Konie i inne zwierzęta gospodarskie.

Transkrypt

1 Konie i inne zwierzęta gospodarskie. Autorzy: Agata Balsamo wywiad, przewodnik po stadninie Jagoda Staciwa opracowanie prezentacji multimedialnej, nagranie jej na płytę CD, zdjęcia, raport Joanna Wierzbicka rysunki, wiadomości o koniach i królikach, raport Michał Gorczak zdjęcia, druk, raport, część wiadomości o innych zwierzętach gospodarskich Autorzy są uczniami Gimnazjum nr.93 im. Izabeli Czartoryskiej w Warszawie

2 Raport Koń, jaki jest, każdy widzi tak brzmi hasło z XVIII wiecznej polskiej encyklopedii Nowe Ateny, jednak w dzisiejszych czasach, nie każdy widzi jaki jest, dlatego 27 października wybraliśmy się do stadniny w Julianowie. Niestety nie mieliśmy okazji porozmawiać z właścicielami, gdyż przygotowywali się do przewozu konia o imieniu Roki, jednak udało nam się przeprowadzić wywiad z panią, która zajmowała się końmi i zrobić zdjęcia. Dowiedzieliśmy się jak obchodzić się z końmi, skorzystaliśmy też z wiedzy Asi, która także jeździ na koniach od dawna. Czyszczenie i pielęgnacja jest bardzo ważnym elementem końskiego życia, ponieważ służy nie tylko zachowaniu higieny i wykryciu ewentualnych chorób, ale także zacieśnia więzi konia i jeźdźca. Należy je wykonywać codziennie rano, oraz koniecznie przed każdą jazdą. Zaczynamy od dokładnego wyczesania słomy z grzywy i ogona, najlepiej twardą szczotką. Następnie czyścimy całe ciało konia z kurzu za pomocą miękkiej szczotki ryżowej, którą w razie potrzeby oczyszczamy zgrzebłem. Sklejoną sierść czyścimy koniecznie gumowym zgrzebłem. Miękką, wilgotną szmatką czyścimy oczy oraz okolice pyska, a osobną narządy płciowe oraz odbyt. Pielęgnację kończymy dokładnym oczyszczeniem kopyt kopystką. Kopyta co jakiś czas należy też smarować wazeliną lub tranem, aby zapobiec wysychaniu rogu kopytowego. Podstawową potrzebą konia jest towarzystwo. Koń jest typowym zwierzęciem stadnym, życie w odosobnieniu wyjątkowo mu nie służy i pozostawia ślady na jego psychice. Samotny koń często bywa narowisty lub strachliwy. Dlatego właśnie powinno się je trzymać przynajmniej parami, ale doceni on także towarzystwo zwierząt innego gatunku, np. krów, kóz, psów czy owiec, jednak przede wszystkim potrzebuje kontakt z właścicielem. Niezwykle ważny dla konia jest również konieczny ruch. Jest on zwierzęciem bardzo dużym, inteligentnym, silnym i energicznym, logiczne więc że nie może całego dnia spędzić w boksie. Codziennie przynajmniej raz po kilka godzin powinien spędzać na pastwisku wraz z innymi końmi. Służy to również zacieśnieniu więzów w stadzie i kontaktów towarzyskich z innymi przedstawicielami gatunku. Koń powinien codziennie przebywać na pastwisku, gdzie ma pod dostatkiem świeżej trawy. Mimo, że koń doskonale wie, które rośliny mu szkodzą, i dokładnie bada pokarm przed zjedzeniem, to wszystkie niejadalne (np. kaczeńce) lub trujące rośliny powinny zostać skoszone. W każdym boksie powinna być drabinka (najlepiej o drobnych oczkach, aby koń nie wyjadał za szybko) z sianem, oraz woda w wiadrze zamocowanym na ścianie lub automatycznym poidle. Wiadro

3 nie powinno stać bezpośrednio na ziemi, gdyż koń łatwo może je przewrócić. Oprócz tego dla każdego konia niezbędna jest lizawka solna, która dostarcza mu wiele minerałów. W zimie konie karmi się głównie mieszankami zbożowymi, paszami oraz sianem. Konie uwielbiają przysmaki, takie jak marchew, jabłko, burak cukrowy czy kostki cukru, nie powinny ich jednak jeść w nadmiarze. Można je wykorzystywać jako nagrodę. Podsumowując, odwiedzenie stadniny w Julianowie pomogło nam zdobyć wiele cennej wiedzy. To miłe, że są takie miejsca w których koniom zapewnia się opiekę i dba, byśmy nie zapomnieli jaki jest koń. Dzięki takim ośrodkom ludzie mogą się cieszyć z przebywania z tymi wspaniałymi stworzeniami, obcować z naturą i odnaleźć spokój. Miła atmosfera i zadbane zwierzęta, którymi zajmują się przyjaźni ludzie sprawia, że takie miejsca naprawdę chce się odwiedzać. Wywiad z pracownicą stadniny w Julianowie A: Jakie wymaganie trzeba spełnić by pracować z końmi, żeby z nimi przebywać, hodować? B: Trzeba być przede wszystkim cierpliwym, bo nie ma nic na szybko i trzeba pamiętać, że to tylko zwierzęta. A: Są to stworzenia otwarte, przyjacielskie, czy raczej nieufne? B: Do każdego konia trzeba mieć ograniczone zaufanie, bo koń to tylko zwierzę, może zobaczyć kawałek listka i się przestraszyć a może się zwalić drzewo i się nie przestraszyć, różnie to z końmi bywa są i takie i takie. A: Długo Pani pracuje z końmi? B: Ponad 10 lat. A: Miała może Pani jakieś specjalne misje? Ujarzmianie jakiś zupełnie dzikich koni, żeby je oswoić i przyzwyczaić do obecności ludzi w swoim środowisku? B: Nie, takich strasznych misji nie miałam. A: Starowała może Pani w zawodach? B: Tak. W takich małych regionalnych. A: Czy konie gdy są już wyszkolone do zawodów (np. biegów) to później nadają się do uczenia kogoś jazdy konnej? B: Jak najbardziej, pod warunkiem że ta nauka jest w odpowiedni sposób prowadzona. Są w naszej stadninie starsze konie które chodziły na zawody, i świetnie sobie dają rade przy nauce jazdy młodych (i nie tylko) osób. A: Jak Pani myśli czy to jest dla konia stresujące np. takie zawody albo wystawy? B: Z jednej strony tak, z drugiej strony niektóre konie to lubią a przynajmniej nam się tak wydaje. A: Prowadziła Pani kiedyś hipoterapie? B: Nie, takiej terapii jeszcze nie prowadziłam.

4 A: Czy konie które zostały ocalone przed rzeźnią nadają się do tej terapii? B: Nie. Wydaje mi się, że takie konie po przejściach już nie mają takiego zaufania do ludzi, ale zależy to od każdego osobnika indywidualnie. A: Czy każdy koń, który miał normalną przeszłość może być wykorzystany do hipoterapii? B: Są wyznaczane parametry optymalne: wysokość, charakter itd. A: Czy wie może Pani jaka rasa konia najbardziej nadaje się do pracy na roli?b: Wydaje mi się, że mogą to być konie zimnokrwiste lub silne kuce. A: Czy ludzie pracujący na roli nadal pracują z końmi na polu? B: Jak najbardziej. Wydaje mi się, że zwłaszcza w biedniejszych krajach konie są częściej wykorzystywane do pracy na polu niż np. traktory. Koń domowy Jest najpóźniej udomowionym zwierzęciem (Chiny i Mezopotamia, ok. 8-6 tys. lat temu). Jego przodkami są konie Przewalskiego, oraz inne wymarłe koniowate z Azji. Niegdyś konie były przede wszystkim źródłem pożywienia, potem zwierzętami pociągowymi. Obecnie są hodowane zwykle w celach rekreacyjnych oraz hobbystycznych. Rasy koni charakteryzują się dużym zróżnicowaniem, zarówno pod względem wysokości w kłębie, jak i umaszczenia. Największe rasy Shire (1.85m 2.00m) najcięższa i największa rasa świata. Pochodzą one z Anglii, gdzie są używane również do jazdy wierzchem, co wynika z tradycji angielskiego rycerstwa. Są to zimnokrwiste konie o bardzo długich kończynach, krótkim tułowiu, z głową i profilu garbonosym oraz obfitymi, jedwabistymi szczotkami pęcinowymi. Dzięki ich spokojnemu charakterowi w swojej ojczyźnie zyskały sobie przydomek łagodne olbrzymy. Zwykle maści karogniadej, gniadej lub karej. Clydesdale (1.70m 1.88m) szkocki koń zimnokrwisty. Ich nazwa wzięła się od rzeki Clyde w Szkocji. Maść zwykle gniada, karogniada lub dereszowata. Są bardzo podobne do koni rasy Shire. Najmniejsze rasy

5 Kuc Falabella (nie więcej niż 0.70m) najmniejszy koń świata. Nie dosiada się ich, są hodowane wyłącznie do towarzystwa. Pochodzą z Ameryki. Charakteryzują się bujną grzywą i ogonem. Występują w maściach: siwej, srokatej, dereszowatej. Kuc Szetlandzki (0.80m 1.07m) - pochodzi z Wysp Szetlandzkich. Mają obfitą grzywę i ogon, czasem szczotki pęcinowe. Występują w każdym umaszczeniu podstawowym. Umaszczenia Maść kasztanowata rudobrązowa, kasztanowa sierść, grzywa i ogon w tym samym odcieniu lub jaśniejsze, kończyny bez podpalania. Maść kara jednolicie czarna, dopuszczana jest mała gwiazdka na czole. Maść siwa źrebię rodzi się w jednej z maści podstawowych, i z wiekiem siwieje. Do pełnego osiwienia jego sierść składa się z włosów białych oraz maścistych. Maść biała zwana też Albino, chociaż prawdziwy albinizm u koni nie występuje (brak różowego zabarwienia tęczówek). Takie konie mają różową, nie pigmentową skórę, białą sierść, jasnoniebieskie oczy i jasne kopyta. Maść gniada - sierść brązowa od jasnej do brunatnej i prawie czarnej, grzywa, ogon i dolne odcinki kończyn podpalane.maść srokata - obok plam maści zasadniczej na skórze pigmentowanej występują duże, nieregularne, białe plamy położone na skórze nie pigmentowanej. Maść taranowata sierść biała, z występującymi na ciele niewielkimi, ciemnymi cętkami. Maść izabelowata - barwa sierści żółtawa z jasnymi kończynami. Grzywa i ogon jaśniejsze. Maść bułana - żółtawa lub popielato-bura sierść z czarnymi kończynami. W ogonie i grzywie włosy czarne zmieszane z maścistymi. Maść myszata - zabarwienie sierści popielate z czarną pręgą wzdłuż grzbietu oraz często poprzecznymi pręgami na kończynach, grzywa i ogon czarne. Maść jabłkowita - sierść w tej maści może mieć różne odcienie: jasna przypomina jasnokasztanowatą, ciemna jest koloru czekoladowego. Grzywa i ogon barwy prawie białej lub mieszanej, biało-brązowej. Chody Stęp najwolniejszy, czterotaktowy chód. Koń stawia nogi w kolejności: lewa przednia, prawa tylna, prawa przednia, lewa tylna. W stępie przynajmniej dwie kończyny mają równocześnie kontakt z podłożem.

6 Środek ciężkości jeźdźca znajduje się nad środkiem ciężkości konia. Rozluźnione ramiona podążają za ruchem głowy i szyi konia. Kłus - szybszy chód dwutaktowy, koń stawia dwie nogi po przekątnej (prawa przednia i lewa tylna, lewa przednia i prawa tylna). Najwyższe zebranie w kłusie nazywa się pasażem, a kłus w miejscu - piaffem. Jeździec może jechać kłusem ćwiczebnym (bez unoszenia się w siodle) lub kłusem anglizowanym (na przemian unosząc się i opadając w siodle; podczas jazdy po łuku jeździec unosi się w siodle, gdy noga zewnętrzna idzie do przodu, czyli anglezuje na tzw. zewnętrzną nogę). Galop - trójtaktowy chód konia, koń stawia najpierw nogę tylną, potem dwie nogi po przekątnej, a następnie przednią prowadzącą. W zależności od tego która noga jest stawiana jako ostatnia, rozróżniamy galop na nogę wewnętrzną lub zewnętrzną. Jeździec w galopie powinien być rozluźniony i dostosować się do ruchów konia. Cwał najszybszy, czterotaktowy chód. Koń stawia nogi w kolejności: lewa tylna, prawa tylna, lewa przednia, prawa przednia, po czym następuje faza lotu. Prowadząca noga dotyka ziemi w linii nozdrzy, lub nawet ją przekracza. Konie pełnej krwi angielskiej mogą cwałować z prędkością około 50 km/h, a na krótkich odcinkach nawet 60 km/h. Nie wszystkie konie potrafią cwałować. Oprócz tych chodów podstawowych wyróżniamy jeszcze tzw. chody wyższej szkoły jazdy, np. inochód, tölt, pasaż, piaff, kłus hiszpański. Inne zwierzęta gospodarskie Pies jak wiadomo jest najlepszym przyjacielem człowieka, towarzyszy mu już około 16 tysięcy lat, lecz pierwsze psy nie były domowymi pupilkami, strzegły domostw ludzkich. Później pomagały przy tropieniu zwierzyny, likwidacji szkodników oraz pilnowaniu innych zwierząt hodowanych przez człowieka. W dzisiejszych czasach coraz rzadziej można spotkać np. owczarki, które naprawdę zaganiają owce, ale ludzi zaczęli wykorzystywać te zwierzęta do innych celów. Psy wspierają teraz celników, policjantów i ratowników, prowadzona jest też kynoterapia, czyli terapia przez psa. Koza była jednym z wcześniej udomowionych zwierząt, nastąpiło to jeszcze zanim człowiek zaczął uprawiać role. Zwierzęta te były bardzo rozpowszechnione we

7 wszystkich krajach, dzięki swemu niewielkiemu rozmiarowi i dużej wytrzymałości, a także wszechstronności. Hoduje się je dla mleka, mięsa, skór, wełny(w przypadku 2 ras) i puchu(2 rasy). Kozy należą do przeżuwaczy, jak wiemy je praktycznie wszystko(choć nie zawsze powinna). Źrenice kóz są prostokątne i wraz z zachodem słońca stają się okrągłe. Królik to niewielki ssak z rodziny zającowatych. Został udomowiony ok lat p. n. e. w Egipcie. Obecnie obszar jego występowania jest bardzo szeroki. Króliki są głównie hodowane na mięso, wełnę i skóry, jednak w dzisiejszych czasach coraz częściej stają się zwierzętami do towarzystwa, jak np. królik miniaturowy. Wbrew powszechnemu twierdzeniu, króliki wcale nie są gryzoniami. Z powodu różnic w uzębieniu obecnie zostały wydzielone do oddzielnej, chociaż blisko spokrewnionej grupy zajęczaków. Drób to wspólna nazwa dla wszystkich hodowanych przez człowieka ptaków, do których zalicza się gęsi, kury, kaczki, perliczki, indyki oraz strusie. Kury były najwcześniej udomowionymi ptakami, w około III wieku p.n.e. w Azji i szybko rozprzestrzeniły się do Europy i Afryki. Drób jest hodowany dla mięsa, jajek oraz pierza. Owca domowa to kolejny gatunek udomowiony jeszcze przez koczowników. Początkowo były popularne tylko w górach i na stepach, jednak szybko zyskały popularność w innych terenach. Hoduje się je dla mleka(dużo bardziej tłustego niż krowie), mięsa, skór i wełny. Owce należą do przeżuwaczy dlatego trawią celulozę. Źrenice owiec są prostokątne i wraz z zachodem słońca stają się okrągłe. Bydło to ogólna nazwa dla wszystkich udomowionych zwierząt krętorogich z rodziny Bos. Udomowione zostały ok. 7 tysięcy lat temu w Azji. Rogaciznę hoduje się na wszystkich kontynentach(oczywiście z wyjątkiem Antarktydy), przodkami europejskich krów były wymarłe tury, a azjatyckich ras: banteng, gaur oraz jak. Bydło jest hodowane dla mleka, mięsa i skór. Zwierzęta te mają cztery żołądki przystosowane do trawienia celulozy. Bibliografia: pl.wikipedia.org Konie", autorka: Kerstin Neumann "Konie i kuce", autor: Philippe Meyrier wiedza własna autorów