Wybrane zagadnienia do dyskusji dotyczące Obszaru 1

Transkrypt

1 Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy Wybrane zagadnienia do dyskusji dotyczące Obszaru 1 Oparte głównie na podstawie ustaleń na spotkaniu Departamentu Hodowli o Ochrony Roślin MRiRW, Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - PIB, Instytutu Ogrodnictwa w dniu 6 lutego 16r. w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Warszawie. Prof. dr hab. Jerzy H. Czembor, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych

2 Harmonogram spotkania Przedstawienie nowego Koordynatora Krajowego Programu Ochrony Zasobów Genowych Roślin Użytkowych. Omówienie najważniejszych kwestii dotyczących obecnego i przyszłego kształtu ochrony roślinnych zasobów genowych, funkcjonowania banku genów. Omówienie szczegółowych działań zaplanowanych w ramach obszaru 1 w roku 16, które zostaną wpisane do tegorocznych umów na realizację programu.

3 Uczestnicy Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi reprezentowały następujące osoby: Krzysztof Smaczyński Z-ca Dyrektora Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin Małgorzata Woźniak Naczelnik Wydziału Zasobów Genowych i Roślin Genetycznie Zmodyfikowanych w Departamencie Hodowli i Ochrony Roślin Tatiana Woźnicka Berska Dorota Nowosielska Instytutu Ogrodnictwa (I O) w Skierniewicach reprezentowały osoby: Prof. dr hab. Stanisław Kaniszewski Dr Mirosław Sitarek Dr Ludwika Kawa-Miszczak Dr Mariusz Chojnowski Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w Radzikowie reprezentowały osoby: Prof. dr hab. Edward Arseniuk, Dyrektor Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w Radzikowie (IHAR-PIB), Prof. dr hab. Jerzy Czembor, Kierownik Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych (KCRZG), Dr Karolina Dębska; Mgr inż. Agnieszka Osińska

4 1. Istnieje potrzeba przygotowania w ramach zadania 1.1 (koordynacja) projektu dokumentu (strategii) na temat funkcjonowania Programu Ochrony Zasobów Genowych Roślin Użytkowych obecnie oraz po roku.. Istnieje konieczność przygotowania skoordynowanej informacji nt. trzonu banku genów - w obrębie kolekcji najcenniejszych obiektów i duplikatów.. Istnieje potrzeba uporządkowania kolekcji wybór tych, które z uwagi na ich znaczenie dla dziedzictwa narodowego muszą być finansowane po roku, oraz na te mniej ważne. np. kolekcja roślin rekultywacyjnych, która ma charakter ściśle utylitarny i złożona jest z różnych grup roślin, wchodzących już w skład innych kolekcji. Planowane zmiany: wprowadzenie ogólnej zasady Jeden rodzaj/gatunek zarządzany przez jednego kuratora. Lista z przypisanymi rodzajami/gatunkami ma powstać (powstaje) we współpracy z kuratorami, Należy zdawać sobie sprawę, że nie zawsze będzie możliwe zastosowanie zasady jeden gatunek/jedna kolekcja/jeden kurator (np. trawy)

5 . Istnieje potrzeba uzupełnienia bazy danych EGISET o dane dotyczące zasobów roślin ogrodniczych, a w szczególności sadowniczych punkt ten został umieszczony w Umowie (paragraf 1). W kolekcjach IO znajduje się ponad tys. obiektów przechowywanych w formach wegetatywnych (rośliny sadownicze) oraz,5 tys. obiektów w formie nasion (rośliny warzywne). Pan Marcin Zaczyński jako osoba odpowiedzialna za prace mające na celu wprowadzanie tych danych przekazał informacje IO w jaki sposób muszą one być przekazywane a dodatkowa instrukcja zostanie przesłana w obowiązującym terminie. 5. Istnieje potrzeba podjęcia decyzji, które z ekspedycji planowane w harmonogramie IHAR-PIB oraz IO mogą być zrealizowane wspólnie co pozwoli na oszczędność środków, np. poprzez maksymalne wykorzystanie samochodu, i dobrą współpracę pomiędzy kuratorami kolekcji 6. Ponieważ istnieje potrzeba działań innowacyjnych szczególnie w zadaniach 1.6 i 1.7 należy stworzyć prostą formułę udostępniania obiektów dla rolników, działkowców i hobbystów protokół przekazania (zamiast umowy SMTA) okienko szybkiego dostępu na stronie internetowej.

6 Zwiększenie procentowe liczby obiektów możliwych do udostępniania (włączonych do Multilateral System - MLS, wolnych od praw własności osób trzecich) w stosunku do wszystkich przechowywanych obiektów. Obecnie w banku genów jest ok. 81 tys. obiektów, z czego możliwych do udostępnienia jest tylko 5 tys. Zgromadzone w bankach genów roślinne zasoby genowe nie mogą być traktowane jako materiał, do którego dostęp jest utrudniony poprzez zbyt wygórowane wymogi formalne lub niezrozumiałe procedury. Z drugiej strony, mechanizm udostępniania musi być na tyle bezpieczny i weryfikowalny, aby najcenniejsze krajowe obiekty nie zostały udostępnione w sposób niekontrolowany.

7 7. Promocja Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - PIB oraz Instytut Ogrodnictwa, realizując zapisy programu wieloletniego,,tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju muszą brać pod uwagę, że materiał banku genów musi być oferowany odbiorcom krajowym w ramach promocji i poszerzania różnorodności na obszarach wiejskich. Równolegle, Instytuty muszą postępować zgodnie z wymogami Międzynarodowego Traktatu, biorąc udział w międzynarodowej współpracy, np. w ramach Europejskiego Programu Kooperacyjnego ds. Zasobów Genetycznych Roślin (ECPGR), współpracy naukowej bądź hodowlanej.

8 7. Promocja a) W przypadku roślin wymienionych w aneksie I do Traktatu (powinny to być obiekty włączonych do Multilateral System - MLS, należy przeprowadzić gruntowny przegląd kolekcji pod kątem włączenia do MLS tych obiektów, które dotychczas nie zostały do niego włączone, mimo, że nie są obarczone prawami osób trzecich. Oczekuje się, że obiekty przechowywane w banku genów, których liczba szacowana jest na około 81 tysięcy, będą widoczne w bazie danych wspólnej dla obu Instytutów oraz faktycznie dostępne dla zainteresowanych nimi użytkowników. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której znacząca część kolekcji jest nieopisana, nie ma określonego statusu prawnego, a co za tym idzie niedostępna dla nikogo. b) W przypadku roślin niewymienionych w aneksie I do Traktatu jeśli nie mają określonego statusu prawnego, należy go pilnie określić. Należy podkreślić bardzo ważną rolę kuratora przy określeniu statusu obiektów.

9 7. Promocja Istnieje konieczność promocji zasobów genowych na obszarach wiejskich co zapewni współpraca z rolnikami, szkołami rolniczymi, ODR-ami, skansenami wsi polskiej pomoc w zakładaniu tradycyjnych ogródków, sadów oraz na stoiskach zasobów genowych. np. istnieje potrzeba stworzenia interaktywnej mapy Polski, zawierającej ciekawe obiekty dotyczące zasobów genowych roślin. 8. Współpraca międzynarodowa, w szczególności w ramach Europejskiego Programu Kooperacyjnego Zasobów Genetycznych Roślin (ECPGR). MRiRW nie jest zadowolone z wyników dotychczasowej współpracy z ECPGR. Minister Rolnictwa, jako dotychczasowy płatnik wszystkich faz Programu (składka roczna dla Polski 1,5 tys. Euro), nie otrzymywał rzetelnych informacji nt. wyników prac i korzyści płynących dla kraju z tytułu uczestnictwa w programie. Profesor J. H. Czembor (IHAR) weźmie udział w najbliższym posiedzeniu Komitetu sterującego ECPGR ( , Višegrad, Bosnia and Herzegovina), podczas którego oceni możliwości dalszej współpracy i stopień zwrotu dla Polski ewentualnej składki w 9 fazie trwania Programu.

10 Czy potrzebna jest Rada Banku Genów, czy tylko okresowe spotkania z kuratorami? Zdania są podzielone, należy to określić w najbliższym czasie. Istnieje potrzeba określenia liczby spotkań, oraz ich charakteru. Istnieje potrzeba zapraszania na seminaria podsumowujące partnerów spoza branży, m.in. odbiorców wyników programu. 8. Istnieje potrzeba częstej aktualizacji informacji o realizacji zadań w Obszarze tematycznym 1 PW - Ochrona Zasobów Genowych Roślin Użytkowych.

11 9. MIERNIKI (pracy) Należy w trakcie realizacji zadań w PW Obszar 1 - wykonywać pracę zgodnie z miernikami. Zad. 1.1 Koordynacja działań związanych z ochroną i udostępnianiem zasobów genetycznych roślin użytkowych Nazwa miernika 15 r. 16 r. 17 r. 18 r. 19 r. r. liczba działań służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa: B D B D B D B D B D B D

12 Zad. 1.. Gromadzenie i zachowanie w kolekcjach polowych, in vitro i kriokonserwacja, charakterystyka, ocena, dokumentacja i udostępnianie zasobów genetycznych i informacji w zakresie roślin rolniczych oraz innych roślin użytkowych, spokrewnionych dzikich gatunków i roślin towarzyszących (IHAR-PIB) Nazwa miernika 15 r. 16 r. 17 r. 18 r. 18 r. r. B D B D B D B D B D B D liczba ekspedycji kolekcyjnych: liczba obiektów rozmnożonych, scharakteryzowanych i ocenionych: liczba działań służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa: liczba publikacji, opinii i raportów:

13 Zad. 1.. Gromadzenie i zachowanie w kolekcjach polowych, in vitro i kriokonserwacja, charakterystyka, ocena, dokumentacja i udostępnianie zasobów genetycznych i informacji w zakresie roślin ogrodniczych oraz innych roślin użytkowych, spokrewnionych dzikich gatunków i roślin towarzyszących Nazwa miernika liczba ekspedycji kolekcyjnych: 15 r. 16 r. 17 r. 18 r. 19 r. r. B D B D B D B D B D B D liczba obiektów rozmnożonych, scharakteryzowanych i ocenionych: liczba działań służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa: liczba publikacji, opinii i raportów:

14 Zad. 1.. Prowadzenie centralnej długoterminowej przechowalni nasion zasobów genetycznych roślin użytkowych, prowadzenie herbarium Nazwa miernika 15 r. 16 r. 17 r. 18 r. 19 r. r. B D B D B D B D B D B D liczba wykonanych testów żywotności nasion*: liczba działań służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa: liczba publikacji, opinii i raportów: Zad Prowadzenie centralnej bazy danych i udostępnianie informacji o zasobach genetycznych roślin użytkowych Nazwa miernika 15 r. 16 r. 17 r. 18 r. 19 r. r. B D B D B D B D B D B D liczba działań służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa: liczba publikacji, opinii i raportów:

15 Zad Poszerzanie różnorodności gatunków i odmian roślin rolniczych i zielarskich na obszarach wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych Nazwa miernika liczba obiektów rozmnożonych, scharakteryzowanych i ocenionych: liczba działań służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa: liczba publikacji, opinii i raportów: 15 r. 16 r. 17 r. 18 r. 19 r. r. B D B D B D B D B D B D

16 Zad Poszerzanie różnorodności gatunków i odmian roślin ogrodniczych na obszarach wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych Nazwa miernika liczba obiektów rozmnożonych, scharakteryzowanych i ocenionych: liczba działań służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa: liczba publikacji, opinii i raportów: 15 r. 16 r. 17 r. 18 r. 19 r. r. B D B D B D B D B D B D

17 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ