KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2016) 792 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY Czwarte sprawozdanie z postępów w zakresie realizacji postanowień oświadczenia UE- Turcja PL PL

2 Czwarte sprawozdanie z postępów w zakresie realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja Wprowadzenie W okresie objętym niniejszym czwartym sprawozdaniem 1 potwierdziła się tendencja stabilnej realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja 2, chociaż odbywa się to w obliczu wielu wyzwań. Od czasu wejścia w życie przedmiotowego oświadczenia odnotowano istotny spadek liczby osób przekraczających granicę, który miał miejsce również w okresie objętym niniejszym sprawozdaniem. Nie ma już ofiar śmiertelnych. Średnia liczba osób przybywających z Turcji na wyspy greckie nadal wynosi około 81 dziennie, a więc znacznie poniżej najwyższych wartości odnotowanych tym samym okresie w zeszłym roku. Równocześnie powroty z Grecji do Turcji odbywają się w zbyt wolnym tempie. W związku z tym na już i tak obciążone ośrodki recepcyjne na wyspach greckich wywierana jest dodatkowa presja, co przyczyniło się w ostatnim okresie do naruszeń porządku publicznego odnotowanych. Chociaż ogólna skala przepływu migrantów do Grecji pozostaje na znacznie niższym poziomie niż przed wejściem w życie oświadczenia, sytuacja wymaga nie tylko uważnego monitorowania, ale również co ważniejsze dodatkowych wysiłków, aby pomóc poprawić sytuację na wyspach greckich. Poczyniono także postępy w zakresie innych elementów oświadczenia. Na przykład stale wzrasta tempo przesiedleń uchodźców syryjskich z Turcji. UE rozdysponowała dotąd kwotę ponad 2,2 mld EUR z 3 mld EUR przewidzianych na Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji; jak dotąd wypłacono 677 mln EUR. W niniejszym czwartym sprawozdaniu opisano stałą tendencję postępu, a także środki, które nadal trzeba wdrożyć w celu zrealizowania postanowień oświadczenia, aby zostały one silnie zakorzenione jako stabilny i trwały filar polityki UE. Na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 20 października 3 odnotowano, że trwała stabilizacja sytuacji na szlaku wschodniośródziemnomorskim wymaga dalszej realizacji postanowień oświadczenia. W konkluzjach Rada Europejska zaapelowała o dalsze przyspieszenie powrotów z wysp greckich do Turcji; o rychłe powołanie stałych koordynatorów w hotspotach w Grecji; o pełną reakcję państw członkowskich na wezwania odnośnych agencji unijnych o zapewnienie zasobów, by nieść pomoc Grecji oraz o dalsze postępy w wypełnianiu całego szeregu zobowiązań podjętych w oświadczeniu wobec wszystkich państw członkowskich, w tym dotyczących liberalizacji reżimu wizowego. Niniejsze sprawozdanie potwierdza pilną potrzebę dokonania postępów w odniesieniu do wszystkich kwestii. 1. Obecna sytuacja Od czasu publikacji trzeciego sprawozdania w dniu 28 września 2016 r. łączna liczba osób, które przybyły z Turcji na wyspy greckie, wyniosła tj. średnio 815 osób dziennie. Chociaż dzienna liczba osób przybywających jest nadal wyższa niż przed latem, wartości liczbowe są w dalszym ciągu znacznie niższe w porównaniu z tym samym okresem w zeszłym roku (łącznie około od dnia 28 września do 4 grudnia 2015 r.) i z miesiącem, który poprzedzał publikację oświadczenia (średnia liczba osób przybywających wynosiła wówczas ponad dziennie). Od czasu podpisania oświadczenia UE-Turcja na Morzu Egejskim odnotowano 63 ofiary śmiertelne i osoby zaginione. Chociaż każda ofiara śmiertelna stanowi nieodżałowaną Po COM(2016) 231 final z dnia 20 kwietnia 2016 r. ( pierwsze sprawozdanie ), COM(2016) 349 final z dnia 15 czerwca 2016 r. ( drugie sprawozdanie ) i COM(2016) 634 z dnia 28 września 2016 r. ( trzecie sprawozdanie ). Dostępne dane Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej za okres od dnia 26 września do dnia 4 grudnia 2016 r. W okresie ośmiu miesięcy poprzedzających podpisanie oświadczenia UE-Turcja liczba osób przybywających wynosiła łącznie , natomiast w okresie ośmiu miesięcy od momentu podpisania oświadczenia liczba ta spadła do

3 18/3 - Oświadczenie stratę, oznacza to jednak znaczny spadek liczby przypadków śmiertelnych, biorąc pod uwagę, że w tym samym okresie w 2015 r. życie straciły ponad 592 osoby ,0 Przypadki nielegalnego przekraczania granicy morskiej z Grecji do Turcji w 2016 r. (tygodniowo) 20000, , , , ,0 7500,0 5000,0 2500,0, Lepsza koordynacja i współpraca Koordynator UE odpowiedzialny za realizację postanowień oświadczenia UE-Turcja 7 na bieżąco zapewniał realizację działań następczych podjętych w związku z oświadczeniem UE-Turcja, współpracując z władzami greckimi i tureckimi, agencjami UE i organizacjami międzynarodowymi oraz pozostałymi państwami członkowskimi, skupiając się na przyspieszeniu procedur udzielania azylu, zwiększaniu liczby migrantów powracających z wysp greckich do Turcji i ustanowieniu właściwych środków bezpieczeństwa w hotspotach. Aby zapewnić pełną realizację postanowień oświadczenia UE-Turcja, jak również złagodzić obciążenie wysp greckich, konieczne jest wzmocnienie i przyspieszenie tej realizacji. W tym celu i przy uwzględnieniu działań po stronie Unii Europejskiej koordynator UE dopracował publikowany dziś wspólny plan działania wraz z władzami greckimi. Plan ten został sporządzony, by potwierdzić konieczność podjęcia dodatkowych wysiłków przez wszystkie strony: przez Grecję, państwa członkowskie, Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, Komisję i organizacje międzynarodowe (Międzynarodową Organizację ds. Migracji i Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców), by zabezpieczyć pełną realizację postanowień oświadczenia UE-Turcja, a w szczególności by złagodzić presję wywieraną na wysypy greckie. Celem współpracy na tej podstawie jest przede wszystkim usunięcie zaległości w rozpatrywaniu spraw azylowych na wyspach greckich do kwietnia 2017 r. Komisja popiera kluczowe punkty wspólnego planu działania przedstawione w załączniku Dane dotyczące przypadków śmiertelnych dostarczyła Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji; okres obejmuje miesiące od kwietnia do końca listopada. Podczas gdy trzecie sprawozdanie obejmowało jedynie grecką część Morza Egejskiego, niniejsze sprawozdanie obejmuje całe Morze Egejskie. Koordynator UE został mianowany przez Przewodniczącego Komisji Europejskiej ( po przyjęciu przez Radę Europejską konkluzji w marcu 2016 r. ( 3

4 Aby zapewnić skuteczność wsparcia ze strony agencji UE na rzecz realizacji postanowień oświadczenia UE- Turcja, niezbędny jest udział państw członkowskich. Na posiedzeniu w dniu 20 października Rada Europejska podkreśliła znaczenie całkowitego spełnienia wymogów agencji UE w zakresie personelu, a także interwencyjnej rezerwy ekspertów ds. azylu Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu, aby w każdej chwili móc wesprzeć państwa członkowskie pierwszej linii wystarczającą liczbą pracowników. Aby ułatwić szybkie podjęcie działań następczych w związku z apelem Rady Europejskiej o dodatkowy personel, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu opracował wszechstronny pilotażowy program szkoleniowy mający zapewnić, by w celu wsparcia władz greckich można było delegować funkcjonariuszy wyznaczonych do konkretnych przypadków, którzy posiadają niewielkie doświadczenie krajowe. Nie rozwiązano jednak dotychczas w pełni kwestii niedoborów zidentyfikowanych w poprzednich sprawozdaniach. Na dzień 5 grudnia Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu rozlokował 93 tłumaczy ustnych w Grecji i 74 ekspertów z państw członkowskich, spośród których 52 pracowało w hotspotach, w tym 39 zajmowało się konkretnymi przypadkami. Obecnie brakuje 61 pracowników wyznaczonych do konkretnych przypadków. Ze względu na konieczność dodatkowych rozmieszczeń Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu wystosował w dniu 11 listopada dodatkowy apel o 150 ekspertów ds. azylu z państw członkowskich, w tym 100 pracowników wyznaczonych do konkretnych przypadków na wyspach, ale z powołań otrzymanych do dnia 5 grudnia wynika, że w rzeczywistości przewiduje się zmniejszenie łącznej liczby rozmieszczonych ekspertów od chwili obecnej do końca roku. Jeżeli natychmiast nie zostaną podjęte kroki w celu zaradzenia temu spadkowi, będzie to miało istotny negatywny wpływ na tempo rozpatrywania spraw i zwiększy ryzyko wzrostu przeludnienia na wyspach. Jeżeli chodzi o wsparcie ochrony granic, na dzień 5 grudnia Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna dysponowała 682 funkcjonariuszami w Grecji, z których 54 zajmowało się działaniami na rzecz wsparcia realizacji postanowień oświadczenia. Oznacza to, że do dnia 14 grudnia brakowało 13 oddelegowanych funkcjonariuszy, a po tej dacie niedobór wzrósł do 57. Jeżeli chodzi o Europol, liczba oddelegowanych funkcjonariuszy rozmieszczonych obecnie w hotspotach w celu przeprowadzania kontroli drugiej linii wzrosła do 24 (w tym 21 oddelegowanych funkcjonariuszy i trzech pracowników Europolu). Na chwilę obecną oprócz funkcjonariuszy Europolu rozmieszczonych na pięciu wyspach w celu przeprowadzania kontroli drugiej linii, w regionalnej grupie zadaniowej Unii Europejskiej w Pireusie do celów koordynacji stacjonuje czterech dodatkowych funkcjonariuszy. Wydaje się, że rozmieszczanie pracowników za pośrednictwem Europolu pozostaje na wystarczającym poziomie, należy jednak uważnie monitorować, czy nie są konieczne zmiany w tym zakresie, aby sprostać przyszłej skali przepływu migrantów. W tym kontekście, a w szczególności biorąc pod uwagę ryzyko większego wzrostu przeciążenia zdolności do przyjmowania na wyspach i powiązane ryzyko naruszenia porządku publicznego (zob. poniżej), państwa członkowskie powinny bezzwłocznie zwiększyć swoje zobowiązania na rzecz Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu. Państwa członkowskie powinny również wywiązać się ze swoich obietnic dotyczących wysłania wymaganych funkcjonariuszy do Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz dostosować ich liczbę i profile do wymogów. Zapewnienie stałej gotowości do rozmieszczenia delegowanych funkcjonariuszy oraz sprzętu technicznego niezbędnego do skutecznego wdrożenia działań koordynowanych przez Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną jest kluczowe dla jej operacyjności, tj. dla agencji i organów straży granicznej państw członkowskich, które mają do czynienia z nielegalnymi przepływami migracyjnymi na szlaku wschodniośródziemnomorskim. Tureccy oficerowie łącznikowi, którzy zostali odwołani w następstwie próby zamachu stanu, zostali ponownie wysłani na wyspy greckie w dniu 25 października. Turecka straż przybrzeżna czynnie patroluje wody wschodniego Morza Egejskiego, odnotowując wysoką liczbę interwencji w celu zapobieżenia wyjazdom z Turcji (około zatrzymań tygodniowo). W związku z oddelegowaniem oficera łącznikowego Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej do okrętu flagowego NATO w kwietniu 2016 r. i zatwierdzeniem w lipcu obowiązującej procedury działania przez Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną oraz dowództwo morskie NATO współpraca na Morzu Egejskim pogłębiła się poprzez zastosowanie wspólnego obrazu teatru działań i systemu wczesnego ostrzegania, działania w zakresie nadzoru i wymianę informacji operacyjnych z grecką i turecką strażą 4

5 przybrzeżną. Współpraca ta ma na celu stałe zwiększanie wysokiego już w tej chwili poziomu wskaźnika wykrywalności i przyspieszenie wymiany informacji o przypadkach przemytu migrantów. W tym celu NATO dostarczyło w ostatnim czasie sprzęt dla Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej, aby zapewnić jej dostęp do swojej regionalnej sieci o ograniczonym dostępie i kontynuować rozwój platform wymiany informacji dotyczących tych dwóch operacji. Działania informacyjne Opierając się na pracach grupy zadaniowej ds. strategii informowania migrantów, jedno z wiodących konsorcjów medialnych jest w trakcie tworzenia internetowego portalu informacji dla migrantów we współpracy z Komisją. Przewiduje się, że portal ten zostanie uruchomiony na początku 2017 r., a jego celem będzie przekazywanie informacji milionom potencjalnych migrantów na całym świecie na temat niebezpiecznych podróży i utrudnień prawnych, które mogą ich czekać w trakcie próby przybycia na terytorium UE. W ramach działań następczych podjętych w związku z kampanią informacyjną zorganizowaną w lipcu i sierpniu na wszystkich wyspach, na których znajdują się hotspoty, w celu poinformowania migrantów o ich prawach i wariantach wyboru Komisja pomaga władzom greckim w stworzeniu stałych stanowisk informacyjnych we wszystkich takich hotspotach. Mają w nich pracować eksperci władz greckich, a także eksperci europejskich i międzynarodowych organizacji, aby zapewnić wiarygodne źródło informacji dla migrantów. Stworzono już stanowisko informacyjne na Chios; przygotowywane jest także stanowisko na Lesbos. Komisja, we współpracy z władzami greckimi, agencjami UE, Międzynarodową Organizacją ds. Migracji i Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, przygotowuje dokumenty bazowe i materiały informacyjne. Główne wyzwania i kolejne działania w świetle ryzyka coraz większego obciążenia zdolności do przyjmowania i powiązanego ryzyka naruszenia porządku publicznego państwa członkowskie muszą bezzwłocznie zapewnić obecność niezbędnych ekspertów, do czego zobowiązano się na posiedzeniu Rady Europejskiej w październiku, w Europejskim Urzędzie Wsparcia w dziedzinie Azylu, aby przyspieszyć rozpatrywanie wniosków o udzielenie azylu na wyspach greckich i, jeżeli jest to konieczne, korzystać z systemu wszechstronnego szkolenia opracowanego przez Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu w celu delegowania młodszych funkcjonariuszy; państwa członkowskie powinny również nadal wysyłać ekspertów do Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej zgodnie z wymaganą liczbą i profilami; na początku 2017 r. konsorcjum medialne uruchomi portal informacji dla migrantów ; na wszystkich wyspach, na których znajdują się hotspoty, możliwie jak najszybciej ustanowione zostaną punkty informacyjne, aby dostarczać migrantom bezpośrednie informacje. 2. Powrót wszystkich nowych nielegalnych migrantów z Grecji do Turcji Oświadczenie przewiduje powrót wszystkich nowych nielegalnych migrantów i osób ubiegających się o azyl, którzy dotarli na wyspy greckie z Turcji po dniu 20 marca i których wnioski o udzielenie azylu zostały uznane za niedopuszczalne lub nieuzasadnione. Działania te prowadzone są w ścisłej zgodności z wymogami prawa UE i prawa międzynarodowego oraz przy pełnym poszanowaniu zasady non-refoulement. Aktualna sytuacja dotycząca powrotów Od czasu publikacji trzeciego sprawozdania w dniu 28 września 2016 r., wraz z powrotem na wyspy tureckich oficerów łącznikowych i wznowieniem operacji powrotowych na początku września, 170 osób, które przybyły do Grecji przez Turcję, zostało zawróconych do Turcji w ramach oświadczenia UE-Turcja, z czego 42 osoby były Syryjczykami, co oznacza, że całkowita liczba migrantów zawrócona do Turcji po wejściu w życie oświadczenia UE-Turcja wyniosła 748. Wśród pozostałych narodowości byli Pakistańczycy (394), Afgańczycy (61), Algierczycy (68), Irakijczycy (17], Banglijczycy (26), Irańczycy (18), Lankijczycy (16) i Marokańczycy (15). Osoby zawrócone otrzymały uprzednio negatywne decyzje w sprawie udzielenia azylu (w tym negatywne decyzje drugiej instancji) bądź też wycofały swoje wnioski o udzielenie azylu lub 5

6 nie składały takich wniosków. W 2016 r. na podstawie oświadczenia UE-Turcja lub zawartego przez Grecję i Turcję dwustronnego protokołu o readmisji zawrócono łącznie nielegalnych migrantów, w tym 95 Syryjczyków. W sumie łączna liczba powrotów była niska, ale jednocześnie niższa od liczby przybyć. Liczba powrotów nieznacznie wzrosła w październiku, kiedy operacje były przeprowadzane cotygodniowo, w pierwszej połowie listopada (kiedy zawrócono jedynie czterech Pakistańczyków) odnotowywano jednak brak lub opóźnienie reakcji władz tureckich na wezwania władz greckich o przeprowadzenie operacji powrotowych zgodnie z oświadczeniem UE-Turcja 8. Chociaż greckie służby azylowe podwoiły liczbę swoich ekspertów pracujących na wyspach, a do końca roku spodziewana jest rekrutacja dodatkowych ekspertów, niezbędne jest podjęcie dalszych działań, w tym działań polegających na wysłaniu ekspertów państw członkowskich poprzez Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, tak aby przyspieszono rozpatrywanie wniosków o udzielenie azylu w pierwszej instancji oraz aby zwiększono i utrzymano liczbę powrotów 9. Migranci, którzy nie pochodzą z Syrii, są zawracani do Turcji łodzią i przenoszeni do ośrodków detencyjnych w Kirklareli, gdzie są informowani o ich prawach, w tym o możliwości ubiegania się o status ochrony w Turcji. Zgłoszono, że do tej pory 47 osoby przedłożyły wnioski władzom tureckim: jedna osoba uzyskała status uchodźcy, natomiast pozostałe 46 osoby zostały wypuszczone z ośrodka detencyjnego na czas rozpatrzenia ich wniosków. Do tej pory do krajów pochodzenia zawrócono 417 osób, które nie ubiegały się o status uchodźcy w Turcji. Jeżeli chodzi o Syryjczyków, są oni zawracani z wysp greckich samolotem i umieszczani w obozie dla uchodźców w Duzici. Mają prawo do ubiegania się o ochronę czasową, a po szybkiej rejestracji wstępnej dotyczącej ochrony czasowej są wypuszczani z obozu i mogą osiedlać się w dowolnie wybranym regionie lub zostać w obozie. Do tej pory wstępną rejestracją objęto wszystkich zawróconych Syryjczyków, z wyjątkiem dziesięciu, którzy zdecydowali się dobrowolnie powrócić do Syrii. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców i delegatura Unii w Turcji odwiedzili ostatnio ośrodek detencyjny w Kirklareli i obóz dla uchodźców w Duzici. W 2016 r. w Turcji zezwolenie na pracę otrzymało dotychczas Syryjczyków (na dzień 15 listopada). Od czasu publikacji trzeciego sprawozdania w dniu 28 września 2016 r. 869 osób dobrowolnie wróciło do swoich krajów pochodzenia z kontynentalnej części Grecji oraz 163 osoby z jej wysp dzięki wsparciu z programu pomocy w dobrowolnym powrocie i reintegracji. Od dnia 1 stycznia 2016 r. z programu skorzystało łącznie migrantów przebywających w Grecji. Aby zwiększyć te wysiłki, program został przeprojektowany. W związku z tym wszyscy uczestnicy programu z wysp powinni mieć możliwość pełnego korzystania z pomocy reintegracyjnej. Wszystkie działania w zakresie powrotu mogłyby zostać wzmocnione również dzięki pełnemu udziałowi Grecji w programach powrotowych finansowanych z UE (w szczególności w programie sieci europejskiego instrumentu reintegracji) i możliwie jak największemu wykorzystaniu wsparcia finansowego i pomocy technicznej oferowanych w ramach tych programów. Środki prawne Funkcjonuje już powołany niedawno organ odwoławczy, w skład którego wchodzi sześć stałych komitetów odwoławczych (i jeden komitet zastępczy dla komitetów stałych). Podejmują one decyzje w sprawie odwołań złożonych od dnia 20 lipca na mocy procedur badania dopuszczalności i kwalifikowalności (stosowanych wobec osób narodowości o niskim wskaźniku przyznawania azylu) od decyzji wydawanych w pierwszej instancji greckich służb azylowych. Aby poprawić skuteczność nowego organu odwoławczego i zwiększyć liczbę decyzji wydawanych w drugiej instancji, w dniu 25 października 10 rząd grecki podjął decyzję o powołaniu siedmiu dodatkowych komitetów odwoławczych, których łączna liczba wzrosła w Zdaniem greckiej policji doprowadziło to do anulowania jednej operacji dotyczącej zaproponowanego powrotu 69 osób i opóźnienia dwóch operacji dotyczących zaproponowanego powrotu 68 osób. Takie działania obejmują w szczególności lepszą koordynację procedur administracyjnych, praktyczną współpracę greckich służb azylowych (odpowiedzialnych za azyl) i greckiej policji (odpowiedzialnej za powroty) poprzez ulepszoną wymianę informacji w toku procedury, oraz lepsze ujednolicenie procedur azylowych i procedur powrotu/readmisji. W szczególności należy podjąć kroki, aby rozpoczynać procedurę powrotu na możliwie jak najwcześniejszym etapie. Wspólna decyzja ministerialna 6373/

7 związku z tym do 13, zamierzając przy tym powołać łącznie 20 komitetów odwoławczych do końca lutego 2017 r. Ich celem jest zwiększenie liczby decyzji wydawanych w ciągu miesiąca. Ministerstwo Sprawiedliwości i Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców zakończyli selekcję członków siedmiu dodatkowych komitetów, które mają rozpocząć pracę pod koniec grudnia. Komisja w dalszym ciągu zapewnia wsparcie władzom greckim w celu przyspieszenia procedur udzielania azylu w pierwszej i drugiej instancji oraz zwiększenia wydajności służb azylowych i organu odwoławczego. Jeżeli chodzi sprawy prowadzone na wyspach greckich, całkowita liczba odwołań od wydanych do tej pory decyzji pierwszej instancji służb azylowych w sprawie dopuszczalności i zasadności wynosi Na wspomnianych spraw odwoławczych decyzje w drugiej instancji wydano w odniesieniu do 838 spraw (tj. w 42 % spraw). Dotychczas spośród 407 decyzji odwoławczych w sprawie dopuszczalności w drugiej instancji podtrzymano 17 decyzji wydanych w pierwszej instancji stwierdzających niedopuszczalność wniosków, a w 390 decyzjach odwoławczych wydanych w drugiej instancji uchylono decyzje wydane w pierwszej instancji stwierdzające niedopuszczalność wniosków 13. Jeżeli chodzi o 431 decyzje odwoławcze w sprawie zasadności, w 369 decyzjach wydanych w drugiej instancji podtrzymano negatywne decyzje wydane w pierwszej instancji, a w 62 przypadkach takie decyzje zostały uchylone. Nowe komitety odwoławcze pełnią istotną funkcję polegającą na zapewnianiu, by każdy miał możliwość korzystania ze swoich praw. Tempo podejmowania decyzji jest jednak powolne, co ma bezpośrednie konsekwencje dla realizacji oświadczenia. Do tej pory nowe komitety odwoławcze wydały 366 decyzji w sprawie oświadczenia UE-Turcja 14 w sprawie dopuszczalności i w sprawie zasadności. Podczas posiedzenia przed najwyższym sądem administracyjnym w Grecji, które odbyło się w dniu 29 listopada, rozpatrzono zgodność z konstytucją składu nowych komitetów odwoławczych; oczekuje się, że sąd wyda decyzję do końca roku. Decyzja ta będzie miała szczególne znaczenie dla określenia postępów w wielu innych sprawach. Działania operacyjne Coraz większe przepełnienie infrastruktury przyjmowania uchodźców w hotspotach oraz niedawne incydenty wszczęte przez migrantów oraz ludność lokalną mieszkającą na wyspach 15 przyczyniły się do pogorszenia trudnych już warunków życia i pracy na wyspach. Na wyspach przebywa migrantów, podczas gdy w oficjalnych ośrodkach recepcyjnych dostępnych jest jedynie miejsc, a w ramach programu wynajmu UNHCR dostępne są dodatkowo 754 miejsca. Opanowanie sytuacji w hotspotach utrudnia również duże obciążenie władz greckich ze strony kontynentu w dniu 6 grudnia władze greckie zgłosiły, że na kontynencie i na wyspach przebywa łącznie migrantów. Oprócz próby przyspieszenia rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu i powrotów nielegalnych migrantów do Turcji Grecja podjęła szereg środków mających na celu zmniejszenie ruchu w hotspotach. Migranci i rodziny wymagający szczególnej troski otrzymali zakwaterowanie w ramach programu wynajmu Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców lub zostali przeniesieni do hotelów na wyspach. Osoby, które nie mogą powrócić do Turcji na mocy oświadczenia UE-Turcja, grupy wymagające szczególnej troski i osoby małoletnie bez opieki są również przenoszone na kontynent. Na dzień 1 grudnia 2016 r. na kontynent przeniesiono łącznie takich osób. Osoby te otrzymały zakwaterowanie w ramach programu wynajmu Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, zostały przekazane do Od czasu publikacji oświadczenia na dzień 27 listopada na wyspach greckich złożono łącznie wniosków o udzielenie azylu. Ze wspomnianych wniosków od dnia 20 marca greckie służby azylowe podjęły decyzji w kontekście procedur na wyspach, w tym decyzji w sprawie dopuszczalności i w sprawie zasadności. Na dzień 27 listopada 2016 r. W łącznej liczbie decyzji uwzględniono decyzje wydane w drugiej instancji uchylające decyzje wydane w pierwszej instancji stwierdzające niedopuszczalność wniosków, jak również decyzje przyznające status uchodźcy. Podtrzymanie negatywnych decyzji pierwszej instancji w 350 sprawach oraz uchylenie ich w dwóch sprawach. Na przykład na wyspie Lesbos pod koniec października zniszczona została przestrzeń robocza Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu na skutek podpalenia należących do niego kontenerów, a w połowie listopada podpalono schronienia w obozie Souda na wyspie Chios. Na dzień 5 grudnia. 7

8 placówek na kontynencie lub same zapewniły sobie zakwaterowanie na kontynencie. Zapewnienie odpowiedniego zakwaterowania dla osób małoletnich bez opieki pozostaje głównym priorytetem Komisji, która udostępniła fundusze na stworzenie dodatkowej infrastruktury przyjmowania uchodźców i zachęca państwa członkowskie do przyspieszenia relokacji kwalifikujących się osób małoletnich bez opieki z Grecji i Włoch. Na wyspie Lesbos wdrożono szybki proces operacyjny dla migrantów z państw Maghrebu, Pakistanu i Bangladeszu, w którym rejestracja 17, rozmowy i powiadomienia odbywają się w ciągu kilku dni. Władze greckie współpracują również z władzami lokalnymi w celu stworzenia dodatkowej infrastruktury przetrzymywania migrantów lub rozbudowy obecnych ośrodków na wyspach na potrzeby zwiększenia liczby zamkniętych ośrodków zapewniających schronienie przed wydaleniem. W dalszym ciągu należy zapewnić dostępność wystarczającej liczby ośrodków recepcyjnych dostosowanych do warunków zimowych na wyspach; obecnie trwa natomiast modernizacja obiektów mieszkalnych. W odpowiedzi na warunki zimowe partnerzy zaangażowani w pomoc humanitarną przy wsparciu UE rozdawali ubrania i inne artykuły gospodarstwa domowego na wyspach. Aby odnieść się do niektórych obaw dotyczących bezpieczeństwa oraz poprawić warunki porządku publicznego na wyspach, policja grecka przygotowała plany bezpieczeństwa i ewakuacji obejmujące wszystkich ludzi i wszystkie organizacje w hotspotach. Na wypadek incydentów opracowano nadzwyczajne wytyczne dotyczące ewakuacji personelu Agencji UE i ekspertów z państw członkowskich pracujących w hotspotach, a grecka policja zwiększyła liczbę policjantów na wyspach, w tym specjalnie wyszkolonych oddziałów prewencji policji stacjonujących w pobliżu miejsca pracy osób rozpatrujących wnioski azylowe, i planuje dalsze zwiększenie ich liczby. Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu również poprawia warunki bezpieczeństwa w hotspotach, w których rozpatrywane są wnioski o udzielenie azylu. Oprócz dotychczasowych usprawnień należy podjąć dalsze działania w celu rozwiązania trudnej sytuacji na wyspach. Służba ds. Rejestracji i identyfikacji powinna w pierwszej kolejności finalizować i przyjmować standardowe procedury operacyjne dotyczące hotspotów w celu usprawnienia tego procesu przy pełnym uwzględnieniu oświadczenia UE-Turcja. Czas między wystąpieniem z wnioskiem a jego złożeniem należy skrócić zgodnie z art. 6 ust. 2 dyrektywy w sprawie procedur azylowych, który stanowi, że osoba, która wystąpiła z wnioskiem o udzielenie azylu, ma rzeczywistą możliwość jak najszybszego złożenia wniosku. Greccy stali koordynatorzy hotspotów nie zaczęli jeszcze pełnić swoich obowiązków, mimo iż w ciągu ostatnich sześciu miesięcy wielokrotnie ogłaszano ich rychłe powołanie; ich obecność jest bardzo potrzebna do zapewnienia ogólnego zarządzania hotspotami, w tym w kontekście kwestii związanych z bezpieczeństwem. Należy również znacznie zwiększyć liczbę rozmieszczonych policjantów 18. Szacuje się, że odpowiednia liczba funkcjonariuszy policji, która w wystarczającym stopniu spełniałaby potrzeby w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego w hotspotach przy ich obecnej konfiguracji, musiałaby trzykrotnie lub nawet czterokrotnie przewyższać liczbę obecnie wysłanych funkcjonariuszy policji, przy czym dokładne potrzeby w zakresie zatrudnienia są różne w przypadku poszczególnych wysp. Wsparcie finansowe UE dla Grecji Podczas gdy wsparcie finansowe UE dla Grecji zostało ukierunkowane nie tylko na hotspoty, odnosząc się do najpilniejszych potrzeb, wsparcie dla kontynentalnej części Grecji ma również pozytywny wpływ na realizację postanowień oświadczenia. Podejmowane są działania mające na celu zapewnienie jak najszybszego pełnego wykorzystania 509 mln EUR dostępnych w ramach programów krajowych Grecji na lata finansowanych z Funduszu Azylu, Migracji i Integracji i Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W październiku zakończono proces przenoszenia organu odpowiedzialnego za zarządzanie programami krajowymi do Ministerstwa Gospodarki, Rozwoju i Turystyki. Uznano, że niezbędny jest przegląd dwóch programów krajowych w celu ich lepszego dostosowania do bieżących potrzeb program finansowany w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji został niedawno zatwierdzony, a program Osoby, które wystąpiły z wnioskiem, powinny mieć możliwość jak najszybszego złożenia wniosku zgodnie z art. 6 ust. 2 dyrektywy w sprawie procedur azylowych. Dzięki współfinansowaniu ze strony Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej na wyspach rozmieszczono 180 policjantów, którzy zostali przydzieleni do poszczególnych wysp w następujący sposób: Lesbos: 40, Chios: 40, Samos: 40, Leros: 30, Kos: 30. Należą oni do grupy 247 policjantów rozmieszczonych na wyspach. 8

9 finansowany w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest obecnie finalizowany i powinien zostać wkrótce zatwierdzony. Komisja w dalszym ciągu apeluje do władz greckich o efektywne i skuteczne wykorzystanie programów krajowych i ściśle współpracuje z władzami greckimi nad usprawnieniem mechanizmów realizacji, aby możliwe było wykorzystanie dostępnych środków na zaspokojenie najbardziej naglących potrzeb, w szczególności w obszarze przyjmowania i kontroli granicznej (takich jak rejestracja, identyfikacja i pobieranie odcisków palców). Z 352,8 mln EUR przyznanych Grecji w ramach pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych za pośrednictwem dwóch wspomnianych powyżej funduszy około 70 mln EUR przeznaczono na bezpośrednie wsparcie realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja, które przekazano bezpośrednio władzom greckim albo za pośrednictwem Agencji UE i organizacji międzynarodowych 19. Ponadto udostępniono 199 mln EUR w ramach Instrumentu Udzielania Wsparcia w Sytuacjach Nadzwyczajnych przyjętego przez Radę w dniu 15 marca 2016 r. W grudniu udostępnione zostaną dodatkowe środki budżetowe w wysokości 50 mln EUR, które mają uzupełnić istniejące w Grecji luki w zakresie zapewniania wyżywienia i zakwaterowania oraz umożliwić szybkie reagowanie na wszelkie nieprzewidziane wydarzenia. Partnerzy zaangażowani w pomoc humanitarną finansowani w ramach Instrumentu Udzielania Wsparcia w Sytuacjach Nadzwyczajnych prowadzą działania adekwatne do potrzeb zarówno na kontynencie, jak i na wyspach. W szczególności na wyspach pomoc zapewniana jest poprzez wielofunkcyjną pomoc pieniężną, budowę dodatkowych nieformalnych ośrodków recepcyjnych oraz zapewnianie opieki zdrowotnej, wyżywienia, wody, urządzeń sanitarnych i innych podstawowych usług. Główne wyzwania i kolejne działania pilne przyspieszenie rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu, w szczególności na wyspach, od chwili wystąpienia z wnioskiem do wniesienia odwołania i wydania ostatecznej decyzji, zgodnie z prawem UE i prawem międzynarodowym; zwiększenie liczby komitetów odwoławczych i liczby decyzji wydawanych przez każdy komitet odwoławczy, z przyznaniem pierwszeństwa wyspom; pilne zwiększenie tempa powrotów do Turcji w ramach oświadczenia UE-Turcja; dopracowanie ustaleń dotyczących bezpieczeństwa na wyspach, w szczególności poprzez powołanie stałych koordynatorów w hotspotach oraz poprzez zwiększenie liczby dostępnych funkcjonariuszy policji greckiej; zapewnienie infrastruktury przyjmowania uchodźców dostosowanej do warunków zimowych na wyspach; przeniesienie osób małoletnich bez opieki do przeznaczonych specjalnie do tego celu obiektów; jak najszybsze zapewnienie pełnej operacyjności nowo wyznaczonych organów krajowych odpowiedzialnych za zarządzanie programami krajowymi realizowanymi w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji i Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w celu umożliwienia efektywnego i skutecznego wykorzystania tych programów. 3. System przesiedleń jeden za jednego z Turcji do UE Stan obecny Na dzień 5 grudnia łączna liczba Syryjczyków przesiedlonych z Turcji do UE i Norwegii w ramach przesiedleń jeden za jednego wynosiła Od czasu trzeciego sprawozdania z dnia 28 września 2016 r (do dnia 5 grudnia) Syryjczyków zostało przesiedlonych do 8 państw członkowskich (Belgii, Niemiec, Francji, Luksemburga, Niderlandów, Finlandii i Szwecji). Łączna liczba osób zatwierdzonych i oczekujących na przesiedlenie wynosi obecnie 340. Podobnie jak w poprzednim okresie sprawozdawczym 19 Znaczne wsparcie finansowe UE zostało przeznaczone na wsparcie zapewnienia schronienia, zakwaterowania, opieki zdrowotnej, transportu i innych obiektów w hotspotach oraz w innych miejscach na wyspach poprzez finansowanie na rzecz Ministerstwa Obrony i Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców; zwiększenie zdolności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Reform Administracyjnych do przetwarzania wniosków o udzielenie azylu i świadczenia usług na rzecz obywateli państw trzecich; zwiększenie liczby członków personelu w pierwszych ośrodkach recepcyjnych; zwiększenie zdolności Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu do rozpatrywania wniosków o udzielanie azylu i pobierania odcisków palców; oraz na sfinansowanie pilotażowego projektu pomocy w dobrowolnym powrocie do Turcji. 9

10 tempo przesiedleń jest zatem znacząco zaawansowane w porównaniu z liczbą powrotów z wysp greckich. Tempo to należy utrzymać. Nastąpiła poprawa komunikacji między państwami członkowskimi a Turcją w zakresie planowanych misji mających na celu wybranie kandydatów do przesiedlenia do Ankary i przesiedleń z Ankary, przyczyniając się do lepszej koordynacji i planowania działań w zakresie przesiedleń oraz do optymalnego wykorzystania zasobów. Ustalono regularniejsze tempo przesiedleń 20. Szereg państw członkowskich otrzymało ostatnio dodatkowe kandydatury od Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, podczas gdy inne zaplanowały już kolejne misje mające na celu wybranie kandydatów do przesiedlenia i operacje na najbliższe miesiące. Oprócz listy syryjskich uchodźców, która została przekazana w dniu 2 września na potrzeby możliwego przesiedlenia, w dniach 7 października i 18 listopada władze tureckie przekazały Wysokiemu Komisarzowi Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców nowe listy, na których znajdowało się odpowiednio i osób. Przekazanie kolejnej listy, na której znajdować się będzie Syryjczyków, przewidziano na grudzień, a Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców oczekuje również od władz tureckich weryfikacji starszych list, na których znajduje się około Syryjczyków. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców wskazał, że jeżeli tak się stanie, w pierwszych miesiącach 2017 r. dostępna będzie wystarczająca liczba kandydatów na potrzeby operacji z zakresu przesiedlenia. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców szacuje jednak, że każdego miesiąca przez pierwsze trzy miesiące 2017 r. musiałby otrzymać od władz tureckich dokumentów (wyłącznie w odniesieniu do europejskich programów przesiedleń). Państwa członkowskie UE zaczęły przekazywać Wysokiemu Komisarzowi Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców swoje kontyngenty przesiedleń na następny rok. Działania operacyjne Unijny zespół ds. przesiedleń w dalszym ciągu pełni swoją funkcję koordynacyjną, wspierając operacje państw członkowskich oraz ich współpracę z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji, Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców i turecką Dyrekcją Generalną ds. Zarządzania Migracjami. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców prowadzi ścisłą współpracę z władzami tureckimi w zakresie podniesienia jakości rejestracji podczas tworzenia list i wspiera władze tureckie w ustanawianiu mechanizmu stałej rejestracji wszystkich obecnych w państwie Syryjczyków objętych ochroną czasową. Projekt został uruchomiony pod koniec października, początkowo obejmując 30 (z 81) prowincji w mniejszym stopniu zaludnionych przez ludność syryjską, i powinien on natychmiastowo przyczynić się do usprawnienia dostarczania list. Po złożeniu zobowiązań Komisja obecnie dodaje do programów krajowych odpowiednich państw członkowskich realizowanych w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji łączną kwotę w wysokości około 213 mln EUR na rzecz przyjęcia obywateli Syrii przebywających w Turcji 21. Główne wyzwania i kolejne działania utrzymanie tempa przesiedleń; zakończenie finansowania przez Komisję odpowiednich programów krajowych realizowanych w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji na rzecz przyjęcia obywateli Syrii przebywających w Turcji. 4. Zapobieganie powstawaniu nowych morskich lub lądowych szlaków nielegalnej migracji COM(2016) 791 final. Jest to wynik przyjęcia w dniu 28 września decyzji Rady (UE) 2016/1754 umożliwiającej państwom członkowskim wypełnienie ich zobowiązań wynikających z decyzji (UE) 2015/1601 przez wykorzystanie nieprzydzielonych jeszcze miejsc na relokację osób ubiegających się o ochronę międzynarodową z Włoch i Grecji albo na przyjęcie na swoje terytorium obywateli syryjskich ewidentnie wymagających ochrony międzynarodowej, przebywających w Turcji w drodze przesiedlenia lub innej formy legalnego przyjęcia. 10

11 Wysiłki na rzecz kontrolowania przepływu migrantów na szlaku wschodniośródziemnomorskim nie spowodowały jakichkolwiek znaczących zmian szlaków z Turcji, chociaż miały miejsce pewne działania na małą skalę w zakresie transportu do Włoch i na Cypr. W okresie sprawozdawczym z Turcji do Włoch przybyło 18 łodzi, na pokładzie których znajdowało się łącznie migrantów, a do Cypru przypłynęły dwie łodzie przewożące łącznie 212 migrantów 22, z czego wszyscy byli Syryjczykami. Od czasu trzeciego sprawozdania z dnia 28 września 2016 r. na lądzie regularnie wykrywano przypadki nielegalnego przekroczenia tureckich granic lądowych z Bułgarią i Grecją, chociaż wydaje się, że liczba takich wykrytych przypadków zmniejszyła się. Obecnie rejestruje się dziennie średnio około 10 przypadków nielegalnego przekroczenia tureckich granic lądowych z Grecją oraz mniej niż cztery przypadki nielegalnego przekroczenia granicy turecko-bułgarskiej 23. W celu wsparcia zarządzania granicami i migracją w Bułgarii Komisja udostępniła 160 mln EUR ze specjalnej puli na pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych; Wraz z wypłaconymi zaliczkami przyznano już 101 mln EUR i niedawno przedłożono wnioski o finansowanie w związku z pilną potrzebą wypłacenia pozostałych 59 mln EUR. W dniu 6 października Europejska Agencja Straży Granicznej oficjalnie rozpoczęła funkcjonowanie na granicy bułgarsko-tureckiej. Na dzień 5 grudnia Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna miała do dyspozycji 68 funkcjonariuszy na tej linii granicznej. 5. Program dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych Jak zgłoszono uprzednio, w Radzie, w ścisłej współpracy z Komisją, Europejskim Urzędem Wsparcia w dziedzinie Azylu, Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców oraz Międzynarodową Organizacją ds. Migracji, trwają dyskusje na temat finalizacji standardowych procedur operacyjnych dotyczących programu dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych. Gdy standardowe procedury operacyjne zostaną ustalone, konieczne będzie dokonanie oceny, czy warunki uzasadniające wdrożenie tego programu zostały spełnione. Oświadczenie UE-Turcja przewiduje, że program będzie wdrożony, gdy nielegalne przekroczenia granicy pomiędzy Turcją a Unią się skończą lub przynajmniej zostaną w znaczący i trwały sposób zredukowane. Wdrożenie programu przyczyniłoby się do realizacji zapisów oświadczenia i dałoby Syryjczykom bezpieczną i legalną alternatywę wobec nielegalnej migracji do Unii. 6. Liberalizacja reżimu wizowego Jeżeli chodzi o wdrażanie planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego, w trzecim sprawozdaniu z dnia 28 września 2016 r. wskazano siedem kryteriów, które nadal pozostają niespełnione: wydawanie biometrycznych dokumentów podróży w pełni zgodnych z normami UE; przyjęcie środków przeciwdziałania korupcji przewidzianych w planie działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego; zawarcie umowy o współpracy operacyjnej z Europolem; dokonanie przeglądu przepisów i praktyk w zakresie terroryzmu zgodnie z normami europejskimi; dostosowanie przepisów o ochronie danych osobowych do norm UE; zapewnianie skutecznej współpracy sądowej w sprawach karnych ze wszystkimi państwami członkowskimi UE; wdrożenie wszystkich postanowień umowy o readmisji między UE a Turcją. Jak wspomniano już wcześniej, Komisja zachęca Turcję do jak najszybszego spełnienia wszystkich jeszcze niespełnionych kryteriów przewidzianych w planie działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego 24. Komisja wraz z Turcją kontynuowały aktywny dialog w celu wypracowania odpowiednich rozwiązań, w Od czasu podpisania oświadczenia UE-Turcja z Turcji na Cypr przybyło łącznie 324 nielegalnych migrantów. Dla porównania w tym samym okresie 2015 r. takich przypadków zarejestrowano odpowiednio 14 i 13. Dialog ten toczył się w szczególności na spotkaniach wysokiego szczebla, w tym w dniu 30 czerwca z pierwszym wiceprzewodniczącym Timmermansem, w dniu 1 września z komisarzem Avramopoulosem, w dniu 9 września w ramach dialogu politycznego wysokiego szczebla EU-Turcja prowadzonego przez wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa/wiceprzewodniczącą Mogherini i komisarza Hahna oraz w dniu 30 listopada i 6 grudnia z pierwszym wiceprzewodniczącym Timmermansem i komisarzem Avramopoulosem. 11

12 tym zmian legislacyjnych i proceduralnych niezbędnych do spełnienia wszystkich jeszcze niespełnionych kryteriów. Jeżeli chodzi o kryterium dotyczące biometrycznych dokumentów podróży, w dniu 1 listopada Turcja rozpoczęła wydawanie paszportów drugiej generacji zawierających zarówno wizerunek twarzy, jak i odciski palców posiadacza paszportu. Paszporty, które wykorzystują system szyfrowania EAC (rozszerzona kontrola dostępu) zgodnie z aktualnie obowiązującymi normami ICAO i normami UE z 2014 r., będą wydawane tymczasowo, do momentu rozpoczęcia wydawania paszportów trzeciej generacji w pełni zgodnych z normami UE i kryteriami ustanowionymi w planie działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego. Paszporty trzeciej generacji są współfinansowane ze środków UE, przy czym przewiduje się, że zostaną one wprowadzone do obrotu pod koniec pierwszego kwartału 2017 r. Komisja wielokrotnie zwracała się do Turcji o kontynuowanie wdrażania dwustronnych umów o readmisji z Grecją, Bułgarią i Rumunią. We wrześniu władze tureckie wypracowały w ramach negocjacji dwustronnych z Bułgarią praktyczne rozwiązanie w zakresie readmisji obywateli państw trzecich przybywających z Bułgarii; w ramach tego rozwiązania Bułgaria zwróciła się o readmisję 543 osób jak do tej pory Turcja przyjęła 19 z nich. Jeżeli chodzi o readmisję obywateli tureckich, w okresie od stycznia do października 2016 r. Turcja rozpatrzyła pozytywnie 148 spośród 301 otrzymanych wniosków o readmisję, a 117 obywateli tureckich zostało poddanych readmisji zgodnie z umową o readmisji między UE a Turcją. Jeżeli chodzi o praktyczną współpracę, pewne kwestie związane np. z dotrzymywaniem terminów przewidzianych w umowie pozostają nadal nierozstrzygnięte 25. Równolegle współprawodawcy w dalszym ciągu prowadzą dyskusje służące wypracowaniu kompromisu w kwestii wniosku Komisji 26 dotyczącego wzmocnienia istniejącego mechanizmu zawieszającego, w którym przedstawiono okoliczności, które mogą doprowadzić do ewentualnego zawieszenia ruchu bezwizowego dla obywateli wszystkich państw objętych liberalizacją reżimu wizowego. 7. Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji Od czasu opublikowania trzeciego sprawozdania w dniu 28 września 2016 r. Komisja kontynuowała wysiłki na rzecz zaspokojenia najważniejszych potrzeb uchodźców i społeczności przyjmujących uchodźców w Turcji. Całkowita kwota wydatków na pomoc humanitarną i pozahumanitarną przewidziana w ramach tego instrumentu na lata osiągnęła poziom 2,2 mld EUR. Jest to istotna część całkowitej kwoty 3 mld EUR. Z tej całkowitej kwoty wydatków wartość kwot zakontraktowanych wzrosła do 1,3 mld EUR. Z kwoty wydatków zakontraktowanych wypłacono 677 mln EUR 27 Środki te nadal wywierają bezpośredni wpływ na działania prowadzone w terenie, co sprawia, że prawdopodobieństwo dalszej podróży osób korzystających z takich środków do UE maleje. Pomoc humanitarna Komisja kontynuowała wdrażanie swojej strategii pomocy humanitarnej w ramach instrumentu 28 i jak do tej pory przeznaczyła na ten cel 595 mln EUR. Z tej kwoty 512 mln EUR zostało zakontraktowanych w ramach 26 projektów w zakresie pomocy humanitarnej realizowanych przez 19 partnerów, które służyły zaspokojeniu podstawowych potrzeb oraz zapewnieniu ochrony, dostępu do edukacji i służby zdrowia, a także żywności i schronienia. Z tych zakontraktowanych 512 mln EUR dotychczas wypłacono 407 mln EUR. Komisja przystąpiła do realizacji inicjatywy przewodniej wspomnianej strategii pomocy humanitarnej tj. Siatki bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych w Turcji w dniu 26 września wspólnie z Zgodnie z danymi na temat readmisji obywateli tureckich przekazanymi przez państwa członkowskie. COM(2016) 279 final z dnia 4 maja 2016 r. W ramach działań na rzecz promocji instrumentu powstała interaktywna mapa, która pozwala na bezpośrednią wizualizację lokalizacji i oczekiwanych wyników poszczególnych projektów: Działania zapewniające pomoc humanitarną w ramach tego instrumentu będą wdrażane zgodnie z unijnym prawem pomocy humanitarnej i według zasad określonych w Konsensusie europejskim w sprawie pomocy humanitarnej. 12

13 organami tureckimi i organizacjami partnerskimi biorącymi udział w realizacji tego programu; rejestracja beneficjentów rozpoczęła się w dniu 28 listopada. Wspomniana strategia jest największym w historii programem pomocy humanitarnej UE, na którego realizację przeznaczono budżet w wysokości 348 mln EUR 29 i którego celem jest wyposażenie uchodźców wymagających szczególnej troski w elektroniczne karty debetowe, na które co miesiąc realizowane będą przelewy środków pieniężnych, dzięki którym uchodźcy ci będą mogli zaspokoić swoje podstawowe potrzeby związane z wyżywieniem, zakwaterowaniem lub edukacją. Choć pierwsze wypłaty środków pieniężnych zostały zaplanowane na koniec grudnia 2016 r., celem Siatki bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych jest stopniowe rozszerzanie tych wypłat w taki sposób, aby objęły one milion uchodźców wymagających szczególnej troski do końca pierwszego semestru 2017 r. Jeżeli chodzi o kwestie związane z ochroną, prace nad przygotowaniem kompleksowego planu reagowania wkraczają w fazę końcową. Obecnie przystąpiono już do realizacji szerokiego spektrum interwencji w obszarze ochrony jedną z takich interwencji jest opiewający na kwotę 9 mln EUR projekt, którego umowę podpisano w lipcu 2016 r. i który jest wdrażany przez Fundusz Ludnościowy ONZ. Realizacja tego projektu doprowadzi do poszerzenia zakresu wcześniejszych finansowanych przez Komisję interwencji podjętych przez Fundusz Ludnościowy ONZ, przyczyniając się do utworzenia 20 schronisk dla kobiet i dziewcząt, w których będą mogły one skorzystać z usług opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia reprodukcyjnego oraz zostać objęte opieką, jeżeli padły ofiarą przemocy ze względu na płeć. Celem projektu jest również zwiększenie dostępności świadczeń zdrowotnych dla kobiet i dziewcząt wymagających szczególnej troski spośród wszystkich uchodźców. Pomoc pozahumanitarna Środki zgromadzone w ramach komponentu instrumentu dotyczącego pomocy pozahumanitarnej (około 1,6 mld EUR) zostały niemal w całości rozdysponowane. Jak dotąd zakontraktowano 790 mln EUR i wypłacono 270 mln EUR. W ramach specjalnego środka z lipca 2016 r. na rzecz kształcenia, zdrowia, infrastruktury miejskiej oraz wsparcia społeczno-gospodarczego na rzecz uchodźców w Turcji we wrześniu podpisano umowy dotyczące dwóch dużych dwuletnich dotacji bezpośrednich. Pierwsza z tych umów opiewająca na kwotę 300 mln EUR została zawarta z tureckim Ministerstwem Edukacji Narodowej; w umowie tej przewidziano zapewnienie niemal 500 tys. syryjskich dzieci dostępu do kształcenia formalnego, a jej zakres obejmuje pracowników dydaktycznych i pracowników Ministerstwa niebędących nauczycielami. Druga umowa również opiewająca na kwotę 300 mln EUR została zawarta z Ministerstwem Zdrowia; jej celem jest zapewnienie niemal dwóm milionom uchodźców dostępu do podstawowych usług opieki zdrowotnej dzięki utworzeniu ponad 500 placówek opieki zdrowotnej, a także świadczenie rehabilitacyjnych usług opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia psychicznego na rzecz nawet miliona uchodźców w Turcji. Ponadto planuje się podejmowanie działań w obszarze planowania rodziny, zapobiegania chorobom zakaźnym, naboru i szkolenia pracowników służby zdrowia oraz działań informacyjnych. Ponadto w dniu 28 listopada podpisano opiewającą na kwotę 50 mln EUR umowę dotyczącą wybudowania i wyposażenia 15 nowych szkół w prowincjach, w których przebywa znaczna liczba uchodźców z Syrii. Wspomniane szkoły będą standardowo składały się z 24 sal lekcyjnych, uwzględniając pomieszczenia dla pracowników i dziesięć specjalnych pomieszczeń dla dzieci niepełnosprawnych i dzieci, które doznały traumy. Wybudowanie i wyposażenie tych szkół przyniesie korzyści syryjskich dzieci. Działania w tym obszarze przyczynią się również do zwiększenia potencjału Ministerstwa Edukacji Narodowej w obszarze wdrażania i zarządzania Kwota ta została przyznana Światowemu Programowi Żywnościowemu i jego partnerowi wykonawczemu tureckiemu Czerwonemu Półksiężycowi, który prowadzi ścisłą współpracę z Ministerstwem Polityki Społecznej i Rodzinnej oraz AFAD (Prezydencją ds. Zarządzania w Sytuacjach Klęsk Żywiołowych i w Sytuacjach Nadzwyczajnych) podlegającymi bezpośrednio premierowi i który koordynuje działania podejmowane przez Turcję w reakcji na kryzys uchodźczy. Wspomniany projekt jest realizowany niezależnie od podobnego projektu opiewającego na kwotę 70 mln EUR, którego celem jest wybudowanie i wyposażenie 26 dodatkowych szkół, ponieważ projekt ten wchodzi w zakres ram przedmiotowego instrumentu. 13