Metodologia tworzenia Ekomuzeów

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Metodologia tworzenia Ekomuzeów"

Adrian Wróblewski
8 lat temu
Przeglądów:

1 Czyli jak w prosty sposób dokonać inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego, przyrody i architektury naszej okolicy dla utworzenia ekomuzeum Roman Glapiak

2 Ekomuzeum to otwarte muzeum tematyczne, sieć rozproszonych w terenie obiektów, które tworzą żywą kolekcję, obrazującą wartości przyrodnicze i kulturowe regionu oraz dorobek jego mieszkańców. Wyjątkowy charakter regionu jest prezentowany jako wypadkowa warunków naturalnych i działalności ludzi, historycznej i obecnej.

4 Cele tworzenia ekomuzeów: Metodologia tworzenia Ochrona zasobów naturalnych i kulturowych Interpretacja lokalnego dziedzictwa (zdefiniowanie, co jest tym dziedzictwem) Wzmacnianie lokalnej tożsamości Rozwój zrównoważonej turystyki i promocja lokalnych wytworów

(zdefiniowanie, co jest tym dziedzictwem) Wzmacnianie lokalnej

5 Struktura ekomuzeum: Centrum informacyjno-dokumentacyjne Zespół atrakcji w terenie Sieć ścieżek i szlaków Interaktywne warsztaty Cykliczne imprezy

6 Przykłady ekomuzeów Ekomuseum Falbygden-Ätradalen w Szwecji Metodologia tworzenia Oś ekomuzeum stanowi odcinek rzeki Ätran, a tematem przewodnim jest 6000 lat rolnictwa w regionie. Ekomuzeum obejmuje ponad 80 przystanków, wśród których znajdują się zarówno pamiętające najstarszych rolników groby megalityczne, obiekty tradycyjnej architektury drewnianej, świeckiej i sakralnej, liczne tradycyjne gospodarstwa rolne i hodowlane (np. gospodarstwa specjalizujące się w hodowli kóz czy owiec, hodowla psów rasowych, gospodarstwa ekologiczne), warsztaty rzemieślnicze (np. pracownia zwariowanych kapeluszy, biżuterii, pracownie tkackie), gdzie można przyglądać się krok po kroku procesowi produkcyjnemu czy sklepiki z wyposażeniem z końca XIX i początku XX w. Ekomuzeum dysponuje też odrestaurowanym starym młynem, gdzie odbywają się liczne spotkania i imprezy integracyjne dla mieszkańców i odwiedzających ekomuzeum gości oraz czarującym pensjonatem, gdzie każdy z pokoi jest poświęcony innej znanej osobie z regionu i urządzony w stylu z epoki bohatera.

liczne tradycyjne gospodarstwa rolne i hodowlane (np. gospodarstwa specjalizujące się w hodowli kóz czy owiec, hodowla psów rasowych, gospodarstwa ekologiczne), warsztaty rzemieślnicze (np.

8 Ekomuzeum Lanckorona Inicjatorem jego utworzenia był Urząd Gminy w Lanckoronie, który szukał metody na aktywizację mieszkańców i ożywienie społeczno-gospodarcze tej podupadłej wsi oraz sąsiednich wiosek, tworzących gminę oraz przywrócenie jej turystycznych tradycji. Za główną atrakcję Ekomuzeum uznano wyjątkową drewnianą architekturę Lanckorony, okoliczne zabytkowe zabudowania podworskie, kościółki murowane i drewniane, liczne przydrożne kapliczki i krzyże, jak również stanowiska charakterystycznej dla Pogórza flory i fauny, w tym skupiska roślin i siedliska zwierząt objętych ochroną. Złożyły się one na 18 wyznakowanych przystanków ekomuzeum. Podjęto też działania w celu tworzenia infrastruktury i dodatkowych atrakcji dla turystów, jak trasa bryczek konnych czy narciarstwa biegowego, stale trwają też prace nad zagospodarowaniem Góry Zamkowej w Lanckoronie z ruinami zamku. Dla zainteresowanych organizowane są warsztaty twórcze: bibułkarskie, ceramiczne, haftu, malowania na szkle, robienia świec czy wycinanek. Do ciekawych przedsięwzięć należy też rekonstrukcja kobiecego stroju mieszczki lanckorońskiej czy odtworzenie markowego produktu lokalnego - tradycyjnego trunku - jarzębiaku izdebnickiego i koniferynki. Co roku organizowane są dwie ważne imprezy: Jarmark Świętojański w czerwcu i Święto Aniołów w grudniu. Od roku 2004 funkcjonuje jedyne w Polsce Muzeum Aniołów.

Za główną atrakcję Ekomuzeum uznano wyjątkową drewnianą architekturę Lanckorony, okoliczne zabytkowe zabudowania podworskie, kościółki murowane i drewniane, liczne przydrożne kapliczki i krzyże, jak

13 Jakie są lokalne korzyści z tworzenia i funkcjonowania ekomuzeum? Trzeba sobie oczywiście odpowiedzieć na pytanie, czy wszędzie może powstać ekomuzeum innymi słowy czy może ono stanowić modelowe rozwiązanie na każdym terenie? A jeśli nie, to co decyduje o predyspozycjach danego miejsca. Istnieje szereg elementów czynników, które mogą zadecydować o sukcesie tego rodzaju przedsięwzięcia: zasoby przyrodnicze wartościowe zespoły flory i fauny, rzadkie rośliny i zwierzęta, zjawiska geologiczne, hydrologiczne, ciekawa geomorfologia, warunki dla rozwoju turystyki; Oraz:

na każdym terenie? A jeśli nie, to co decyduje o predyspozycjach danego miejsca.

14 zasoby dziedzictwa kulturowego; stanowiska archeologiczne, miejsca historyczne, zabytki, bogate tradycje, specyficzna gospodarka, przemysł, ciekawe zawody; infrastruktura turystyczna obecność miejsc noclegowych, najlepiej o zróżnicowanym standardzie, obiekty gastronomiczne, trasy i ścieżki turystyczne, usługi przewodnickie, i in. pomysł z założenia ekomuzeum nie jest o wszystkim koncentruje się na jakimś charakterystycznym elemencie, który stanowi podstawowy temat ekspozycji, względnie zwierciadło czy tło dla przedstawienia bogactwa i różnorodności ciekawych obiektów i zjawisk i ich relacji do głównego tematu; ludzie świadomi lokalnych wartości, zainteresowani ich szeroką prezentacją, pełni entuzjazmu i pasji; partnerska współpraca w ramach ekomuzeum niezbędna do stworzenia sieci eksponatów, rozrzuconych po mniejszym lub większym terenie; atrakcje w postaci ciekawych imprez i prezentacji, w których odwiedzający będą mogli uczestniczyć czynnie, spróbować, doświadczyć.

pomysł z założenia ekomuzeum nie jest o wszystkim koncentruje się na jakimś charakterystycznym elemencie, który stanowi podstawowy temat ekspozycji, względnie zwierciadło czy tło dla przedstawienia

19 Czy ekomuzea stanowią alternatywę rozwojową dla terenów wiejskich? Z całą pewnością nie należy się spodziewać, że tworzenie ekomuzeów rozwiąże wszystkie problemy ekonomiczne i społeczne. Jest jednak szereg ważnych korzyści płynących zarówno z procesu tworzenia ekomuzeum jak i jego funkcjonowania: warsztaty, pokazy dla turystów jako dodatkowe źródło zarobkowania; lepsze poznanie i zrozumienie własnej historii i tradycji, a przez to bardziej świadome kształtowanie przyszłości; kultywowanie lokalnych zwyczajów i przekazywanie ich następnym pokoleniom; dla lokalnych producentów żywności i rzemieślników możliwość sprzedawania swoich towarów bezpośrednio odbiorcy zwiedzanie warsztatów i gospodarstw rolnych i ogrodniczych może być połączone z ofertą handlową; podniesienie atrakcyjności poszczególnych obiektów i przedsięwzięć turystycznych poprzez stworzenie i funkcjonowanie sieci, dysponującej dobrze rozwiniętym systemem informacji turystycznej, tworzenie wspólnego informatora, przewodnika, strony internetowej, oferty na targach, itp.; kształtowanie zintegrowanej strategii rozwoju turystyki w oparciu o przyjętą tematykę (rozbudowywanie i modernizowanie pierwotnej oferty).

zrozumienie własnej historii i tradycji, a przez to bardziej świadome kształtowanie przyszłości; kultywowanie lokalnych zwyczajów i przekazywanie ich następnym pokoleniom; dla lokalnych producentów

20 Jak utworzyć ekomuzeum? krok po kroku Na przykładzie Ekomuzeum Hołe w Dźwiniaczu Dolnym

21 1. Zebranie się i zaangażowanie osób zainteresowanych utworzeniem ekomuzeum pasjonatów, hobbystów. W przypadku Ekomuzeum Hołe była to 4-osobowa grupa inicjatywna powstała z mieszkańców Dźwiniacza Dolnego, należących do Gminnego Koła Agroturystycznego GGG - Bieszczady w Ustrzykach Dolnych

22 2. Określenie celów jakim będzie służyć planowane Ekomuzeum. W przypadku Ekomuzeum Hołe : A. Aktywna ochrona i wykorzystanie dziedzictwa historycznoprzyrodniczego do: tworzenia miejsc pracy w oparciu o kompleksowy produkt ekoturystyczny i produkty lokalne integracji i zaangażowania mieszkańców, lokalnych instytucji i firm w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju miejscowości i jej okolic wzbogacenia oferty edukacyjnej dla dzieci, młodzieży i dorosłych B. Zachęcenie mieszkańców i przyjezdnych do wnikliwszego poznania i poszanowania innych niż własna kultur, tradycji i religii.

23 3. Nawiązanie współpracy z instytucjami i osobami posiadającymi wiedzę na temat historii, kultury i przyrody okolicy oraz z lokalnymi artystami, rękodzielnikam W przypadku Ekomuzeum Hołe były to m.in.: PAN Placówka w Ustrzykach Dolnych, Bieszczadzkie Centrum Informacji i Promocji w Ustrzykach Dolnych, PGNiG S. A. w Sanoku, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Nadleśnictwo Brzegi Dolne, najstarsi mieszkańcy, miejscowi przewodnicy

24 4. Zinwentaryzowanie lokalnych atrakcji i osobliwości przyrodniczych i historycznokulturowych (zabytki, pomniki przyrody, ostoje ciekawych gatunków roślin i zwierząt, potrawy lokalne ) oraz zebranie materiałów i informacji na ich temat

25 5. Zebranie informacji na temat istniejących szlaków i ścieżek oraz przygotowanie propozycji nowych tras ścieżek kulturowo-przyrodniczych wokół ekomuzeum zwracając uwagę na problem własności gruntów. Opracowanie mapki-szkicu ekomuzeum

27 6. Przygotowanie projektu działań związanych z utworzeniem ekomuzeum i wniosku do sponsorów o dofinansowanie inicjatywy. Podczas projektowania Ekomuzeum Hołe : Ustalono granice obszaru i określono tematykę przewodnią Ekomuzeum Wybrano miejsce i instytucję pełniącą funkcję centrum informacyjnodokumentacyjnego ekomuzeum tymczasowo gospodarstwo agroturystyczne U Flika w Dźwiniaczu Dolnym Określono potrzeby (co trzeba lub warto zrobić) i możliwości (potencjał rzeczowy, finansowy i ludzki realizatorów i partnerów) mających tworzyć Ekomuzeum Opracowano plan działań na najbliższy okres (1 rok) oraz plan perspektywiczny Określono możliwości dofinansowania projektu budżet i plan finansowania (potencjalne źródła własne i zewnętrzne)

28 7. Przeszkolenie przewodników po ekomuzeum mieszkańców okolic W przypadku Ekomuzeum Hołe przeszkolono 10 przewodników podczas czterech tematycznych warsztatów: Warsztat I: Dziedzictwo kulturowe i historyczne w Dźwiniaczu Dolnym, Łodynie i Leszczowatem Warsztat II: Metodologia prowadzenia grup turystycznych Warsztat III: Przyroda okolic Warsztat IV: Etnograficzno-kulturowy

29 8. Konkurs na logo ekomuzeum

30 9. Warsztaty i konkursy dla dzieci i młodzieży: plastyczne, dziennikarskie, fotograficzne, rękodzielnicze

31 10.Opracowanie ostatecznej wersji mapy ekomuzeum i oznakowanie trasy ścieżki historyczno-przyrodniczej, wykonanie tablic informacyjnych i kierunkowskazów

32 11. Działania promocyjne: Metodologia tworzenia a) utworzenie strony internetowej o ekomuzeum w przypadku Ekomuzeum Hołe : b) organizacja lub współorganizacja imprez cyklicznych w przypadku Ekomuzeum Hołe : - Święto chleba nawiązujące do wiekowej tradycji wypieku chleba (sierpień). - W przyszłości planuje się organizację drugiej imprezy kulturalno-folkowej

33 12. Opracowanie kompleksowej oferty turystyczno-edukacyjnej oraz ofert tematycznych wiosenno letniej i jesienno - zimowej a) przyrodniczej b) historycznej c) kulturowej

34 Ogólnopolski Program Ekomuzea Metodologia tworzenia Fundacja Partnerstwo dla Środowiska ( w 2000 roku uruchomiła Program Ekomuzeum, którego celem jest propagowanie koncepcji i metodyki ekomuzeum. FPŚ wspiera tworzenie ekomuzeów w całej Polsce w oparciu o funkcjonujące struktury Grup Partnerskich. Wsparcie obejmuje: pomoc merytoryczną i techniczną, doradztwo i szkolenia, wymianę z podobnymi inicjatywami w Polsce i za granicą, wsparcie finansowe na zasadach konkursowych (Fundusz Partnerstwa), wsparcie w pozyskiwaniu środków na realizację.

35 Dziękuję za uwagę

Podobne dokumenty

Przede wszystkiej liczy się pomysł

Przede wszystkiej liczy się pomysł ciekawy, nowatorski możliwy do realizacji i odpowiadający oczekiwaniom społeczności lokalnej nt.: - organizacja szkoleń w zakresie prowadzenia działalności turystycznej