Fizjologiczne i etologiczne
|
|
- Lech Adamski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Różnorodność owadów prowadzących społeczny tryb życia W IV i V Osy społeczne 38 Przemysław Grodzicki, 1
2 Osy!!! Tylko nie popadajmy w panikę Nadrodzina: Vespoidea Rodzina: osowate Vespidae Rodzina: kopułkowate Eumenidae 2
3 Vespinae Do tej podrodziny należą wyłącznie gatunki społeczne oraz ich pasożyty. U gatunków wolno żyjących występują bezpłodne samice-robotnice. Gniazda mają postać plastrów. Zdobycz znoszona na pokarm dla larw nie ulega sparaliżowaniu, lecz podawana jest w postaci papki Rodzaje błonkówek występujące w tej podrodzinie: 3
4 Rodzaj Polistes (klecanka) Polistes(Polistes)dominulus 4
5 Polistes(Polistes) nimpha Polistes(Polistes) biglumis 5
6 Polistes (Polistes) bischofii Osy społeczne - Vespa 48 Tylko królowa przechodzi hibernację Na wiosnę: budowa gniazda Składanie jaj Pierwsze robotnice samodzielne polowanie Pod koniec lata: pokolenie płciowe królowe i samce Lot godowy Jesienią: Stara królowa i samce giną Giną robotnice w starym gnieździe Zapłodnione młode królowe przeżywają zimę Przemysław Grodzicki, Toruń 08/12/16 6
7 Vespa (Vespa) crabro Vespa (Vespula) vulgaris 7
8 Vespa (Vespula) germanica Vespa (Vespula) rufa 8
9 Vespa(Delichovespula) norwegica Vespa(Delichovespula)media 9
10 Vespa (Delichovespula) saxonica Vespa(delichovespula)omissa 10
11 Vespa(Delichovespula) adulterina Podrodzina - Eumeninae 11
12 Eumeninae 59 Samotny tryb życia. Gniazda nie mają postaci plastra korytarze ziemne lub w rdzeniu gałązek albo lepione z gliny i umieszczone na powierzchni ścianek lessowych, murów czy skał. Młode żywią się sparaliżowanymi owadami nie rozdrobnionymi na papkę Przemysław Grodzicki, Toruń 08/12/16 Rodzaj - Odynerus 12
13 Rodzaj- Ancistrocerus Rodzaj- Microdynerus 13
14 Rodzaj - Leptochilus Rodzaj- Discoelius 14
15 Rodzaj -Eumenes Dane z Kowalewa Pomorskiego UTM CD58 Vespinae Polistes (Polistes) nimpha CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , , , P. Olszewski Polistes (Polistes) dominulus CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , , , , P. Olszewski Polistes (Polistes) biglumis* CD 58, Kowalewo Pomorskie, , P. Olszewski Vespa (Vespula) rufa CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , , P. Olszewski Vespa (Vespula) germanica CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , , , , P. Olszewski Vespa (Vespula) vulgaris CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , , , P. Olszewski Vespa (Vespa)crabro CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , P. Olszewski Vespa (Dolichovespula) media CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , P. Olszewski Vespa (Delichovespula) sylvestris CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , P. Olszewski Vespa (Delichovespula) saxonica CD 58, Kowalewo Pomorskie , , P. Olszewski Eumeninae Discoelius zonalis CD 58, Kowalewo Pomorskie , , P. Olszewski Discoelius doufouri CD 58, Kowalewo Pomorskie, , P. Olszewski Eumenes coarctatus CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , , P. Olszewski Eumenes papilarius CD 58, Kowalewo Pomorskie, , , , P. Olszewski Eumenes subpomiformis*cd 58,Kowalewo Pomorskie, , P. Olszewski Eumenes pedunculatus CD 58Kowalewo Pomorskie, , P. Olszewski 15
16 Apoidea Pszczoły Larwy karmione pyłkiem kwiatowym Dorosłe odżywiają się nektarem Mleczko pszczele Przegląd systematyczny pszczół Nadrodzina: Pszczoły Apoidea Rodzina Colletidae lepiarkowate Rodzaj: Colletes Latreille, 1802 lepiarka (12) Rodzaj: Hyaleus Fabricius, 1793 samotka (23) Rodzina: Anrdenidae pszczolinkowate Rodzaj: Andrena Fabricius, 1775 pszczolinka (92) Rodzaj: Melitturga Latreille, 1809 trutnica (1) Rodzaj: Panurgus Panzer, 1806 frantka (4) Rodzina: Halictidae smuklikowate Rodzaj: Halictus Latreille, 1804 smuklik (12) Rodzaj: Lasioglossum Curtis, 1833 smukliczek (58) (pseudosmuklik) Rodzaj: Sphecodes Latreille, nęczyn (21) Rodzaj: Nomioides Schenck, łusareczek (1) Rodzaj: Pseudapis Kirby, łasarek (1) Rodzaj: Dufourea Lepeletier, 1841 miestycz (4) Rodzaj: Rhophitoides Schenck, 1861 wigorczyk (1) Rodzaj: Rophites Spinola, 1808 wigorczyk (2) Rodzaj: Systropha Illiger, wrzałka (2) Rodzina Melittidae - spójnicowate Rodzaj: Melitta Kirby, spójnica (5) Rodzaj: Macropis Klug, in Panzer, skrócinka (2) Rodzaj: Dasypoda Latreille, 1802 obrostka (3) Rodzina Megachilidae miesierkowate (miesiarkowate) Rodzaj: Trachusa Panzer, smólka (1) Rodzaj: Paraanthidiellum Michener, 1948 makatka (1) Rodzaj: Anthiditum Fabricius 1804 makatka (4) Rodzaj: Proanthidium Friese 1898 makatka (1) Rodzaj: Anthidiellum Cockerell 1904 makatka (1) Rodzaj: Stelis Panzer, 1806 szmeronia (8) Rodzaj: Dioxoides Popow, 1947 ogrotek (1) Rodzaj: Heriades Spinola, 1808 walczatka (2) Rodzaj: Chelostoma Latreille, nożycówka (5) Rodzaj: Anthocopa Lepeltier, 1825 murarka (6) Rodzaj: Hoplitis Klug, 1807 murarka (7) Rodzaj: Melatinella Tkaleü, błyszczka (1) Rodzaj: Osmia Panzer, 1806 murarka (17) Rodzaj: Megachile Latreille, 1802 miesierka (21) Rodzaj: Coelioxys Latreille, ścieska (13) Rodzina Anthophoridae porobnicowate Rodzaj: Nomada Scopoli, 1770 koczownica (49) Rodzaj: Epealus Latreille, 1802 mamrzyca (4) Rodzaj: Epeoloides Giraud, 1863 mamrzyk (1) Rodzaj: Biastes Panzer, 1806 podsobnica (3) Rodzaj Ammobates Latreille, 1809 zmiot (1) Rodzaj: Pasites Jurine, 1807 cyga (1) Rodzaj: Anthophora Latreille, 1803 porobnica (8) Rodzaj: Amegilla Freise, przepaskówka (1) Rodzaj: Melecta Latreille, brzęczka (2) Rodzaj: Thyreus Panzer, zwężnica (3) Rodzaj: Eucera Scopoli, 1770 kornutka (3) Rodzaj: Tetralonia Spinola, rozrożka (4) Rodzaj: Xylocopa Latreille, 1802 zadrzechnia (2) Rodzaj: Ceratina Latreille, rożyca (2) Rodzina Apidae - pszczołowate Rodzaj: Bombus Latreille, 1802 trzmiel (27) Rodzaj: Psithyrus Lepeltier, 1833 trzmielec (Brzmik) (8) Rodzaj: Apis Linnaeus, pszczoła (1) Apis mellifera Pszczoła miodna Apis mellifera adansoni Pszczoła afrykańska Apis indica Pszczoła indyjska Apis dorsata Pszczoła olbrzymia Apis florea Pszczoła karłowata 16
17 Rodzina: Colletidae Lepiarkowate Colletes cunicularius Lepiarka wiosenna Żyjące samotnie. Głowa czarna, twarz z białymi u samca i z żółtymi u samicy włoskami. Tułów pokryty gęstym pomarańczowoczerwonym futerkiem u samicy i jaśniejszym, żółtobiałym u samca. Odwłok czarny z wąskimi i niezbyt wyraźnymi przepaskami. Nogi czarne. Pyłek transportowany przez samice na tylnych nogach. Gniazda pod ziemią. Zdjęcia dzięki uprzejmości Prof. dr hab. Tadeusza Pawlikowskiego Rodzina: Andrenidae Pszczolinkowate Rodzaj: Andrena - Pszczolinka: (1) Andrena bicolor; (2) Andrena cineraria Pszczolinka niebieskawa; (3) Andrena fulva pszczolinka ruda. Ubarwiona niepowtarzalnie całe ciało samicy porośnięte długimi pomarańczowymi włoskami aż do krwiście czerwonych. Najpiękniejszy zwiastun wiosny. Gniazda wykopane pod ziemią. Żyjące samotnie Zdjęcia dzięki uprzejmości Prof. dr hab. Tadeusza Pawlikowskiego 17
18 Rodzina: Halictidae - Smuklikowate. Od zupełnie samotnych do właściwie społecznych. 71 Przemysław Grodzicki, Społeczne Smuklikowate: Halictus scabiose, Lasioglossum nigripes, L. malachurum, L. pauxillum kilkaset osobników w rodzinie: płodne samice założycielki i robotnice Bezpośredni kontakt między osobnikami dojrzałymi i młodymi pozostawianie otwartych komóreki dokarmianie larw Gniazda nieraz bardzo rozbudowane Cykl kolonii - jednoroczny Wczesną wiosną Z komór starego gniazda wydobywają się zapłodnione zeszłoroczne samice Poszukują miejsc na założenie nowych gniazd Składaja jaja Pod koniec maja pokolenie płciowe Kojarzenie i rozpoczęcie składania jaj W połowie czerwca - śmierć matki założycielki Kolonia niestabilna oligarchia sióstr konkurencja o pokarm dla potomstwa Młodsze zapłodnione samice wchodzą w okres hibernacji Przemysław Grodzicki, 18
19 Halictus sexcinctus Smuklik sześciopasy Ciało czarne, pokryte rudawymi i żółtymi włoskami. Na tergitach białe przepaski, niezwężone pośrodku. Gniazduje samotnie pod ziemią. Zdjęcia dzięki uprzejmości Prof. dr hab. Tadeusz Pawlikowskiego Lasioglossum spp. Pseudosmuklik Najczęściej skromnych rozmiarów pszczoły ubarwione dość monotonnie. Samce smuklejsze od samic u niektórych gatunków tergity mniej lub bardziej jaskrawo zaczerwienione. Gniazduje pod ziemią. Zdjęcia dzięki uprzejmości Prof. dr hab. Tadeusza Pawlikowskiego 19
20 Rodzina: Melittidae Spójnicowate Melitta leporina Spójnica lucernowa (najcenniejszy zapylacz lucerny) Elegancka pszczoła o ciemnych błyszczących oczach z wyraźnymi jasnymi przepaskami na odwłoku. Gniazduje samotnie. Norki buduje często na trawiastym podkładzie. Samica spędza w niej noc, samce nocują na zewnątrz; często ukryte wewnątrz kwiatów. Zdjęcia dzięki uprzejmości Prof. dr hab. Tadeusza Pawlikowskiego Dasypoda altercator Obrostka letnia Ciało pokryte gęstymi i długimi włoskami barwy żółtobrązowej, lub białej. Tylne golenie i pierwszy człon stopy samicy wyposażone w bardzo gęste szczoteczki zwane portkami. Gniazda w tunelach podziemnych. Zdjęcia dzięki uprzejmości Prof. dr hab. Tadeusza Pawlikowskiego 20
21 Rodzina: Megachilidae Miesierkowate Samice wyposażone w szczoteczkę brzuszną przystosowaną do transportowania pyłku (nektar przechowywany jest w wolu) Miesierki są największymi mistrzyniami w sztuce konstruowania gniazd, znacznie bardziej doskonałych i pomysłowych, niż u jakichkolwiek innych pszczelich rodzin. Budują je z fragmentów uprzednio wyciętych kawałków liści lub płatków kwiatów, czasem z papki powstałej z przeżutych liści. Inne murują komórki i całe gniazda z błota lub gliny zwilżonych wodą i śliną. Rzadziej używają żywicy i puchu zdzieranego z roślin Megachile willughbiella (1), Osmia emarginata (2), gniazdo Osmia rufa murarki rudej (3), domki dla Murarek gotowe do zamieszkania (4) Hoplitis sp. Ciało czarne. Na odwłoku wąskie przepaski z jasnych włosków. Samiec znacznie smuklejszy od samicy, o odwłoku wyraźnie wystającym poza skrzydła; sylwetka nieco spłaszczona. Gniazda w otworkach w drewnie. Zdjęcia dzięki uprzejmości Prof. dr hab. Tadeusza Pawlikowskiego 21
22 Rodzina: Nomadinae Nomada spp. Koczownice Wszystkie Nomady prowadzą pasożytniczy tryb życia. Składają swoje jajeczka do gniazd innych błonkówek zachowują się jak kukułki. Wizualnie przypominają osy, niekiedy grzebacze. Są płochliwe i ruchliwe, niełatwo je sfotografować. Na zdjęciu Nomada signata. Zdjęcia dzięki uprzejmości Prof. dr hab. Tadeusza Pawlikowskiego Rodzina: Apidae (pszczołowate) Włoski zbierające pyłek tworzą koszyczek (królowe Apis nie mają) Gatunki wolno żyjące i pasożytnicze Tworzą duże społeczeństwa: samice, samce, robotnice 22
23 Pszczoły bezżądłowe MELIPONINI - Melipony Szczątkowe żądła, żuwaczko do obrony, żyją w strefie tropikalnej i subtropikalnej Australia, Afryka, Azja południowo-wschodnia, and tropikalna Ameryka 81 Przemysław Grodzicki, Pszczoły bezżądłowe MELIPONINI 82 Duże kolonie Wyraźnie zaznaczony polietyzm wiekowy Dość zaawansowany system alarmowania społecznego Zawiadamianie się wzmocnione modulowanym sygnałem dźwiękowym Niezwykłe formy współdziałania między robotnicami a królową Przemysław Grodzicki, 23
24 Przegląd systematyczny pszczół Nadrodzina: Pszczoły Apoidea Rodzina Colletidae lepiarkowate Rodzaj: Colletes Latreille, 1802 lepiarka (12) Rodzaj: Hyaleus Fabricius, 1793 samotka (23) Rodzina: Anrdenidae pszczolinkowate Rodzaj: Andrena Fabricius, 1775 pszczolinka (92) Rodzaj: Melitturga Latreille, 1809 trutnica (1) Rodzaj: Panurgus Panzer, 1806 frantka (4) Rodzina: Halictidae smuklikowate Rodzaj: Halictus Latreille, 1804 smuklik (12) Rodzaj: Lasioglossum Curtis, 1833 smukliczek (58) (pseudosmuklik) Rodzaj: Sphecodes Latreille, nęczyn (21) Rodzaj: Nomioides Schenck, łusareczek (1) Rodzaj: Pseudapis Kirby, łasarek (1) Rodzaj: Dufourea Lepeletier, 1841 miestycz (4) Rodzaj: Rhophitoides Schenck, 1861 wigorczyk (1) Rodzaj: Rophites Spinola, 1808 wigorczyk (2) Rodzaj: Systropha Illiger, wrzałka (2) Rodzina Melittidae - spójnicowate Rodzaj: Melitta Kirby, spójnica (5) Rodzaj: Macropis Klug, in Panzer, skrócinka (2) Rodzaj: Dasypoda Latreille, 1802 obrostka (3) Rodzina Megachilidae miesierkowate (miesiarkowate) Rodzaj: Trachusa Panzer, smólka (1) Rodzaj: Paraanthidiellum Michener, 1948 makatka (1) Rodzaj: Anthiditum Fabricius 1804 makatka (4) Rodzaj: Proanthidium Friese 1898 makatka (1) Rodzaj: Anthidiellum Cockerell 1904 makatka (1) Rodzaj: Stelis Panzer, 1806 szmeronia (8) Rodzaj: Dioxoides Popow, 1947 ogrotek (1) Rodzaj: Heriades Spinola, 1808 walczatka (2) Rodzaj: Chelostoma Latreille, nożycówka (5) Rodzaj: Anthocopa Lepeltier, 1825 murarka (6) Rodzaj: Hoplitis Klug, 1807 murarka (7) Rodzaj: Melatinella Tkaleü, błyszczka (1) Rodzaj: Osmia Panzer, 1806 murarka (17) Rodzaj: Megachile Latreille, 1802 miesierka (21) Rodzaj: Coelioxys Latreille, ścieska (13) Rodzina Anthophoridae porobnicowate Rodzaj: Nomada Scopoli, 1770 koczownica (49) Rodzaj: Epealus Latreille, 1802 mamrzyca (4) Rodzaj: Epeoloides Giraud, 1863 mamrzyk (1) Rodzaj: Biastes Panzer, 1806 podsobnica (3) Rodzaj Ammobates Latreille, 1809 zmiot (1) Rodzaj: Pasites Jurine, 1807 cyga (1) Rodzaj: Anthophora Latreille, 1803 porobnica (8) Rodzaj: Amegilla Freise, przepaskówka (1) Rodzaj: Melecta Latreille, brzęczka (2) Rodzaj: Thyreus Panzer, zwężnica (3) Rodzaj: Eucera Scopoli, 1770 kornutka (3) Rodzaj: Tetralonia Spinola, rozrożka (4) Rodzaj: Xylocopa Latreille, 1802 zadrzechnia (2) Rodzaj: Ceratina Latreille, rożyca (2) Rodzina Apidae - pszczołowate Rodzaj: Bombus Latreille, 1802 trzmiel (27) Rodzaj: Psithyrus Lepeltier, 1833 trzmielec (Brzmik) (8) Rodzaj: Apis Linnaeus, pszczoła (1) Apis mellifera Pszczoła miodna Apis mellifera adansoni Pszczoła afrykańska Apis indica Pszczoła indyjska Apis dorsata Pszczoła olbrzymia Apis florea Pszczoła karłowata Rodzina Apidae - pszczołowate Rodzaj: Allodape Rodzaj: Bombus Latreille, 1802 trzmiel (27) Rodzaj: Psithyrus Lepeltier, 1833 trzmielec (Brzmik) (8) Rodzaj: Apis Linnaeus, pszczoła (1) Apis mellifera Pszczoła miodna Apis mellifera adansoni Pszczoła afrykańska Apis indica Pszczoła indyjska Apis dorsata Pszczoła olbrzymia Apis florea Pszczoła karłowata 24
25 Pszczoły społeczne ALLODAPINI 85 Allodapula variegata Przemysław Grodzicki, Pszczoły społeczne ALLODAPINI Xylocopinae, rodzina Apidae. Afryka (subsaharyjska), Azja południowo wschodnia, Australia 86 W połowie lata pojawiają się dojrzałe osobniki nowego pokolenia Gody Samotne zapłodnione samice zakładają nowe kolonie Składanie jaj wylęg robotnic Śmierć matki założycielki Przemysław Grodzicki, 25
26 Pszczoły społeczne - Trzmiele BOMBUS 87 Przemysław Grodzicki, Pszczoły społeczne - Trzmiele BOMBUS Cykl życiowy roczny W stan hibernacji wchodzą tylko zapłodnione królowe Wczesną wiosną królowa opuszcza swą kryjówkę i poszukuje miejsca na gniazdo Przystosowanie gniazda i składanie jaj Wylęgnięte robotnice pomagają w budowie gniazda i opiece nad kolejnymi pokoleniami robotnic Pod koniec lata robotnic Jesienią pojawiają się samce i młode (tegoroczne) królowe starsze (zeszłoroczne) królowe nie produkują już robotnic kolonia ginie Młode królowe odbywają lot godowy Pozostają tylko zapłodnione samice które wchodzą w stan hibernacji Przemysław Grodzicki, 88 26
27 Apis spp. 89 Apis cerana Apis dorsata Apis florea Apis andreniformis Przemysław Grodzicki, Pszczoła miodna Apis mellifera 90 Kryteria występujące u innych owadów społecznych: Różnice między królową a robotnicami Rozmiary kolonii Okresowe wytwarzanie samców Zachowania homeostatyczne: np. termoregulacja wnętrza gniazda Porozumiewanie chemiczne Cecha odróżniająca taniec wywijany 2015 Przemysław Grodzicki, Toruń 15 grudnia 27
28 Pszczoła miodna Apis mellifera 91 Przemysław Grodzicki Cykl życiowy Pszczoły miodnej 92 Rójka wewnątrz gniazda rodzicielskiego Przemysław Grodzicki 28
29 RÓJKA Cykl życiowy Pszczoły miodnej 94 Rójka wewnątrz gniazda rodzicielskiego Budowa mateczników i komórek trutowych Zmiana pozycji starej matki 2015 Przemysław Grodzicki, Toruń 15 grudnia 29
30 30
31 31
32 Cykl życiowy Pszczoły miodnej 99 Rójka wewnątrz gniazda rodzicielskiego Budowa mateczników i komórek trutowych Zmiana pozycji starej matki: Skąpe odżywianie, zmiana jakości pokarmu zmniejszenie ilości mleczka pszczelego a zwiększenie nektaru lub miodu Brutalne traktowanie popychanie, szczypanie, gonienie. Wylot starej matki z częścią robotnic W dziewiątym dniu od złożenia pierwszego jaja do matecznika C:\Users\Przemysław Grodzicki\Documents\Przemek\FEAZSO-Wyklad-Wersja \roj_ _youtube_google_video.avi C:\Users\Przemysław Grodzicki\Documents\Przemek\FEAZSO-Wyklad-Wersja \roj1_ _youtube_google_video.avi C:\Users\Przemysław Grodzicki\Documents\Przemek\FEAZSO-Wyklad-Wersja \Swarming Bees.mp4 C:\Users\Przemysław Grodzicki\Documents\Przemek\FEAZSO-Wyklad-Wersja \wylot_ _youtube_google_video.avi Przemysław Grodzicki 32
33 33
34 Cykl życiowy Pszczoły miodnej 104 Rójka wewnątrz gniazda rodzicielskiego Budowa mateczników i komórek trutowych Zmiana pozycji starej matki Wylot starej matki z częścią robotnic Poszukiwanie miejsca na nowe gniazda pszczoły zwiadowczynie informują o jego położeniu tańcem wywijanym Zasiedlenie nowego miejsca [film] W gnieździe macierzystym Brak królowej Z matecznika wylęga się królowa Lot godowy Wylot z kolejnym rojem (porójka) albo wybicie pozostałych młodych królowych i opanowanie gniazda Przemysław Grodzicki 34
35 Oznaczanie matek pszczelich BOŻY CZYN B, Ż, C, Z, N - każda z liter odpowiada pierwszym literom nazw kolorów, tj.: - B -> biały - Ż -> żółty- C -> czerwony- Z -> zielony- N -> niebieski 106 kolor biały opalitki to 1 i 6 rok dekady kolor żółty opalitki: 2 i 7 rok dekady kolor czerwony opalitki: 3 i 8 rok dekady kolor zielony opalitki: 4 i 9 rok dekady kolor niebieski opalitki: 5 i 0 rok dekady Matki pszczele urodzone w: roku oznaczone są kolorem białym, roku oznaczone są kolorem żółtym, roku oznaczone są kolorem czerwonym, roku oznaczone są kolorem zielonym, roku oznaczone są kolorem niebieskim, roku oznaczone są kolorem białym, roku oznaczone są kolorem żółtym, roku oznaczone są kolorem czerwonym, roku oznaczone są kolorem zielonym, roku oznaczone są kolorem niebieskim. jeżeli w 2016 roku zakupiliśmy od hodowców matki pszczele oznaczone kolorem białym, to mamy pewność, że matki pszczele: - oznaczone kolorem niebieskim mają rok, - oznaczone kolorem zielonym mają 2 lata, - oznaczone kolorem czerwony mają 3 lata, - oznaczone kolorem żółtym mają 4 lata. 35
36 Mleczko pszczele Wydzielina gruczołów gardzielowych (zmodyfikowane ślinianki) dobrze rozwiniętych jedynie u robotnic (brak u matek i trutni). Funkcjonują od 3 dnia po wygryzieniu się owada. Skład chemiczny: tłuszcze (12-15% s.m.), w tym kwasy tłuszczowe (kwas 9-keto-2-decenowy, 10- hydroksydecenowy, 10-hydroksy-2-transdecenowy i inne pochodzenia decenowego, kwas stearynowy i palmitynowy, bursztynowy, sebacynowy, adypinowy, pimelinowy i korkowy), sterole, glicerydy i fosfolipidy; cukry (36-42% s.m.), w tym glukoza, fruktoza, sacharoza, ryboza, ślady glikogenu oraz cukry związane z białkami; białka (24-30% s.m.) stwierdzono obecność wszystkich (ponad 20) aminokwasów, z enzymów amylazy (α i β), proteinazę, fosfatazę kwaśną, cholinesterazę, inwertazę i katalazę, poza enzymami albuminy, globuliny, lipoproteiny i glikoproteiny, z hormonów neurohormon acetylocholinę; popiół (2-3% s.m.), a w nim 15 pierwiastków sód, potas, mangan, glin, arsen, rtęć, bizmut, cynk, żelazo, chrom, kobalt, nikiel, wapń, chlor, brom; witaminy B1, B2, B6, PP, kwas pantotenowy, kwas foliowy, biotyna, inozytol. Mleczko pszczele jest źródłem witamin, aminokwasów i mikroelementów. Występują tu też związki biologicznie aktywne: enzymy, hormony. Działanie prozdrowotne i odżywcze dla człowieka, na przykład w takich schorzeniach jak choroby skórne, astma bronchitowa, zapalenie stawów, miażdżyca naczyń wieńcowych serca i naczyń mózgu Przemysław Grodzicki, Toruń 15 grudnia Charakterystyka wybranych społeczeństw owadów Termity Termitidae 108 Robotnice Występowanie Afryka południowa Miejsce gniazdowania tereny niezalesione Tworzy półkoliste lub stożkowate Uskrzydlona kopce samica zbudowane z mieszaniny gleby i ekskrementów Formy uskrzydlone opuszczające gniazdo Samce Amitermes hastatus Przemysław Grodzicki 36
37 Charakterystyka wybranych społeczeństw owadów Termity Termitidae cykl życiowy 109 Pod koniec lata duże ilości białych nimf z zaczątkami skrzydeł Wczesną jesienią przekształcenie ich w uskrzydlone formy płciowe Opuszczanie gniazda przez wszystkie osobniki uskrzydlone na lot godowy, bezskrzydłe wracają do gniazda Na wiosnę królowe składają pierwsze jaja Z pierwszego wylęgu karłowaci robotnicy Pojawiają się żołnierze Po 4 latach pojawiają się uskrzydlone formy płciowe Gdy główna królowa przestaje spełniać swoje funkcje zostaje zabita Kolonia macierzysta ginie Przemysław Grodzicki 37
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXVII 1993
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXVII 1993 NAZEWNICTWO POLSKIE PSZCZÓL (APOIDEA, HYMENOPTERA) Andrzej Ruszkowski Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Oddział Pszczelnictwa ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy
Bardziej szczegółowoAtlas pospolitych gatunków pszczół Polski
Atlas pospolitych gatunków pszczół Polski Mikołaj Borański, Dariusz Teper Atlas pospolitych gatunków pszczół Polski Puławy 2017 Tekst: Mikołaj Borański, Dariusz Teper Fotografie: Mikołaj Borański, Dariusz
Bardziej szczegółowoZnaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska.
Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska. Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności Definicja pszczoły Pszczoły
Bardziej szczegółowoFizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Kilka słów o prowadzącym oraz o tym, czym będziemy się zajmować? Dlaczego warto zajmować się fizjologią owadów? 2 Charakteryzują się ogromnym
Bardziej szczegółowoFizjologiczne i etologiczne
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Różnorodność owadów prowadzących społeczny tryb życia W - III Mrówki Faraona Monomorium pharaonis 25 https://www.youtube.com/watch?v=x4ppzhognjw
Bardziej szczegółowoProjekt sfinansowany dzięki akcji Adoptuj pszczołę. Autor: dr Anna Krzysztofiak
Projekt sfinansowany dzięki akcji Adoptuj pszczołę Autor: dr Anna Krzysztofiak Krzywe, 2016 Spis treści 1. Wprowadzenie 3 2. Wstęp 3 3. Teren badań 3 4. Metodyka badań 4 5. Wyniki 8 5.1. Rozmieszczenie
Bardziej szczegółowoRóżnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych
Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych dr Weronika Banaszak-Cibicka Zakład Hodowli Owadów Użytkowych Instytut Zoologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Krajobraz rolniczy
Bardziej szczegółowoRola i stan dzikiej entomofauny zapylającej, a chemiczna ochrona roślin
Rola i stan dzikiej entomofauny zapylającej, a chemiczna ochrona roślin Zapylanie kwiatów roślin uprawnych jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie najtańszym czynnikiem plonotwórczym. Proces ten
Bardziej szczegółowoDzikie owady zapylające wobec chemicznej ochrony roślin
Dzikie owady zapylające wobec chemicznej ochrony roślin Dr Dariusz Teper Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Zapylanie kwiatów roślin uprawnych jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie
Bardziej szczegółowoMiędzywojewódzki Konkurs Wiedzy Przyrodniczo - Ekologicznej
Międzywojewódzki Konkurs Wiedzy Przyrodniczo - Ekologicznej pt. Pracowite pszczołowate XXIV EDYCJA II ETAP rok szkolny 2018/2019 INSTRUKCJA Witamy Ciebie na II etapie Międzywojewódzkiego Konkursu Wiedzy
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA GNIAZD NIEKTÓRYCH ZIEMNYCH PSZCZÓŁ SAMOTNIC (Hymenoptera, Apoidea)
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLII, Nr l 1998 STRUKTURA GNIAZD NIEKTÓRYCH ZIEMNYCH PSZCZÓŁ SAMOTNIC (Hymenoptera, Apoidea) Andrzej Ruszkowski, Mieczysław Biliński, Janina Gosek Instytut Sadownictwa
Bardziej szczegółowoPszczoła murarka ogrodowa
Pszczoła murarka ogrodowa Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak Plantpress Murarka ogrodowa (Osmia rufa) jest samotnie żyjącą, dziką pszczołą z rodziny miesiarkowatych (Megachilidae). Błonkówka ta występuje na
Bardziej szczegółowoowadów Interakcje socjalne (c.d.(
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Interakcje socjalne (c.d.( c.d.) Pozostawianie śladów zapachowych 134 Pozostawianie śladów zapachowych System porozumiewania, który rozwinął
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Hajnalka Szentgyörgyi
Bioróżnorodność populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Hajnalka Szentgyörgyi Konferencja pt. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji
Bardziej szczegółowoSZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH?
SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? Drodzy uczniowie! Bardzo się cieszymy, że zdecydowaliście się wziąć udział w konkursie, którego celem jest promowanie postaw proekologicznych. Przygotowaliśmy dla
Bardziej szczegółowoALMA MATER MIESIĘCZNIK UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO. czerwiec-wrzesień /2012
ALMA MATER MIESIĘCZNIK UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO czerwiec-wrzesień 148-149/2012 REBELIANTKI WŚRÓD ROBOTNIC PSZCZOŁY MIODNEJ Powszechnie wiadomo, że pszczoła miodna jest głównym zapylaczem naszych upraw.
Bardziej szczegółowoMateriały do filmu ARKANA Łowcy miodu: Na ratunek pszczołom. Mayfly
Dla nauczyciela Tytułem wstępu i wyjaśnienia Proponowane zadania zostały podzielone na dwie lekcje tematyczne, zainspirowane treścią filmu Łowcy miodu. Pierwsza dotyczy najbardziej oczywistej zależności
Bardziej szczegółowoPrzyczyny zmniejszania się populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce
Przyczyny zmniejszania się populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności
Bardziej szczegółowoWYBÓR MIEJSC GNIAZDOWANIA PRZEZ NIEKTÓRE GA TUNKI ZIEMNYCH PSZCZÓL SAMOTNIC (Hymenoptera, Apoidea)
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLII, Nr l 1998 WYBÓR MIEJSC GNIAZDOWANIA PRZEZ NIEKTÓRE GA TUNKI ZIEMNYCH PSZCZÓL SAMOTNIC (Hymenoptera, Apoidea) Andrzej Ruszkowski, Bolesław Jabłoński, Mieczysław Biliński,
Bardziej szczegółowoMateriały do fauny pszczół (Hymenoptera: Apiformes) Polski. V
Wiad. entomol. 25 (2): 97-103 Poznań 2006 Materiały do fauny pszczół (Hymenoptera: Apiformes) Polski. V Contribution to bee fauna (Hymenoptera: Apiformes) of Poland. V JÓZEF BANASZAK Uniwersytet Kazimierza
Bardziej szczegółowotel JAROSŁAW CICHOCKI Dobór rasy i linii pszczół do pasieki, warunki właściwego poddawania matek pszczelich
tel. 797-010-602 j.cichocki@podr.pl JAROSŁAW CICHOCKI Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Dobór rasy i linii pszczół do pasieki, warunki właściwego poddawania matek pszczelich Systematyka Nadrodzina:
Bardziej szczegółowoOwady społeczne. Pszczoły
Daria Pawlak kl. M3 Owady społeczne Owady społeczne- owady socjalne, zgrupowanie owadów prowadzących zorganizowane życie, z podziałem czynności w koloniach wywodzących się z jednej lub kilku samic. Najprostszym
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce... 2. Gniazdowanie... 3 W Polsce... 3. Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...
Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieŝnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce i Ameryce. Ptaki te osiągają
Bardziej szczegółowoSzerszeń, Vespa crabo L. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa
Szerszeń, Vespa crabo L. Stanisław Ignatowicz Konsultacje Entomologiczne Warszawa Systematyka Rząd: błonkówki (Hymenoptera) Podrząd: Apocrita Nadrodzina: osy - Vespoidea Rodzina: osowate - Vespidae Gatunek:
Bardziej szczegółowoSowy. Przygotowała Zuzia Górska
Sowy Przygotowała Zuzia Górska Puchacz Długość ciała (wraz z dziobem i ogonem): 60 78 cm Długość ogona: 23 29 cm Rozpiętość skrzydeł: 155 180 cm Waga: 1,6 2,8 kg samce; 2,3 4,2 kg samice Liczba jaj: 2
Bardziej szczegółowoOsy. Vespula. Biologia. Szkodliwość. Występowanie
Osy Vespula Biologia Ciało robotnicy osy pospolitej osiąga długość od 11 do 20 mm. Jest podobna do osy dachowej, ale ma na nadustku dużą kanciastą czarną plamę zamiast trzech czarnych punktów. Osa pospolita
Bardziej szczegółowoWYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail:
WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel. 518-482-726 Mail: apis.polonia@wp.pl, cezarykruk2@wp.pl 1. Systematyka pszczół 1.1. Pszczoła wschodnia 1.2. Czerwona pszczoła z Borneo 1.3. Pszczoła olbrzymia
Bardziej szczegółowoPraca i efektywność owadów zapylających
Praca i efektywność owadów zapylających Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak Plantpress Fot. 1. Wczesną wiosną matki trzmiele szukają miejsc na gniazdowanie Fot. 2. W przypadku agrestu wskutek odwiedzin kwiatów
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Bardziej szczegółowoKLUCZE DO OZNACZANIA OWADÓW POLSKI
POLSKIE TOWARZYSTWO ENTOMOLOGICZNE Nr 167 serii kluczy KLUCZE DO OZNACZANIA OWADÓW POLSKI Część XXIV Błonkówki Hymenoptera Zeszyt 68a Pszczołowate Apidae Wstęp i podrodzina lepiarkowate Colletinae Opracowali
Bardziej szczegółowoFizjologiczne i etologiczne. owadów. Społeczeństwo Definicja. Interakcje socjalne (1)
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Interakcje socjalne (1) Społeczeństwo Definicja 111 Grupa osobników należących do tego samego gatunku i uorganizowanych w sposób umożliwiający
Bardziej szczegółowoWZORU UŻYTKOWEGO PL 67276 Y1 22.07.2013 BUP 15/13. FLAGA DOROTA BIODAR, Kraków, PL 31.07.2014 WUP 07/14. STANISŁAW FLAGA, Kraków, PL
PL 67276 Y1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 120675 (22) Data zgłoszenia: 16.01.2012 (19) PL (11) 67276 (13) Y1
Bardziej szczegółowoNie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie
Nie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie Co to jest metamorfoza? Metamorfoza proces charakteryzujący się znacznymi zmianami w formie lub strukturze organizmu. Rodzaje przeobrażeń Ametabolia
Bardziej szczegółowoZadanie 4.2 Ocena bioróżnorodności owadów zapylających i pożytków pszczelich
Zadanie 4.2 Ocena bioróżnorodności owadów zapylających i pożytków pszczelich Dariusz Gerula 1, Bogumiła Badek 2, Tomasz Białek 1, Małgorzata Bieńkowska 1, Mikołaj Borański 1, Ryszard Jemioła 1, Ewa Kołtowska
Bardziej szczegółowoMetodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca
Metodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca Opis szkodnika: Dr Piotr Szafranek Wciornastek tytoniowiec to niewielki,
Bardziej szczegółowoMatka decyduje o jakości rodziny pszczelej
Matka decyduje o jakości rodziny pszczelej I. Matka pszczela jest jedyną w pełni rozwiniętą samicą zdolną w naturalnych warunkach do kopulacji z trutniami oraz w warunkach laboratoryjnych może być poddawana
Bardziej szczegółowoFotoperiod 2015-05-19. Wpływ fotoperiodu na preferencję termiczną pojedynczych osobników
Materiał: dorosłe robotnice pszczoły miodnej rasy Apis mellifera carnica (pszczoła krainka), Wiek pszczół - 19 dni od osiągnięcia stadium dorosłego: Czym się zajmuję? robotnice broniące dostępu do gniazda
Bardziej szczegółowoMetodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem
Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem dr Piotr Szafranek Opracowanie przygotowane w ramach zadania 1.15 Aktualizacja istniejących i opracowanie nowych integrowanych
Bardziej szczegółowoOsa_dachowaOsa dachowa \Vespula germanica \Vespidae\
Osa Osa leśna \Dolichovespula silvestris \Vespidae\ Robotnice osiągają długość 11 do 14 mm samice 14 do 18 mm. Występuje stosunkowo licznie w lasach Europy Środkowej. Gniazda wiesza na gałęziach drzew
Bardziej szczegółowoowadów zapylających Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017
Program Wieloletni IO (2015-2020) Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego
Bardziej szczegółowoLiczby Fibonacciego w przyrodzie
Liczby Fibonacciego w przyrodzie Ostatni artykuł był ściśle matematyczny. Dziś chciałabym pokazać, że matematyka występuje powszechnie w przyrodzie i naszym życiu codziennym.. Drzewo genealogiczne trutnia
Bardziej szczegółowoHodowla pszczół samotnic sposobem na uzupełnienie niedoborów zapylaczy
Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Zapylania Roślin Hodowla pszczół samotnic sposobem na uzupełnienie niedoborów zapylaczy Dariusz Teper, Mikołaj Borański Praca została wykonana w ramach programu
Bardziej szczegółowoCzy wiesz, że Centrum Handlowe Osowa stworzyło dom dla 250 tysięcy pszczół, który mieści się w 5 ulach?
dbamy o pszczoły RAZEM Z CH OSOWA Czy wiesz, że Centrum Handlowe Osowa stworzyło dom dla 250 tysięcy pszczół, który mieści się w 5 ulach? @CHOsowa www.chosowa.pl CH Osowa, Gdańsk ul. Spacerowa 48 jak wygląda
Bardziej szczegółowoBEES (Hymenoptera: Apiformes) FROM CHOSEN PLANT COMMUNITIES OF THE ŒWIÊTOKRZYSKI NATIONAL PARK
Vol. 52 No. 2 08 Journal of Apicultural Science 35 BEES (Hymenoptera: Apiformes) FROM CHOSEN PLANT COMMUNITIES OF THE ŒWIÊTOKRZYSKI NATIONAL PARK Jolanta B¹k Institute of Biology, Jan Kochanowski University,
Bardziej szczegółowo(73) Uprawniony z patentu: (75) Pełnomocnik:
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 187703 (57) Numer zgłoszenia: 323204 (22) Data zgłoszenia: 17.11.1997 (13) B1 (51) IntCl7: A01K 53/00 A23K
Bardziej szczegółowoFormuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet
KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm
Bardziej szczegółowoHymenoptera: Vespinae) na obszarze miasta Torunia
Monitoring lotów os społecznych (Hymenoptera( Hymenoptera: Vespinae) na obszarze miasta Torunia Krzysztof Pawlikowski,, Tadeusz Pawlikowski,, Ewa Szałaszewicz Pracownia Biomonitoringu Środowisk Lądowych
Bardziej szczegółowoMateriały do poznania żądłówek (Hymenoptera, Aculeata) Poleskiego Parku Narodowego
Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody National Parks and Nature Reserves (Parki nar. Rez. Przyr.) 32 2 15 29 2013 BOGDAN WIŚNIOWSKI, WIESŁAW PIOTROWSKI Materiały do poznania żądłówek (Hymenoptera, Aculeata)
Bardziej szczegółowoURZĄD MIEJSKI W BORNEM SULINOWIE
URZĄD MIEJSKI W BORNEM SULINOWIE Zasady postępowania w przypadku zagrożenia od rojów owadów błonkoskrzydłych (osy, szerszenie) Poradnik dla mieszkańców Gminy Borne Sulinowo 2014 B O R N E S U L I N O W
Bardziej szczegółowoDziałania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających
Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Działania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr Dariusz Teper dr Dariusz Gerula dr Beata
Bardziej szczegółowoWciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895 1. Systematyka Rząd - przylżeńce (Thysanoptera) Rodzina - wciornastkowate (Thrypidae) 2. Biologia i opis gatunku: Gatunek,
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie rodzin do zimowli
Przygotowanie rodzin do zimowli Przygotowanie rodzin do zimowli Po wykonaniu niezbędnych przeglądów można zająć się przygotowaniem gniada do zimowli. Chodzi tu głównie o dopasowanie przestrzeni mieszkalnej
Bardziej szczegółowoMatki pszczele w gospodarce pasiecznej
Matki pszczele w gospodarce pasiecznej Matka pszczela W pełni rozwinięta, zdolna do rozrodu samica pszczoły miodnej. Długość ciała m.p. wynosi 20-25 mm, masa 200-280 mg. Rozwija się ona z zapłodnionego
Bardziej szczegółowoJak edukować o owadach zapylających? Lokalne kampanie edukacyjne.
Logo Instytucji JAGIELLONIAN UNIVERSITY IN KRAKOW Jak edukować o owadach zapylających? Lokalne kampanie edukacyjne. SZKOLENIE PT. EDUKATOR BIORÓŻNORODNOŚCI PAWŁOWICE, 22 24.06.2016 Wiktoria Rojek Uniwersytet
Bardziej szczegółowoSamica nietoperza zwykle rodzi: 1. 10-15 młodych 2. 1-2 młodych 3. 3-5 młodych
Samica nietoperza zwykle rodzi: 1. 10-15 młodych 2. 1-2 młodych 3. 3-5 młodych Odpowiedź nr 2. Samice wychowujące młode żyją zwykle: 1. wspólnie (samica i samiec) 2. samotnie (samice) 3. w grupach, tzw.
Bardziej szczegółowo,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska
,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska JESTEŚMY TYM CO JEMY W obecnych czasach mało kto zwraca uwagę na to co je. Pośpiech,
Bardziej szczegółowoPoradnik dla Wnioskujących. o czym warto pamiętać tworząc projekt na konkurs grantowy Z Kujawskim pomagamy pszczołom
Poradnik dla Wnioskujących o czym warto pamiętać tworząc projekt na konkurs grantowy Z Kujawskim pomagamy pszczołom Informacje Ogólne o Konkursie Organizator Konkursu: Fundacja Za górami, za lasami Na
Bardziej szczegółowoDziałania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr Dariusz Teper dr Dariusz Gerula dr Beata Panasiuk mgr Paweł Węgrzynowicz
Bardziej szczegółowoMateriały do poznania osowatych (Hymenoptera: Vespidae) Wigierskiego Parku Narodowego i terenów ościennych *
Wiad. entomol. 25 (4): 00-00 Poznań 2006 Materiały do poznania osowatych (Hymenoptera: Vespidae) Wigierskiego Parku Narodowego i terenów ościennych * Contribution to the knowledge of Vespidae (Hymenoptera:
Bardziej szczegółowoBees of the Dziki Ostrów nature reserve near Bydgoszcz
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (1): 53 60, 2015 Pszczoły rezerwatu leśnego Dziki Ostrów niedaleko Bydgoszczy Bees of the Dziki Ostrów nature reserve near Bydgoszcz JÓZEF BANASZAK, LUCYNA TWERD Katedra
Bardziej szczegółowoKonferencja Pszczoły w środowisku rolniczym
Konferencja Pszczoły w środowisku rolniczym prof. dr hab. inż. Krystyna Czekońska Słowo wstępne 2 I SESJA ŚRODOWISKO ROLNICZE REFERATY przewodniczący sesji - prof. dr hab. Marian Tischner dr Dawid Moroń
Bardziej szczegółowoznak sprawy: IF/ZP-01/2018 Załącznik 1 opis składu oraz parametrów paszy Pasza hodowlana i bytowa
Załącznik 1 opis składu oraz parametrów paszy Pasza hodowlana i bytowa Dostawa będzie obejmować 48 000 kg: Paszy hodowlanej w ilości 36 000 kg, oraz Paszy bytowej w ilości 12 000 kg. Pasza powinna spełniać
Bardziej szczegółowoMiody. Wpisał Piotrek i Magda
MIÓD PSZCZELI: produkt wytworzony przez pszczoły robotnice z nektaru roślin lub spadzi jako pokarm dla rodziny pszczelej. Miód zawiera cukry proste, witaminy i mikroelementy, dzięki czemu jest on bardzo
Bardziej szczegółowoPakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Wydra - opis
Wydra - opis oczy chronione są trzecią powieką, która podczas nurkowania chroni je nie ograniczając jednocześnie widzenia długie smukłe ciało umożliwia wysoką zwinność i zwrotność w wodzie mała spłaszczona
Bardziej szczegółowoPreliminary results of studies on wild bees (Hymenoptera: in the Magurski National Park, SE Poland
ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 17 (2009), str. 319 338 Bogdan Wiśniowski 1, Krzysztof Werstak 2 Received: 23.01.2009 1 Ojcowski Park Narodowy, 32 047 Ojców 9 Reviewed: 20.02.2009 bogdan@isez.pan.krakow.pl 2 Uniwersytet
Bardziej szczegółowoKlucz do oznaczania wybranych. w Polsce. Opracowała: Anna Kimak-Cysewska
Klucz do oznaczania wybranych gatunków gadów występuj pujących w Polsce Opracowała: Anna Kimak-Cysewska Koszalin 2010 Slajd nr 1 START Tułów okryty pancerzem rogowych płytek. W razie niebezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoPszczoła miodna. 1 Struktura społeczna. 1.3.1 Pszczoła zbieraczka 1.3.1.1 Zbieraczki pyłku 1.3.1.2 Zbieraczki nektaru 1.3.1.3 Tańczące pszczoły
Pszczoła miodna. Pszczoła miodna (Apis mellifera L., syn. Apis mellifica L.) gatunek z rodzaju pszczoła i rodziny pszczołowatych właściwych, obejmujące gatunki wytwarzające miód. Pszczoły miodne zbierają
Bardziej szczegółowoTrzmiele nie tylko pod osłonami
Fot. J. Klepacz-Baniak Trzmiele nie tylko pod osłonami Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak Plantpress Trzmiele (Bombus spp.), obok pszczół miodnych stanowią najważniejszą grupę owadów zapylających. Obecne na
Bardziej szczegółowoPszczoły (Hymenoptera: Apoidea) Równiny Sępopolskiej. Cz. I. Różnorodność gatunkowa.
Wiad. entomol. 32 (3) 185 201 Poznań 2013 Pszczoły (Hymenoptera: Apoidea) Równiny Sępopolskiej. Cz. I. Różnorodność gatunkowa. Bees (Hymenoptera: Apoidea) of Sępopolska Flatland. Part 1. Species diversity.
Bardziej szczegółowoWygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy.
Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Przejście między tymi barwami jest stopniowe. Występowanie Orzesznica
Bardziej szczegółowoProjekt M3 dla pszczoły
Projekt M3 dla pszczoły Marcin Grabowski Katedra Ekologii i Biogeografii Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Mikołaja Kopernika pszczoly@kopernik.org.pl Z zamiłowania i z wykształcenia jestem
Bardziej szczegółowoPoznaj tajemnice miodu cennego daru natury
Poznaj tajemnice miodu cennego daru natury Miód jest jedną z najcenniejszych i niepowtarzalnych substancji odżywczych, jakich dostarcza nam natura. Jego właściwości bakteriobójcze i uodparniające znane
Bardziej szczegółowoTom Numer 1 (306) Strony 83 87
Tom 64 2015 Numer 1 (306) Strony 83 87 Krzysztof Bartosz Kozyra Zakład Zoologii Systematycznej Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu Umultowska 89, 61-614 Poznań E-mail: kozyra_k@amu.edu.pl KANIBALIZM
Bardziej szczegółowoPowiększenie pasieki
Powiększenie pasieki Powiększenie pasieki Pasieki powiększają pszczelarze, którzy zamierzają zwiększyć liczbę rodzin w pasiece(pasiekach). Najpowszechniej stosowanym i naturalnym sposobem powiększenia
Bardziej szczegółowoEKO KALENDARZ. 8 SIERPNIA Dzień Pszczół WWW.EKOKALENDARZ.PL
EKO KALENDARZ 8 SIERPNIA Dzień Pszczół WWW.EKOKALENDARZ.PL WPROWADZENIE Nie musisz lubić miodu i leczyć się propolisem, żeby los pszczół nie zaprzątał ci myśli. Jakie są twoje ulubione owoce, bez których
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XL, Nr
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XL, Nr 1 1996 TERMINY POJAWU I OGÓLNE ZNACZENIE GOSPODARCZE PSZCZÓŁ POROBNICOWATYCH (HYMENOPTERA, ANTHOPHORIDAE) A n d r z e j R U s z k o w s k i, M i e c z y s ł a w
Bardziej szczegółowoZakażenie pszczoły miodnej patogenem Nosema ceranae. Diagnostyka infekcji wirusowych pszczoły miodnej
Zakażenie pszczoły miodnej patogenem Nosema ceranae Diagnostyka infekcji wirusowych pszczoły miodnej Plan 1. Znaczenie ekologiczne i gospodarcze pszczół 2. Choroby pszczół i ich diagnostyka 3. Podstawy
Bardziej szczegółowoSzymon Jaszczołt kl V
Szymon Jaszczołt kl V Co to są owady Owady to gromada stawonogów. Najliczniejsza grupa zwierząt. Są to zwierzęta wszystkich środowisk lądowych, wtórnie przystosowały się też do środowiska wodnego. Były
Bardziej szczegółowoMateriały do znajomości gąsienicznikowatych (Hymenoptera:
Wiad. entomol. 26 (1): 27-33 Poznań 2007 Materiały do znajomości gąsienicznikowatych (Hymenoptera: Ichneumonidae) pasożytujących na żądłówkach (Hymenoptera: Aculeata) w Polsce Contribution to the knowledge
Bardziej szczegółowoOCENA ZESPOŁU ZAPYLACZY (HYMENOPTERA, APOIDEA) W UPRAWIE RZEPAKU OZIMEGO
Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 51 (3) 2011 OCENA ZESPOŁU ZAPYLACZY (HYMENOPTERA, APOIDEA) W UPRAWIE RZEPAKU OZIMEGO WOJCIECH SĄDEJ, MARIUSZ NIETUPSKI Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoTemat: Ptaki kręgowce latające.
Temat: Ptaki kręgowce latające. 1.Układ oddechowy ptaków. Układ oddechowy ptaków składa się z dróg oddechowych oraz płuc. Drogi oddechowe doprowadzają tlen do płuc. W płucach następuje wymiana gazowa.
Bardziej szczegółowoTemat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne
Temat: Świat gadów. Gady (gromada) określa się jako zwierzęta pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są one pierwszą grupą kręgowców, która w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Niektóre gatunki wtórnie
Bardziej szczegółowoPodczas przyjmowania witamin i minerałów mogą wystąpić problemy z ich wchłanianiem z kilku powodów:
Synergizm i antagonizm witamin oraz składników mineralnych Witaminy i składniki mineralne, ze względu na odmienną budowę, wchodzą w interakcje pomiędzy sobą i z innymi składnikami powodując ograniczenie
Bardziej szczegółowoNotatki florystyczne, faunistyczne i makrobiotyczne 2009 JAN K. KOWALCZYK, TADEUSZ KURZAC, BOGUSŁAW SOSZYŃSKI
Notatki florystyczne, faunistyczne i makrobiotyczne 2009 JAN K. KOWALCZYK, TADEUSZ KURZAC, BOGUSŁAW SOSZYŃSKI Nowe stanowiska interesujących gatunków żądłówek (Hymenoptera, Aculeata) w regionie łódzkim
Bardziej szczegółowoZadania do planszy PRACE W LESIE JESIEŃ
1 Ewa Sulejczak Zadania do planszy PRACE W LESIE JESIEŃ 1. Przyjrzyj się planszy i napisz, jakie zabiegi wykonuje się w lesie jesienią. Określ także ich cel. Uzupełnij tabelę, wpisując swoje spostrzeżenia.
Bardziej szczegółowoPomóż pszczołom one pomagają nam od zawsze.
Pomóż pszczołom one pomagają nam od zawsze. Pszczoły same z siebie nie atakują człowieka, jeśli nie mają do tego powodu. Pszczoły uznawane są przez większość osób za owady niebezpieczne. Wystarczy, że
Bardziej szczegółowoPszczele problemy. Rozmowa z Bartoszem Piechowiczem
Pszczele problemy. Rozmowa z Bartoszem Piechowiczem Dlaczego giną pszczoły? Bartosz Piechowicz: Zacznijmy od tego, że na świecie mamy ok. 20 tys. gatunków pszczół. Ale właściwie tylko jeden z nich, pszczoła
Bardziej szczegółowoTylko człowiek jest do tego zdolny z przekonaniem kiwamy głowami.
Nie wszyscy wiedzą, że społeczeństwo mrówek żyje na kuli ziemskiej od 100 mln lat. Najliczniej występują w tropikach, ale i Polsce występuje 95 gatunków owadów. {loadposition related_items} Nam ludziom,
Bardziej szczegółowopod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko
Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu ul. Środkowa 11 87-100 Toruń Cykl Szkoleń w Kołach Terenowych zrzeszonych w RZP Toruń pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko 12 stycznia 2013 r. szkolenia :
Bardziej szczegółowoKWIATY ZWIERZĘTA. Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego
KWIATY i ZWIERZĘTA Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego PSZCZOŁY Co to za owady? Słowo pszczoła większości ludzi kojarzy się wyłącznie z owadem hodowanym w pasiekach i produkującym miód, zwanym
Bardziej szczegółowoMy robimy pyszny miód. Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat
Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat Zajęcia prowadzone są w formie interaktywnych warsztatów grupowych podczas których uczestnicy zdobywają wiedzę na temat pszczół i pracy pszczelarza.
Bardziej szczegółowoINFORMACJA DLA POWODZIAN NA TEMAT ZWALCZANIA SZKODLIWYCH OWADÓW
INFORMACJA DLA POWODZIAN NA TEMAT ZWALCZANIA SZKODLIWYCH OWADÓW KOMARY I INNE OWADY KRWIOPIJNE przyjaznym środowiskiem dla bytowania komarów są tereny podmokłe, wilgotne, rozlewiska wody, gdzie w mule
Bardziej szczegółowoZapraszamy jerzyki na Karwiny
Zapraszamy jerzyki na Karwiny W Gdyni powstała pierwsza wieża dla jerzyków! Po konsultacjach z ornitologami na działce geodezyjnej nr 621 obręb 17 Karwiny, znajdującej się przy ulicy Buraczanej, stanęła
Bardziej szczegółowoBest for Biodiversity
W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity Okuninka, 11-12.09.2014
Bardziej szczegółowoRegulamin Projektu Fort Knox
Regulamin Projektu Fort Knox Postanowienia ogólne 1 Projekt Fort Knox, zwany dalej Projektem, jest programem wymiany pszczół i wzajemnych gwarancji udzielanych przez pszczelarzy podejmujących selekcję
Bardziej szczegółowoDylewska M. 1956: Orientacja przestrzenna je y z gatunku Erinaceus roumanicus Barter-Hamilton. Folia Biologica 5 (1-2):
Wojtusiak R., Bocheński Z., Dylewska M., Gieszczykiewicz J. 1953: Homing experiments on birds. Part IX. Further investigation on three-sparrows, Passer montanus L. Acta Ornithologica Musei Zoologici Polonici
Bardziej szczegółowoTemat lekcji Poznajmy mrówki (etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej) Cele:
1 Hanna Będkowska Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie bedkowska.lzd@interia.pl Temat lekcji Poznajmy mrówki (etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej) Cele: Cele kształcenia Wiadomości.
Bardziej szczegółowoWarzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu.
Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu. Dostarczają także kwasu foliowego. Zawierają znaczne ilości składników
Bardziej szczegółowoChów trzmieli na poletkach z jasnoty białej
Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Zapylania Roślin Chów trzmieli na poletkach z jasnoty białej Dariusz Teper, Mikołaj Borański Praca została wykonana w ramach programu wieloletniego (2015-2020)
Bardziej szczegółowo