Szkolne środowisko psychospołeczne uczniów

Transkrypt

1 Szkolne środowisko psychospołeczne uczniów Broszura dla rodziców Niniejsza publikacja prezentuje przepisy i zasady dotyczące środowiska psychospołecznego szkoły. Broszura ma za zadanie wyjaśnić rodzicom, w jaki sposób można kontaktować się ze szkołą, a także jak składać podania, odwołania i skargi. Wszyscy uczniowie szkół podstawowych i średnich mają prawo do przebywania w przyjaznym środowisku, zapewniającym dobre warunki rozwoju fizycznego i psychospołecznego oraz do nauki w szkole, która zadba o ich zdrowie, dobre samopoczucie i postępy w nauce. Jest to fragment Ustawy systemie oświaty (opplæringsloven), par. 9a-1 Dobre środowisko psychospołeczne w szkole Psychospołeczne środowisko szkoły to zespół wszystkich istniejących tam relacji międzyludzkich, budujących szkolną atmosferę. To między innymi sposób, w jaki pracownicy szkoły i uczniowie odnoszą się do siebie nawzajem oraz jak te wzajemne kontakty odbierają. Ważne jest również to, jak uczniowie oceniają proces nauczania i uczenia się. Wszyscy uczniowie mają prawo do przebywania w przyjaznym środowisku psychospołecznym. Oznacza to, że szkoła ma dbać o zdrowie swoich uczniów, ich dobre samopoczucie i postępy w nauce. Uczniowie nie mogą być w szkole narażeni na poniżające, obraźliwe lub krzywdzące wypowiedzi czy zachowania ze strony innych uczniów bądź nauczycieli. Krzywdzące słowa lub zachowania to na przykład: mobbing (dręczenie), przemoc, rasizm, wykluczanie z grupy, czy też krytyczne komentarze na temat wyglądu lub niepełnosprawności. Ocena środowiska psychospołecznego w szkole zależy od samopoczucia uczniów O tym, czy szkolne środowisko psychospołeczne jest przyjazne, decyduje samopoczucie uczniów. Jeśli szkoła nie dba o ich zdrowie, dobre samopoczucie i postępy w nauce, oznacza to, że środowisko psychospołeczne nie jest tam przyjazne. Dyrekcja, nauczyciele i pozostali uczniowie nie mogą bagatelizować samopoczucia danego ucznia. Dyrekcja nie może na przykład twierdzić, że w szkole problem mobbingu występuje tylko w niewielkim stopniu. Jeśli dany uczeń odbiera jakąś sytuację jako krzywdzącą czy poniżającą, szkoła musi potraktować to poważnie.

2 Obowiązkiem szkoły jest dbać o to, by panowało w niej przyjazne środowisko. Co to oznacza? Za szkoły podstawowe i gimnazja odpowiedzialne są gminy (kommune). Województwa (fylke) zajmują się szkołami średnimi.te jednostki samorządowe mają obowiązek dbać o to, czy w szkołach spełnione są zalecenia i wymagania Ustawy o systemie oświaty (opplæringsloven). Szkoła musi aktywnie, w sposób ciągły i systematyczny, dbać o zdrowie i bezpieczeństwo uczniów oraz przyjazne środowisko. Programy dotyczące szkolnego środowiska muszą być przygotowane na piśmie. Powinny znaleźć się w nich zapisy o tym, jak szkoła ma zamiar zapobiegać negatywnym zachowaniom, wykrywać je, powstrzymywać i rozwiązywać problemy z nimi związane. Szkoła ma także obowiązek regularnie sprawdzać, czy uczniowie nie są narażeni na przemoc, mobbing (dręczenie) czy wykluczanie z grupy przez innych uczniów lub nauczycieli. CO JEST OBOWIĄZKIEM SZKOŁY? Szkoła ponosi szczególną odpowiedzialność za to, aby zapewnić uczniom przyjazne środowisko, dbać o ich zdrowie, dobre samopoczucie i postępy w nauce. Czego zatem rodzice mogą oczekiwać od pracowników i dyrekcji szkoły? Szkoła ma dbać o dobre samopoczucie uczniów Szkoła musi przestrzegać ustawowego prawa uczniów do przebywania w przyjaznym środowisku psychospołecznym, zatem obowiązkiem szkoły jest troszczyć się zdrowie uczniów, ich dobre samopoczucie i postępy w nauce. Pracownicy szkoły mają szczególny obowiązek reagować, jeśli wiedzą lub podejrzewają, że uczeń narażony jest na jakiekolwiek obraźliwe lub krzywdzące wypowiedzi czy zachowania. Muszą zbadać sprawę, powiadomić dyrekcję i wkroczyć bezpośrednio, jeśli to możliwe i konieczne. Szkoła musi interweniować, kiedy dzieje się coś niepokojącego Wszyscy pracownicy szkoły mają obowiązek reagować, jeżeli w szkole dzieje się coś, co zagraża zdrowiu, dobremu samopoczuciu, czy też postępom w nauce uczniów. O tym, że uczeń doświadcza czegoś przykrego pracownicy szkoły mogą dowiedzieć się bezpośrednio, widząc jakieś zdarzenie lub pośrednio, powiadomieni przez inną osobę. Na przykład szkolna sekretarka może zauważyć, że jeden z uczniów jest dręczony czy bity przez innych na przerwie, albo nauczyciel może na przykład usłyszeć, jak jeden z uczniów wypowiada się w negatywny sposób na temat wyglądu, stroju, religii, orientacji seksualnej czy

3 też akcentu kolegi czy koleżanki. Pracownicy szkoły mogą dowiedzieć się o nieprawidłowościach również bezpośrednio od osoby pokrzywdzonej lub od innych uczniów. Nawet jeśli pracownicy szkoły mają tylko podejrzenia lub przeczucia, że któryś z uczniów pada ofiarą krzywdzących wypowiedzi czy zachowań, takich jak np. dokuczanie lub wykluczanie z grupy, muszą dowiedzieć się, czy to prawda. Szkoła musi zbadać, co się stało Wszyscy pracownicy szkoły mają obowiązek sprawdzić, czy uczeń padł ofiarą krzywdzących zachowań i wypowiedzi, i upewnić się, co się dokładnie stało. Ważne jest, by pracownicy szkoły zbadali sprawę jak najszybciej, nie czekając na dalszy rozwój wypadków. Pracownicy szkoły muszą interweniować, jeśli to konieczne Na pracownikach szkoły spoczywa obowiązek interwencji w wypadkach, kiedy jest to możliwe i konieczne. Muszą oni reagować na wszelkie niepożądane zachowania jak najszybciej, tak aby uczniowie nie zostali poszkodowani, bądź aby szkody te były jak najmniejsze. Pracownicy szkoły muszą powiadomić dyrekcję Po zbadaniu sprawy, pracownik musi powiadomić dyrekcję szkoły, jeśli problem tego wymaga. Szkoła musi wypracować konkretne wytyczne co do tego w jakich wypadkach i w jaki sposób pracownicy mają powiadamiać dyrekcję. Co ma zrobić dyrekcja szkoły? Do dyretora szkoły należy decyzja, jak dalej postąpić w danej sprawie, mając na uwadze dobro ucznia, jego zdrowie, dobre samopoczucie i postępy w nauce. Dyrekcja szkoły ma obowiązek zająć się każdą zgłoszoną sprawą. Zgłoszenia pracowników szkoły muszą zostać potraktowane poważnie, a każda taka sprawa musi być dokładnie zbadana, jeśli zachodzi potrzeba. Kierownictwo szkoły musi podjąć stosowne kroki, zmierzające do poprawy sytuacji oraz poinformować rodziców o podjętych działaniach. Dyrektor szkoły musi podjąć konkretne działania, jeśli rodzice zgłaszają się z prośbą o interwencję Dyrekcja szkoły ma obowiązek rozpatrywania zgłoszeń od rodziców i uczniów zgodnie z odpowiednimi procedurami administracyjnymi. Jeśli rodzice zgłaszają sprawę dotyczącą

4 środowiska psychospołecznego ucznia, dyrektor musi podjąć tzw. decyzję indywidualną (enkeltvedtak), czyli opisać, jakie konkretne działania zostaną podjęte w celu poprawy sytuacji. Szkoła musi angażować rodziców Rodzice i uczniowie mają prawo wyrazić swoje zdanie! Rodzice powinni zatem mieć udział w tworzeniu przyjaznej atmosfery w szkole. Rodzice mogą współdecydować o środowisku szkoły działając w Radzie Rodziców (foreldrerådet), Komitecie Rodzicielskim (foreldrerådets arbeidsutvalg, FAU) lub Radzie Szkolnej (skolemiljøutvalget) CO MOGĄ ZROBIĆ RODZICE, JEŚLI W SZKOLE PANUJE NIEKORZYSTNA ATMOSFERA? Rodzice mają prawo zgłosić problem i oczekiwać jego rozwiązania Jeśli rodzice są zdania, że dzieci nie czują się w szkole dobrze, szkoła ma obowiązek ich wysłuchać. Jeśli rodzice mają wrażenie, że któryś z uczniów padł ofiarą mobbingu, dokuczania czy innego krzywdzącego zachowania, powinni zgłosić to w szkole. Jeżeli Twoje dziecko doświadcza czegoś podobnego, możesz wymagać interwencji w celu poprawy jego psychospołecznego środowiska w szkole. W świetle prawa, jeśli uczeń jest w szkole narażony na poniżające, obraźliwe czy krzywdzące wypowiedzi czy zachowania, a fakt ten zostanie zgłoszony przez ucznia bądź rodziców, szkoła musi zająć się tą sprawą. Najważniejsze w takiej sytuacji jest samopoczucie ucznia i to, jak on odbiera całą sytuację. Czy zgłaszając problem, rodzice muszą wiedzieć, jak powinna zareagować szkoła? Oczywiście nie, to szkoła ponosi odpowiedzialność za to, żeby odpowiednio zareagować na dane zgłoszenie. Dobrze jednak, gdy rodzice informują szkołę o istnieniu problemu wymagającego rozwiązania. Poszukiwanie najlepszych rozwiązań nie jest obowiązkiem rodziców, ale mogą oni zaproponować podjęcie działań, które według nich będą skuteczne. Mogą też domagać się informacji o tym, jakie kroki podjęła szkoła w celu rozwiązania problemu. Jeśli rodzice mają propozycje rozwiązań, szkoła powinna wziąć je pod uwagę. W jaki sposób zgłosić problem w szkole? Problem zgłosić można zarówno ustnie, jak i pisemnie, ale zaleca się formę pisemną. W ten sposób nawet po czasie można wykazać, jaki problem był zgłaszany. Można to zrobić za pośrednictwem poczty elektronicznej, tradycyjnej lub w inny sposób. Jeśli sformułowanie listu nastręcza problemy, można skorzystać ze wzorca dostępnego w wersji norweskiej na stronie

5 Ze szkołą można skontaktować się indywidualnie lub wspólnie z innymi. Można zwrócić się do szkoły w imieniu swoim i dziecka lub wspólnie z innymi rodzicami. Rada Rodziców (foreldrerådet), Komitet Rodzicielski (FAU) i Rada Szkoły (skolemiljøutvalget) mogą również zwrócić się do szkoły z prośbą o podjęcie działania, jeśli problem dotyczy grupy uczniów. W jaki sposób szkoła będzie rozpatrywać zgłoszenie? Kiedy szkoła otrzymuje zgłoszenie o problemie, ma obowiązek rozpatrzyć je jak najszybciej. Sposób postępowania w takich sprawach regulują przepisy prawa administracyjnego. Szkoła musi zatem zbadać sprawę czyli zebrać jak najwięcej informacji, a następnie podjąć konkretne kroki w celu rozwiązania problemu. Zgłoszenie zostanie potraktowane jako poufne, jeśli zawiera informacje natury osobistej. Oznacza to, że szkoła może poinformować o sprawie wyłącznie te instytucje, których udział jest niezbędny w rozwiązaniu problemu. Szkoła może zwrócić się do Poradni Psychologiczno Pedagogicznej (PP-tjenesten) lub innych fachowców mogących pomóc zastosować właściwe postępowanie. Co to jest decyzja indywidualna (enkeltvedtak)? Decyzja indywidualna (enkeltvedtak) dotyczy praw i obowiązków jednej lub kilku osób. Kiedy rodzice zwracają się do szkoły z prośbą o rozwiązanie problemu dotyczącego środowiska psychospołecznego szkoły, dyrekcja musi podjąć tzw. decyzję indywidualną (enkelvedtak), czyli opracować plan działania. Decyzja ta musi mieć formę pisemną, musi zawierać informację o tym, jakie kroki szkoła ma zamiar podjąć w związku ze sprawą, a także ich uzasadnienie. W piśmie tym powinny też znaleźć się informacje o możliwości złożenia odwołania od decyzji i terminu, w którym można złożyć odwołanie. CO MOGĄ ZROBIĆ RODZICE, JEŚLI NIE SĄ ZADOWOLENI Z PROPOZYCJI SZKOŁY? Rodzice mają prawo złożyć odwołanie od decyzji szkoły Każdy rodzic ma prawo złożyć odwołanie od decyzji szkoły, jeśli: - nie jest zadowolony z propozycji szkoły lub treści decyzji indywidualnej (enkeltvedtak) - szkoła nie wywiązuje się z obietnic złożonych w decyzji indywidualnej (enkeltvedtak) - szkoła nie podjęła żadnych kroków, mimo, że złożone zostało podanie z prośbą o ich podjęcie - szkoła nie odpowiada na zgłoszenie lub wyraźnie zwleka z odpowiedzią - szkoła nie traktuje zgłoszenia poważnie - rozpatrywanie sprawy trwa zbyt długo

6 - w procesie rozpatrywania podania zaistniały błędy proceduralne Kiedy nie można złożyć odwołania? Prawo do odwołania nie przysługuje jeżeli rodzice nie są zadowoleni z programu szkoły, poziomu nauczania, jakości nauczania czy założeń pedagogiki stosowanej w szkole. Jak złożyć odwołanie? Nie ma zbyt wielu wymogów formalnych co do treści odwołania, ale warto zwrócić uwagę na kilka zagadnień. Szkoła ma obowiązek udzielić rodzicom porady w sprawie napisania odwołania, jeśli zachodzi potrzeba. - Odwołanie musi mieć formę pisemną. Dokument powinien być podpisany przez rodzica. - Powinno się napisać, której decyzji szkoły odwołanie dotyczy. - Należy uzasadnić, dlaczego propozycje szkoły budzą niezadowolenie rodziców. - Warto opisać, jakich decyzji szkoły rodzice sobie życzą i dlaczego. W razie wątpliwości jak napisać odwołanie, można posłużyć się wzorem dostępnym na stronie W jakim terminie można złożyć odwołanie? Ewentualne odwołanie musi zostać złożone w terminie do trzech tygodni po otrzymaniu decyzji indywidualnej szkoły (enkeltvedtaket), jeśli odwołanie dotyczny treści samej decyzji. Jeśli decyzja nie została wydana w rozsądnym terminie, można również złożyć odwołanie, a szkoła ma obowiązek je rozpatrzyć. Do kogo wysłać odwołanie? Odwołanie należy wysłać do dyrektora szkoły. Instancją odwoławczą, której decyzje są wiążące, jest wojewoda (Fylkesmannen). Zanim odwołanie rozpatrzy wojewoda, szkoła musi zająć stanowisko w sprawie odwołania zgłoszonego przez rodziców. Jeśli szkoła przychyli się do odwołania i zmieni decyzję indywidualną (enkeltvedtaket), sprawa jest zakończona. Jeśli szkoła nie zmieni decyzji, to dyrekcja ma obowiązek skierować sprawę do wojewody (Fylkesmannen). Wojewoda jest instancją odwoławczą, bada sprawę oraz wydaje ostateczną decyzję. Jest on uprawniony do orzekania, czy prawo ucznia (ustanowione w rozdziale 9a Ustawy o systemie oświaty) jest przestrzegane. Jeśli wojewoda uzna, że powyższe prawo nie jest respektowane, może nakazać szkole podjęcie odpowiednich kroków w trybie natychmiastowym.

7 Kim jest wojewoda (Fylkesmannen)? Wojewoda reprezentuje państwo na terenie danego województwa i jego obowiązkiem jest przestrzeganie praw, zaleceń i wytycznych parlamentu (Stortinget) oraz rządu. Wojewoda pełni funkcje administracyjne, a także jest organem nadzorczym i odwoławczym dla wielu jednostek samorządu terytorialnego. Jako organ nadzorujący gminy i organ odwoławczy od decyzji władz gminy (kommune), wojewoda zapewnia mieszkańcom przestrzeganie ich praw, między innymi praw uczniów. JAK RODZICE MOGĄ WPŁYWAĆ NA SZKOŁĘ? Rada Rodziców (foreldrerådet) i Komitet Rodzicielski (FAU) Rada Rodziców (foreldrerådet) i jej reprezentanci, czyli Komitet Rodzicielski (FAU) mają zapewnić właściwą współpracę pomiędzy domem, a szkołą, a w szczególności dbać o dobre samopoczucie uczniów i ich rozwój. Rada Szkolna (Skolemiljøutvalget) Co to jest Rada Szkolna (Skolemiljøutvalget)? We wszystkich szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach średnich musi działać tzw. Rada Szkolna (Skolemiljøutvalget). Jej zadaniem jest koordynowanie współpracy uczniów, rodziców, i pracowników szkoły w celu stworzenia przyjaznego środowiska szkolnego. Rada Szkolna jest dla szkoły organem doradczym, nie może jednak podejmować wiążących decyzji. Uczniowie i rodzice muszą stanowić większość wśród członków Rady Szkolnej. Czemu warto brać udział w pracach Rady Szkolnej? W jaki sposób TY jako, rodzic możesz wpływać na życie szkoły? Każdy rodzic może mieć wpływ na zmiany wprowadzane w szkole! Rada Szkolna (Skolemiljøutvalget) ma zapewnić uczniom i rodzicom wpływ na funkcjonowanie szkoły. Jako członek Rady możesz mieć wpływ na to, jak wygląda szkolny dzień Twojego syna czy córki. Jakie zadania ma Rada Szkolna (Skolemiljøutvalget)? Członkowie Rady Szkolnej mają obowiązek zapoznać się z fizycznymi i psychospołecznymi warunkami panującymi w szkole. Jeśli tylko można coś zmienić na lepsze, Rada występuje z propozycjami zmian. Przykładowe zadania Rady Szkolnej: - sprawdzanie, czy szkoła opracowała na piśmie plany dotyczące środowiska psychospołecznego uczniów - nadzór nad tym, czy powyższe plany wprowadzane są w życie

8 - doradztwo w kwestii jakie rodzaje zachowań są dopuszczalne, a w jakich wypadkach uczniowie muszą ponieść konsekwencje Rada Szkolna może też podejmować inicjatywy dotyczące dobrego samopoczucia uczniów, zapoznać się z wynikami ankiet na temat zadowolenia przeprowadzanych wśród uczniów i rodziców, a także zwracać się do szkoły z prośbą o interwencję, jeśli uzna, że szkoła nie przestrzega przepisów Ustawy o systemie oświaty (opplæringsloven). Rada może na przykład stwierdzić, że procedury dotyczące zapewnienia uczniom dobrego środowiska szkolnego są niewystarczające bądź zwrócić się z żądaniem podjęcia działania w sprawie uczniów narażonych na krzywdzące lub obraźliwe wypowiedzi czy zachowania. Skład Rady Szkolnej Rada Szkolna w szkołach podstawowych i gimnazjach składa się z reprezentantów uczniów, Rady Rodziców (foreldrerådet), pracowników szkoły, dyrekcji szkoły i władz gminy (kommune). Uczniowie i rodzice muszą stanowić większość członków Rady. Przewodnik dla Rad Szkolnych Przewodnik dla członków Rad szkolnych można znaleźć na stronie: ZASOBY Oto przydatne źródła informacji dla osób pragnących zapoznać się bliżej z ustawami i przepisami dotyczącymi środowiska szkolnego uczniów. Znajdują się one na stronie - w Ustawie o systemie oświaty (opplæringsloven), rozdział 9a, znajdują się przepisy dotyczące środowiska szkolnego uczniów - w Ustawie o systemie oświaty (opplæringsloven), rozdział 11, znajdują się przepisy dotyczące wpływu użytkowników na fukcjonowanie szkoły - w Ustawie o postępowaniu administracyjnym i administracji publicznej (forvaltningsloven) znajdują się przepisy dotyczące sposobu rozpatrywania podań złożonych przez rodziców Warto również zajrzeć na stronę Znajdują się tam wzory pism i inne przydatne informacje na temat szkolnego środowiska. Informacje kontaktowe do poszczególnych wojewodów (Fylkesmannen) dostępne są na stronie Można także skontaktować się z Ogólnokrajową Radą Rodziców (Foreldreutvalget), na stronie