Kuratorium Oświaty w Gdańsku. Wyniki badania potrzeb nauczycieli województwa pomorskiego w zakresie doskonalenia zawodowego w 2014 roku

Transkrypt

1 Wyniki badania potrzeb nauczycieli województwa pomorskiego w zakresie doskonalenia zawodowego w 2014 roku Gdańsk, luty 2014

2 I. Wprowadzenie Kuratorium Oświaty w Gdańsku Tegoroczne badanie, podobnie jak w latach poprzednich, składało się z dwóch części: część I dotyczyła potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego, część II dotyczyła oceny przydatności kursów realizowanych w ramach doskonalenia zawodowego oraz sposobu wykorzystania nabytej wiedzy i umiejętności. I.1. Podstawa prawna Art.31 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r., Nr 256, poz z późn.zm.) I.2. Cele badania zdiagnozowanie potrzeb nauczycieli województwa pomorskiego w zakresie doskonalenia zawodowego na rok 2014, ocena przydatności kursów realizowanych w ramach doskonalenia zawodowego nauczycieli (dofinansowywanych ze środków wyodrębnionych w budżecie wojewody), pozyskanie informacji o sposobie zdobytej wiedzy i doświadczenia w swojej pracy przez nauczycieli uczestników szkoleń, opracowanie tematyki wojewódzkich zadań edukacyjnych na 2014, wparcie placówek doskonalenia nauczycieli w budowaniu oferty szkoleniowej na 2014 rok uwzględniającej potrzeby edukacyjne. I.3. Adresaci nauczyciele, dyrektorzy szkół i placówek, doradcy metodyczni/konsultanci, przedstawiciele organów prowadzących. I.4. Narzędzia formularz elektroniczny umieszczony na stronie internetowej Kuratorium w Oświaty w Gdańsku. 2

3 II. Wyniki przeprowadzonego badania. II.1. Uczestnicy badania z uwzględnieniem: 1. Zajmowanego stanowiska i pełnionej funkcji, 2. Typu szkoły, 3. Lokalizacji szkoły, 4. Stażu pracy, 5. Stopnia awansu zawodowego, 6. Preferowanych form doskonalenia. II.1.1. W badaniu wzięło udział 232 respondentów, określiło pełnione funkcje 227, w tym: 52 dyrektorów, 13 wicedyrektorów, 160 nauczycieli i 2 przedstawicieli organu prowadzącego. Żaden doradca metodyczny ani konsultant nie wyraził swojej opinii w ankiecie. W porównaniu z rokiem ubiegłym znacznie zmalało zainteresowanie ankietą. Uczestnicy badania dyrektor wicedyrektor nauczyciel przedstawiciel OP II.1.2. Większość ankietowanych zatrudniona była w placówkach ogólnodostępnych (167 osób), ponadto 10 osób w placówkach specjalnych, 10 w placówkach z oddziałami integracyjnymi i 2 w placówkach integracyjnych. Najliczniejszą grupę stanowili nauczyciele zatrudnieni w szkołach ponadgimnazjalnych (81 osób), najmniej liczną - nauczyciele zatrudnieni w przedszkolach (7 osób). II.1.3. Najliczniejsza grupa respondentów zatrudniona była w szkołach wiejskich (82 osób), najmniej liczna w miastach do 20 tysięcy mieszkańców (36 osób) i miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców (42 osoby) 3

4 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% wieś miasto do 20 tys. miasto od 20 tys. do 100 miasto powyżej 100 tys. Serie1 36% 16% 30% 18% Serie1 II.1.4. Najliczniejszą grupę respondentów stanowiły osoby o dużym doświadczeniu zawodowym. Doświadczenie zawodowe 50% 40% 30% 20% 10% 0% od o do od 6 do od 11 do powyżej 5 lat 10 lat 20 lat 20 lat Serie1 13% 14% 28% 45% Serie1 II.1.4. Zdecydowana większość ankietowanych legitymowała się stopniem awansu nauczyciela dyplomowanego (142 osoby). 4

5 Status zawodowy respondentów 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Serie1 II.1.5. Ankietowani preferują krótkie formy doskonalenia (warsztaty metodyczne 134 osób, szkoleniowe rady pedagogiczne 102 osoby, kursy do 15 godzin 116 osób). Najmniejszą popularnością cieszą się formy kursowe (kurs godzinny 45 osób, godzinny 27 osób, powyżej 40 godzin 16 osób). W porównaniu z rokiem ubiegłym zwiększyła się liczba osób zainteresowanych szkoleniami e-lerningowymi i mieszanymi. kurs do 15 godz. 50% kurs godz. 19% kurs godz. 12% kurs powyżej 40 godz. 7% konferencja 40% warsztaty metodyczne 58% seminarium 12,5% szkoleniowa rada pedagogiczna 44% konsultacje z doradcą metodycznym 17% szkolenie na odległość (e-lerning) 36,3% szkolenie mieszane (e-lerning + stacjonarne) 20% 5

6 II.3. Potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego II.3.1.Najczęściej wybierana tematyka z uwzględnieniem podziału na poszczególne grupy zagadnień: 1. Wdrażanie reformy a) Podstawa programowa jako fundament planowania dydaktycznego, tworzenie i monitorowanie programów nauczania 44% b) Praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej 43% c) Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole 40% d) Kształcenie zawodowe w ramach kursów kwalifikacyjnych 27% e) Wdrażanie i monitorowanie nowej podstawy programowej kształcenia zawodowego 25% f) Edukacja dzieci 5 i 6-letnich w przedszkolu metody pracy 24% g) Edukacja prozdrowotnana zajęciach wychowania fizycznego 20% h) Opracowanie programu nauczania w zawodzie 18% i) Dopuszczanie do użytku programu nauczania dla zawodu przez dyrektora szkoły 15% j) Nauczanie interdyscyplinarne w szkołach ponadgimnazjalnych 9% 2. Jakość w szkole a) Diagnoza edukacyjna i jej wykorzystanie w planowaniu procesu dydaktycznego 49% b) Analiza i wykorzystanie wyników egzaminów zewnętrznych w podnoszeniu efektywności nauczania 48% c) Konstruowanie programów naprawczych na podstawie analizy wyników egzaminów zewnętrznych 48% d) Nauczyciel jako autor i ewaluator przedmiotowych programów nauczania 45% e) Rozwój e-learningu jako odpowiedź na wyzwanie uczenia się przez całe życie 41% f) Doskonalenie zawodowe nauczycieli kl.i-iii w zakresie metodyki pracy z dzieckiem 6- letnim 23% 3. Wykorzystanie technologii informacyjnej a) tworzenia materiałów dydaktycznych i ich wykorzystanie na lekcji 57% b) Blended learning przyszłość edukacji. Trendy dydaktyczne w edukacji przez Internet 42% 6

7 c) Technologie informacyjno-komunikacyjne jako sposób komunikowania się z uczniem i rodzicem (dziennik elektroniczny itp.) 37% d) Wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczania przedmiotów humanistycznych 35% e) Nowoczesne technologie w przedszkolu i edukacji wczesnoszkolnej 25% f) Wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczaniu przedmiotów matematycznoprzyrodniczych 23% g) Wykorzystanie technologii informacyjnych w nauczaniu przedmiotów zawodowych 17 % 4. Kształcenie a) Nauczanie skuteczne, ciekawe i twórcze 58%, b) Rozwijanie pasji i zainteresowań ucznia zdolnego 56%, c) Dostosowanie wymagań edukacyjnych do specjalnych potrzeb ucznia na podstawie opinii PPP 56% d) Wspieranie ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych 52% e) Wykorzystanie wyników egzaminów zewnętrznych (w tym EWD i PWE) w planowaniu procesów edukacyjnych 45% f) Inteligencje wielorakie a zdolności i potrzeby rozwojowe ucznia 41% g) Przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy (szkolenie zakończone egzaminem) 36% h) Kształcenie na odległość (wykorzystanie e-learningu w procesie kształcenia) i) Integracja włączająca w szkole masowej formy wsparcia ucznia niepełnosprawnego i jego rodzica 31% j) Organizacja kształcenia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów z autyzmem i zespołem Aspergera k) Doskonalenie sprawności fizycznej dziecka poprzez atrakcyjne gry i zabawy w przedszkolu i edukacji wczesnoszkolnej 23% l) Biblioteka szkolna miejscem wsparcia realizacji projektów edukacyjnych 22% m) Formy i metody pracy w nauczaniu dorosłych 19% n) Ocenianie kształtujące na zajęciach wychowania fizycznego 17% o) Organizacja zajęć artystycznych w gimnazjum i w szkole gimnazjalnej 14% 7

8 5. Opieka, wychowanie, profilaktyka a) Jak radzić sobie z prowokacyjnymi zachowaniami ucznia? Konstruktywna konfrontacja 62% b) Postępowanie wobec agresji i przemocy w szkole i środowisku rodzinnym ucznia 61%, c) Zapobieganie uzależnieniom i zachowaniom ryzykownym wśród uczniów, w tym cyberprzemocy - 50%, d) uczeń nadpobudliwy, z ADHD, niedostosowany społecznie w szkole 49% e) Procedury postępowania i współpraca z instytucjami (sądy, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie) w sytuacji zagrożenia dzieci i młodzieży demoralizacją 46% f) Działania szkoły wobec nadużywania środków psychotropowych (narkotyki, dopalacze itp.) 40% g) Jak wspierać każdego ucznia w rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem trudnego okresu dojrzewania 40% h) Profilaktyka zdrowia i edukacja zdrowotna w szkole 37% i) Planowanie i realizacja zadań wychowawczych (w tym wychowania patriotycznego) 34% 7. Wsparcie dyrektora w zakresie organizacji i zarządzania szkołą/placówką a) Bezpieczeństwo w szkole w kontekście wymagań prawnych 35% b) Jak przeciwdziałać mobbingowi 29% c) Przywództwo a zarządzanie rola dyrektora w kreowaniu działań edukacyjnych 26% d) Organizacja kwalifikacyjnych kursów zawodowych 19% e) Akademia umiejętności młodego dyrektora 18% 8. Warsztat pracy nauczyciela a) Sztuka prowadzenia trudnych rozmów z rodzicami 59% b) Nauczyciel mistrz, przewodnik, wychowawca trudne budowanie autorytetu 53 %, c) Radzenie sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym nauczyciela warsztaty rozwoju osobistego 53% d) Funkcjonowanie nauczyciela w zespole (komunikacja, podział zadań, rozwiązywanie konfliktów) 47 %. 8

9 e) Emisja i higiena głosu 43% Kuratorium Oświaty w Gdańsku f) Dydaktyka e-learningu (projektowanie zajęć na odległość) 37% 7. Ponadto ankietowani nauczyciele (w odpowiedzi na prośbę o wskazanie interesującej ich tematyki) najczęściej proponowali następujące szkolenia: Samookaleczenia w szkole jak rozmawiać na ten temat z młodzieżą i rodzicami Odpowiedzialność prawna nauczycieli prawa nauczycieli Negocjacje w szkole Jak motywować ucznia do nauki? Superwizja pracy nauczyciela Projekt edukacyjny w kształceniu zawodowym Rozpoznawanie uzdolnień zawodowych jak pomóc uczniom szkoły ponadgimnazjalnej w wyborze dalszej edukacji Ocenianie kształtujące Zarządzanie szkolną pracownią komputerową Integracja sensoryczna Praca dydaktyczna i wychowawcza w grupie świetlicowej Tworzenie programów autorskich Uczeń niepełnosprawny w szkole ponadgimnazjalnej Biblioterapia Nauczycieli sygnalizują chęć nauki języków obcych i uczestnictwa w takich formach doskonalenia, które nadają nowe kwalifikacje. III. Opinia na temat przydatności organizowanych form doskonalenia i sposobu wykorzystania zdobytej wiedzy i umiejętności w ramach doskonalenia zawodowego. Większość respondentów (62%) oświadczyła, że w ostatnich 2/3 latach uczestniczyła w kursach lub konferencjach realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych (tzw. grantach). w opinii 68% respondentów były one przydatne do pracy w szkole, zaś 77% wykorzystuje zdobytą wiedzę i umiejętności w swojej pracy. 9

10 Uczestnictwo w kursach w ostatnich 2-3 latach 1% 35% 64% Tak Nie Nie dotyczy Ocena przydatności kursów/konferencji 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Przydatne Nieprzydatn Nie mam e zdania Serie1 68% 7% 25% Serie1 Zdaniem większości ankietowanych nauczycieli (77%) tematyka szkoleń i kursów, w których brali udział odpowiadała ich potrzebom w zakresie doskonalenia większość (69%) oceniła ją jako trafną. 10

11 Zgodność z potrzebami w zakresie doskonalenia 80% 60% 40% 20% Serie1 0% tak nie nie mm zdania Serie1 77% 7% 16% Ocena trafności oferty 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% trafna nietrafna nie mam zdania Serie1 69% 6% 25% Serie1 Nauczyciele najczęściej wykorzystują wiedzę i umiejętności : na lekcjach 42%, w przygotowaniu do zajęć 33%, w realizowaniu zadań związanych z reformą 28%, w opracowaniu dokumentacji nauczania 29%, innej dokumentacji 23%, w rozwiązywaniu problemów wychowawczych 25%, w pracy z uczniem z trudnościami 22 %, z uczniem zdolnym 14%, we współpracy z innymi nauczycielami i rodzicami 25%, w prowadzeniu zajęć pozalekcyjnych - 16%, 11

12 w wykonywaniu zadań administracyjnych 14%, w realizacji innych zadań szkoły 15%, w ubieganiu się o kolejny stopień awansu zawodowego - 12 %. Ponadto nauczyciele wykorzystują nabytą wiedzę i umiejętności w pracy z e-dziennikiem, realizacji projektów edukacyjnych, organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, przygotowaniu i konkursów, podczas konsultacji i rozmów z rodzicami, w sytuacji, gdy uczeń chce zdobyć władzę nad nauczycielem. Wśród przyczyn, które powodują, że uczestnicy nie korzystają z proponowanych form doskonalenia bądź nie wykorzystują wiedzy w praktyce najczęściej wskazywano: brak informacji o kursach zbyt małą ilość miejsc na kursach grantowych brak czasu nieodpowiednia lokalizacja zajęć brak informacji o kursach (miejscu i czasie) brak powiązania teorii z praktyką ( tematyka odpowiada potrzebom, natomiast realizacja tej tematyki nie była właściwa, czysto teoretyczne szkolenia, brak konkretnych rozwiązań problemów i zagadnień, mało specjalistyczne, podstawowe informacje ) IV. Podsumowanie wyników badań 1. Badanie potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego przeprowadzone zostało w miesiącu grudniu 2013 i styczniu 2014 roku. 2. Jako narzędzie badania zastosowano formularz elektroniczny umieszczony na stronie internetowej Kuratorium Oświaty w Gdańsku 3. W badaniu uczestniczyły 232 osoby. Uczestnicy dania to: nauczyciele lub dyrektorzy, którzy legitymują cię stażem pracy od 21 do 30 lat i stopniem nauczyciela dyplomowanego, pracujący w szkole ponadgimnazjalnej/podstawowej na wsi lub w mieście od 20 do 100 tysięcy mieszkańców, preferujących krótkie formy doskonalenia (warsztaty, konsultacje metodyczne, szkoleniowe rady pedagogiczne). W stosunku do lat ubiegłych wzrasta zainteresowanie e-lerningiem i formami mieszanymi. 4. Najczęściej wybierana tematyka doskonalenia (powyżej 40%) to: 12

13 Jak radzić sobie z prowokacyjnymi zachowaniami ucznia? Konstruktywna konfrontacja (62%) Postępowanie wobec agresji i przemocy w szkole oraz środowisku rodzinnym ucznia (61%) Sztuka prowadzenia trudnych rozmów z rodzicami (59%) Nauczanie skuteczne, ciekawe, twórcze (58%) Tworzenie materiałów multimedialnych i ich wykorzystanie na lekcji (57%) Dostosowanie wymagań edukacyjnych do specjalnych potrzeb ucznia na podstawie opinii lub orzeczenia PPP (56%) Rozwijanie pasji i zainteresowań ucznia zdolnego (56%) Nauczyciel mistrz, przewodnik, wychowawca trudne budowanie autorytetu (53%) Radzenie sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym nauczyciela warsztaty rozwoju osobistego (53%) Wspieranie ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych (52%) Zapobieganie ryzykownym zachowaniom wśród uczniów, w tym cyberprzemocy (50%) Diagnoza edukacyjna i jej wykorzystanie w planowaniu procesu dydaktycznego (49%) Konstruowanie programów naprawczych na podstawie analizy wyników egzaminów zewnętrznych (48,4%) Analiza i wykorzystanie wyników egzaminów zewnętrznych w podnoszeniu efektywności nauczania (48,3%) Funkcjonowanie nauczyciela w zespole (komunikacja, podział zadań, rozwiązywanie konfliktów) (47%) Procedury postępowania i współpraca z instytucjami (sądy, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie) w sytuacji zagrożenia dzieci i młodzieży demoralizacją (46%) Podstawa programowa jako fundament planowania dydaktycznego, tworzenie i monitorowanie programów nauczania (44%) Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole (43%) Praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w gimnazjum i szkole gimnazjalnej (43%) 13

14 Blended learning przyszłość edukacji. Trendy dydaktyczne edukacji przez Internet (42%) Rozwój e-learningu jako odpowiedź na wyzwanie uczenia się przez całe życie (41%) Działania szkoły wobec nadużywania środków psychotropowych (narkotyki dopalacze (40%) 5. Uczestnicy badania (77 %) wyrazili opinię, że tematyka kursów w ostatnich latach odpowiada potrzebom w zakresie doskonalenia, 69% badanych stwierdziło, że proponowana tematyka była trafna. Część osób wyraziła negatywną opinię (7%) 6. 68% ankietowanych uznała organizowane w ramach grantów kursy i konferencje za przydatne, a 77% respondentów zadeklarowało, że wykorzystuje zdobytą wiedzę i umiejętności we własnej pracy, przede wszystkim w trakcie przygotowania się do lekcji i innych zajęć. Opracowanie - E.Szwoch we współpracy z M.Kaczorowską 14