INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ. Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski

Transkrypt

1 INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski

2 INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ art. 13 TUE KOMISJA EUROPEJSKA PARLAMENT EUROPEJSKI decyzje RADA RADA EUROPEJSKA TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

3 ZASADA AUTONOMII KOMPETENCYJNEJ ZASADA RÓWNOWAGI INSTYTUCJONALNEJ ZASADA LOJALNEJ I SZCZEREJ WSPÓŁPRACY ZASADA JEDNOLITYCH RAM INSTYTUCJONALNYCH

4 art. 15 TUE RADA EUROPEJSKA SKŁAD PRZEWODNICZĄCY MIEJSCE I CZĘSTOTLIWOSC OBRAD KOMPETENCJE

5

6

7 BRUKSELA

8 reprezentuje Unie na zewnątrz (*) zwołuje Konwent zmiany w Traktatach przewodniczy RE i prowadzi jej prace wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w RE zapewnia przygotowanie i ciągłość prac RE przedstawia PE sprawozdania z każdego posiedzenia RE

9 stwierdzenie poważnego i stałego naruszenia przez państwo członkowskie wartości na których opiera się Unia stanowi jednomyślnie na wniosek 1/3 PCz i po uzyskaniu zgody PE wyznacza ogólne kierunki polityk gospodarczych PCz i Unii bada co roku sytuację zatrudnienia w Unii i przyjmuje konkluzje w tym przedmiocie mianuje Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa za zgodą Przewodniczącego Komisji określa ogólne wytyczne, strategiczne cele i interesy Unii dt Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa powołuje swojego przewodniczącego zwołuje lub decyduje o niezwołaniu Konwentu * - w przypadku propozycji zmian Traktatów rozszerzających lub ograniczających kompetencje Unii jednomyślnie podejmuje decyzje zmieniające postanowienia III części TFUE - Polityka i działania wewnętrzne Unii decyduje jednomyślnie o stworzeniu wspólnej obrony powołuje Prezesa, Wiceprezesa i pozostałych członków EBC przedstawia PE kandydata na przewodniczącego Komisji i powołuje Komisję może podjąc decyzję o zmianie liczby członków Komisji po 1 listopada 2014

10 art. 16 TUE RADA SKŁAD WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA PREZYDENCJA MIEJSCE I CZĘSTOTLIWOSC OBRAD KOMPETENCJE GŁOSOWANIE

11 Rada ds. edukacji, młodzieży, kultury i sportu Rada ds. konkurencyjności Rada ds. rolnictwa i rybołówstwa Rada ds. gospodarczych i finansowych Rada ds. ogólnych Rada ds. zagranicznych Rada ds. środowiska Rada ds. transportu, telekomunikacji i energii Rada ds. wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych Rada ds. zatrudnienia, polityki społecznej, zdrowia i ochrony konsumentów

12 WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA

13

14

15 KOMPETENCJE PRAWODAWCZE KOMPETENCJE KONTROLNE KOMPETENCJE MIĘDZYNARODOWE KOMPETENCJE KREACYJNE

16 stanowi prawo wspólnie z PE samodzielnie wydaje akty o charakterze niewiążącym : opinie, zalecenia, rezolucje pośrednie prawo inicjatywy legislacyjnej może żądać od Komisji przeprowadzenia analiz, które uzna za pożądane i przedłożenia w tej materii propozycji prawo modyfikowania niektórych przepisów min. Statut TS UE, Status EBC i ESBC

17 prawo zawieszania PCz w jego prawach w związku z naruszeniem przez nie zasad na których opiera się Unia w wyjątkowych okolicznościach ma prawo zalegalizować pomoc udzielaną przez państwo w dziedzinie pomocy publicznej

18 zawieranie w imieniu Unii umów międzynarodowych istotna rola w rewizji Traktatów jeżeli RE opowie się za rozpatrzeniem propozycji zmian, przewodniczący Rady zwołuje konferencję przedstawicieli PCz w celu przyjęcia zmian, jakie mają być dokonane

19 określa liczbę: - może zwiększyć liczbę rzeczników generalnych TS - może zwiększyć liczbę sędziów w Sądzie, a także ustanowi c funkcję rzecznika generalnego mianuje członków: TO, KES, KER za wspólnym porozumieniem z wybranym przewodniczącym Komisji, przyjmuje listę pozostałych osób, które proponuje członkami Komisji ustala wysokość uposażeń funkcjonariuszy unijnych

20 GŁOSOWANIE I. WIĘKSZOSC KWALIFIKOWANA o ile Traktaty nie stanowią inaczej II. III. ZWYKŁA WIĘKSZOSC JEDNOMYŚLNOSCdopuszczalne wstrzymanie się od głosu

21 Traktat Rzymski ( ) 12 głosów (gdy Rada stanowi na wniosek Komisji), lub 12 głosów co najmniej 4 PCz (gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji) 4 głosy: Francja, Niemcy, Włochy 2 głosy: Belgia, Holandia 1 głosy: Luksemburg Traktat akcesyjny( ) 41 głosów (gdy Rada stanowi na wniosek Komisji), lub 41 głosów co najmniej 6 PCz (gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji 10 głosów: Francja, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania 5 głosów: Belgia, Holandia 3 głosy: Dania, Irlandia 2 głosy: Luksemburg Traktat akcesyjny( ) 45 głosów (gdy Rada stanowi na wniosek Komisji), lub 45 głosów co najmniej 6 PCz (gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji + 5 głosów: Grecja

22 Traktat akcesyjny( ) 54 głosy (gdy Rada stanowi na wniosek Komisji), lub 54 głosy co najmniej 8 PCz (gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji + 8 głosów: Hiszpania 5 głosów: Portugalia Traktat akcesyjny ( ) 62 głosy (gdy Rada stanowi na wniosek Komisji), lub 62 głosy co najmniej 8 PCz (gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji + 4 głosy: Austria, Szwecja 3 głosy: Finlandia

23 Traktat nicejski ( /2017) Większość państw: 50% + jeden, jeśli Rada stanowi na wniosek Komisji, lub: co najmniej 2/3 (66.67%), oraz Większość głosów ważonych: 74%, oraz Większość populacji: 62%. przed 1 lipca 213: co najmniej 14 państw (lub 18, jeśli Rada stanowiła nie na wniosek Komisji) oraz co najmniej 255 z 345 głosów ważonych oraz co najmniej 311 milionów obywateli PCz, które głosowały za propozycją 29 głosów: Francja, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania 27 głosów: Hiszpania, Polska 14 głosów: Rumunia 13 głosów: Holandia 12 głosów: Belgia, Czechy, Grecja, Węgry, Portugalia 10 głosów: Austria, Bułgaria, Szwecja 7 głosów: Chorwacja, Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja, Finlandia 4 głosy: Cypr, Estonia, Łotwa, Luksemburg, Słowenia 3 głosy: Malta po 1 lipca 2013: co najmniej 15państw (lub 18, jeśli Rada stanowiła nie na wniosek Komisji) oraz co najmniej 260z 352głosów ważonych oraz co najmniej 313,6 milionów obywateli PCz, które głosowały za propozycją

24 Traktat lizboński System nicejski głosowań w Radzie obowiązuje do 31 października Pomiędzy 1 listopada 2014 a 31 marca 2017 każde z państw członkowskich może zażądać zastosowania reguł nicejskich w określonym głosowaniu. Od 1 kwietna 2017 zastosowanie ma wyłącznie system lizboński. Większość państw : co najmniej 55%, jednak nie mniej niż 15 z nich, gdy Rada stanowi na wniosek Komisji lub Wysokiego Przedstawiciela Unii lub 72%, oraz Większość polulacji: 65%. Mniejszosc blokująca: musi się składać z co najmniej 4 członków Rady reprezentujących ponad 35% ludności UE.

25 uncil-eu/voting-system/votingcalculator/

26 art. 14 TUE PARLAMENT EUROPEJSKI SKŁAD GRUPY POLITYCZNE ORGANIZACJA MIEJSCE OBRAD KOMPETENCJE PROCEDURY STANOWIENIA PRAWA

27 /pl/map.html

28 Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańscy Demokraci) Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów 50 Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy 52 Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej / Nordycka Zielona Lewica Zieloni Wolne Przymierze Europejskie 70 Europa Wolności i Demokracji Bezpośredniej Europa Narodów i Wolności Niezrzeszeni

29 PREZYDIUM KONFERENCJA PRZEWODNICZĄCYCH KONFERENCJA PRZEWODNICZĄCYCH KOMISJI GRUPY POLITYCZNE KOMISJE PARLAMENTARNE STAŁE ŚLEDCZE SEKRETARIAT

30 KOMPETENCJE PRAWODAWCZE KOMPETENCJE BUDŻETOWE KOMPETENCJE KONTROLNE KOMPETENCJE MIĘDZYNARODOWE KOMPETENCJE KREACYJNE

31 wydaje akty pro foro interno samodzielnie wydaje akty o charakterze niewiążącym : opinie, zalecenia, rezolucje prawo pośredniej inicjatywy legislacyjnej może zadąć od Komisji przedłożenia właściwych propozycji w kwestiach, co do których uważa, ze akt Unii jest niezbędny w celu wykonania Traktatów uczestniczy w zwykłej procedurze ustawodawczej (prawodawczej) uczestniczy w specjalnych procedurach ustawodawczych (prawodawczych) rozpatruje roczny program prac legislacyjnych Komisji i wskazuje akty priorytetowe

32 razem z Radą tworzy władzę budżetową: corocznie określa dochody i wydatki Unii przez ustawienie budżetu udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu zgodnie z zaleceniami Rady

33 rozpatrywanie petycji skierowanych do PE przez obywateli Unii (i nie tylko) ustanawia tymczasowe komisje śledcze do zbadania zarzutów naruszenia lub niewłaściwego administrowania w stosowaniu prawa UE możliwość kierowania pytań przez posłów do KE, Rady, EBC przyjmowanie (i badanie) sprawozdań RE, Rady, TO, KE, EBC, RPO zgłaszanie wotum nieufności wobec Komisji prawo wszczęcia postępowania o unieważnienie aktu prawnego przyjętego przez instytucje unijne dotkniętego wadą nieważności wniesienie skargi na bezczynność przez Komisję, Radę lub EBC w przypadku niewypełnienia przez nie obowiązku

34 powołuje RPO zatwierdza nominację przewodniczącego Komisji oraz całego składu Komisji konsultowany przez Radę w sprawie mianowania członków TO, a także Prezesa, Wiceprezesa i innych członków EBC

35 zgoda PE jest wymagana do zawarcia umów międzynarodowych przez Unię min. : - umów akcesyjnych -umów stowarzyszeniowych - umów mających istotne implikacje budżetowe dla UE -

36 art. 17 TUE KOMISJA EUROPEJSKA SKŁAD SPOSÓB WYBORU KOMPETENCJE

37

38

39 DYREKCJE GENERALNE Badania naukowe i innowacje Budżet Działania w dziedzinie Klimatu Edukacja i Kultura Energia Eurostat Gospodarka morska i rybołówstwo Handel Informatyka Komunikacja Społeczna Konkurencja Migracja i sprawy wewnętrzne Mobilność i Transport Podatki i Unia Celna Polityka regionalna i miejska Polityka sąsiedztwa i negocjacje w sprawie rozszerzenia Pomoc humanitarna i ochrona ludności Rolnictwo i Rozwój Obszarów Wiejskich Rynek wewnętrzny, przemysł, przedsiębiorczość i MŚP Sekretariat Generalny Sieci komunikacyjne, treści i technologie Sprawiedliwość i konsumenci Sprawy Gospodarcze i Finansowe Środowisko Stabilność finansowa, usługi finansowe i unia rynków kapitałowych Służba ds. Instrumentów Polityki Zagranicznej Tłumaczenia Pisemne Tłumaczenia Ustne Wspólne Centrum Badawcze Współpraca międzynarodowa i rozwój Zasoby Ludzkie i Bezpieczeństwo Zatrudnienie, sprawy społeczne i włączenie społeczne Zdrowie i bezpieczeństwo żywności GABINETY KOMISARZY

40 RADA EUROPEJSKA uwzględniając wyniki do PE 1 m-c większość kwalifikowana PARLAMENT zatwierdza PARLAMENT RADA zatwierdza RADA EUROPEJSKA mianuje większością kwalifikowaną

41 KOMPETENCJE PRAWODAWCZE KOMPETENCJE WYKONAWCZE KOMPETENCJE KONTROLNE KOMPETENCJE MIĘDZYNARODOWE

42 wydawanie niewiążących aktów prawnych : opinii, zaleceń prawo inicjatywy ustawodawczej (prawodawczej) wydawanie aktów prawnych na podstawie upoważnienia traktatowego lub upoważnienia udzielonego w akcie ustawodawczym

43 może wydawać akty administracyjne, akty o charakterze indywidualnym i konkretnym przyjmujące postać decyzji (w szczególności w dziedzinie konkurencji) wykonuje budżet odpowiedzialna za bieżące realizowanie polityk unijnych

44 monitoruje stan przestrzegania prawa w państwach członkowskich, transpozycji dyrektyw, działań ustawodawczych, administracji państwowej różnych szczebli oraz władz sądowniczych w przypadku naruszenia może skierować skargę do TS, w razie gdy PCz nie wykona wyroku, może proponować nałożenie kary finansowej na PCz może prowadzić postępowanie przeciwko przedsiębiorcom, jeżeli uzna, że naruszył on reguły konkurencji

45 na podstawie mandatu udzielonego przez Radę, prowadzi negocjacje z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi mające na celu zawarcie umowy

46 art. 19 TUE TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

47 TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOSCI UNII EUROPEJSKIEJ TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI SĄD SĄDY WYSPECJALIZOWANE

48 zapewnia poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu traktatów oraz orzeka: 1. w zakresie skarg wniesionych przez PCz, instytucje lub osoby fizyczne lub prawne 2. w trybie prejudycjalnym, na wniosek sądów państw członkowskich, w prawie wykładni prawa Unii lub ważności aktów przyjetych przez instytucje 3. w innych sprawach przewidzianych w Traktatach

49 TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI - sędziowie

50 TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI - rzecznicy generalni

51 1. osoby o niekwestionowanej niezależności oraz 2a. mające kwalifikacje wymagane w państwach, z których pochodzą do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych lub 2b. być prawnikami o uznanej kompetencji

52 PEŁEN SKŁAD w przypadkach określonych w Statucie TS (w sprawach o zdymisjonowanie lub o pozbawienie prawa do emerytury lub innych korzyści członka Komisji, TO lub RPO jeżeli TS uzna, że wniesiona sprawa ma wyjątkowe znaczenie WIELKA IZBA obraduje na żądanie PCz albo instytucji, które są stroną postępowania w sprawach szczególnie ważnych lub skomplikowanych IZBY złożone z 3 bądź 5 sędziów

53 TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI JEST WYŁĄCZNIE WŁAŚCIWY: w sprawach skarg przeciwko PCz za naruszenie prawa UE wnoszonych przez Komisję, inne PCz oraz Radę Dyrektorów EBI (w zakresie naruszeń statutu EBI) w sporach dotyczących wykonywania przez krajowe banki centralne zobowiązań wynikających z Traktatów i Statutu EBC i EBSC w zakresie pytań prejudycjalnych wnoszonych przez sądy krajowe państw członkowskich w sprawach o wydanie opinii o zgodności projektowanej umowy międzynarodowej z Traktatami, jaka ma być zawarta w imieniu UE w sprawie skarg instytucji na nieważność aktów PE, Rady, obu tych instytucji łącznie lub Komisji, jak również EBC oraz zaniechania przez nie działania, a także w zakresie skarg kierowanych przez PCz na akty lub zaniechanie Rady, PE, obu tych instytucji łącznie (*), jak również w sprawie skarg na nieważność aktów Rady Dyrektorów i Rady Gubernatorów EBI w sporach między PCz związanych z przedmiotem Traktatów jeśli spory te są mi przekładane na mocy kompromisu

54 sąd odwoławczy od orzeczeń Sądu wydanych w pierwszej instancji w stosunku do orzeczeń, które Sąd wydał w drugiej instancji oraz w stosunku do wyroków prejudycjalnych Sądu procedura kontroli

55 SĄD - sędziowie i rzecznicy generalni

56 pełen skład wielka izba izba złożona z 5 sędziów izba złożona z 3 sędziów izba jednoosobowa

57 WŁAŚCIWOSC SĄDU: w sprawach skarg wniesionych przez podmioty indywidualne (z wyjątkiem skarg pracowniczych) w sprawach skarg wnoszonych przez PCz na nieważność aktów instytucji lub na zaniechanie przez nie działania (z wyjątkiem skarg przeciwko Radzie, PE lub obu tym instytucjom łącznie) w sprawach skarg odszkodowawczych przeciwko UE w sprawach postępowań na mocy klauzuli arbitrażowej umieszczonej w umowie prawa publicznego lub prywatnego zawartej przez UE w jej imieniu w sprawach skarg wniesionych przeciwko orzeczeniom sądów wyspecjalizowanych w zakresie pytań prejudycjalnych przekładanych na mocy art. 267 TFUE w dziedzinach określonych w Statucie (*)

58 ODWOŁANIA OD ORZECZEŃ SĄDU DO TS 1. brak właściwości Sądu 2. naruszenie procedury w postępowaniu przed Sądem wpływające niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołanie 3. naruszenie przez Sąd prawa UE TS uchyla orzeczenie Sądu TS wydaje orzeczenie ostateczne w sprawie kieruje sprawę do ponownego rozpatrzenia

59 SĄDY WYSPECJALIZOWANE art. 257 TFUE

60 SĄD DO SPRAW SLUŻBY PUBLICZNEJ Decyzja Rady z 2 listopada 2004r. ustanawiająca Sąd do Spraw Służby Publicznej UE (2004/752/WE) Rozpatruje: 1. spory pomiędzy Unią Europejską a jej pracownikami na podstawie art. 270 TFUE relacje pracownicze sensu stricte (wypłaty, możliwości awansu, rekrutacja, postępowania dyscyplinarne) sprawy socjalne (urlop chorobowy, emerytury, wypadki w pracy, dodatki rodzinne) 2. spory między niektórymi organami i jednostkami organizacyjnymi, a ich personelem (np. Eurojust, Europol, Europejski Bank Centralny, Europejska Służba Działań Zewnętrznych)

61 Sean Van Raepenbusch Horstpeter Kreppel Maria Isabel Rofes i Pujol Ezio Perillo René Barents Kieran Bradley Jesper Svenningsen

62 art.285- art. 287 TUE TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY SKŁAD ORGANIZACJA KOMPETENCJE

63

64

65 GRUPY KONTROLI przygotowanie przyjęcia przez TO dokumentów w zakresie kontroli KOMITETY odpowiedzialne za zadania nieleżące w gestii grup kontroli

66 kontroluje rachunki wszystkich wydatków i dochodów UE kontroluje rachunki dochodów i wydatków wszystkich organów lub jednostek organizacyjnych utworzonych przez UE (*) pomaga PE i Radzie w wykonywaniu funkcji kontrolnych w zakresie wykonywania budżetu przekłada PE i Radzie poświadczenia wiarygodności rachunków jak również legalności i prawidłowości operacji przekłada PE i Radzie coroczny raport udziela eksperckich opinii w zakresie lepszego zarządzania środkami unijnymi

67 TO musi być niezależny od instytucji i organów które kontroluje Aby to osiągnąć, sam decyduje o tym: I. co kontroluje II. jak kontroluje III. jak i kiedy zaprezentuje swoje wyniki Typy kontroli: 1. Kontrole finansowe weryfikuje, czy w sprawozdaniach właściwie przedstawiono sytuację finansową, wyniki i przepływy pieniężne w danym roku. 2. Kontrole zgodności weryfikuje, czy transakcje finansowe są zgodne z przepisami. 3. Kontrola wykonania zadań weryfikuje, czy fundusze UE zostały wykorzystane w jak najbardziej oszczędny i wydajny sposób do osiągnięcia założonych celów.

68 art. 127 TUE EUROPEJSKI art. 282 TUE BANK CENTRALNY STRUKTURA KOMPETENCJE STREFA EURO EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH

69 ZARZĄD RADA PREZESÓW RADA OGÓLNA

70 ustalanie podstawowych stóp procentowych dla strefy EURO i kontrolowanie podaży pieniądza zarządzanie rezerwami walutowymi strefy EURO (w razie potrzeby sprzedaż lub zakup walut w celu utrzymania równowagi kursów wymian) pomaganie organom krajowym w sprawowaniu nadzoru nad rynkami i instytucjami finansowymi zezwalanie bankom centralnym w strefie EURO na emisję banknotów EURO monitorowanie trendów cenowych i ocena związanego z nimi ryzyka stabilności cen

71 Austria Belgia Cypr Estonia Finlandia Francja Niemcy Grecja Irlandia Włochy Łotwa Litwa Luksemburg Malta Holandia Portugalia Słowacja Słowenia Hiszpania 01/01/ /01/2002 Andora Monako Kosowo (*) San Marino Czarnogóra (*) Watykan

72 KRYTERIA KONWERGENCJI stabilność cen ZGODNOŚĆ KRAJOWEGO USTAWODAWSTWA OBOWIĄZUJĄCYM PRAWEM UE dobra kondycja finansów publicznych (dług publiczny + deficyt budżetowy) stabilność kursu wymiany walut w odniesieniu do krajowego banku centralnego, zwłaszcza jego niezależności i niezależności członków jego organów decyzyjnych, jego celów oraz jego włączenia do Europejskiego Systemu Banków Centralnych. kryterium długoterminowych stóp procentowych

73