Studia Podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela przedmiotów zawodowych. Wykład Piotr Magier

Transkrypt

1 Studia Podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela przedmiotów zawodowych Wykład Piotr Magier

2 Wprowadzenie cel wykładu, treści, literatura, egzamin, uwagi metodologiczne Pedagogika uwagi terminologiczne Pedagogika jako nauka Kryteria autonomii naukowej pedagogiki Przedmiot pedagogiki Metody badań pedagogicznych Język pedagogiki Struktura wiedzy pedagogicznej Współczesne stanowiska w pedagogice Koncepcje postmodernistyczne Koncepcje personalistyczne i humanistyczne Koncepcje krytyczne i emancypacyjne

3 Cel wykładu Wprowadzenie w rozumienie pedagogiki jako nauki; cel metaprzedmiotowy Termin pojecie desygnat Termin znak graficzny lub akustyczny Pojecie treść terminu Desygnat oznaczana rzeczywistość Typy definicji Strukturalna Funkcjonalna Genetyczna Historyczna Klasyczna Typologizacja

4 Etymologia terminu pais chłopiec, dziecko paidagogos niewolnik opiekujący się chłopcem paidea model wychowania Pojęcie Rozumienie szerokie toŝsame z wychowaniem Rozumienie wąskie specyficzne, techniczne - nauka o wychowaniu Pedagogika a nauki pedagogiczne (edukacyjne, o wychowaniu) uŝycie synonimiczne; skutek dyskusji dotyczącej spójności pedagogiki jako nauki Geneza Jan Fryderyk Herbart twórca pedagogiki naukowej Kryterium administracyjne habilitacja z pedagogiki; utworzenie katedry pedagogiki na uniwersytecie w Królewcu. Kryterium treściowe pedagogika jako nauka złoŝona: etyka słuŝy ustaleniu celów wychowania; psychologia słuŝy ustaleniu metod wychowania

5 Kryteria zewnętrzne Zapotrzebowanie społeczne Naukowcy Jednostki administracyjne Dorobek naukowy Ciągłość historyczna Kryteria wewnętrzne Przedmiot badań Metody badań Język Struktura

6 Przedmiot materialny Określona rzeczywistość: zjawisko, proces, fakt, rzecz Dla pedagogiki przedmiotem materialnym jest zjawisko wychowania Przedmiot formalny Aspekt badanej rzeczywistości; cel poznawczy Dla pedagogiki przedmiotem formalnym jest: Wartościowanie, postulowanie, melioracja modelu wychowania Badanie wychowania w jego złoŝoności - wieloaspektowość

7 Teza o podporządkowaniu metod badawczych przedmiotowi badań (realizm poznawczy) Podział na metody nauk matematycznoprzyrodniczych i humanistycznych według Stefana Kunowskiego Dotyczy genezy ujęć badawczych oraz dominacji określonego paradygmatu Metody matematyczno-przyrodnicze: obserwacja, eksperyment, metody statystyczne Metody humanistyczne: analiza artefaktów, analiza tekstu, metody porównawcze Podział na metody ilościowe i jakościowe Dotyczy sposobu analizy danych uzyskanych w badaniach Celem analiz ilościowych jest: opis i wyjaśnienie zaleŝności Celem analiz ilościowych jest: rozumienie;

8 Obserwacja Pojecie opis, rejestracja sytuacji zastanych Typy introspekcyjna ekstraspekcyjna; etnograficzna; próbek czasowych ciągła; tematyczna Eksperyment Pojecie wyjaśnienie zaleŝności między zjawiskami (zmiennymi) w warunkach kontrolowanych, przez wprowadzanie zmian w tych zjawisk (zmiennej niezaleŝnej) Typy naturalny (środowiskowy) lub laboratoryjny Metody statystyczne Pojecie - Typy wskaźników statystycznych średnia arytmetyczna; mediana; modalna, rozkład normalny Funkcje porządkująca (statystyka opisowa); poznawcza (wnioskowanie statystyczne)

9 Średnia arytmetyczna Suma wszystkich wartości podzielona przez ich liczbę Charakterystyka wyników przy pomocy wartości najbardziej typowej Mediana Wartość środkowa wyznaczająca dokładnie połowę obserwacji Dzieli wyniki na połowy Modalna Wartość pojawiająca się najczęściej w zbiorze wyników

10 Metody eksplikacyjne Pojecie analiza wytworów dziecięcych w celu zrozumienie przeŝyć i sposobu interpretacji rzeczywistości Przedmiot badań wytwory dziecięce; dokumenty osobiste; dokumenty oficjalne Analiza tekstu Pojęcie ma na celu rozumienie tekstów naukowych Typy analiza terminologiczna; analiza logicznosemantyczna Metody porównawcze Pojęcie określenie podobieństw i róŝnic w badanych zjawiskach zestawionych pod kątem róŝnic czasowych lub przestrzennych Typy porównanie elementów praktyki edukacyjnej lub porównanie koncepcji pedagogicznych

11 ZaleŜność języka pedagogiki (nauk humanistycznych) od języka potocznego ZaleŜność języka pedagogiki od języka innych nauk (zwłaszcza humanistycznych) Wieloznaczność języka pedagogiki (języka humanistyki) Podstawowe terminy pedagogiczne: Wychowanie Edukacja Kształcenie - Nauczanie/uczenie się Rozwój

12 Rozumienie szerokie i wąskie Rozumienie szerokie kaŝda aktywność człowieka powodująca zmiany w zachowaniu Działalność celowa, świadoma, systematyczna, metodyczna, prowadzona przez fachowców Pojęcia wychowania według S. Kunowskiego Prakseologiczne - działalność wychowawcy Ewolucyjne proces zmian, rozwój Adaptacyjne efekt, cel, stan zamierzony Środowiskowe wpływ instytucji i grup społecznych Pojęcie wychowania a koncepcje psychologiczne (M.Łobocki) Behawioralne system wzmocnień Psychodynamiczne zaspokajanie potrzeb Poznawcze administrowanie informacją

13 Edukacja Wychowanie Kształcenie Nauczanie Uczenie się

14 Pojęcie długotrwały proces zmian, zachodzących określonym kierunku, przechodzących od form niŝszych do wyŝszych, bardziej złoŝonych Typy koncepcji rozwoju Koncepcje jednoczynnikowe endogenne; egzogenne Koncepcje dwuczynnikowe Koncepcje wieloczynnikowe Rozwój według S. Kunowskiego Teoria czynnikowa Teoria warstwicowa

15 Cechy Kierunkowość Progresywność Typy Filogeneza Antropogeneza- Ontogeneza Rozwój jakościowy a ilościowy Rozwój strukturalny a funkcjonalny Aspekty Poznawczy analityczność i obiektywizacja poznania Działaniowy - celowość, autonomia, konsekwencja, dowolność, odporność na zakłócenia czynników zewnętrznych, kontrolowalność

16 Kryteria wydzielania stadiów rozwojowych sposób poznawania i uświadamiania sobie przez dziecko otaczającej nas rzeczywistości; dominujący rodzaj działalności dziecka; specyficzne formy oddziaływania wychowawczego na dziecko Periodyzacja 0 1 niemowlęctwo 1 3 wiek poniemowlęcy 3 7 wiek przedszkolny 7 11 (12) młodszy wiek szkolny 11 (12) 17 (18) wiek dorastania 17 (18) 21 (22) wiek młodzieńczy 21 (22) 35 - wiek wczesnej dorosłości wiek średni 55 i więcej wiek później dorosłości

17 Stadialny Epigenetyczny J. Piaget; E. Erickson Fazy wewnętrzne - 1) kształtowania się nowej struktury; 2) stabilizacji; 3) zaczątki struktur stadium następnego Istnienie okresów przejściowych Podkreślający autonomię stadiów K. Dąbrowski Kryzys psychologiczny jako nieodłączny element rozwoju Linearny (wektorowy) Koncepcja czynnikowa Stefana Kunowskiego Czynniki rozwoju: bios, ethos, agos, los Przebieg rozwoju jako wynik wpływu (konwergencji) wielu czynników

18 Duchowy WraŜliwość na wartości ostateczne: Prawdę Dobro, Piękno, Absolut Kulturowy Uczestnictwo w kulturze, wraŝliwość na piękno Społeczny Uczestnictwo w grupach rówieśniczych, zdolność realizacji wymogów płynących z funkcjonowania w ramach instytucji Psychiczny Rozwój zainteresowań oraz sprawności poznawczych Biologiczny Tworzenie i dojrzewanie róŝnorakich elementów organizmu, zwłaszcza układu nerwowego

19 Ethos Los Bios Agos

20 Sposoby porządkowania struktury i ich kryteria Subdyscypliny pedagogiczne kryterium przedmiotu badań (oraz metod badań i języka) Stanowiska pedagogiczne specyficzny model wychowania (oparty na specyficznych koncepcjach: świata, człowieka, poznania, moralności, społeczeństwa) Subdyscypliny pedagogiczne według Stefana Kunowskiego Podział pionowy Podział poziomy Stanowiska w pedagogice Sposoby porządkowania stanowisk Propozycja F. Meirieu Propozycja S. Schiro Propozycja S. Kunowskiego Typy stanowisk Postmodernistyczne Humanistyczne i personalistyczne Krytyczne i emancypacyjne

21 Pedagogika ogólna Tworzenie koncepcji opisowo-wyjaśniajaco-normatwnych dotyczących wychowania Pedagogika normatywna Określenie celów wychowania Poziom normatywny Współpraca z naukami filozoficznymi: etyką, estetyką, antropologią, aksjologią Pedagogika eksperymentalna (opisowa) Opis i wyjaśnienie rzeczywistości przy pomocy metod badawczych nauk humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych Pedagogika empiryczna Potoczna wiedza o wychowaniu

22 Nauki pedagogiczne Historia wychowania, antropologia wychowania, kulturologia wychowania, biologia wychowania, psychologia wychowania, filozofia wychowania, socjologia wychowania, teologia wychowania Typy nauk pedagogicznych historyczne; empiryczne; prospektywne (światopoglądowe) prospektywne (światopoglądowe) Nauki współpracujące Nauki realne higiena i medycyna, ekonomia, demografia Nauki formalne cybernetyka, prakseologia, logika, metodologia nauk Nauki aksjologiczna etyka, estetyka, Nauki pomocnicze Psychologia, socjologia, filozofia, teologia, historia

23 Postmodernizm Pojecie i geneza Kategorie według A. Bronka, H. Kieresia, A. Szahaja Antyfundamentalizm i antyunwersalizm Antyscjentyzm i postawa antymetafizyczna Ambiwalentna postawa wobec człowieka Dekonstruktywizm i konstruktywizm postmodernistyczny Pedagogika postmodernistyczna Problem celów wychowania Problem jednolitości metod badawczych Problem spójności wiedzy pedagogicznej

24 Pojęcia i typy desygnatów Pojecie opisowe i wartościujące Pojęcie opisowe: Jako stanowisko w pedagogice Jako typ relacji międzyludzkich Jako forma działalności społecznej Geneza i dzieje Prekursorzy: M. Mead; F. Leboyer; C.R. Rogers Twórcy: Ruch Obrony Praw Dzieci (USA); H. Kupffer; E.von Braunmuhl; H. von Schoenebeck Antypedagogika w Europie i w Polsce Współczesne stanowiska antypedagogiczne Antypedagogika; Ruch Obrony praw Dzieci; Postpedagogika Tezy Wychowanie jest niepotrzebne Nie istnieją obiektywne cele wychowania Człowiek jest od urodzenie istotą aktywna poznawczo i komunikacyjnie Człowiek od urodzenie jest istotą społeczną

25 Humanizm Termin, pojęcie, desygnaty Geneza i dzieje zjawiska Kategorie i tezy Typy Humanizm antropocentryczny Humanizm teocentryczny Pedagogika humanistyczna Geneza i dzieje Tezy

26 Personalizm Termin, pojęcie, desygnaty Geneza i dzieje Kategorie i tezy Typy Personalizm statyczny i dynamiczny Personalizm filozoficzny i religijny Pedagogika personalistyczna Geneza Tezy Relacja między personalizmem a humanizmem

27 Pojęcie emancypacji i krytyki Typy pedagogiki emancypacyjnej według B. Śliwerskiego Stanowisko liberalno-anarchistyczne Stanowisko społeczne Szkoła Frankfurcka przykład pedagogiki krytycznej Geneza i przedstawiciele Tezy Stanowiska Paulo Freire Przykład pedagogiki emancypacyjnej Geneza Tezy