DZIENNIK PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ

Transkrypt

1 Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Katedra Dydaktyki Wychowania Fizycznego Pracownia Praktyk Pedagogicznych Wrocław, ul. Witelona 25 tel DZIENNIK PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ gimnazjum pełna nazwa i numer szkoły adres szkoły ulica, numer, kod pocztowy, miejscowość termin praktyki imię i nazwisko studenta dyrektor szkoły nauczyciel-opiekun opiekun dydaktyczny z Uczelni

2 SPIS RZECZY 1. Cele i zadania praktyki pedagogicznej, 4 2. Prawa i obowiązki studenta oraz warunki zaliczenia praktyki, 6 3. Przydatne piśmiennictwo, 7 4. Ramowy i szczegółowy plan pracy studenta, Dokumentacja pracy studenta, 14 A. Baza i struktura organizacyjna szkoły, 14 B. Program i plan pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoły, 16 C. System oceny szkolnej, 19 D. Szkolny program wychowania fizycznego, 21 E. Warunki realizacji wychowania fizycznego, 24 F. Hospitacje i wywiady, 26 G. Praca badawcza studenta, 46 H. Diagnoza osobnicza i grupowa w wybranej klasie, 53 I. Prowadzenie lekcji (zajęć), Sprawozdanie z praktyki, Uwagi i ocena opiekuna dydaktycznego z Uczelni, 136 Dodatkowa dokumentacja 1. Twoje spostrzeżenia na temat praktyki 2. Ocena i uwagi nauczyciela-opiekuna ze szkoły 3. Samoocena studenta Autorzy Marek Lewandowski Halina Guła-Kubiszewska Urszula Supińska Copyright by Wydawnictwo AWF Wrocław, 2008 Komitet Wydawniczy Tadeusz Bober ISBN Bogusława Idzik (sekretarz) Artur Jaskólski Redakcja i opracowanie graficzne Lesław Kulmatycki Beata Irzykowska Zbigniew Naglak Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Krystyna Rożek-Mróz (przewodnicząca) Wrocław, al. I.J. Paderewskiego 35 Andrzej Pawłucki Alicja Rutkowska-Kucharska Korekta Wydanie I Marek Woźniewski Bogusława Idzik Certyfikat jakości na zgodność z PN-EN ISO 9001:2009

3 Trzytygodniowa praktyka pedagogiczna w szkole gimnazjalnej jest drugą przewidzianą w programie studiów w AWF we Wrocławiu. Zakładamy, że praktyka w szkole podstawowej umożliwiła Ci sprawdzenie swojej wiedzy, umiejętności i nastawienia do pracy pedagogicznej oraz była dobrą okazją do zapoznania się ze szkołą jako instytucją. Mamy też nadzieję, że zdobyte doświadczenie pozwoli Ci zrealizować wszystkie zadania praktyki w gimnazjum. Opisane w podstawie programowej cele edukacyjne uzasadniają potrzebę zmian w treściach i sposobach nauczania szkolnego wy chowania fizycznego. Sama modyfikacja zapisów programowych nie jest jednak gwarancją rze czy wistych zmian, o czym mogłeś(łaś) się przekonać podczas pierwszej praktyki. Podstawowym warunkiem wszelkich przemian edukacyjnych są zmiany w mentalności, postawie i działaniu ich uczestników. Konieczne jest więc otwarcie się na szersze perspektywy poznawcze oraz przy jęcie krytycznej postawy wobec swoich dokonań. Zdajemy sobie sprawę, że nie od każdego nauczyciela można oczekiwać innowacji, pełnej samodzielności czy twórczego podejścia do założeń programowych. W nie których szkołach nauczyciele nie akceptują lub nie rozumieją zachodzących zmian. Wielu z nich przyswoiło sobie pewien schemat postępowania, który w ich mniemaniu jest dobry i uniwer salny. Niektórzy, choć mają wysokie kompetencje, nie chcą realizować zmian pod czyjeś dyktando. Pamiętaj jednak, że Ty przygotowujesz się do funkcjonowania w takiej rzeczywistości edukacyjnej i społeczno-gos podarczej, w której tylko człowiek twórczy, uczący się i ciągle się doskonalący ma szansę na pracę. Dlatego musisz coraz więcej wiedzieć, rozumieć i umieć. W dobrej edukacji najważniejszym celem jest samo realizacja człowieka, która ujawnia mu, jakie możliwości może i powinien roz wijać, aby stać się jednostką społecznie pożą daną. W tak ro zumianej edukacji szkolne wychowanie fizyczne musi być traktowane jako społeczny proces rozwijania kompetencji kulturowych wychowanka, pozwalający mu zrozu mieć sens ludzkiej aktywności zdrowotnej, rekreacyjnej i sportowej oraz przysposabiający go do samo dzielnych działań w tym zakresie. Praktyka w gimnazjum daje Ci szansę sprawdzenia swojego przygotowania do niesienia uczniom pomocy w odkrywaniu, poznawaniu, rozumieniu oraz internalizowaniu świata kultury i wartości ciała. Zanim rozpoczniesz praktykę, zapoznaj się wnikliwie z zawartością dziennika, a następnie na spotkaniu z opiekunem dydaktycznym z Uczelni dokładnie ustal zasady prowadzenia dokumentacji oraz zakres i sposób realizacji opisanych w dzienniku zadań. UWAGA! W pierwszym dniu praktyki musisz zgłosić się do dyrektora szkoły w terminie podanym przez opiekuna dydaktycznego z Uczelni.! W trzecim dniu po zakończeniu praktyki musisz oddać do sprawdzenia opiekunowi dy daktycznemu z Uczelni dziennik praktyki. Staraj się wypełniać go starannie i czytelnie. Nie zapomnij dołączyć wymaganych dokumentów i załączników.

4 1 cele i zadania praktyki pedagogicznej Ogólne cele praktyki pedagogicznej: poszerzanie wiedzy studentów, umożliwiającej rozumienie procesów i zmian zachodzących w pe dagogice i metodyce wychowania fizycz nego oraz edukacji fizycznej, przygotowywanie studentów do samo dziel nego projektowania, programowania, planowania oraz organizowania i realizowania zajęć z wy chowania fizycznego oraz gimnastyki kompensacyjno-korekcyjnej na wszystkich eta pach edukacji, wspomaganie studentów w tworzeniu swojej fi lozofii życia oraz w działaniach ukierunko wa nych na zdobywanie kompetencji kulturowych ko niecz nych do pełnienia roli nauczyciela zdrowia, re kreacji, sportu i estetyki zachowań ruchowych. Cele praktyki pedagogicznej w gimnazjum: zdobycie wiedzy, doświadczeń i umiejęt ności niezbędnych do projektowania, planowania, organizowania i realizowania zajęć ruchowych z uczniami gimnazjum, zapoznanie się z funkcjonowaniem szkoły jako in stytucji i realizowanymi w niej programami dy daktyczno-wychowawczymi oraz zada niami kadry pedagogicznej ze szczególnym uwzględ nieniem tych, które są powinnością na uczy ciela wychowa nia fizycznego, zapoznanie się z programami profilaktyki zdro wotnej i zajęć z gimnastyki kompensacyjno-ko rek cyjnej oraz ze sposobami ich reali zowania, sprawdzenie swojego przygotowania do pełnie nia roli nauczyciela zdrowia, rekreacji, sportu i este tyki zachowań ruchowych na trzecim eta pie edukacji. Ogólne zadania praktyki pedagogicznej w gimnazjum 1. Poznanie struktury organizacyjnej szkoły: przeprowadzenie wywiadów z dyrektorem szko ły, nauczycielami wychowania fizycz nego oraz pozostałym personelem szkol nym na temat struktury organizacyjnej szkoły oraz zasad i ro dzaju współpracy dydaktyczno-wychowawczej, uczestniczenie w zebraniach rady peda go gicz nej, zebraniach zespołów samokształceniowych oraz innych spotkaniach dotyczących życia szkoły i działalności społecznej na jej rzecz. 2. Zapoznanie się z ogólnym programem i planem dydaktyczno-wychowawczym szkoły, programem wychowania fizycznego i zdrowotnego oraz pozostałą dokumentacją szkoły: przeprowadzenie rozmowy z dyrektorem szkoły na temat realizacji programu dydaktyczno-wycho wawczego, przyjętego systemu oceniania uczniów oraz współpracy z radą rodziców i środowiskiem lokalnym, przeprowadzenie wywiadu z nauczycielem wycho wania fizycznego na temat realizacji progra mu i planów pracy z wychowania fizycznego oraz edukacji prozdrowotnej i ekologicznej, przeprowadzenie wywiadu z nauczycielem realizującym zajęcia z gimnastyki kompensa cyjno-korekcyjnej na temat organizacji zajęć oraz me tod, form i środków wykorzystywanych w ko rekcji wad postawy, a także prowadzo nych działań pro filak - tycznych, przeprowadzenie wywiadu z pracownikiem służby zdrowia i wybranym nauczycielem na temat realizacji programu wychowania zdrowotnego w szkole oraz oceny zdrowia uczniów, przeprowadzenie wywiadu z nauczy cielem-konsul tantem (ds. narkotyków), psycho lo giem lub promotorem zdrowia na temat reali za cji pro gramu i planu pracy dydaktyczno-wychowawczej ze szczególnym uwzględnieniem roli i miejsca zajęć ruchowych, przeprowadzenie wywiadu z wybranym wychowawcą klasy na temat form i metod pracy wy chowawczej, zasad kontaktowania się i współ pracy z rodzicami itp., przeprowadzenie wywiadu z pedagogiem szkolnym na temat problemów wychowawczych, współ pracy z rodzicami, form pracy itp., zapoznanie się z dokumentacją szkolną: dzien nikami, arkuszami ocen, kartami zdrowia, dokumen tacją wychowawcy klasy, nauczyciela wy chowa nia fizycznego i nauczycieli przedmiotowych. 3. Zapoznanie się ze sposobem planowania oraz orga - nizacją i realizacją zajęć na trzecim etapie edukacji 4 cele i zadania praktyki

5 ze szczególnym uwzględnie niem wychowania fizycznego: hospitacja lekcji wychowania fizycznego, za jęć z gim nastyki kompensacyjno-korekcyjnej i pozalekcyjnych zajęć ruchowych, hospitacja lekcji wychowawczej i innych lekcji przedmiotowych, asystowanie nauczycielowi wychowania fizycznego, prowadzenie fragmentów lekcji, prowadzenie lekcji wychowania fizycznego oraz pozalekcyjnych zajęć sportowo-rekreacyjnych, przeprowadzenie lekcji wychowawczej. 4. Rozpoznanie właściwości psychomoto rycznych, poznawczych, fizycznych i psychicznych uczniów: przeprowadzenie obserwacji i analizy zachowań wy branych uczniów oraz całej klasy podczas różno rodnych zajęć lekcyjnych i poza lek cyjnych; przeprowadzenie wywiadów z uczniami na temat ich zainteresowań, wiedzy i nastawienia do kultury fizycznej, analiza dokumentacji dotyczącej zdrowia i rozwoju psychofizycznego uczniów wybranej klasy i wybra nego ucznia, rozpoznanie i ocena wybranych parametrów roz woju psychomotorycznego, poznawczego, fi zycznego i emocjonalnego ucz niów. Szczegółowe zadania praktyki pedagogicznej w gimnazjum 1. Zamieszczenie w dzienniku praktyki pedago gicz nej informacji dotyczących: ogólnej struktury organizacyjnej szkoły schemat organizacyjny, programu i planu pracy dydaktyczno-wy chowawczej szkoły, przyjętego w szkole systemu oceniania uczniów (dokładny opis kryteriów oceny z wychowania fizycznego), realizowanego w szkole programu wychowania fizycznego i zdrowotnego, rozpoznania i oceny wybranych parametrów rozwoju psychomotorycznego, poznawczego, fi zycznego i emocjonalnego uczniów wybranej klasy, ogólnej charakterystyki wybranej klasy na podstawie badań własnych oraz materiału przekazanego przez wychowawcę, pedagoga szkolnego i przedsta wiciela służby zdrowia, analizy i oceny warunków realizacji zajęć z wy chowania fizycznego i gimnastyki kompensacyjno- -korekcyjnej oraz wyników i wniosków z badań. 2. Przeprowadzenie minimum 12 hospitacji, w tym co najmniej: 8 lekcji wychowania fizycznego, 1 lekcji wychowawczej, 1 lekcji z innego przedmiotu nauczania, 2 pozalekcyjnych zajęć sportowo-rekreacyjnych prowadzonych w ramach UKS lub SKS. UWAGA! Każda hospitacja powinna być za powiedziana i uzgod niona z dyrektorem szkoły oraz opieku jącym się Tobą nauczy cie lem. Przed lekcją powi nieneś (powinnaś) zawsze podać nauczycielowi cel hospitacji. 3. Przeprowadzenie minimum 4 obserwacji zachowań wybra nego ucznia, grupy uczniów i nauczyciela podczas lekcji (zajęć) oraz zachowań ucz niów w czasie przerw międzylekcyjnych. 4. Przeprowadzenie samodzielnie minimum 21 lekcji, w tym co najmniej: 18 lekcji wychowania fizycznego, 2 pozalekcyjnych zajęć sportowo-rekreacyjnych, 1 lekcji wychowawczej. UWAGA! Samodzielne prowadzenie wszelkich zajęć po winno być poprzedzone hospitacją. 5. Przeprowadzenie samodzielnie minimum 8 razy części końcowej lekcji z uwzględnieniem ćwiczeń kompensacyjno-korekcyjnych, w tym (w zależ ności od tematu lekcji): ćwiczeń ogólnokształcących, reedukacji posturalnej, ćwiczeń rozciągających mięśnie przykurczone, ćwiczeń wzmacniających mięśnie rozciągnięte, ćwiczeń oddechowych. 6. Uzupełnienie dodatkowej dokumentacji (Twoje spostrzeżenia na temat praktyki, Ocena i uwagi nauczyciela-opiekuna ze szkoły, Samoocena stu denta). cele i zadania praktyki 5

6 2 prawa i obowiązki studenta oraz warunki zaliczenia praktyki Student odbywający praktykę pedagogiczną ma prawo do: 1. Popełniania błędów. 2. Opieki, pomocy i życzliwości ze strony osób nadzorujących praktykę. 3. Poznania struktury organizacyjnej szkoły. 4. Zapoznania się z programem i planem pracy dy daktyczno-wychowawczej szkoły. 5. Zapoznania się z realizowanym przez nauczyciela- -opiekuna programem i planem pracy z zakresu wychowania fizycznego oraz gimnastyki kom pen sacyjno-korekcyjnej. 6. Prowadzenia rozmów i wywiadów z dyrektorem szkoły, nauczycielami, uczniami, pedagogiem szkol - nym, przedstawicielem służby zdrowia itp. 7. Hospitowania zajęć nauczyciela-opiekuna oraz zajęć innych nauczycieli po uprzednim uzyskaniu ich zgody. 8. Uczestniczenia w zebraniach rady pedagogicznej i zespołów samokształceniowych. 9. Otrzymania ramowego i szczegółowego programu swojej pracy w szkole najpóźniej w trzecim dniu praktyki. Student jest zobowiązany do: 1. Godnego reprezentowania Uczelni. 2. Wywiązywania się ze wszystkich zadań wynikających z praktyki. 3. Wykonywania poleceń dyrektora szkoły, nauczyciela-opiekuna i opiekuna dydaktycznego z Uczelni oraz pełnego uczestniczenia w życiu szkoły. 4. Przestrzegania przepisów BHP. 5. Prowadzenia na bieżąco zapisów w dzienniku praktyki pedagogicznej. 6. Noszenia na terenie szkoły odzieży sportowej i obuwia zmiennego. 7. Codziennej praktyki w szkole w wymiarze 5 7 godzin (w sumie nie mniej niż 30 godzin w ty godniu). 8. Przesłania (na adres internetowy) do zatwierdzenia opiekunowi dydak tycznemu z Uczelni swojego ramowego planu pracy potwierdzonego przez dyrektora szkoły (zeskanowana strona 10 z dzien nika praktyki w formacie JPG) najpóźniej w trze cim dniu praktyki. 9. Niezwłocznego poinformowania (pocztą inter netową lub telefonicznie) opiekuna dydaktycznego z Uczelni o swojej nieobecności w szkole (np. z powodu choroby). W celu zaliczenia praktyki pedagogicznej student musi: 1. Odbyć praktykę w wyznaczonym miejscu i ter minie. 2. Zrealizować wszystkie zadania wynikające z programu praktyki. 3. Wypełnić kartę samooceny oraz napisać spra wozdanie z praktyki. 4. Zdać opiekunowi dydaktycznemu z Uczelni dziennik praktyki pedagogicznej wraz z wymaganymi dokumentami najpóźniej w trzecim dniu po zakończeniu praktyki. 5. Uzyskać pozytywną ocenę za swoją pracę i pro wadzoną dokumentację u nauczyciela-opiekuna w szkole. 6. Uzyskać pozytywną ocenę za swoją pracę i pro wadzoną dokumentację u opiekuna dydaktycz nego z Uczelni. UWAGA W uzasadnionych przypadkach (np. krótka cho ro ba) dopuszcza się możliwość zaliczenia praktyki, pod warunkiem uzyskania pozytywnej opinii opiekuna dydaktycznego z Uczelni, oraz odrobienia zaległych zajęć po zakończeniu praktyki. Termin i miejsce odpracowania zaległości muszą być uzgodnione z kierownikiem praktyk pedagogicznych. W przypadku nieusprawiedliwionego niezgło szenia się na praktykę lub jej niezaliczenia student może ponownie przystąpić do praktyki po wnie sieniu opłaty wynikającej z regulaminu studiów i uzyskaniu zgody dziekana. Termin i miejsce należy uzgodnić z kierownikiem praktyk pedago gicznych. W uzasadnionych przypadkach, po uzyskaniu zgody dziekana, student może odbyć praktykę w innym terminie lub rozłożyć ją w czasie, ale z zachowaniem wymaganej liczby 90 godzin. 6 prawa i obowiązki

7 3 przydatne piśmiennictwo I. Programy Wszystkie programy dopuszczone do użytku w szkołach gimnazjalnych, Podstawę Pro gramową Kształ cenia Ogólnego oraz projekty i doku menty reformy znaj dziesz w Internecie na stronie Komorowska H., O programach prawie wszystko. WSiP, Warszawa Ornstein A.C., Hunkins F.P., Program szkolny założenia, zasady, problematyka. WSiP, Warszawa Walker D.F., Soltis J.F., Program i cele kształcenia. WSiP, Warszawa Wragg E.C., Trzy wymiary programu. WSiP, Warszawa II. Wychowanie i kształcenie Barlak M., Wychowanie jako osobowy dialog. Kultura Fizyczna, 2000, Gordon T., Wychowanie bez porażek w szkole. Pax, Warszawa Jachimska M., Scenariusze lekcji wychowawczych. Unus, Wrocław Juraś-Krawczyk B., Śliwerski B., Pedagogiczne drogowskazy. Impuls, Kraków O pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Biblioteczka Reformy, MEN, Warszawa 2001, 40. Papis W.E., Wzrastam w mądrości książka dla ucznia z ćwiczeniami na godziny wychowawcze. Busola, Warszawa Papis W.E., Życie i miłość. Jak realizować autorski pro gram wychowania dzieci i młodzieży poradnik dla na uczyciela. Trawers, Warszawa Piekarski J., Śliwerski B. (red.), Edukacja alternatywna, Nowe teorie, modele badań i reformy. Impuls, Kraków Robertson J., Jak zapewnić dyscyplinę, ład i uwagę w kla sie. WSiP, Warszawa Seligman M.E.P., Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie. Media Rodzina, Poznań Śliwerski B., Program wychowawczy szkoły. WSiP, Warszawa Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania. Impuls, Kraków Żywczok A., Filozoficzne korzenie pedagogiki radości. Impuls, Kraków III. Wychowanie fizyczne i zdrowotne Bittner I., Filozoficzne podstawy refleksji o kulturze fi zycznej. Wychowanie Fizyczne i Sport, 1997, 1 2. Demel M., Pedagogika zdrowia. WSiP, Warszawa Frołowicz T., Antynomie wychowania fizycznego. Kultura Fizyczna, 1997, 11. Grabowski H., Co koniecznie trzeba wiedzieć o wychowaniu fizycznym. Impuls, Kraków Grabowski H., Teoria fizycznej edukacji. WSiP, Warsza wa Lewandowski M., W poszukiwaniu sensu szkolnego wychowania fizycznego. [W:] K. Denek, T.M. Zimny (red.), Edu kacja jutra. VII Tatrzańskie Seminarium Naukowe. Menos, Częstochowa Madejski E., Węglarz J., Wybrane zagadnienia współczes nej metodyki wychowania fizycznego. Podręcznik dla na uczycieli i studentów. Impuls, Kraków O wychowaniu fizycznym. Biblioteczka Reformy, MEN, Warszawa 2000, 26. Pawłucki A., Pedagogika wartości ciała. AWF, Gdańsk Raczek J., Wytrzymałość dzieci i młodzieży. RCMSKFiS, Warszawa Żukowska Z., Problematyka promocji zdrowia w naukach o kulturze fizycznej. Wychowanie Fizyczne i Sport, 1997, 1 2. IV. Uczeń Borysenko J., Księga życia kobiety. Ciało, psychika, du chowość. GWP, Gdańsk Bryant P.E., Colman A.M. (red.), Psychologia rozwojowa. Zysk i S-ka, Poznań Godwin M., Kim jestem. 101 dróg do odkrycia samego siebie. Muza, Warszawa Hamer H., Rozwój umiejętności społecznych. Jak sku tecz niej dyskutować i współpracować. Lektura niezbędna dla wszystkich wkraczających w dorosłe życie. Veda, Warsza wa Hurlock E.B., Rozwój dziecka. PWN, Warszawa Ilg F.L., Ames L.B., Baker S.M., Rozwój psychiczny dziecka od 10 do 14 lat. GWP, Gdańsk Kozielecki J., Koncepcje psychologiczne człowieka. Żak, Warszawa Osiński W., Zagadnienia motoryczności człowieka. AWF, Poznań piśmiennictwo 7

8 Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G., Psycholo gia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. WSiP, Warszawa Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T. II i III. GWP, Gdańsk Turner J.S., Helms D.B., Rozwój człowieka. WSiP, Warsza wa V. Nauczyciel i nauczanie Arends R.I., Uczymy się nauczać. WSiP, Warszawa Bowkett S., Wyobraź sobie, że Ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie uczniów. WSiP, Warszawa Chodnicki J., Dąbrowski M., Dubiecka A., Fryska M., Obidniak D., Szkolny system oceniania. Praktyczny po rad nik dla dyrektorów szkół i nauczycieli (szkoła podstawowa, gim nazjum, szkoła średnia). WSiP, Warszawa Czabański B., Wybrane zagadnienia uczenia się i nauczania techniki sportowej. AWF, Wrocław Dryden G., Vos J., Rewolucja w uczeniu. Moderski i S-ka, Poznań Dylak S., Wizualizacja w kształceniu nauczycieli. UAM, Poznań Ernst K., Szkolne gry uczniów jak sobie z nimi radzić. WSiP, Warszawa Garstka T., Marszałek J., Nauczyciel na starcie. CODN, Warszawa Hamer A., Klucz do efektywności nauczania, Poradnik dla nauczycieli. Veda, Warszawa Katz C.L., Rubin M., Neurobik. Zadbaj o kondycję mózgu. KDC, Media, Warszawa Kwiatkowska H., Lewowicki T. (red.), Źródła inspiracji współczesnej edukacji nauczycielskiej. WSP ZNP, War szawa Majewska-Opiełko I., Umysł lidera. Jak kierować ludźmi u progu XXI wieku. Medium, Konstancin-Jeziorna Nęcka E., Trening twórczości. Podręcznik dla psychologów, pedagogów i nauczycieli. Impuls, Kraków Paris S.G., Ayres L.R., Stawanie się refleksyjnym uczniem i nauczycielem. WSiP, Warszawa Teml H., Relaks w nauczaniu. WSiP, Warszawa Turner S.J., Helms D., Rozwój człowieka. WSiP, Warszawa Włodarski Z., Człowiek jako wychowawca i nauczyciel. WSiP, Warszawa VI. Samodzielność i samowiedza ucznia Arends R., Uczymy się nauczać. WSiP, Warszawa 1995, Cohen L., Manion L., Morrison K., Wprowadzenie do naucza nia. Zysk i s-ka, Poznań 1999, Cyganiuk J., Propozycja przedmiotowego systemu oce nia nia wf realizowanego w gimnazjum. Wychowanie Fi zyczne i Zdrowotne, 2001, 1. Fontana D., Psychologia dla nauczycieli. Zysk i S-ka, Poznań 1995, Frołowicz T., Za co ocena? Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 2001, 2. Jagusz M., Samokontrola i samoocena w wychowaniu fizycznym. AWF, Wrocław Jagusz M., Wychowanie fizyczne. Dzienniczek samokon troli i samooceny ucznia. Klasa siódma i ósma. Wiking, Wrocław Jaworski Z., Przeciw fetyszyzacji norm sprawności motorycznej w ocenie szkolnej uczniów z wf. Lider, 1993, 6. Kruszewski K., Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. PWN, Warszawa Muszkieta R., Proces kontrolowania i oceniania ucznia z wychowania fizycznego. [W:] Muszkieta R., Bronikow ski M. (red.), Wychowanie fizyczne w nowym systemie edukacji. AWF, Poznań Niemierko B., Między oceną szkolną a dydaktyką. WSiP, Warszawa 1991, Osiński W., Ocena z wychowania fizycznego. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 1994, 4. Palej F., Ocena, samokontrola i samoocena ucznia. Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna, 1979, 7. Palej F., Warunki samooceny i samokontroli w wf. Kul tura Fizyczna, 1978, 5. Perrott E., Efektywne nauczanie. WSiP, Warszawa 1995, Półturzycki J., Dydaktyka dla nauczycieli. A. Marszałek, Toruń 1998, Sulisz S., Samoocena sprawności motorycznej formą mo tywacji ucznia do pracy nad sobą. Kultura Fizyczna, 1992, Supińska U., Samokontrola i samoocena jako przygotowanie ucznia do samodzielności w procesie wf. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 1998, 2. VII. Praca badawcza nauczyciela Brzeziński J., Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Scholar, Warszawa Konarzewski K., Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna. WSiP, Warszawa Pilch T., Zasady badań pedagogicznych. Żak, Warszawa Zaczyński W., Praca badawcza nauczyciela. WSiP, Warszawa VIII. Lekcja Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących 2. SFS, Kielce Brudnik M., Propozycja zapisu konspektu lekcji. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 1995, 5. Cohen L., Manion L., Morrison K., Wprowadzenie do nauczania. Zysk i S-ka, Poznań piśmiennictwo

9 Czabański B., Koszczyc T. (red.), Komunikacja dydaktyczna w wychowaniu fizycznym. AWF, Wrocław Drabik J., Sprawność fizyczna i jej testowanie u młodzieży szkolnej. AWF, Gdańsk Guła-Kubiszewska H., Lewandowski M., Jak formułować cele i zadania lekcji wychowania fizycznego? Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 1998, 3. Kosiba G., O czym warto pamiętać przekazując wiedzę na lekcji wychowania fizycznego. Kultura Fizyczna, Szalewski J., Informacja zwrotna na lekcjach wychowania fizycznego. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 2001, 3. Węglińska M., Jak przygotować się do lekcji. Impuls, Kraków Zatoń K., Przekaz słowny na lekcjach wychowania fizycznego. Studia i Monografie AWF we Wrocławiu, 1995, 48. IX. Gry i zabawy integracyjne i ruchowe Bondarowicz M., Forma zabawowa w nauczaniu zespo łowych gier sportowych. SiT, Warszawa Bondarowicz M., Owczarek S., Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej. WSiP, Warszawa Ekert A., Dzieci potrzebują ciszy. Zabawy relaksacyjne na wiosnę, lato, jesień i zimę. Jedność, Kielce Mielniczuk M., Staniszewski T., Stare i nowe gry dru ży nowe. Telbit, Warszawa Nawara H., Nawara U., Gry i zabawy integracyjne. AWF, Wrocław Portman R., Gry i zabawy przeciwko agresji. Jedność, Kiel ce Trześniowski R., Gry i zabawy ruchowe. SiT, Warszawa Vohland U., Radość zabawy. Zabawy na świeżym powietrzu dla dzieci i młodzieży. Jedność, Kielce Vopel K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i mło dzieży. Część 1: Kontakty. Postrzeganie. Tożsamość. J e dn o ś ć, K i e lc e Vopel K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i mło dzieży. Część 2: Uczucie. Rodzina i przyjaciele. Jedność, Kielce Vopel K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i mło dzieży. Część 3: Komunikacja. Ciało. Zaufanie. Jedność, Kielce Vopel K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i mło dzieży. Część 4: Szkoła. Feedback. Wpływ. Współpraca. Jedność, Kielce Vopel K.W., Umiejętność współpracy w grupach. Zabawy i improwizacje. Tom 1 i 2. Jedność, Kielce Vopel K.W., Zabawy które łączą. Otwartość i zaufanie w początkowej fazie istnienia grupy. Tom 1 i 2. Jedność, Kiel ce Wiertsema H., 100 gier ruchowych. Klanza, Lublin X. BHP Ganecki M., Bezpieczeństwo i ochrona środowiska pra cy w szkole przewodnik dla nauczyciela. CIOP, Warszawa Januszkiewicz A., Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży na wy cieczkach szkolnych. WOM, Jelenia Góra piśmiennictwo 9

10 4 ramowy i szczegółowy plan pracy studenta Dzień pracy Data, dzień tygodnia Ramowy plan pracy Godzina lekcyjna Data... Zatwierdzam... dyrektor szkoły UWAGA Plan pracy powinien być zatwierdzony przez dyrektora szkoły najpóźniej w trzecim dniu prak tyki. W szczegółowym planie pracy należy wpisać klasę (np. IIIA) oraz rodzaj zaplano wa nych czyn ności, uwzględniając następujące oznaczenia: H hospitacja O obserwacja P prowadzenie zajęć W wywiad 10 plan pracy

11 Szczegółowy plan pracy Data, dzień tygodnia Godziny pracy Klasa, rodzaj pracy Temat lekcji Podpis nauczyciela plan pracy 11

12 Data, dzień tygodnia Godziny pracy Klasa, rodzaj pracy Temat lekcji Podpis nauczyciela 12 plan pracy

13 Data, dzień tygodnia Godziny pracy Klasa, rodzaj pracy Temat lekcji Podpis nauczyciela plan pracy 13

14 5 dokumentacja pracy studenta A. BAZA I STRUKTURA ORGANIZACYJNA SZKOŁY 1. Baza szkolna (liczba pracowni specjalistycznych). 2. Ogólna struktura organizacyjna szkoły (schemat). 3. Liczba nauczycieli wychowania fizycznego oraz ich kwalifikacje (wykształcenie, stopnie specjalizacji itp.). 4. Profile kształcenia, specjalizacje, rodzaje klas itp. 5. Liczba uczniów w szkole, liczba klas oraz przeciętna liczebność uczniów w klasie. 6. Inne uwagi. 14 dokumentacja pracy

15 dokumentacja pracy 15

16 B. PROGRAM I PLAN PRACY DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEJ SZKOŁY 1. Program nauczania ze szczególnym uwzględnieniem metod i form realizacji zajęć ruchowych. 2. Program opieki zdrowotnej (edukacji prozdrowotnej, wychowania zdrowotnego, zajęć kompensacyjno- -korekcyjnych). 3. Działalność pozalekcyjna 4 godzina lekcyjna z wychowania fizycznego, zajęcia pozalekcyjne itp. 4. Sprawozdanie z zebrania rady pedagogicznej i zespołu samokształceniowego (o ile takie się odbędą w czasie praktyki). 5. Inne uwagi. 16 dokumentacja pracy

17 dokumentacja pracy 17

18 18 dokumentacja pracy

19 C. SYSTEM OCENY SZKOLNEJ 1. System i kryteria (szczegółowe) oceniania uczniów z wychowania fizycznego. 2. Opinie uczniów na temat kryteriów i systemu oceniania z wychowania fizycznego (wywiad lub ankieta w losowo wybranej klasie). 3. Uwagi na temat przyjętego w szkole systemu oceniania z wychowania fizycznego. dokumentacja pracy 19

20 20 dokumentacja pracy

21 D. SZKOLNY PROGRAM WYCHOWANIA FIZYCZNEGO 1. Program wychowania fizycznego realizowany w szkole (cele i zadania, autor). 2. Znajomość celów i zadań szkolnego wychowania fizycznego wśród uczniów (wywiad lub ankieta w losowo wybranej klasie). 3. Najczęściej stosowane metody i formy pracy w czasie zajęć wychowania fizycznego. 4. Uwagi na temat integracji programów oraz zasad realizacji wychowania fizycznego i zdrowotnego na terenie szkoły współpraca nauczycieli wychowania fizycznego z po zostałą kadrą pedagogiczną szkoły. dokumentacja pracy 21

22 22 dokumentacja pracy

23 dokumentacja pracy 23

24 E. WARUNKI REALIZACJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO 1. Liczba grup ćwiczebnych oraz przeciętna liczebność grupy w czasie godziny lekcyjnej. 2. Analiza planu zajęć pod kątem racjonalnego wykorzystania szkolnej bazy do wychowania fi zycz nego. 3. Ocena stanu bazy i wyposażenia szkoły do realizacji wychowania fizycznego (pod kątem zadań z za kresu zdrowia, sportu, rekreacji i tańca). 4. Inne uwagi. 24 dokumentacja pracy

25 dokumentacja pracy 25

26 F. HOSPITACJE I WYWIADY Hospitacja zajęć w szkole umożliwi Ci zapoznanie się z różnymi reakcjami i zachowaniami uczniów, metodami i formami pracy nauczycieli oraz czynnościami pedagogicznymi podejmowanymi przez nich w trakcie realizacji celów i zadań lekcji. Ocenę oraz uwagi dotyczące przebiegu lekcji wpisz do właściwego protokołu hospitacyjnego. Lekcję powinieneś (powinnaś) hospitować pod kątem jednego wybranego przez siebie punktu (np. zagadnienie I, punkt 1), według którego doko nasz oceny obser wowanych zjawisk. Unikaj sfor mu ło wań niczego niewnoszących do jakościowej oceny obser wowanych zagadnień (np. organizacja była dobra). Opisując prawidłowe, dyskusyjne lub złe, Twoim zdaniem, działania nauczyciela, zawsze uza sad niaj swoją ocenę. Staraj się hospitować lekcje u kilku nauczycieli, analizując różne zagadnienia i punkty. Aby rzetelnie zanalizować wybrane zagadnienie, będziesz musiał(a) czasami uzupełnić swoje spostrzeżenia o dodatkowe informacje, które możesz zebrać wśród uczniów lub kadry pedagogicznej (wywiad). Poczynione obserwacje powinny być wykorzystane przy opracowywaniu rozpoznania pedagogicznego w wybranych przez Ciebie klasach. Pamiętaj, że wszystkie hospitacje muszą być zapowiedziane i uzgodnione z dyrektorem szkoły oraz od powiednimi nauczycielami. Dzień przed lekcją podaj nauczycielowi cel hos pi tacji oraz do wiedz się, jaki jest te mat, cele i zadania zajęć. WYKAZ ZAGADNIEŃ związanych z hospitacją lekcji wychowania fizycznego i zajęć ruchowych I. ORGANIZACJA LEKCJI (ZAJĘĆ) 1. Wybór miejsca lekcji, przyrządów i przyborów oraz ich wykorzystanie Czy miejsce ćwiczeń, przyrządy i przybory były właściwie dobrane pod kątem zadań i celów lekcji oraz wieku grupy ćwiczebnej, z jakich przyrządów i przy borów korzystał nauczyciel, czy wykorzystywał je w sposób typowy, czy nietypowy, jak oceniają ucz niowie sposób wykorzystania przyborów (wy wiad z ucz niami), czy nauczyciel wykonał czynności przy gotowawcze przed lekcją, ile razy podejmował je w czasie zajęć, czy angażował do tych czynności ucz niów itp. 2. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy Jakie są wymiary pomieszczenia, w którym odbyła się lekcja, czy miejsce to spełniało wymogi BHP, czy przed salą ćwiczeń był wywieszony regulamin BHP, czy wykorzystane przez nauczyciela przyrządy i przybory były właściwie dobrane (waga, wielkość itd.), jaki jest ich stan, czy nauczyciel podejmował czynności za bezpieczające, czy pozostawiał uczniów bez opieki lub asekuracji, czy uczniowie znają zasa dy samoasekuracji, czy przed lekcją nauczyciel spraw dzał samopoczucie uczniów, czy była prze pro wadzona rozgrzewka i część końcowa lekcji, czy w czasie lekcji dochodziło do sytuacji niebezpiecz nych dla nauczyciela lub uczniów co było przyczyną tych zdarzeń, czy uczniowie znali zasady korzystania ze szkolnych obiektów sportowo-re kreacyjnych (wy wiad), czy po lekcji myli się i przebierali itp. 3. Podział i rozmieszczenie grup ćwiczebnych Jakie formy porządkowe stosował nauczyciel pod czas lekcji, jakie wprowadzał formy podziału ucz niów czy podział był celowy, czy przypadkowy, jakie wykorzystał formy prowadzenia lekcji, czy podział i rozmieszczenie grup był prawidłowy z punktu widzenia bezpieczeństwa, efektywności i organizacji lekcji itp. 4. Efektywność wykorzystania czasu lekcji Ile czasu nauczyciel przeznaczył na poszczególne części lekcji, ile trwały czynności informacyjne, a ile czynności przy gotowawcze, jak długo w ciągu całej lekcji był aktywny ruchowo wybrany uczeń (obserwacja i po miar), czy lekcja trwała 45 minut, czy kolejność ćwi czeń, zabaw i gier korzystnie wpływała na efektyw ność lekcji, jakie metody i formy pracy stosował nauczyciel, dążąc do efektywnego wykorzysta nia czasu lekcji, jaki wpływ na efektywność wykorzysta nia czasu miał zastosowany przez nauczyciela typ i rodzaj hospitowanej lekcji itp. II. REALIZACJA TEMATU I ZADAŃ LEKCJI (ZAJĘĆ) 1. Integracja oraz realizacja celów i zadań lekcji Czy zadania lekcji były spójne (zintegrowane) wewnętrznie i zewnętrznie z celami edukacji, czy temat lekcji był prawidłowo sformułowany, czy znajdował swoje uzasadnienie w programie nauczania, czy zadania szcze gółowe lekcji były znane uczniom i rozu- 26 dokumentacja pracy

27 miane przez nich (wywiad z uczniami po lekcji), czy temat i zadania lekcji wynikały z planu pracy na uczyciela, czy postawione zadania i cele zostały zrealizowane w czasie lekcji, czy nauczane umiejętności i przekazywana wiedza łączyły się z treściami edu kacyjnymi innych przedmiotów, czy uczniowie rozumieją sens i cel szkolnego wychowania fizycznego (wywiad lub ankieta) itp. 2. Różnorodność i indywidualizacja zadań lekcji Czy nauczyciel indywidualizował zadania, czy miały one charakter odtwórczy, usamodzielniający, twór czy, czy uwzględniono w nich zasadę wszech stron ności i zmienności pracy, czy były one wykonalne i atrakcyjne dla uczniów (obserwacja i wywiad z ucz niami), czy i jakie zadania doskonaliły sferę psy cho motoryczną, emocjonalną i poznawczą uczniów, czy zostały odpowiednio dobrane do poszczególnych części lekcji, czy uczniowie znali je i rozumieli itp. 3. Oddziaływania wychowawcze Czy nauczyciel ujawnił swoją intencję wychowaw czą (zadanie wychowawcze usamodzielniające), czy w czasie lekcji pojawiły się zadania wycho wawcze usamodzielniające, jak nauczyciel rozwią zy wał problemy wychowawcze, w jaki sposób dyscy plinował uczniów, czy stosował kary i nagrody, czy posługiwał się jakimiś metodami wychowawczymi, w jaki sposób starał się integrować grupę, jak mo ty wował uczniów do pracy nad sobą i do realizacji zadań lekcji, jaki był stosunek uczniów do siebie przy realizacji trudnych zadań lekcji (zwartość społeczna grupy), czy nauczyciel chwalił uczniów, jak reagował na nieodpowiednie ich za cho wania, czy zwracał uwagę na schludność stroju uczniów, czy motywował ich do podejmowania aktyw ności ruchowej w czasie wolnym itp. 4. Przebieg krzywej natężenia lekcji Jak przebiegały zmiany natężenia tętna u 3 wybra nych uczniów o różnym poziomie sprawności (pomiar wykonuj co 5 minut przez 10 sekund, przed lekcją naucz uczniów pomiaru tętna na tętnicy szyjnej, wy kreśl krzywe obrazujące przebieg tętna u 3 uczniów przez całą lekcję oraz wartość uśrednioną), czy część wstępna lekcji przygotowała uczniów do części głów nej, czy nauczyciel przeprowadził część końcową lekcji, czy wprowadził do niej ćwiczenia uspokajające jakie, czy przebieg krzywej natężenia lekcji odpo wiadał typowi i rodzajowi lekcji itp. III. ZACHOWANIE UCZNIÓW W CZASIE LEKCJI (ZAJĘĆ) 1. Zainteresowanie i aktywność uczniów w czasie lekcji Czy lekcja była interesująca dla uczniów (obserwacja i wywiad z uczniami), jakie były ich reakcje przy zadaniach trudnych, łatwych, atrakcyjnych i nieatrakcyjnych, czy aktywność poznawcza, emocjonalna i psychomotoryczna uczniów w czasie lekcji była związana z ich zainteresowaniem treściami zajęć, czy nauczyciel umiał zainteresować i zaktywizować wszystkich uczniów, co najbardziej ich zaciekawiło, którzy uczniowie i dlaczego wykazywali małą aktywność i niewielkie zainteresowanie lekcją, czy nauczyciel stosował jakieś metody zmieniające ich postawę itp. 2. Reagowanie na komunikaty (bodźce, sygnały) Jakie sposoby komunikacji okazały się najlepsze podczas nauczania i dyscyplinowania uczniów oraz w czasie organizowania lekcji, jak uczniowie rea go wali na poszczególne rodzaje komunikatów (werbalne, wzrokowe i czuciowe), czy stosowane przez nauczy ciela formy komunikacji wywoływały ocze kiwane reakcje uczniów, czy nauczyciel róż nicował wysyłane bodźce komunikaty, czy wykorzystane sposoby ko munikacji były dostosowane do wieku uczniów itp. 3. Panowanie nad emocjami Czy uczniowie w czasie lekcji ujawniali swoje emocje (w jaki sposób), jak komunikowali się między sobą w czasie lekcji, w jaki sposób i w jakich sytuacjach wyrażali swoje zadowolenie lub niezadowolenie, jak zwracali się do nauczyciela i kolegów w sytuacjach konfliktowych, czy byli wobec siebie agresywni (pod czas realizacji jakich zadań), czy potrafili być aser tywni itp. 4. Sprawność fizyczna i ruchowa uczniów Czy grupa ćwiczebna była jednorodna pod względem sprawności fizycznej i ruchowej, czy wśród ćwiczących znajdowały się dzieci wyraźnie odbiegające od pozostałych pod względem sprawności (jakie są tego przyczyny), czy zadania lekcji były dosto sowane do poziomu sprawności fizycznej i ruchowej najsłabszych uczniów, czy nauczyciel podzielił grupę na zastępy sprawnościowe, czy przy podejmowaniu zadań ru chowych dzieci potrafiły samodzielnie ocenić poziom swojej sprawności, czy zadania lekcji były ukie run kowane na podnoszenie sprawności uczniów, czy są oni zainteresowani podnoszeniem swojej sprawności ruchowej i fizycznej (wywiad) itp. dokumentacja pracy 27

28 IV. POSTAWA PROWADZĄCEGO 1. Czynności pedagogiczne nauczyciela Jakie czynności pedagogiczne podejmował nauczy ciel podczas lekcji, z jakich zrezygnował i dlaczego, czy po czynnościach nauczyciela następowały właś ciwe czynności uczniów, czy zabrakło jakichś czyn ności, które były, Twoim zdaniem, istotne dla prze biegu zajęć itp. 2. Panowanie nad przebiegiem lekcji i zachowaniem uczniów Jaki jest kontakt emocjonalny między nauczycielem a uczniami (obserwacja i wywiad z nauczycielem i uczniami), jak nauczyciel reagował na zachowania uczniów, czy poprawiał błędy i egzekwował po prawne wykonywanie ćwiczeń w jaki sposób, jak rozwią zywał problemy wychowawcze, jaki jest stosunek uczniów do nauczyciela (style kierowania grupą), czy panował on nad grupą i przebiegiem lekcji itp. 3. Umiejętność modyfikowania zadań i celów lekcji Czy nauczyciel potrafił modyfikować zadania lekcji (ułatwiał je lub utrudniał), czy dostrzegał konieczność wprowadzania zmian zadań i celów lekcji, czy był przygotowany do szybkiego wprowadzenia rozwiązań alternatywnych, czy zróżnicował zadania i cele w zależności od poziomu sprawności uczniów, czy zmieniał zadania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa ćwiczących, czy może pochwalić się bogatym i zróżnicowanym zasobem ćwiczeń, zabaw i gier, czy zna możliwości ruchowe i fizyczne swoich wychowanków (wywiad) itp. 4. Komunikacja dydaktyczna W jaki sposób nauczyciel ustawiał się do grupy podczas przekazywania komunikatów, czy wyrażał się jasno i zrozumiale, czy nie ma problemów z dykcją, czy potrafi odpowiednio modulować komu nikaty werbalne, czy w czasie zajęć wykorzystał wszystkie sposoby komunikacji (werbalne, wzroko we, czu ciowe), jaki sposób komunikacji preferował, czy wypowiadał się peł nymi zdaniami, czy zwracał się do uczniów po imieniu, czy pokaz i instruowanie były zgodne z podstawowymi zasa dami komunikacji dydaktycznej itp. WYKAZ ZAGADNIEŃ związanych z hospitacją innych lekcji I. ORGANIZACJA LEKCJI (ZAJĘĆ) 1. Miejsce, pomoce dydaktyczne oraz ich wykorzystanie w czasie lekcji Gdzie odbyła się lekcja, czy miejsce to i jego za gospodarowanie (ustawienie ławek, oświetlenie, stałe wy posażenie itp.) ułatwiało organizację zajęć, z jakich pomocy dydaktycznych korzystał nauczyciel, z jakich pomocy dydaktycznych korzystali uczniowie, czy pomoce dydaktyczne zostały właściwie dobrane pod kątem realizacji zadań i celów lekcji oraz wieku uczniów, jak oceniają oni atrakcyjność i liczbę wy korzystanych pomocy dydaktycznych (wywiad z ucz niami), czy w czasie zajęć nauczyciel modyfikował środowisko dydaktyczne itp. 2. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy Jakie są wymiary pomieszczenia, w którym odbyła się lekcja, czy miejsce to spełniało wymogi BHP (oświetlenie, wentylacja, liczba osób, wymiary mebli itp.), czy w sali był wywieszony regulamin BHP, czy nauczyciel wprowadzał przerwy i ćwiczenia śród lek cyjne, czy dochodziło do sytuacji zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu uczniów lub nauczyciela, czy przy ustalaniu miejsc pracy poszczególnych uczniów nauczyciel uwzględnił sprawność ich re ceptorów i analiza torów (wzrok, słuch), czy miejsca pracy były dosto sowane do wzrostu uczniów, czy nauczyciel korygo wał niewłaściwe pozycje ciała uczniów w czasie pracy itp. 3. Podział i rozmieszczenie uczniów oraz wykorzystanie pomieszczenia Gdzie odbyła się lekcja (gabinet specjalistyczny), czy uczniowie pracowali w zespołach, czy indywi dual nie, czy z punktu widzenia celów i zadań lekcji zasto sowane rozwiązanie podziału uczniów było właściwe, jak były usytuowane miejsca pracy ucz niów (ustawienie ławek i siedzisk), czy byli oni zadowoleni ze swoich miejsc pracy, czy podział i rozmieszczenie uczniów były prawidłowe z punktu widzenia bezpieczeństwa zajęć itp. 4. Efektywność wykorzystania czasu lekcji Ile czasu nauczyciel przeznaczył na sprawdzanie i utrwalanie treści poznanych, ile czasu przeznaczył na wprowadzanie nowych treści, jak długo trwała 28 dokumentacja pracy

29 lek cja, na jakie metody i formy pracy zdecydował się nauczyciel, aby zwiększyć efektywność wykorzys tania czasu lekcji, jaki wpływ miał na to wybrany przez nauczyciela typ i rodzaj lekcji, czy nauczyciel zre alizował temat lekcji itp. II. REALIZACJA TEMATU I ZADAŃ LEKCJI (ZAJĘĆ) 1. Integracja oraz realizacja celów i zadań lekcji Czy zadania lekcji były spójne (zintegrowane) wewnętrznie i zewnętrznie z celami edukacji, czy temat lekcji był prawidłowo sformułowany, czy znalazł swoje uzasadnienie w programie nauczania, czy zadania i cele lekcji były znane uczniom i rozumiane przez nich (wywiad z uczniami po lekcji), czy temat i zadania lekcji wynikały z planu pracy nauczyciela, czy postawione zadania i cele zostały zrealizowane w czasie lekcji, czy nauczane umiejętności i przekazywana wiedza łączy się z treściami edukacyjnymi innych przedmiotów, czy uczniowie rozumieją cel nauczanego przedmiotu przyswajanej wiedzy i umiejętności (wywiad lub ankieta), czy w czasie lekcji można było dostrzec działania nauczyciela ukierunkowane na nauczanie, kształcenie umiejęt ności i wychowanie itp. 2. Różnorodność i indywidualizacja zadań lekcji Czy nauczyciel indywidualizował zadania, czy miały one charakter odtwórczy, usamodzielniający, twór czy, czy uwzględniono w nich zasadę wszech stron ności i zmienności pracy, czy były one wyko nalne i atrakcyjne dla uczniów (obserwacja i roz mo wa z ucznia mi), czy i jakie zadania doskonaliły sferę psycho motoryczną, emocjonalną i poznawczą ucz niów, czy zostały one odpowiednio dobrane do po szczególnych części lekcji, czy uczniowie znali je i rozumieli, czy nauczyciel różnicował zadania ze względu na płeć uczniów itp. 3. Oddziaływania wychowawcze Czy nauczyciel ujawnił swoją intencję wychowawczą, czy w czasie lekcji pojawiły się zadania o cha rakterze wychowawczym, jak nauczyciel rozwią zywał problemy wychowawcze, czy posługiwał się jakimiś metodami wychowawczymi, w jaki sposób starał się integrować grupę, jak motywował uczniów do pracy nad sobą i do realizacji zadań lekcji, jaki był stosunek uczniów do siebie podczas realizacji trud nych zadań lekcji (zwartość społeczna grupy), jaki był stosunek uczniów do nauczyciela (style kiero wania grupą), czy nauczyciel chwalił uczniów, jak re agował na nieod powiednie ich zachowanie i wygląd, czy cel i przebieg lekcji były ukierunkowane na roz wój emocjonalny uczniów itp. III. ZACHOWANIE UCZNIÓW W CZASIE LEKCJI (ZAJĘĆ) 1. Zainteresowanie i aktywność uczniów w czasie lekcji Czy lekcja była interesująca dla uczniów (obserwacja i wywiad z uczniami), jakie były ich reakcje przy zadaniach trudnych, łatwych, atrakcyjnych i nieatrakcyjnych, czy aktywność poznawcza, emocjonalna i psychomotoryczna uczniów podczas lekcji była związana z ich zainteresowaniem zajęciami, czy nauczyciel umiał zainteresować i zaktywizować wszystkich uczniów, co najbardziej ich ciekawiło, którzy uczniowie i dlaczego wykazywali małą aktyw ność i nikłe zainteresowanie lekcją, czy nauczyciel stosował jakieś metody zmieniające takie postawy, jak motywował uczniów do pracy i rozwiązywania zadań lekcji itp. 2. Reagowanie na komunikaty (bodźce, sygnały) Jakie sposoby komunikacji okazały się najlepsze podczas nauczania i dyscyplinowania uczniów oraz w czasie organizowania lekcji, jak uczniowie reago wali na poszczególne rodzaje komunikatów (wer balne, wzrokowe i czuciowe), czy używane przez nauczy ciela formy komunikacji wywoływały oczeki wane reakcje uczniów, czy nauczyciel różnicował wysyłane bodźce komunikaty, czy wykorzystywane sposoby komunikacji były dostosowane do wieku uczniów itp. 3. Panowanie nad emocjami Czy uczniowie w czasie lekcji ujawniali swoje emocje (w jaki sposób), jak komunikowali się między sobą, w jaki sposób i w jakich sytuacjach wyrażali swoje zadowolenie lub niezadowolenie, jak zwracali się do nauczyciela i kolegów w sytuacjach konfliktowych, czy potrafili panować nad swoimi emocjami, czy byli wobec siebie agresywni (podczas realizacji jakich zadań), czy potrafili być asertywni, czy mają poczu cie własnej wartości i wartości innych, czy zajęcia doskonaliły sferę emocjonalną uczniów itp. 4. Rozwój poznawczy i psychomotoryczny uczniów Czy grupa uczniów była jednorodna pod względem rozwoju poznawczego i psychomotorycznego, czy znajdowały się w niej dzieci wyraźnie odbiegające od pozostałych pod względem rozwoju (jakie są tego przyczyny), czy zadania lekcji były dostosowane do poziomu rozwoju poznawczego i psychomotorycznego najsłabszych uczniów, czy zadania lekcji były ukie run kowane na doskonalenie poznawcze i psychomo toryczne uczniów, czy są oni zaintere sowani swoim rozwojem poznawczym i psychomotorycznym (wywiad z uczniami) itp. dokumentacja pracy 29

30 IV. POSTAWA PROWADZĄCEGO 1. Czynności pedagogiczne nauczyciela Jakie czynności pedagogiczne podejmował nauczyciel w czasie lekcji, z jakich zrezygnował i dlaczego, czy po czynnościach nauczyciela następowały właściwe czynności uczniów, czy zabrakło jakichś czynności, które były, Twoim zdaniem, istotne dla przebiegu zajęć itp. 2. Panowanie nad przebiegiem lekcji i zachowaniem uczniów Jaki jest kontakt emocjonalny między nauczycielem a uczniami (obserwacja i wywiad z nauczycielem i uczniami), jak nauczyciel reagował na zachowania uczniów, czy poprawiał błędy i egzekwował po prawne wykonywanie zadań w jaki sposób, jak roz wią zywał problemy wychowawcze, jaki styl kiero wania grupą preferował, w jaki sposób dyscyplinował i na gradzał uczniów, czy panował nad przebiegiem lekcji itp. 3. Umiejętność modyfikacji zadań i celów lekcji Czy nauczyciel potrafił modyfikować zadania lekcji (ułatwiał je lub utrudniał), czy dostrzegał konieczność wprowadzania zmian zadań i celów lekcji w trakcie jej przebiegu, czy był przygotowany do szybkiego wprowadzenia rozwiązań alternatywnych, czy różni cował zadania i cele w zależności od poziomu rozwoju poznawczego, emocjonalnego i psycho moto rycznego uczniów, czy zmieniał zadania w sytuacjach znu żenia pracą lub braku postępów, czy jego wiedza ogólna pozwala mu modyfikować za dania i cele, czy zna poziom rozwoju poznawczego, emocjonalnego i psychomotorycznego swoich wy chowanków (wywiad) itp. 4. Komunikacja dydaktyczna W jaki sposób nauczyciel ustawiał się do grupy podczas przekazywania komunikatów, czy wyrażał się jasno i zrozumiale, czy nie miał problemów z dykcją, czy potrafił odpowiednio modulować komunikaty werbalne, czy w czasie zajęć wykorzystał wszystkie spo soby komunikacji (werbalne, wzrokowe, czu ciowe), jaki sposób komunikacji preferował, czy wypowia dał się pełnymi zdaniami, czy zwracał się do uczniów po imieniu, czy pokaz i instruowanie było zgodne z pod stawowymi zasadami komunikacji dydaktycznej itp. 30 dokumentacja pracy

31 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena dokumentacja pracy 31

32 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena 32 dokumentacja pracy

33 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena dokumentacja pracy 33

34 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena 34 dokumentacja pracy

35 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena dokumentacja pracy 35

36 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena 36 dokumentacja pracy

37 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena dokumentacja pracy 37

38 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena 38 dokumentacja pracy

39 PROTOKÓŁ HOSPITACJI LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (ZAJĘĆ RUCHOWYCH) zagadnienie... punkt... data... klasa... liczba uczniów... prowadzący... Temat lekcji:... Cel i zadania lekcji:... Przebieg lekcji Uwagi i syntetyczna ocena dokumentacja pracy 39