Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej

Transkrypt

1 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej w ramach Zadania: Opracowanie projektów planów ochrony obszarów Natura 2000 w rejonie Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego Spotkanie informacyjne Gdańsk, r.

2 Ocena stanu i dynamiki strefy brzegowej Helena Boniecka

3 Wykorzystane materiały i dane Analizę stanu i dynamiki strefy brzegowej obszarów Natura 2000 Ujście Wisły PLB i Ostoja w Ujściu Wisły PLH opracowano na podstawie: map strefy brzegowej banku danych o budowlach danych historycznych i literaturowych wizji terenowej banku danych o strefie brzegowej,,brzeg (pomiary archiwalne i monitoringowe) a) b) Rys.1 Zmiany linii brzegowej według pomiarów z roku i marca 1985 roku :1-falochrony w budowie, 2- stary falochron, 3- grobla kamienna (Basiński, 1996) Zmiany wielkości powierzchni przekroju form przybrzeża Zatoki Gdańskiej (km 48-64): a) powierzchni przekroju skłonu brzegowego b) powierzchni przekroju rew

4 Wizja terenowa Na wybranych profilach: określono współrzędne geograficzne profilu (nawigacja satelitarna GPS) wykonano dokumentację fotograficzną zmierzono szerokość plaży stworzono notatkę zawierającą opis stanu brzegu i siedliska w jego rejonie

5 Wyniki Ujście Wisły Śmiałej w okresie tworzył się stożek napływowy o objętości około 109 mln m 3 (1890 r.), po wykonaniu nowego ujścia Wisły w Świbnie ustało dostarczanie materiału rzecznego do stożka, od początku lat 80-tych niszczenie brzegu osiągnęło stan katastrofy- ciągi wydmowe na mierzei jeziora Ptasi Raj zostały całkowicie rozmyte, w latach przemieszczanie zachodniej części mierzei w kierunku jeziora Ptasi Raj zachodziło w tempie 12,5 m/rok, rezerwatowi przyrody groziło zniszczenie przez morze, w latach trwały prace regulacyjne w ujściu Wisły Śmiałej, obecnie w ujściu znajduje się falochron wschodni, ostroga zachodnia, po wschodniej stronie ujścia około 500 m odcinek opaski brzegowej, zaś po stronie zachodniej opaska narzutowa z kamienia, w ramach Programu ochrony brzegów morskich w granicach obszarów Natura 2000 przewidziane są dwa zadania : sztuczne zasilanie, umocnienia brzegowe (km 56,9-59,0), odcinki brzegu będące w cieniu stożków są silnie erodowane. najmniejsze umowne przekroje brzegu A, nie przekraczające 1200 m 2 stwierdzono na odcinku km 56,5-57,5 i km 62,0-63,0, a bardzo słabo rozwinięty profil o powierzchni 950 m 2 zlokalizowano w rejonie km 55,5 dużą część Mierzei Messyńskiej zajmują młodociane formy nadmorskich wydm białych, w sąsiedztwie stożka napływowego, na zachód od ujścia aktywny przekrój profilu brzegowego, wykazuje cechy akumulacji. plaże o zróżnicowanej szerokości, w zależności od aktywności rzeki i czynników hydrodynamicznych, strefę rew tworzy głównie jeden, mało zasobny wał rewowy, brzeg w rejonie umocnienia jest stabilny, w części wschodniej poza opaską abradowany

6 Wyniki Ujście Przekopu Wisły Wisła odprowadza rocznie do morza 0,6-1,5 mln m 3 osadów, w tym około 500 tys. m 3 rumowiska wleczonego (Majewski i in., 2003), z obszaru stożka ubywa rocznie ok. 130 tys. m 3 materiału wskutek oddziaływania falowania i prądów morskich; pozostała ilość rumowiska tworzy łachy w ujściu lub jego rejonie podlegające ciągłym zmianom, na podstawie danych kartometrycznych z okresu w rejonie km 38,5-40,5 linia brzegowa przyrastała ze średnią prędkością +0,10 m/rok i +0,38 m/rok na 9 kilometrowym odcinku brzegu (km 20,5-29,5) (Zawadzka 1999), rozbudowana strefa brzegowa Mierzei Wiślanej na odcinkach przyległych do stożka z szeroką plażą, sekwencją wałów wydmy przedniej, bardzo szerokim skłonem przybrzeża i z kilkoma wałami rewowymi gromadzi znaczne zasoby osadów, które są naturalną barierą chroniącą przed procesami abrazji, powierzchnia umownego przekroju brzegu A w rejonie Ujścia Przekopu Wisły przekracza 2000 m 2 przy średniej przekrojów akumulacyjnych otwartego morza wynoszącej 1580 m 2, na całej Mierzei Wiślanej infrastruktura osadnicza i komunikacyjna zlokalizowana jest wzdłuż mierzei, na zapleczu wydm brunatnych, wydmy w rejonie Przekopu Wisły podlegają procesom deflacji i transportowi eolicznemu, co wpływa na stan i rozwój roślinności nadbrzeżnej.

7 Wyniki inwentaryzacji siedlisk i gatunków obszaru PLH Ostoja w Ujściu Wisły

8 Siedlisko Ujścia rzek (estuaria) Monika Michałek

9 Ujścia rzek (estuaria) Za granicę siedliska Ujścia rzek (1130) w przypadku obszaru Natura 2000 PLH Ostoja w Ujściu Wisły przyjęto: od strony lądu granicę średniego (z wielolecia) zasięgu oddziaływania wód morskich (cofki) w nurcie rzeki, od strony morza obrys najdalej wysuniętych wzdłuż brzegu morskiego elementów morfologicznych budowanych przez materiał sedymentacyjny nanoszony przez rzekę (łachy, mielizny).

10

11 Wisła Śmiała

12 W toku prac uznano za konieczne zweryfikowanie zasadności uznania tego siedliska za przedmiot ochrony Rozważano następujące kryteria: Geneza powstania Zalecane metody ochrony według Poradnika ochrony siedlisk i gatunków i możliwość ich zastosowania w ujściu Wisły Śmiałej oraz ujściu Przekop Wisły Możliwość osiągnięcia dobrego stanu wód Możliwość zachowania właściwego stanu ochrony siedliska Ochrona gatunkowa i obszarowa (rezerwaty) w obszarze Ostoja w Ujściu Wisły (PLH220044)

13 Siedliska lądowe Jerzy Solon

14 Siedliska lądowe i gatunki roślin Zespół autorski: Kierownictwo merytoryczne i opracowanie tekstu J. Solon (IGiPZ PAN Warszawa) Prace terenowe i dokumentacja M. Falkowski (UPH Siedlice) Pomoc kartograficzna i podkłady do kartowania A. Horbacz (NFOŚ Warszawa)

15 Siedliska lądowe Siedliska wymienione w SDF Kod Siedlisko wymienione w SDF Reprezentatyw ność wg SDF 2110 Inicjalne stadia nadmorskich wydm białych A 2120 Nadmorskie wydmy białe (Elymo- Ammophiletum) B 2130 Nadmorskie wydmy szare B 2160 Nadmorskie wydmy z zaroślami rokitnika B Nadmorskie wydmy z zaroślami wierzby piaskowej Lasy mieszane i bory na wydmach nadmorskich Kwaśne dąbrowy (Quercetea roboripetraeae) C B B Proponowana zmiana Wykreślić z SDF gdyż nie jest to siedlisko samodzielne, raczej powinno wejść w obręb wydmy białej i szarej jako podtyp z udziałem wierzby Ze względu na niejasności interpretacyjne i uwarunkowania ekologiczno-przestrzenne proponuje się usunięcie siedliska z SDF

16 Siedliska lądowe Siedliska nie wymienione w SDF Kod Siedlisko przyrodnicze Proponowana reprezentatywność 1210 Kidzina na brzegu morskim C

17 Siedliska lądowe Zbiorcza ocena zachowania lądowych siedlisk przyrodniczych Powierzchnia Ogólnie struktura i funkcje Perspektywy ochrony Ocena ogólna Siedlisko (ha) FV U1 U2 FV U1 U2 FV U1 U Razem Uwaga: ze względu na kompleksowe przedstawienie na mapie siedlisk 2110, 2120 i 2130 przytoczone wartości mają tylko charakter orientacyjny Na powierzchni ostoi zarejestrowano 61.2 ha powierzchni zajęte przez lądowe siedliska przyrodnicze, co stanowi około 42% powierzchni całej lądowej części ostoi. W ogólnym ujęciu dominują powierzchnie siedlisk, dla których strukturę i funkcje, perspektywy ochrony i ocenę ogólną oceniono jako niezadawalający (U1). Stan właściwy (FV) dla struktury i funkcji zidentyfikowano na 4.3 ha, a dla perspektyw ochrony na 6.5 ha. W ocenie ogólnej stan właściwy (FV) wystąpił na 4.3 hektarach, czyli na około 7% powierzchni wszystkich siedlisk przyrodniczych.

18 Siedliska lądowe Wątpliwości i problemy do rozwiązania 1) Nadmorskie wydmy z zaroślami wierzby piaskowej czy rzeczywiście jest takie siedlisko przyrodnicze, czy raczej należy mówić o stanowiskach GATUNKU 2) Relacja między siedliskiem Kwaśne dąbrowy (Quercetea robori-petraeae) i siedliskiem Las brzozowo-dębowy Betulo pendulae-quercetum roboris 3) Lasy wtórne z dominacją sosny o nieokreślonym charakterze geobotanicznym czy to Empetro nigri Pinetum oraz czy wszystkie piaski są pochodzenia morskiego

19 Gatunki roślin Gatunki wymienione w SDF Kod Gatunek wymieniony w SDF Reprezentatywność wg SDF Proponowana zmiana Gatunki nie wymienione w SDF Kod Gatunek Proponowana reprezentatywność 2216 Lnica wonna Linaria loeselii (Linaria odora) C

20 Ssaki morskie Michał Olenycz

21 Ssaki morskie chronione w obszarze foka szara (kod 1351).

22 Obserwacje Okres : r r. Wyniki : 2539 rejestracji foki szarej, rejestracje foki pospolitej: r. dwa osobniki oraz , , i r. jeden osobnik. Foki obserwowane były wyłącznie w rejonie Mewiej Łachy.

23 Założenia do oceny wyjściowego stanu ssaków morskich Foka szara Monitoring: - coroczne obserwacje z powietrza przeprowadzone jednego dnia w okresie linienia fok (trzykrotny przelot w odstępach dwu- trzytygodniowych od maja do czerwca), - ocena stanu ochrony zostanie dokonana na podstawie dokumentacji fotograficznej obserwacji z największą liczbą rejestracji, - pierwsza ocena stanu zostanie przeprowadzona po 6 latach badań monitoringowych, kolejne oceny stanu w cyklach sześcioletnich.

24 Ryby Marek Szulc

25 Lokalizacja stacji badawczych Stacje i transekty badawcze wyznaczono w następujących rejonach w granicach obszaru PLH Ostoja w Ujściu Wisły: Ujścia Wisły Śmiałej i Przekopu, Jezior w granicach rezerwatów Ptasi Raj i Mewia Łacha, Obwodu rybackiego Wisła nr 7.

26 Skład gatunkowy połowów Złowiono łącznie 43 gatunki ryb, w tym: słodkowodnych 26 słonawowodnych 1 morskich 10 wędrownych 6 z II zał. Dyrektywy Siedliskowej 4 z wymienionych w SDF - 1

27 Obszar ujścia Wisły Śmiałej boleń Aspius aspius 1130 parposz Alosa fallax 1103

28 Obszar ujścia Przekop Wisły boleń Aspius aspius 1130 j. Bobrowe różanka Rhodeus sericeus 1134 j. Mikoszewskie j. Małe piskorz Misgurnus fossilis 1145 parposz Alosa fallax 1103

29 Gatunek Ocena populacji (SDF) Propozycja oceny populacji Ustalenia na podstawie połowów badawczych oraz przeglądu literatury parposz Alosa fallax 1103 B B Obecny w połowach badawczych. W celu weryfikacji oceny populacji i siedliska niezbędne są dalsze badania. Populacja w wodach polski nierozpoznana (Hesse T. 2004). minóg rzeczny Lampetra fluviatilis 1099 A D Brak w połowach badawczych. Wykorzystanie obszaru tylko jako korytarz migracyjny (na podstawie biologii gatunku - Witkowski A. 2004). ciosa Pelecus cultratus 2522 C Brak w połowach badawczych. Brak danych literaturowych potwierdzających stałe występowanie w obszarze. boleń Aspius aspius 1130 brak D Obecny w połowach badawczych. Obszar nie jest typowym siedliskiem (na podstawie biologii gatunku - Mamcarc A., Kujawa R., 2004). piskorz Misgurnus fossilis 1145 brak D Złowiony w jeziorze Małym w Rezerwacie Mewia Łacha W celu weryfikacji oceny populacji proponuje się dalsze badania. różanka Rhodeus sericeus 1134 brak C Złowiona w jeziorach: Mikoszewskie, Małe i Bobrowe. W jeziorze Mikoszewskie określono siedlisko typowe i dobrze wykształcone (na podstawie biologii gatunku - Przybylski M. 2004). obniżenie oceny podwyższenie oceny ocena bez zmian usunięcie z SDF dodanie do SDF

30 Połów ichtiofauny w Zatoce Gdańskiej Parposze.

31 Zwierzęta lądowe Mateusz Ciechanowski

32 Gatunki zwierząt lądowych i słodkowodnych z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Czego szukano? Gatunki podawane we wcześniejszych źródłach Ssaki Bóbr Castor fiber Ssaki Wydra Lutra lutra Płazy Gatunki możliwe do stwierdzenia Kumak nizinny Bombina bombina Traszka grzebieniasta Triturus cristatus Chrząszcze Koziróg dębosz Cerambyx cerdo Jelonek rogacz Lucanus cervus Pachnica dębowa Osmoderma barnabita Pływak szerokobrzeżek Dytiscus latissimus Kreślinek nizinny Graphoderus bilineatus

33 Gatunki nie wymienione w SFD, wymienione w zał. II DS Bóbr Castor fiber Unikalna w skali kraju populacja, regularnie wykorzystująca wody morskie

34 Gatunki nie wymienione w SFD, wymienione w zał. II DS Propozycja: umieścić w SDF (w kategorii C), jako kolejny przedmiot ochrony obszaru Bóbr Castor fiber Unikalna w skali kraju populacja, regularnie wykorzystująca wody morskie Brak istotnych zagrożeń: wystarczy ochrona bierna

35 Gatunki nie wymienione w SFD, wymienione w zał. II DS Wydra Lutra lutra Propozycja: umieścić w SDF (w kategorii C), jako kolejny przedmiot ochrony obszaru Brak istotnych zagrożeń: wystarczy ochrona bierna

36 Wyniki inwentaryzacji siedlisk i gatunków obszaru PLB Ujście Wisły

37 Ptaki Włodzimierz Meissner Szymon Bzoma

38 Metodyka liczeń Wykonano liczenia ptaków lęgowych na całym obszarze w sposób dostosowany do każdego gatunku oraz ptaków nielęgowych trzema metodami (w całości lub części obszaru): Liczenia brzegowe (raz w miesiącu od maja 2010 do kwietnia 2012 czerwony obszar, cały obszar od września 2011 do marca 2012), Liczenia w rezerwacie Mewia Łacha od 10 lipca do 15 września 201 Dołączono wyniki obrączkowania ptaków siewkowych na obozie Grupy Badawczej Ptaków Wodnych KULING Łącznie policzono ok ptaków

39

40 Gatunek Ocena populacji (SDF) Propozycja oceny populacji Ustalenia na podstawie liczeń Perkoz rogaty (A007) C C Spełnia kryterium C2 (>1% populacji UE, załącznik I DP) Łabędź czarnodzioby (A037) C - Pojawy raczej przypadkowe i nieliczne Bielaczek (A068) Bielik (A075) Siewka złota (A140) Batalion (A151) Szlamnik (A157) Łeczak (A166) Płatkonóg szydłodzioby C - D C D C D C D C D C D C Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru obniżenie oceny podwyższenie oceny ocena bez zmian usunięcie z SDF dodanie do SDF

41 Gatunek Ocena populacji (SDF) Propozycja oceny populacji Ustalenia na podstawie liczeń Mewa mała (A177) B B Spełnia kryterium C2 Rybitwa wielkodzioba D C Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Uhla (A066) C C C1- status EN wg IUCN Gągoł (A067) Szlachar (A069) C C Nurogęś (A070) C C Spełnia kryterium C3 C C Nie spełnia kryterium C3, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Nie spełnia kryterium C3, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Łyska (A125) C C Spełnia kryterium C3 i C4 Biegus zmienny (A149) B B Nie spełnia kryterium C3, ale jest licznym i trwałym elementem awifauny obszaru Kulik wielki (A160) C C C1 status NT wg IUCN Alka (A200) - A Spełnia kryterium C3, najważniejsza ostoja w Polsce obniżenie oceny podwyższenie oceny ocena bez zmian usunięcie z SDF dodanie do SDF

42 Ptaki lęgowe Najważniejsze w obszarze dla lęgowych ptaków są łachy w ujściu Przekopu Wisły (rezerwat Mewia Łacha) będące jedynym w Polsce miejscem gnieżdżenia się rybitw czubatych. Większość pozostałych gatunków będących celami ochrony w obszarze jako lęgowe również gnieździ się w tym rezerwacie (rybitwy, sieweczki, ostrygojady) lub przebywa w czasie wychowywania młodych (ohary, nurogęsi).

43 Gatunek Ocena populacji (SDF) Rybitwa czubata (A191) C A Propozycja oceny populacji Ustalenia na podstawie liczeń i SDF (lęgowe) C6, jedyna w Polsce kolonia lęgowa tego gatunku Rybitwa rzeczna (A193) Rybitwa białoczelna (A195) B B C6, oba gatunki ponad 3% krajowej populacji Ohar (A048) B B 1-3% populacji krajowej Nurogęś (A070) C C 1-2% populacji krajowej Ostrygojad (A130) D B 1 para z ok. 15 w Polsce Sieweczka obrożna (A137) B B 2% populacji krajowej Mewa srebrzysta (A184) B D populacja lęgowa nie była tak liczna jak w SDF po 2004 r. i jej eliminacja jest ujęta jako niezbędne działania w planie ochrony rez. Mewia Łacha obniżenie oceny podwyższenie oceny ocena bez zmian usunięcie z SDF dodanie do SDF

44 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ