma w¹tpliwoœci co do protekcyjnej roli IgA zawartej w siarze i mleku kobiecym. Tak e d³ugo³añcuchowe nienasycone kwasy t³uszczowe, g³ównie omega 3, moduluj¹c procesy zapalne, uwa- a siê za czynnik zabezpieczaj¹cy przed rozwojem procesu alergicznego (20). W naszych badaniach okres karmienia naturalnego wp³ywa³ protekcyjnie na czêstoœæ wystêpowania astmy u dzieci z powiatu miko³owskiego. Podobne wyniki otrzyma³y Saarinen i Merja Kajosaari (21) badaj¹c wp³yw d³ugoœci karmienia na czêstoœæ wystêpowania objawów alergii z dróg oddechowych, g³ównie pod postaci¹ astmy. Ochronny wp³yw karmienia naturalnego utrzymywa³ siê a do 17 r.. W badaniach w³asnych tak e jest widoczny protekcyjny wp³yw karmienia naturalnego na wyst¹pienie innych schorzeñ o pod³o u alergicznym; rzadziej obserwowano uczulenia na pokarmy, a w badaniu fizykalnym zmiany skórne o charakterze alergicznym oraz œwisty wystêpowa³y nie tak czêsto jak w grupie dzieci ywionych sztucznie. Inni autorzy w badaniach prospektywnych wykazali korzystny efekt karmienia naturalnego na czêstoœæ wystêpowania alergii pokarmowej i epizodów œwiszcz¹cego oddechu (22, 23). Wyprysk alergiczny w retrospektywnym badaniu ankietowym stwierdzano czêœciej u dzieci karmionych naturalnie, a d³ugoœæ karmienia mlekiem matki, zw³aszcza powy ej 1 r.., zwiêksza³a czêstoœæ wystêpowania zmian skórnych. Równie Moniuszko i wsp. (24) obserwowali zmiany skórne u ponad 50% dzieci karmionych naturalnie powy ej 1 r.. Mo e to byæ zwi¹zane z uczulaj¹cym wp³ywem alergenów pokarmowych (mleko, jaja, ryby) przedostaj¹cych siê z przewodu pokarmowego matki poprzez kr¹ enie i uk³ad limfatyczny do pokarmu. Natomiast u 8-latków karmionych do 1 r.. w badaniu fizykalnym obserwowano rzadziej objawy skórne o charakterze alergicznym. Nie wykazano ochronnego wp³ywu karmienia naturalnego na czêstoœæ wystêpowania alergicznego zapalenia spojówek ani nie ytu nosa. U dzieci ywionych naturalnie obserwowano tak e czêstsze wystêpowanie dodatnich testów skórnych na alergeny wziewne. Na powy sze objawy alergii mog³y wywieraæ dodatkowo wp³yw czynniki zewnêtrzne: palenie papierosów (28% matek i 47% ojców badanych dzieci) czy aktywnoœæ biologiczna py³owych i gazowych zanieczyszczeñ powietrza atmosferycznego na Œl¹sku (g³ównie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i py³u zawieszonego). Bior¹c pod uwagê skomasowane objawy œwiadcz¹ce o alergii (wyprysk alergiczny, alergiczny nie yt nosa, zapalenie spojówek, uczulenia pokarmowe) nie stwierdzono protekcyjnego wp³ywu karmienia. Zbli one do naszych wyniki otrzyma³a JaŸwiec-Kanyion i wsp. (25) przedstawiaj¹c badania epidemiologiczne z 1996 r. w ramach badania PHARE-CEZAR. Uzyskane wyniki nie wykazuj¹ zwiêkszonego ryzyka wystêpowania astmy wieku dzieciêcego u dzieci karmionych wczeœniej w sposób naturalny i zdaj¹ siê potwierdzaæ obecnoœæ protekcyjnego efektu karmienia naturalnego w przypadku tej choroby, zw³aszcza w sytuacji gdy karmienie trwa d³u ej ni 6 miesiêcy. Ranga tej obserwacji powinna byæ postrzegana z uwzglêdnieniem naturalnych ograniczeñ zwi¹zanych z zastosowanym narzêdziem badawczym. Po pierwsze, uzyskane dane pochodzi³y z badania przekrojowego, co nie zezwala³o na bezpoœrednie œledzenie naturalnej historii i tym samym na bezpoœredni¹ ocenê si³y postulowanego zwi¹zku. Po drugie, wykorzystano informacje pochodz¹ce z badania kwestionariuszowego, a wiêc mog¹ce byæ obarczone b³êdem. Nie mo na zatem wykluczyæ, e uzyskane wyniki niedoszacowuj¹ efektu protekcyjnego karmienia w przypadku ryzyka astmy oskrzelowej. Pe³na informacja
7 Karmienie naturalne a astma w tym zakresie by³aby mo liwa przy gromadzeniu danych w oparciu o model epidemiologicznego badania prospektywnego, obejmuj¹cego rejestracjê indywidualnych danych od momentu narodzin do np. 17 r.. Tego typu badanie pozwoli³oby tak e na pe³niejsz¹ ocenê sugerowanego przez uzyskane wyniki zró nicowania roli karmienia naturalnego w odniesieniu do astmy i innych chorób o pod³o u alergicznym. Wnioski 1. Karmienie naturalne, trwaj¹ce co najmniej 6 miesiêcy, zdaje siê zmniejszaæ ryzyko wystêpowania astmy wieku dzieciêcego. 2. Karmienie naturalne nie ujawnia ochronnej roli w stosunku do ryzyka wystêpowania innych ni astma chorób o pod³o u alergicznym 3. Ryzyko wystêpowania atopowego zapalenia skóry zwiêksza siê wraz z przed³u onym okresem karmienia naturalnego. Piœmiennictwo 1. Vasar M., Julge K., Björkstén B.: Development of atopic sensitization and allergic diseases in early childhood. Acta Paediatr., 2000, 89, Jarvis D., Burney P.: The epidemiology of allergic disease. Br. Med. J., 1998, 316, Rylander E.: Preventive strategies for young children with wheezing bronchitis. Acta Paediatr., 1997, 86, Europen Allergy, White Paper. Allergic diseases as a public health problem in Europe. UCB Institute of Allergy Oddy W., Holt P., Read A.W. i wsp.: Association between breast feeding and asthma in 6 year old children: findings of a prospective birth cohort study. Br. Med. J., 1999, 319, Raisler J., Alexander C., O Campo P.: Brest feeding and infant illness: a dose-response relationship. Am. J. Public Health, 1999, 89, Host A., Koletzko B., Dreborg S. i wsp.: Dietary products used in infants for treatment and prevention of food allergy. ESPGHAN Committee on Nutrition and ESPACI Committee on Hypoallergenic Formulas. Arch. Dis. Child., 1999, 81, Host A.: Primary and secondary dictary prevention. Pediatr. Allergy Immunol., 2001, 12, supl. 14, Wright A., Holberg C., Tanssig L. i wsp.: Relationship of infant feeding to recurrent wheezing of age 6 years. Arch. Pediatr. Adolesc. Med., 1995, 149, Takemura Y., Yutaka S., Satoshi H. i wsp: Relation between breastfeeding and the prevalence of asthma. Am. J. Epidemiol., 2001, 154, Gdalevich M., Mimouni D., Mimouni M.: Berast-feeding the risk of bronchial asthma in childhood: A systematic review with metaanalysis of prospective studies. J. Pediatr., 2001, 139, Bukowczan Z., Kurzawa R., Bukowczan M.: Wczesne rozpoznanie i leczenie astmy oskrzelowej u dzieci. Acta Pneumonol. Allergol. Pediatr., 2000, 3, Romieu I., Werneck G., Velasco S. i wsp.: Breastfeeding and asthma amog Brazilian children. J. Asthma, 2000, 37, Zejda J., Bro ek G., Cholewa Z. i wsp.: Profilaktyka astmy oskrzelowej wieku dzieciêcego potrzeby, mo liwoœci, ograniczenia. Wiad. Lek. (w druku). 15. Mikiel-Kostyryn K.: Karmienie niemowl¹t i dzieci do lat dwóch. Pediatr. Pol., 1996, 71, Rönmark E., Jönsson E., Platts-Mills T. i wsp: Incidence and remission of asthma in schoolchildren: report from the obstructive lung disease in northern Sweden studies. Pediatrics, 2001, 107, Peat J.: Can asthma be prevented? Evidence from epidemiological studies of children in Australia and New Zealand in the last decade. Clin. Exp. Allergy, 1998, 28, Hanson L., Silfverdal S., Strömbäck L. i wsp.: The immunological role of breast feeding. Pediatr. Allergy Immunol., 2001, 12, Böttcher M., Jenmalm C., Garofalo R. i wsp.: Cytokines in brest milk from allergic and non-alergic mothers. Pediatr. Res., 2000, 47, Duchen K., Thorell L.: Nucleotide and polyamine levels in colostrums and nature milk in relation to maternal atopy and atopic development in the children. Acta Paediatr. 1999, 88, Saarinen U., Merja Kajosaari M.: Breastfeeding as prophylaxis against atopic disease: prospective follow-up study until 17 years old. Lancet, 1995, 346, Foucard T.: Is prevention of allergy and asthma possible? Acta Paediatr., 2000, 89, Rylander E.: Preventive strategies for young children with wheezing bronchitis. Acta Paediatr., 1997, 86, Moniuszko M., Eljasiewicz E., Semeniuk J. i wsp.: Objawy nadwra liwoœci pokarmowej u dzieci karmionych po pierwszym roku ycia. Nowa Pediatr., 2000, 21, JaŸwiec-Kanyion B., Zejda J.E., Modelska K. i wsp.: Czêstoœæ wystêpowania i podstawowe czynniki ryzyka atopii u dzieci w m³odszym wieku szkolnym. Med. Œrodowiskowa, 2001, 4, Adres do korespondencji: Dr hab. n. med. Halina Woœ Klinika Pediatrii Œl¹skiej AM ul. Medyków Katowice tel. (032) fax (032) klinikapediatrii@slam.katowice.pl Praca wp³ynê³a do Redakcji: 24 paÿdziernika 2002 r. Zaakceptowano do druku: 25 grudnia 2002 r. 27
Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoSymptomatologia chorób alergicznych u dzieci marsz alergiczny
PODYPLOMOWA SZKOŁA PEDIATRII / POSTGRADUATE SCHOOL OF PAEDIATRICS 141 Symptomatologia chorób alergicznych u dzieci marsz alergiczny The symptomatology of allergic diseases in children allergic march Grażyna
Bardziej szczegółowoPewnego razu w gabinecie. Dr hab. med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii, WUM
Pewnego razu w gabinecie. Dr hab. med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii, WUM Pewnego razu w gabinecie Niemowlę 2.miesięczne CI PI SN; masa ur. 3600 W badaniu przedmiotowym bez odchyleń przybiera na masie
Bardziej szczegółowoMAŁGORZATA WANAT-KRZAK 1, RYSZARD KURZAWA 1, MONIKA KAPIŃSKA-MROWIECKA 2
Współistnienie i kolejność pojawiania się innych chorób alergicznych u dzieci chorych na atopowe zapalenie skóry Coexistence and sequence of occurrence of other allergic diseases in children with atopic
Bardziej szczegółowoKarmienie piersią w rodzinach obciążonych i nieobciążonych chorobami alergicznymi
208 Alergia Astma Immunologia 2010, 15 (4): 208-213 Karmienie piersią w rodzinach obciążonych i nieobciążonych chorobami alergicznymi Breastfeeding in families with positive and negative history of allergy
Bardziej szczegółowo3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
Bardziej szczegółowoEpidemiologia wybranych chorób alergicznych u dzieci w województwie warmińsko-mazurskim w latach 2007 2010
378 Hygeia Public Health 212, 47(3): 378-382 Epidemiologia wybranych chorób alergicznych u dzieci w województwie warmińsko-mazurskim w latach 27 21 Epidemiology of selected allergic diseases in children
Bardziej szczegółowoProgram edukacyjny dotyczący alergicznego nieżytu nosa
Tekst: dr n. med. Mikołaj Dąbrowski, Klinika Chirurgii Kręgosłupa, Ortopedii Onkologicznej i Traumatologii, Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. Wiktora Degi Uniwersytetu Medycznego im. Karola
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 19 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 19 SECTIO D 2004 Akademia Medyczna im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Wydział Nauk o Zdrowiu The Ludwik Rydygier Medical
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowo11. Liebhard J., Małolepszy J., Wojtyniak B. i wsp. Prevalence and risk factors for asthma in Poland: Results from the PMSEAD Study.
1. Wstęp Alergia uznawana jest za chorobę cywilizacyjną XX wieku. W wielu obserwacjach epidemiologicznych stwierdzono znaczący wzrost częstości występowania alergicznego nieżytu nosa i astmy oskrzelowej
Bardziej szczegółowoPowszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym
Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w
Bardziej szczegółowopodręcznik chorób alergicznych
podręcznik chorób alergicznych Gerhard Grevers Martin Rócken ilustracje Jurgen Wirth Redaktor wydania drugiego polskiego Bernard Panaszek I. Podstawy alergologii... 1 II. Diagnostyka chorób alergicznych...
Bardziej szczegółowoProfilaktyka alergii co nowego w 2015 roku. Prof. Hania Szajewska Klinika Pediatrii WUM hanna.szajewska@wum.ed.pl
Profilaktyka alergii co nowego w 2015 roku Prof. Hania Szajewska Klinika Pediatrii WUM hanna.szajewska@wum.ed.pl Interwencje żywieniowe w zapobieganiu alergii Dieta w czasie ciąży lub laktacji Karmienie
Bardziej szczegółowoPokarmy uzupełniające. Kiedy? Jakie? Dlaczego? Prof. dr hab. med. Hanna Szajewska Warszawski Uniwersytet Medyczny
Pokarmy uzupełniające. Kiedy? Jakie? Dlaczego? Prof. dr hab. med. Hanna Szajewska Warszawski Uniwersytet Medyczny WPROWADZENIE Żywienie niemowląt, a zwłaszcza odpowiedź na pytania: co? kiedy? jak? budzi
Bardziej szczegółowo4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoTEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Bardziej szczegółowoKoszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012
Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;
Bardziej szczegółowo4. Wyniki streszczenie Komunikat
4. Wyniki streszczenie Komunikat Aby przygotować powyższe zestawienia objęliśmy programem ponad 22.700 osób w 9 regionach kraju, z czego prawie ¼ przeszła szczegółowe badania lekarskie. Program ten jest
Bardziej szczegółowoIII. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0%
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO NR 486 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 24 2007
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO NR 486 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 24 2007 KATARZYNA KOTARSKA ALICJA DROHOMIRECKA CHARAKTERYSTYKA RODOWISKA RODZINNEGO DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
Bardziej szczegółowoPrezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Bardziej szczegółowoALERGIA kwartalnik dla lekarzy Objawy alergiczne ze strony układu oddechowego a sposób odżywiania się dzieci w wieku szkolnym
autor(); Dr n. med. Aleksander Gałaś Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Katedra Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej Zakład Epidemiologii Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Beata Tobiasz-Adamczyk
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU. Lek. med. Ali Akbar Hedayati
UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU Lek. med. Ali Akbar Hedayati starszy asystent Oddziału Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze Analiza wyników operacyjnego
Bardziej szczegółowo3.3.3 Py³ PM10. Tabela 3.3.3.1 Py³ PM10 - stê enia œrednioroczne i œredniookresowe
Wyniki pomiarów z sieci ARMAAG Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.3.3 Py³ PM10 Py³ PM10 mierzony by³ w stacjach ARMAAG dwiema metodami: metod¹ radiometryczn¹ analizatorem firmy Eberline i metod¹ wagow¹, py³omierzem
Bardziej szczegółowoPiotr Jurkowski, Marcin Skrok, Alicja Nowicka, Elżbieta Rogulska
Piotr Jurkowski, Marcin Skrok, Alicja Nowicka, Elżbieta Rogulska Występowanie objawów chorobowych ze strony układu oddechowego u starszych dzieci i młodzieży na terenie Starogardu Gdańskiego Przegląd Naukowo-Metodyczny.
Bardziej szczegółowoSugerowany profil testów
ZWIERZĘTA FUTERKOWE Alergologia Molekularna Rozwiąż niejasne przypadki alergii na zwierzęta futerkowe Użyj komponentów alergenowych w celu wyjaśnienia problemu wielopozytywności wyników testów na ekstrakty
Bardziej szczegółowoMay 21-23, 2012 Białystok, Poland
6 th International Forum May 21-23, 2012 Białystok, Poland Advances in prevention of allergic diseases of the respiratory system based on population screening of children and adolescents in the Grodno
Bardziej szczegółowoKrótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy
Agnieszka Miler Departament Rynku Pracy Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy W 2000 roku, zosta³o wprowadzone rozporz¹dzeniem Prezesa
Bardziej szczegółowoWNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO JEDNORAZOWEJ ZAPOMOGI Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA
Nazwa organu właściwego prowadzącego postępowanie w sprawie świadczeń rodzinnych: Adres: WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO JEDNORAZOWEJ ZAPOMOGI Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA Część I 1. Dane osoby ubiegającej
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoJolanta Sitarska-Gołębiowska, Andrzej Zieliński KRZTUSIEC W 2001 ROKU
PRZEGL EPIDEMIOL 2003;57:27-32 Jolanta Sitarska-Gołębiowska, Andrzej Zieliński KRZTUSIEC W 2001 ROKU Słowa kluczowe: krztusiec, epidemiologia, Polska, rok 2001 Key words: pertussis, epidemiolog, Poland,
Bardziej szczegółowoCzêstoœæ wystêpowania objawów astmy oskrzelowej wœród m³odzie y licealnej w odzi
ARTYKU Y ORYGINALNE51 Alergia Astma Immunologia, 2000, 5(1), 51-55 Czêstoœæ wystêpowania objawów astmy oskrzelowej wœród m³odzie y licealnej w odzi DOROTA KARDAS-SOBANTKA 1/, ANNA STAÑCZYK 1/, MARIUSZ
Bardziej szczegółowoRoczne zeznanie podatkowe 2015
skatteetaten.no Informacje dla pracowników zagranicznych Roczne zeznanie podatkowe 2015 W niniejszej broszurze znajdziesz skrócony opis tych pozycji w zeznaniu podatkowym, które dotyczą pracowników zagranicznych
Bardziej szczegółowoObecnoœæ uczuleñ i objawy alergii w rodzinach atopowych
Kubicka-Kozik ARTYKU Y B ORYGINALNE i wsp. Obecnoœæ uczuleñ i objawy alergii w rodzinach atopowych 35 Obecnoœæ uczuleñ i objawy alergii w rodzinach atopowych Allergic sensitization and phenotypes in members
Bardziej szczegółowoZGONY NIEMOWLĄT W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM W 1991 R.
» WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH ZGONY NIEMOWLĄT W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM W 1991 R. MARZEC. 1992 Opracowała mgr Małgorzata WIOUCH Celem opracowania jest przedstawienie poziomu timieralności
Bardziej szczegółowoJerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CBOS SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoRegulamin oferty Taniej z Energą
Regulamin oferty Taniej z Energą ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Niniejszy Regulamin określa zasady i warunki skorzystania z oferty Taniej z Energą (zwanej dalej Ofertą) dla Odbiorców, którzy w okresie
Bardziej szczegółowoChoroby alergiczne układu pokarmowego
Choroby alergiczne układu pokarmowego Zbigniew Bartuzi Katedra i Klinika Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK 4 Reakcje alergiczne na pokarmy Typy
Bardziej szczegółowoPani Janina Kula Przewodnicząca Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Garwolinie. ul. Sportowa 5 08-400 Garwolin
WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-V.431.3.2015 Warszawa 19.05.2015r. Pani Janina Kula Przewodnicząca Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Garwolinie ul. Sportowa 5 08-400 Garwolin WYSTĄPIENIE
Bardziej szczegółowoSprawa numer: BAK.WZP.230.2.2015.34 Warszawa, dnia 27 lipca 2015 r. ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA OFERT
Sprawa numer: BAK.WZP.230.2.2015.34 Warszawa, dnia 27 lipca 2015 r. ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA OFERT 1. Zamawiający: Skarb Państwa - Urząd Komunikacji Elektronicznej ul. Kasprzaka 18/20 01-211 Warszawa 2.
Bardziej szczegółowoDefinicja. Patogeneza. Definicja i patogeneza astmy
Definicja i patogeneza astmy Definicja Definicja astmy oskrzelowej opracowana przez grupœ ekspertów Œwiatowej Inicjatywy Zwalczania Astmy (GINA) zawiera w sobie cechy z dziedziny patomorfologii (1), kliniki
Bardziej szczegółowojest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.
Praktyczny poradnik Celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. W zakładce "wnioski
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-30/02:29:36. Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka
Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka Światło słoneczne jest niezbędne do trwania życia na Ziemi. Dostarcza energii do fotosyntezy roślinom co pomaga w wytwarzaniu tlenu niezbędnego do życia.
Bardziej szczegółowoSatysfakcja pracowników 2006
Satysfakcja pracowników 2006 Raport z badania ilościowego Listopad 2006r. www.iibr.pl 1 Spis treści Cel i sposób realizacji badania...... 3 Podsumowanie wyników... 4 Wyniki badania... 7 1. Ogólny poziom
Bardziej szczegółowo1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek? Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego będzie można składać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Puławach. Wnioski będą przyjmowane od dnia
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.
Bardziej szczegółowoMAŁGORZATA WANAT-KRZAK, RYSZARD KURZAWA, KRZYSZTOF PISIEWICZ
Zastosowanie płatkowych testów skórnych z alergenami powietrznopochodnymi w diagnostyce atopowego zapalenia skóry The use of atopy patch tests with aeroallergens in diagnosis of atopic dermatitis in children
Bardziej szczegółowoPL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP
Warszawa, dnia 04 września 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP W związku z interpelacją nr 34158 posła Jana Warzechy i posła
Bardziej szczegółowoINDATA SOFTWARE S.A. Niniejszy Aneks nr 6 do Prospektu został sporządzony na podstawie art. 51 Ustawy o Ofercie Publicznej.
INDATA SOFTWARE S.A. Spółka akcyjna z siedzibą we Wrocławiu, adres: ul. Strzegomska 138, 54-429 Wrocław, zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000360487
Bardziej szczegółowoWyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego
Wyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego W ramach realizacji projektu badawczego w³asnego finansowanego przez Ministerstwo Nauki igrano Szkolnictwa Wy szego (grant nr
Bardziej szczegółowoWaldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu
1 P/08/139 LWR 41022-1/2008 Pan Wrocław, dnia 5 5 września 2008r. Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WAD KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY A FREQUENCY APPEARANCE DEFECTS OF LEGS BY CHILDREN AND ADOLESCENT
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Grażyna Szypuła, Magdalena Rusin Bielski Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. R. Liszki w Bielsku-Białej
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KONKURSU..Pilanie dbaj¹ o zasady i zawsze segreguj¹ odpady"
REGULAMIN KONKURSU..Pilanie dbaj¹ o zasady i zawsze segreguj¹ odpady" 1 Postanowienia ogólne ORGANIZATORZY Organizatorem konkursu jest Miejski Zak³ad Oczyszczania Wysypisko z siedzib¹ w Pile, ul. Kusociñskiego
Bardziej szczegółowoPolitechnika Radomska Wydział Nauczycielski Katedra Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Renata Janiszewska Politechnika Radomska Wydział Nauczycielski Katedra Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego ASPEKTY JAKOŚCIOWE
Bardziej szczegółowoINSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KONKURSU UTWÓR DLA GDAŃSKA. Symfonia Gdańska Dźwięki Miasta
REGULAMIN KONKURSU UTWÓR DLA GDAŃSKA. Symfonia Gdańska Dźwięki Miasta Stowarzyszenie Artystyczne Lustra z siedzibą w Gdyni zwane dalej Organizatorem, ogłasza otwarty Konkurs na utwór muzyczny, który będzie
Bardziej szczegółowoWniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego
Nazwa i adres podmiotu realizującego świadczenia rodzinne Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego Część I 1. Dane osoby ubiegającej się: Imię i nazwisko: Numer PESEL*: Numer NIP**: Obywatelstwo:
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO NR 583 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO NR 583 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 26 2009 BADANIA W KULTURZE FIZYCZNEJ KATARZYNA KOTARSKA ALICJA DROHOMIRECKA ROZWÓJ FIZYCZNY DZIECI PRZEDSZKOLNYCH
Bardziej szczegółowoUMOWA korzystania z usług Niepublicznego Żłobka Pisklęta w Warszawie nr../2013
UMOWA korzystania z usług Niepublicznego Żłobka Pisklęta w Warszawie nr../2013 zawarta w dniu...r. pomiędzy: Niepublicznym Żłobkiem Pisklęta w Warszawie reprezentowanym przez właściciela Roksanę Czyszanowską,
Bardziej szczegółowoCZUJNIKI TEMPERATURY Dane techniczne
CZUJNIKI TEMPERATURY Dane techniczne Str. 1 typ T1001 2000mm 45mm 6mm Czujnik ogólnego przeznaczenia wykonany z giêtkiego przewodu igielitowego. Os³ona elementu pomiarowego zosta³a wykonana ze stali nierdzewnej.
Bardziej szczegółowoKlinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metaboliczych Koœci Uniwersytetu Medycznego w odzi 2/
Wlaz³owski Alergia Astma J, Zbêk Immunologia E, Stañczyk-Przy³uska 2006, 11(2): 103-108 A i wsp. Analiza realizacji programu prewencji chorób 103 Analiza realizacji programu prewencji chorób alergicznych
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoImplant ślimakowy wszczepiany jest w ślimak ucha wewnętrznego (przeczytaj artykuł Budowa ucha
Co to jest implant ślimakowy Implant ślimakowy to bardzo nowoczesne, uznane, bezpieczne i szeroko stosowane urządzenie, które pozwala dzieciom z bardzo głębokimi ubytkami słuchu odbierać (słyszeć) dźwięki.
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLIII 1999
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLIII 1999 WYSTĘPOWANIE GRZYBICY WAPIENNEJ W PASIEKACH WIELKOPOLSKI (1987-1997) Marian Jeliński Zakład Chorób Pszczół Państwowego Instytutu Weterynaryjnego, Oddział w Swarzędzu,
Bardziej szczegółowo. Wiceprzewodniczący
Uchwała Nr 542/LVI/2014 Rady Miasta Ostrołęki z dnia 30 stycznia 2014 r. w sprawie przyjęcia Wieloletniego Programu Osłonowego w zakresie pomocy społecznej Pomoc w zakresie dożywiania w mieście Ostrołęka
Bardziej szczegółowoPiekary Śląskie, dnia... r. Imię i nazwisko (Nazwa): Adres: Nr telefonu: Zakład Gospodarki Mieszkaniowej ul. Żwirki 23. 41-940 Piekary Śląskie
Piekary Śląskie, dnia... r. Imię i nazwisko (Nazwa): Adres: Nr telefonu:.... Zakład Gospodarki Mieszkaniowej ul. Żwirki 23 41-940 Piekary Śląskie Wniosek o umorzenie wierzytelności lub udzielenie ulgi
Bardziej szczegółowoOpinie Polaków na temat zniesienie granic wewnętrznych w UE w rok po wejściu Polski do strefy Schengen
Opinie Polaków na temat zniesienie granic wewnętrznych w UE w rok po wejściu Polski do strefy Schengen TNS OBOP dla Reprezentacji Komisji Europejskiej w Polsce grudzień 2008 Ośrodek Badania Opinii Publicznej
Bardziej szczegółowou dzieci szkolnych w Krakowie i w Poznaniu w świetle badania ISAAC (International Study of Asthma and Allergies in Childhood)
Częstość alergicznego nieżytu nosa i spojówek u dzieci szkolnych w Krakowie i w Poznaniu w świetle badania ISAAC (International Study of Asthma and Allergies in Childhood) The prevalence of allergic rhinitis
Bardziej szczegółowoIV OGÓLNOPOLSKI KONGRES
IV OGÓLNOPOLSKI KONGRES DLA DYREKTORÓW PLACÓWEK NIEPUBLICZNYCH Dotowanie niepublicznych szkó³ i przedszkoli z bud etu jst godz. 10.00-18.00, ul. Polska 13, 60-595 Poznañ KRS nr 0000037307, Wydzia³ VIII
Bardziej szczegółowoNR 1 W TOMASZOWIE LUBELSKIM
PRZEDSZKOLE SAMORZĄDOWE NR 1 W TOMASZOWIE LUBELSKIM NA ROK 2009/2010 CEL OGÓLNY : wdraŝanie rodziców do współpracy z przedszkolem i umoŝliwienie im udziału w tworzeniu warunków do wszechstronnego i harmonijnego
Bardziej szczegółowoDOPALACZE. - nowa kategoria substancji psychoaktywnych
DOPALACZE - nowa kategoria substancji psychoaktywnych CZYM SĄ DOPALACZE? Dopalacze stosowana w Polsce, potoczna nazwa różnego rodzaju produktów zawierających substancje psychoaktywne, które nie znajdują
Bardziej szczegółowoWniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Miejscowość:...dnia..r. DO POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W GOSTYNINIE Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr sprawy:... Dane osoby zainteresowanej: Imię
Bardziej szczegółowoROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych.
Dziennik Ustaw Nr 241 15978 Poz. 2097 2097 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych. Na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 6 wrzeênia
Bardziej szczegółowoFORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia
Bardziej szczegółowoPewnego razu w gabinecie. Dr hab. med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii, WUM
Pewnego razu w gabinecie. Dr hab. med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii, WUM Pewnego razu w gabinecie Niemowlę 10.miesięczne CII PII SN; masa ur. 3600 Wywiad rodzinny bez obciążeń Pewnego razu w gabinecie
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 PREK 251/III/2010. Umowa Nr (wzór)
Załącznik nr 4 PREK 251/III/2010 Umowa Nr (wzór) Zawarta w dniu roku w Krakowie pomiędzy : Przewozy Regionalne sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Wileńska 14a, zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Sądowym
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXVIII/294/2013 RADY GMINY NOWY TARG. z dnia 27 września 2013 r. w sprawie przyjęcia programu 4+ Liczna Rodzina
UCHWAŁA NR XXVIII/294/2013 RADY GMINY NOWY TARG z dnia 27 września 2013 r. w sprawie przyjęcia programu 4+ Liczna Rodzina Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz art.51 ust.1 z dnia 8 marca 1990 r. ustawy
Bardziej szczegółowoWystêpowanie alergii wœród dzieci ³ódzkich szkó³ podstawowych: zwi¹zek z warunkami œrodowiska domowego i szkolnego
Majkowska-Wojciechowska B. i wsp. Wystêpowanie alergii wœród dzieci ³ódzkich szkó³ podstawowych... ARTYKU Y ORYGINALNE 115 Alergia Astma Immunologia, 2000, 5(2), 115-122 Wystêpowanie alergii wœród dzieci
Bardziej szczegółowoNasz kochany drogi BIK Nasz kochany drogi BIK
https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/biuro-informacji-kredytowej-bik-koszty-za r Biznes Pulpit Debata Biuro Informacji Kredytowej jest jedyną w swoim rodzaju instytucją na polskim rynku
Bardziej szczegółowoJacek Mrzyg³ód, Tomasz Rostkowski* Rozwi¹zania systemowe zarz¹dzania kapita³em ludzkim (zkl) w bran y energetycznej
Komunikaty 99 Jacek Mrzyg³ód, Tomasz Rostkowski* Rozwi¹zania systemowe zarz¹dzania kapita³em ludzkim (zkl) w bran y energetycznej Artyku³ przedstawi skrócony raport z wyników badania popularnoœci rozwi¹zañ
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1
USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1 (wybrane artykuły regulujące przepisy o cenach transferowych) Dział IIa Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych
Bardziej szczegółowoPiątek 20.03.2015. Czy rzeczywiście nastąpił wzrost alergii pokarmowych, a jeżeli tak to dlaczego? Anafilaksja pokarmowa u niemowląt i małych dzieci
Piątek 20.02015 CEREMONIA INAUGURACYJNA 150 100 SESJA INAUGURACYJNA 100 130 Alergia pokarmowa w 2015 roku co dalej? Przewodniczenie: Prof. Zbigniew Bartuzi Prof. Bolesław Samoliński Czy rzeczywiście nastąpił
Bardziej szczegółowoROLA SZKOŁY W PROFILAKTYCE OTYŁOŚCI DZIECI I MŁODZIEŻY Barbara Woynarowska Kierownik Zakładu Biomedycznych i Psychologicznych Podstaw Edukacji, Wydział Pedagogiczny UW Przewodnicząca Rady Programowej ds.
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Ewa CZARNOBILSKA 1 Krystyna OBTU OWICZ 1 Rados³aw ŒPIEWAK 2
PRACE ORYGINALNE Ewa CZARNOBILSKA 1 Krystyna OBTU OWICZ 1 Rados³aw ŒPIEWAK 2 1 Zak³ad Alergologii Klinicznej i Œrodowiskowej Katedry Toksykologii i Chorób Œrodowiskowych UJCM, Kraków 2 Zak³ad Dermatologii
Bardziej szczegółowoKARTA ZGŁOSZENIA DZIECKA DO ŚWIETLICY SZKOLNEJ W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 IM. M. SKŁODOWSKIEJ-CURIE W SOBÓTCE W ROKU SZKOLNYM 2015/16
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Marii Skłodowskiej Curie w Sobótce ul. Marii Skłodowskiej Curie 19 55-050 Sobótka tel.: 71/333 03 12; fax: 71/333 03 18 www.sp2.sobotka.pl e-mail: sp2sobotka@gazeta.pl KARTA
Bardziej szczegółowoWst p Jerzy Kruszewski... 15 PiÊmiennictwo... 18. Rozdzia 1. Immunologiczne podstawy patogenezy chorób alergicznych Krzysztof Zeman...
Spis treêci Wst p Jerzy Kruszewski....................... 15 PiÊmiennictwo........................... 18 Rozdzia 1. Immunologiczne podstawy patogenezy chorób alergicznych Krzysztof Zeman.....................
Bardziej szczegółowoSKUTKI ZDROWOTNE ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO W AGLOMERACJI KATOWICKIEJ WYNIKI BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNYCH
SKUTKI ZDROWOTNE ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO W AGLOMERACJI KATOWICKIEJ WYNIKI BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNYCH Jan E. Zejda, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Wiele krajów członkowskich
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXX/263/2014 RADY GMINY PRZODKOWO. z dnia 31 marca 2014 r.
UCHWAŁA NR XXX/263/2014 RADY GMINY PRZODKOWO z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie w sprawie regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie Gminy Przodkowo.
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIE O STANIE RODZINNYM I MAJĄTKOWYM ORAZ SYTUACJI MATERIALNEJ
OŚWIADCZENIE O STANIE RODZINNYM I MAJĄTKOWYM ORAZ SYTUACJI MATERIALNEJ Niniejsze oświadczenie należy wypełnić czytelnie. W przypadku, gdy zakres informacji wskazany w danym punkcie nie ma odniesienia do
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA BHP PRZY RECZNYCH PRACACH TRANSPORTOWYCH DLA PRACOWNIKÓW KUCHENKI ODDZIAŁOWEJ.
INSTRUKCJA BHP PRZY RECZNYCH PRACACH TRANSPORTOWYCH DLA PRACOWNIKÓW KUCHENKI ODDZIAŁOWEJ. I. UWAGI OGÓLNE. 1. Dostarczanie posiłków, ich przechowywanie i dystrybucja musza odbywać się w warunkach zapewniających
Bardziej szczegółowoGDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY mgr Magdalena Pinkowicka WPŁYW TRENINGU EEG-BIOFEEDBACK NA POPRAWĘ WYBRANYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z ADHD Rozprawa doktorska Promotor dr hab. n. med. Andrzej Frydrychowski,
Bardziej szczegółowoPolacy o źródłach energii odnawialnej
Polacy o źródłach energii odnawialnej Wyniki badania opinii publicznej 2013 r. Wycinek z: Krajowego Planu Rozwoju Mikroinstalacji Odnawialnych Źródeł Energii do 2020 roku Warszawa 2013 Polacy o przydomowych
Bardziej szczegółowoEvaluation of upper limb function in women after mastectomy with secondary lymphedema
IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Aniologicznego Bydgoszcz, 21-22 maj 2014 r. Ocena sprawności funkcjonalnej kończyny górnej u kobiet z wtórnym obrzękiem
Bardziej szczegółowoZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R.
51 ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R. Mieczys³aw Kowerski 1, Dawid D³ugosz 1, Jaros³aw Bielak 1 1. Wprowadzenie Zgodnie z przyjêtymi za³o eniami w III kwartale
Bardziej szczegółowo