Żubry żyjące w dzikim stanie wyginęły w Anglii już w XII wieku, we Francji w końcu XIV wieku, w Niemczech w XVI wieku, a w Siedmiogrodzie w XVIII

Transkrypt

1 Dawid Tomczyk

2

3 Żubry żyjące w dzikim stanie wyginęły w Anglii już w XII wieku, we Francji w końcu XIV wieku, w Niemczech w XVI wieku, a w Siedmiogrodzie w XVIII wieku [15]. W Małopolsce wyginęły już w XVIII wieku. Pod koniec XVIII wieku żubry występowały już tylko na Kaukazie i w Puszczy Białowieskiej. W miarę rozwoju rolnictwa i wycinki lasów zwierzęta te straciły naturalne siedliska, a ponadto były nieustannie trzebione przez kłusowników. W XVI stuleciu Zygmunt II August zezwalał na polowania na żubry tylko imiennie konkretnemu myśliwemu na konkretną liczbę sztuk [16]. Dekrety i surowe kary na nic się jednak zdały. Sytuacja zmieniła się na krótko w XIX wieku. Puszcza Białowieska należała do imperium rosyjskiego i car Aleksander I Romanow objął żubry ochroną. Populacja stale się zwiększała i w roku 1857 w puszczy żyło już 1900 osobników. Jednak później liczba zwierząt zaczęła spadać i do czasu wybuchu I wojny światowej ich liczba spadła o połowę. Według danych ze stycznia 1914 roku główną ostoją żubra było wówczas nadleśnictwo Browsk. Znajdowało się tam 727 sztuk tych zwierząt, w tym 231 byków, 347 żubrzyc i 149 żubrząt [17]. Ostatecznym ciosem była sama wojna. Żubry zostały wybite przez wycofujące się niemieckie wojska, rosyjskich partyzantów i kłusowników. Ostatni wolno żyjący żubr nizinny został zabity w kwietniu 1919 roku [18].

4

5 Jeden z największych gatunków z rodziny jeleniowatych. Jelenie ubarwione są zazwyczaj jednolicie, tylko młode są cętkowane na bokach i grzbiecie. Latem brązowopłowe do rudawego, zimą szarawe, z ciemniejszym karkiem u samców. Na szyi mają dłuższe włosy tworzące rodzaj grzywy zachodzącej na Grandsą dobrze rozwinięte, siekaczy brak. Podstawowe dane [3] Długość ciała cm Wysokość w kłębie cm Ogon cm Masa ciała kg Dojrzałość płciowa 1,5-2 lata Okres godowy druga połowa września Ciąża ok. 230 dni Liczba młodych w miocie jedno (rzadziej dwa) Długość życia średnio lat, maksymalnie 23 lata Jeleń szlachetny występujący w Polsce może osiągać 2,5 m długości i wysokość w kłębie do 1,5 m. Masa ciała dużego jelenia dochodzi do 350 kg (maksymalnie 497 kg) [5] Masa spotykanych w Polsce jeleni waha się w granicach kg, przy czym największe rozmiary osiągają osobniki około ósmego roku życia (średnio: samce 224 kg, samice 132 kg [3] ) Najlepszą kondycję wykazują jelenie w wieku 5-10 lat. Ciężar zależny jest od obszaru występowania i dostępności pokarmu. Jeleń szlachetny pokryty jest krótkim i przylegającym włosem. Sierść jelenia szlachetnego jest w zimie siwobrunatna, a w lecie rdzawobrunatna, wierzch głowy, szyja, podbrzusze i nogi są barwy ciemniejszej od reszty ciała. Ogon dochodzi do 15 cm długości. Jelenie mają bardzo dobry węch i słuch

6

7 Ogólna budowę ciała sarny można określić jako, wysmukłą. Głowa jest krótka, z profilu o zarysie zbliżonym do trójkąta. Pysk (gęba) zakończony jest dużymi, nieowłosionymi czarnymi nozdrzami (chrapami). Oczy (świece) z długimi rzęsami na górnej powiece, są brunatno czarne z podłużną, poziomo ustawioną źrenicą. Uszy (łyżki) mają kształt podłużnie owalny, a długość ich sięga 2/3 długości głowy. Szyja jest stosunkowo cienka, dłuższa od głowy. Tułów jest dosyć krępy. Ogon jest szczątkowy, prawie niezauważalny. Nogi (cewki) są wysokie i cienkie. Tylna para ma silniejszą budowę i jest w stawach skokowych mocno wygięta. Cewki zakończone są parą racic. Kozioł, czyli rogacz różni się od sarny (koza lub siuta) obecnością możdżeni oraz okresowym występowaniem poroża. Z innych cech zewnętrznych, u kozła widoczny jest pędzel tj. pęk włosów długości 8-10 cm na napletku, u kozy zaś fartuszek, czyli pęk 5-7 cm włosów w okolicy sromu. Kolor sierści (sukni) sarny jest latem rudy, nieco ciemniejszy na grzbiecie, na spodzie jaśniejszy. Zimą jest ona szarobrunatna. Na zadzie wokół odbytu występuje okrągła jasna plama, średnicy około 15 cm. Jest to tzw. lustro, latem słabo zaznaczone, zimą natomiast bardzo wyraźne, o czystym białym zabarwieniu. Suknia koźlęcia zaraz po urodzeniu się (wykoceniu) jest na stronie grzbietowej barwy brunatnej. Wzdłuż grzbietu i boków ciała przebiega kilka rzędów żółtawych lub białawych plam. Tę pierwszą suknię po 2-3 miesiącach zastępuje druga, która w swym ubarwieniu w zasadzie nie różni się od sukni letniej dorosłej sarny. Linienie następuje dwa razy w roku na wiosną i jesienią

8

9

10