1. W jakim stopniu planowane cele poszczególnych zadań zostały zrealizowane w danym roku (podać także w %)

Transkrypt

1 Zad. 1.1 Koordynacja działań związanych z ochroną i udostępnianiem zasobów genetycznych roślin użytkowych. 1. W jakim stopniu planowane cele poszczególnych zadań zostały zrealizowane w danym roku (podać także w %) Cel: zapewnienie spójności podejmowanych działań z celami Programu oraz ich racjonalizacja, kontrola ich efektywności i poprawności poprzez: 1) koordynację i merytoryczną kontrolę zadań realizowanych w ramach obszaru 1 Programu; 2) określenie działań w ramach obszaru 1 Programu i ich okresowa weryfikacja stosownie do realizacji celów ochrony zasobów genetycznych roślin użytkowych; 3) koordynację spotkań i szkoleń prowadzonych w ramach realizacji zadań obszaru I Programu w tym; zorganizowanie spotkania koordynacyjnego z wykonawcami zadań realizowanych przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB i Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, zorganizowanie spotkania koordynacyjnego członków Rady Banku Genów i wykonawców obszaru I, zorganizowanie seminarium zdawczo-odbiorczego dla wykonawców realizujących zadania w obszarze 1, przygotowanie planu szkoleń na rok 2016, regularne informowanie wykonawców o zaplanowanych spotkaniach, szkoleniach i ekspedycjach terenowych w obszarze 1; 4) koordynację organizacji ekspedycji terenowych i wyjazdów w ramach zobowiązań międzynarodowych, w tym przygotowanie planu ekspedycji na rok 2016 w uzgodnieniu z wykonawcami obszaru 1; 5) wizytację 4 kolekcji utrzymywanych w ramach obszaru 1 Programu; 6) opracowanie sprawozdań okresowych dla Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi; 7) koordynację wdrażania postanowień aktów prawnych dotyczących ochrony zasobów genetycznych roślin objętych Krajowym Programem Ochrony Zasobów Genowych Roślin Użytkowych w tym opracowanie projektu programu ochrony roślinnych zasobów genowych po roku 2020; 8) opracowywanie wytycznych w zakresie wdrażania m.in. umów i dokumentów międzynarodowych oraz kontrola realizacji zadań z nich wynikających; 9) udział w Komitecie Sterującym i innych organach zarządzających Europejskim Programem Kooperacyjnym Zasobów Genetycznych Roślin oraz koordynowanie realizacji działań krajowych przyjętych w ramach współpracy Europejskiego Programu Kooperacyjnego Zasobów Genetycznych Roślin; 10) udział w pracach krajowych i zagranicznych związanych z realizacją Europejskiego Programu Kooperacyjnego Zasobów Genetycznych Roślin; 11) wsparcie eksperckie Ministerstwa w działaniach międzynarodowych i w pracach międzyrządowych dotyczących ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej w rolnictwie. Planowane wyjazdy zagraniczne r. Rzym, Włochy Ósma Sesja Międzyrządowej Technicznej Grupy Roboczej ds Roślinnych Zasobów Genowych dla Wyżywienia i Rolnictwa, (udział 1 osoby); r. Višegrad, Bośnia i Hercegowina, 14 posiedzenie Komitetu Sterującego ECPGR (udział 1 osoby) Planowane cele wykonano w 100% 2. Opis wykonania zadań (na końcu opisu każdego zadania należy podać informację o wyjazdach zagranicznych i wykonaniu mierników poszczególnych zadań) Ad. 1. Realizacja zadań Obszaru 1 wymaga zaangażowania ekspertów, zatrudnionych w różnych instytucjach, zaangażowanych w program zachowania zasobów genowych poszczególnych grup roślin oraz jednostek / osób prywatnych włączonych do prac mających na celu reintrodukcję odmian lokalnych. Koordynacja uzgodnień z wykonawcami Obszaru 1 zapewnia aby realizacja zadań przebiegała w sposób spójny i sprawny. Po podpisaniu tegorocznej umowy Programu Wieloletniego 1

2 (PW), podjęto decyzję dotyczącą kontynuacji współpracy z jednostkami prowadzącymi kolekcje określonych grupy roślin oraz dodatkowo nawiązano współpracę z Kutnowską Hodowlą Buraka Cukrowego Spółka z o. o., która podjęła się prowadzenia kolekcji polowej form uprawnych buraka Beta oraz z COBORU, które będzie odpowiadało za prowadzenie regeneracji obiektów kolekcji traw. Jednostkami współpracującymi z KCRZG, IHAR-PIB w ramach zadania 1.2: Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. w Tulcach (prowadzenie kolekcji zasobów genowych grochu, łubinu i seradeli), Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu (prowadzenie kolekcji zasobów genowych lnu, konopi oraz chronionych i rzadkich roślin leczniczych), Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach (prowadzenie kolekcji zasobów genowych odmian uprawnych i dzikich gatunków tytoniu oraz odmian uprawnych, cennych klonów i roślin męskich rodzaju chmielu), Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie (prowadzenie kolekcji pszenżyta i pszenicy twardej), Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu (prowadzenie kolekcji zasobów genowych marginalnych roślin strączkowych gruboziarnistych), Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o. w Krakowie (prowadzenie kolekcji zasobów genowych gryki i życicy wielokwiatowej), Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (przechowywanie wybranych materiałów genetycznych i prowadzenie badań nad przedłużeniem żywotności nasion w różnych warunkach przechowywania), Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR (prowadzenie kolekcji zasobów genowych pszenicy jarej i ozimej), Polska Akademia Nauk, Ogród Botaniczny Centrum Zachowania Bioróżnorodności Biologicznej w Powsinie (prowadzenie kolekcji zasobów genowych żyta), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (prowadzenie kolekcji zasobów genowych roślin leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych) z wyłączeniem roślin chronionych na terenie Polski), Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego Spółka z o. o. (prowadzenie kolekcji polowej form uprawnych buraka). COBORU SDOO w Karzniczce Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Lisewie (prowadzenie regeneracji obiektów kolekcji traw). Zakład Doświadczalny Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Grodkowicach (kolekcja jęczmienia jarego i ozimego; usługa wewnętrzna). Jednostki współpracujące z KCRZG, IHAR-PIB w ramach zadania 1.6: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (wprowadzenie do upraw na terenie kraju wartościowych, zwaloryzowanych form i populacji uprawnych oraz dziko rosnących roślin zielarskich i aromatycznych w celu poszerzenia różnorodności w systemach rolniczych, a także promowanie tej grupy roślin), Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu (rozmnażanie oraz promowanie dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych w celu poszerzania różnorodności w systemach rolniczych, a także promowanie tej grupy roślin), Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły w Grucznie (rozmnażanie oraz promowanie dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych w celu poszerzania różnorodności w systemach rolniczych, a także promowanie tej grupy roślin), Wytwórnia Makaronu BIO Aleksandra i Mieczysłąw Babalscy (rozmnażanie wybranych obiektów dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych w celu weryfikacji i uzupełnienia danych waloryzacyjnych oraz ich dalszego upowszechniania), Zakład Doświadczalny Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Grodkowicach (wytypowanie i wprowadzenie do upraw na terenie kraju dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych w celu poszerzenia różnorodności w systemach rolniczych, a także promowanie tej grupy roślin). Jednostki współpracujące z IO w Skierniewicach w ramach zadania 1.3: Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach (prowadzenie kolekcji starych odmian drzew owocowych w Bolestraszycach). 2

3 Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny Centrum Zachowania Bioróżnorodności Biologicznej w Powsinie (prowadzenie kolekcji jabłoni i utrzymanie w kriobanku gatunków roślin sadowniczych oraz prowadzenie kolekcji historycznych odmian róż). Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (prowadzenie i ocena kolekcji zasobów genowych roślin dyniowatych). Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu (prowadzenie kolekcji winorośli oraz prowadzenie kolekcji polowej szparaga). Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły w Grucznie (Ochrona in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych nad Dolną Wisłą). COBORU SDOO w Karzniczce Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Lisewie (prowadzenie kolekcji polowych ozdobnych roślin cebulowych). Spójnia Sp. z o.o. Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze, w Nochowie (rozmnażanie i waloryzacja roślin warzywnych pochodzących z kolekcji banku genów). PlantiCo Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze Zielonki Sp. z o.o. (rozmnażanie i charakterystyka zasobów genowych roślin warzywnych z banku genów). Jednostki współpracujące z IO w Skierniewicach w ramach zadania 1.7: Rolnicy z okolic Szprotawy w woj. lubuskim i Tczewa w woj. pomorskim (rozmnożenie i ocena w ogródkach na terenie dwóch gospodarstw wytypowanych obiektów kolekcyjnych pomidora, papryki, fasoli, sałaty, kopru, szalotki i czosnku). Ad. 2. Wykonawcy Obszaru 1 na bieżąco byli informowani o postępie dotyczącym prac formalnych związanych z programem. Przygotowano i uzgodniono z wykonawcami zakresy prac do wykonania w br. w ramach zadania 1.2, warunki umowy dotyczące realizacji zleconych prac oraz terminy rozliczania i przekazania wyników z wykonania zadania. Było to podstawą przygotowania umowy do akceptacji poszczególnych stron. Wykonawcy zadań przestrzegali terminów przekazania półrocznego i końcowego rozliczenia merytorycznego prac prowadzonych w br. Ad. 3. Koordynacja spotkań i szkoleń prowadzonych w ramach realizacji zadań Obszaru 1 Programu A. Spotkania koordynacyjne, robocze, seminaria zdawczo-odbiorcze W ramach koordynacji i merytorycznej kontroli realizacji zadań w ramach obszaru tematycznego: Ochrona Zasobów Genowych Roślin Użytkowych w okresie sprawozdawczym zorganizowano: Spotkanie koordynacyjne w IHAR-PIB w Radzikowie w dniu r. Spotkania robocze o spotkanie robocze przedstawicieli IHAR-PIB, IO i MRiRW; miejsce spotkania MRiRW, o spotkanie robocze przedstawicieli KCRZG (IHAR-PIB) i MRiRW, miejsce spotkania MRiRW, o spotkanie robocze przedstawicieli KCRZG (IHAR-PIB), IO i MRiRW, miejsce spotkania MRiRW, o spotkanie robocze przedstawicieli KCRZG (IHAR-PIB) i IO, miejsce spotkania IO, o Skierniewice, spotkania robocze z kuratorami kolekcji roślin rekultywacyjnych i energetycznych oraz motylkowatych drobnonasiennych, miejsce spotkania KCRZG, IHAR-PIB, Radzików; r. i r). Seminaria zdawczo-odbiorcze dla wykonawców realizujących zadania w obszarze I. o seminarium zdawczo-odbiorcze z tematów/zadań/usług badawczych realizowanych przez wykonawców IHAR-PIB, uczestnicy: przedstawiciele MRiRW, wykonawcy zadań Obszaru 1, miejsce seminarium: IHAR-PIB, Radzików, r. o seminarium zdawczo-odbiorcze dla wykonawców zewnętrznych realizujących usługi badawcze w ramach zadania 1.2. uczestnicy: przedstawiciele MRiRW, wykonawcy zadań Obszaru 1, miejsce seminarium: IHAR-PIB, r. Dodatkowo, uczestniczono w: 3

4 4 o seminarium podsumowujące realizację zadań w Programie Wieloletnim, w tym zadań realizowanych przez IHAR-PIB i IO w Skierniewicach w Obszarze: Ochrona Zasobów Genowych Roślin Użytkowych. W seminarium uczestniczyli przedstawiciele MRiRW, wykonawcy zadań z IHAR-PIB, IO oraz beneficjenci programu. Spotkanie koordynacyjne w IHAR-PIB w Radzikowie w dniu r. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach (IO), jako wykonawcy zadań 1.3 i 1.7, Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB (IHAR-PIB) jako wykonawcy zadań 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.6 oraz przedstawiciele Instytucji współpracujących z IHAR- PIB realizujący usługi badawcze w zadaniach 1.2 (10 instytucji). Podczas spotkania omawiano: - umowę podpisaną w dniu na realizację Programu Wieloletniego pomiędzy MRiRW a IHR-PIB (prof. dr hab. Jerzy H. Czembor, IHAR-PIB), - zakresy merytoryczne oraz szczegółowe działania zaplanowane do realizacji w ramach poszczególnych zadań ujętych w Obszarze 1 (prof. dr hab. Jerzy H. Czembor, IHAR-PIB), - funkcjonowanie długoterminowej przechowalni nasion oraz systemu realizacji zamówień elektronicznych w EGISET (dr Grzegorz Gryziak, IHAR-PIB), - system realizacji zamówień elektronicznych (mgr inż. Marcin Zaczyński, IHAR-PIB), - wybrane zagadnienia do dyskusji dotyczące Obszaru I (prof. dr hab. Jerzy H. Czembor, IHAR-PIB), - funkcjonowanie banku genów roślin ogrodniczych w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach (dr Mirosław Sitarek, dr Dorota Kruszyńska, InHORT Skierniewice). Po omówieniu umowy podpisanej w dniu na realizację Programu Wieloletniego pomiędzy MRiRW a IHAR-PIB, przedstawiono zakresy merytoryczne oraz szczegółowe działania zaplanowane do realizacji w ramach poszczególnych zadań ujętych w Obszarze 1. Przekazano również informacje/ustalenia z odbytych spotkań roboczych Koordynatora Obszaru 1 z przedstawicielami Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin, MRiRW (w dniach r., r.) dotyczących szczegółowych działań zaplanowanych w ramach Obszaru w roku 2016, oraz co zostało wpisane do tegorocznych umów na realizację programu. Omawiając zakresy zadań 1.2 i 1.3, poinformowano, że: o wprowadzono nowy zapis dotyczący wstępnego wytypowania potencjalnych duplikatów do weryfikacji pod kątem ich usunięcia z kolekcji. o dodatkowe szczegółowe działania w ramach zadań 1.2 i 1.3 w kolekcjach roślinnych (ustalone ) to: - opracowanie dokumentacji fotograficznej faz rozwojowych charakteryzowanych i ocenianych obiektów kolekcyjnych i przekazanie ich do centralnej bazy danych EGISET, 1) przekazywanie kłosów/kolb zbóż regenerowanych obiektów do kolekcji referencyjnej Herbarium. 2) systematyczne przekazywanie informacji o uczestnictwie w działaniach służących podnoszeniu świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych (konferencjach, warsztatach, seminariach, szkoleniach, targach, wystawach, dniach otwartych itp.) drogą elektroniczną do Koordynatora Obszaru 1. 3) przekazywanie informacji o publikacjach w formie plików PDF, które należy przekazywać w ciągu 14 dni po ukazaniu się w druku. 4) przygotowanie i przekazanie ekspozycji starych odmian kolekcyjnych (w formie nasion, części wegetatywnych roślin, kwiatostanów, snopków itp.) wraz z informacjami o przekazanych zasobach genetycznych na stoisko wystawowe Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, IHAR-PIB. 5) uczestnictwo w opracowaniu projektu programu ochrony roślinnych zasobów genowych, który będzie realizowany po 2020 roku. o Omawiając zakresy merytoryczne zadania 1.4 poinformowano, że zakresy nie uległy zmianie w stosunku do poprzedniego roku (prace związane z zarządzaniem zbiorami długoterminowej przechowalni nasion - kolekcją bazowa i aktywną, w tym monitorowanie żywotności przechowywanych zbiorów, dostępności i ilości nasion danego obiektu, prowadzeniem na bieżąco dostępności nasion, współpracą z kuratorami prowadzącymi kolekcje w zakresie

5 regeneracji, rozmnażania i udostępniania materiałów kolekcyjnych, nadzór nad infrastrukturą techniczną, udostępnianie nasion użytkownikom, prowadzenie dokumentacji zbiorów przechowalni i przekazywanie informacji do centralnej bazy danych, prowadzenie herbarium). o Omawiając zakresy merytoryczne zadania 1.5 Prowadzenie centralnej bazy danych i udostępnianie informacji o zasobach genetycznych roślin użytkowych, poinformowano, że istnieje potrzeba przygotowania projektu aplikacji umożliwiającej pobieranie z banku genów próbek nasion przez amatorów bez konieczności podpisywania SMTA oraz przeprowadzenia szkoleń dla kuratorów kolekcji. o Omawiając zakresy merytoryczne zadań 1.6 i 1.7 podkreślono, że rola KCRZG nie może ograniczać się do działań konserwatorskich roślinnych zasobów genowych (gromadzenia, przechowywania, opisu i udostępniania) ale obecnie bardzo ważnym elementem prac w KCRZG jest zwiększenie różnorodności roślin uprawnych (reintrodukcja odmian starych), ochrona roślin rolniczych i zielarskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych. Prace te realizowane są w ramach zadań 1.6 i 1.7. Zgodnie z ustaleniami w ramach tych zadań zostanie nieodpłatnie przygotowany materiał rozmnożeniowy dawnych i/lub miejscowych odmian rolniczych, który będzie przekazywany rolnikom z całego kraju. Wraz z tym materiałem przekazywana będzie charakterystyka poszczególnych odmian. Podniesienie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia zasobów genetycznych roślin jest jest ważnym elementem programów ochrony roślinnych zasobów genowych oraz zwiększania bezpieczeństwa żywnościowego. W roku bieżącym zakresy merytoryczne zadania 1.6 rozszerzono o badania roślin rolniczych o inne grupy roślin (ziemniaki, strączkowe). Dla namnażanych materiałów przygotowywane będą ulotki (opisy obiektów wraz z dokumentacją fotograficzną ze wskazaniem rejonów, do których obiekty mogą być ponownie wprowadzone do uprawy) dostępne na stronie www Instytutu dla użytkowników z zewnątrz. Namnażamy materiał dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych, oraz roślin zielarskich wraz z ich charakterystyką, nieodpłatnie w niewielkich ilościach udostępniamy będzie, bez odpisywania SMTA, rolnikom/hobbystom do celów własnych zarówno z banku genów jak i na stoisku wystawowym zasobów genowych Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych podczas wystaw targów i szkoleń. Następnie podczas spotkania koordynacyjnego przedyskutowano: - wzory załączników 3, 3a, 4, 4a i 5 obowiązujące w bieżącym roku w sprawozdawczości półrocznej i rocznej. - Sposób i terminy przygotowania rozliczeń półrocznych i końcowych. Przypomniano, że zgodnie z umową do dnia 31 maja 2016r. ustalony zostanie format przekazywania danych paszportowych kolekcji zasobów genowych prowadzonych przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach celem wprowadzenia do bazy EGISET. - możliwość zrealizowania dodatkowych wyjazdów zagranicznych, nie ujętych w szczegółowym opisie zakresu rzeczowego zadań, którego koszt mieści się w kwocie środków przeznaczonych na wyjazdy zagraniczne określonej w kosztorysie realizacji poszczególnych zadań. Realizacja takiego wyjazdu wymaga jednak pisemnej akceptacji MRiRW (w takich przypadkach nie jest wymagana zmiana umowy). - kwestię prawidłowego kwalifikowania kosztów zgodnie z obowiązującym wewnętrznym dokumentem, określającym te zasady. Każde z zadań, określonych w szczegółowym opisie zakresu rzeczowego zadań, rozliczane jest odrębnie. Poinformowano o kosztach zakupów majątkowych w 2016 roku. Zgodnie z zapisami w umowie w przypadku poniesienia przez Zleceniobiorcę kosztu niższego od planowanego na zakupy majątkowe kwota dofinansowania ze środków dotacji ulega odpowiednio zmniejszeniu w proporcji wynikającej z udziału dotacji w planowanym koszcie zakupu. W dyskusji uwzględniono zagadnienia dotyczące: - obecnego i przyszłego kształtu programu ochrony zasobów genowych oraz funkcjonowania KCRZG do 2020 (programu wieloletniego) oraz po roku 2020 (prof. dr hab. Jerzy H. Czembor, IHAR-PIB), - funkcjonowania Rady Banku Genów (prof. dr hab. Jerzy H. Czembor, IHAR-PIB),. Zaproponowano aby spotkania Rady Banków Genów zastąpić spotkaniami z kuratorami kolekcji. - obecnego i przyszłego kształtu programu ochrony zasobów genowych roślin ogrodniczych (dr Mariusz Chojnowski, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach), 5

6 - promocji zasobów genowych na stronie internetowej programu wieloletniego (mgr inż. Roman Osiński, IHAR-PIB). Spotkania robocze o spotkanie robocze przedstawicieli KCRZG (IHAR-PIB) i MRiRW, miejsce spotkania MRiRW, Omawiano - Możliwość stworzenia uproszczonej ścieżki dostępu do zasobów genetycznych dla celów bezpośredniego wykorzystania (np. uprawa), tzw. okienka uproszczonego zamawiania obiektów oraz pozostałe kwestie dotyczące udostępniania zasobów genowych; - Uzupełnianie bazy danych EGISET oraz ulepszenie funkcjonalności istniejącej wyszukiwarki; - Aktualizowanie i ulepszenie strony internetowej programu. o spotkania robocze z kuratorami kolekcji roślin rekultywacyjnych i energetycznych oraz motylkowatych drobnonasiennych, miejsce spotkania KCRZG, IHAR-PIB, Radzików; r. i r). - Omawiano sprawy bieżące związane z funkcjonowaniem oraz uporządkowaniem dokumentacji i obiektów w kolekcjach roślin rekultywacyjnych i energetycznych oraz motylkowatych drobnonasiennych. o spotkanie robocze przedstawicieli KCRZG (IHAR-PIB), IO i MRiRW, miejsce spotkania MRiRW, Spotkanie dotyczyło realizacji zadań w pierwszym półroczu br w Obszarze 1: Ochrona Zasobów Genowych Roślin Użytkowych pod kierunkiem koordynatora Obszaru 1. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele MRiRW, IHAR-PIB oraz IO w Skierniewicach. Omawiano: - współpracę pomiędzy IHAR-PIB oraz IO wynikającą z 1 ust. 4 umowy HORzg8421/1/2016 (umowa z IHAR-PIB) oraz z 1 ust. 4 i 5 umowy HORzg8421/2/2016 (umowa z IO) dotyczącą inwentaryzacji nasion roślin warzywnych udostępnionych Instytutowi Ogrodnictwa z centralnej przechowalni KCRZG, - zagadnienia dotyczące opracowania przez IO deskryptorów roślin ogrodniczych do bazy danych EGISET, - działanie strony internetowej programu wieloletniego - działania informacyjne i promocyjne prowadzone przez IHAR-PIB i IO w I półroczu 2016 r. w ramach zadań 1.6 i 1.7, - współpracę obu Instytutów z kuratorami kolekcji w ramach realizowanych zadań 1.2 i 1.3, - założenia projektu zmian w wyszukiwarce EGISET (umożliwienie udostępnianie obiektów różnym grupom użytkowników: hobbystom i beneficjentom PROW na podstawie uproszczonej umowy przekazania materiału oraz naukowcom i hodowcom na podstawie SMTA). Opracowany w języku polskim projekt umowy uproszczonego dostępu zawiera deklarację, że pobierany materiał zostanie wykorzystany wyłącznie do uprawy i nie zostanie przekazany osobom trzecim do wykorzystania na cele hodowlane, naukowe lub edukacyjne oraz w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym i/lub do innej produkcji przemysłowej niezwiązanej z produkcją żywności i pasz (w przeciwnym wypadku konsekwencją będzie zawarcie umowy SMTA). Podczas spotkania ustalono, że odbiorcom indywidualnym (hobbystom, działkowcom) będą udostępniane wszystkie dostępne do dystrybucji obiekty, z zastrzeżeniem możliwości wprowadzenia limitów czasowych i ilościowych oraz wprowadzenia opłat. - przygotowaną przez IHAR-PIB wersję tłumaczenia umowy SMTA na język polski. - wnioski dla Polski wypływające z udziału w Komitecie sterującym ECPGR w Bośni i Hercegowinie, które zostały przedstawione przez Koordynatora Obszaru 1, 6

7 - ocenę możliwości i zasadności procentowego zwiększenia liczby krajowych obiektów do udostępniania w ramach MLS (wolnych od praw własności osób trzecich) w stosunku do wszystkich przechowywanych obiektów (na podstawie danych paszportowych, a w szczególności informacji o roku pozyskania do kolekcji oraz statusu biologicznego obiektu). Poinformowano, że zaktualizowano status praw osób trzecich dla obiektów przechowywanych w KCRZG. Przed aktualizacją obiekty miały status prawa osób trzecich zastrzeżone lub prawa osób trzecich nieznane. Po aktualizacji obiekty mają status wolnych od praw osób trzecich i mogą być dystrybuowane za podpisaniem SMTA, - możliwości wdrożenia standardów dotyczących kopii bezpieczeństwa oraz potencjalnych możliwości zdeponowania przez KCRZG depozytów w przechowalni na Svalbardzie. KCRZG jest zainteresowane przekazaniem depozytów do przechowalni na Svalbardzie, ale po wcześniejszym ich zdeponowaniu w innym banku (zaproponowano złożenie kopii bezpieczeństwa w IPK Gatersleben w Niemczech). o spotkanie robocze przedstawicieli KCRZG (IHAR-PIB) i IO, miejsce spotkania IO, Skierniewice, Spotkanie dotyczyło uzupełniania bazy danych EGISET oraz inwentaryzacji obiektów roślin warzywnych zdeponowanych w przechowalni KCRZG. W zakresie uzupełniania bazy danych EGISET ustalono przekazanie przez Instytut Ogrodnictwa części danych paszportowych dla kolekcji drzew i krzewów owocowych. Ustalono rówież przekazanie przez IO deskryptorów dla rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). W zakresie przeprowadzenia przez Instytut Ogrodnictwa inwentaryzacji obiektów roślin warzywnych zdeponowanych w przechowalni KCRZG ustalono ramową procedurę ich przekazywania do IO. Procedura została doprecyzowana drogą elektroniczną. Seminaria zdawczo-odbiorcze dla wykonawców realizujących zadania w obszarze I. o seminarium zdawczo-odbiorcze z tematów/zadań/usług badawczych realizowanych przez wykonawców IHAR-PIB, uczestnicy: przedstawiciele MRiRW, wykonawcy zadań Obszaru 1, miejsce seminarium: IHAR-PIB, Radzików, r. o seminarium zdawczo-odbiorcze dla wykonawców zewnętrznych realizujących usługi badawcze w ramach zadania 1.2. uczestnicy: przedstawiciele MRiRW, wykonawcy zadań Obszaru 1, miejsce seminarium: IHAR-PIB, r. Po zakończeniu seminarium zdawczo-odbiorczego odbyło się spotkanie członków Rady Banków Genów i uczestniczących w seminarium wykonawców Obszaru 1 oraz przedstawicieli MRiRW. Podczas spotkania omawiano sprawy dotyczące: funkcjonowania Rady Banku Genów, propozycja organizacji spotkań z kuratorami kolekcji oraz opracowania projektu programu ochrony roślinnych zasobów genowych po roku organizacji w 2018 roku Ogólnopolskiej Konferencji Zasoby Genowe Roślin Użytkowych - Gromadzenie, Ocena i Wykorzystanie. Dodatkowo, uczestniczono w: o seminarium podsumowujące realizację zadań w Programie Wieloletnim, w tym zadań realizowanych przez IHAR-PIB i IO w Skierniewicach w Obszarze: Ochrona Zasobów Genowych Roślin Użytkowych. W seminarium uczestniczyli przedstawiciele MRiRW, wykonawcy zadań z IHAR-PIB, IO oraz beneficjenci programu. B. plany szkoleń i innych działań promocyjnych Przygotowano i udostępniono na stronie internetowej PW plany szkoleń i innych działań promocyjnych na rok 2016 ( ): Plan szkoleń (działań edukacyjno-promocyjnych) w Obszarze 1 w ramach zadań realizowanych przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w 2016 roku. Plan innych działań edukacyjno-promocyjnych w Obszarze 1 w ramach zadań realizowanych przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w 2016 roku na terenie kraju. Plan innych działań edukacyjno-promocyjnych w Obszarze 1 w ramach zadań realizowanych 7

8 przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w 2016 roku w trakcie spotkań międzynarodowych. Plan szkoleń/warsztatów w Obszarze 1 w ramach zadań realizowanych przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach w 2016 roku. Informacje dotyczące stanu realizacji działań w zakresie organizacji szkoleń i innych działań promocyjnych podane są w opisach pozostałych zadań Obszaru 1. Ad. 4. W uzgodnieniu z wykonawcami obszaru 1 przygotowano plan ekspedycji i innych wyjazdów terenowych. Został on udostępniony na stronie internetowej PW ( roku/). Wstępny harmonogram został ustalony w marcu, a następnie na podstawie przeprowadzonych dyskusji z kuratorami kolekcji opracowano końcowy harmonogram ekspedycji terenowych obejmujący zarówno ekspedycje zaplanowane w br. w ramach zadania 1.2 realizowanego przez IHAR-PIB jak i zadania 1.3 realizowanego przez IO w Skierniewicach. W 2016 roku w ramach zadania 1.2 przeprowadzono 11 ekspedycji terenowych (w tym jedną zagraniczną), podczas których pozyskano łącznie 583 obiekty (podczas ekspedycji krajowych pozyskano 202 obiekty, natomiast podczas ekspedycji zagranicznej na terenie Estoni i Litwy pozyskano 381 obiektów). Dodatkowo realizowano 9 wyjazdów krótkoterminowych, w trakcie których pozyskano 61 obiektów (Załącznik 2). Ekspedycje terenowe związane były z lustracją stanowisk, wytypowaniem populacji do zbioru materiałów, charakterystyką i opisem obiektów, zbiorem nasion oraz dokumentacją stanowisk. Dotyczyły one wielu gatunków roślin i były prowadzone stosownie do obszarów ich występowania oraz rytmiki rozwojowej. Dodatkowo w przypadku roślin objętych ochroną prawną (np. w grupie chronionych, rzadkich roślin zielarskich), należało uzyskać pozwolenie na ich zbiór, w określonym miejscu występowania i planowaną ilość zebranego materiału. Przed wystąpieniem o pozwolenie prowadzono lustracje stanowisk, z których zbierano materiał genetyczny. Lista ekspedycji: Ekspedycja 1: POLPOD16 - Organizator / uczestnik: KCRZG, IHAR-PIB / OB-CZBBP Powsin, PAN - Rejon: Wschodnia część Polski - Pogórze Podkarpackie. - Grupa roślin: rośliny użytkowe, dzicy krewniacy i rośliny towarzyszące, miejscowe populacje żyta i krzycy. - liczba zebranych obiektów: 39 Ekspedycja 2: POLPIN16 - Organizator / uczestnik: KCRZG, IHAR-PIB - Rejon: Świętokrzyskie - okolice Pińczowa - Grupa roślin: rośliny użytkowe, dzicy krewniacy i rośliny towarzyszące, - liczba zebranych obiektów - 26 Ekspedycja 3: POLSTA16 - Organizator / uczestnik: KCRZG, IHAR-PIB / OB-CZBBP Powsin, PAN - Rejon: Świętokrzyskie okolice Staszowa ((Niecki Nidziańska - południowo-wschodnią część Pasma Wygiełzowskiego Gór Świętokrzyskich) - Grupa roślin: rośliny użytkowe, dzicy krewniacy i rośliny towarzyszące, miejscowe populacje żyta i krzycy. - liczba zebranych obiektów - 26 Ekspedycja 4: POLDOS16 - Organizator / uczestnik: KCRZG OB Bydgoszcz, IHAR-PIB - Rejon: dolnośląskie - grupa roślin: łąkowo-pastwiskowe, trawy i inne jednoliścienne, motylkowate drobnonasienne - liczba zebranych obiektów - 21 Ekspedycja 5: POLUB16 - Organizator / uczestnik: KCRZG OB Bydgoszcz, IHAR-PIB - Rejon: lubelskie 8

9 - grupa roślin: łąkowo-pastwiskowe, trawy i inne jednoliścienne, motylkowate drobnonasienne - liczba zebranych obiektów - 16 Ekspedycja 6: - organizator / uczestnik: Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich - Rejon: Centralna Polska - Wielkopolska - grupa roślin: rośliny zielarskie - liczba zebranych obiektów - 4 Ekspedycja 7: - organizator / uczestnik: Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich - Rejon: Dolny Śląsk - grupa roślin: rośliny zielarskie - liczba zebranych obiektów - 10 Ekspedycja 8: Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich - organizator / uczestnik: Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich - Rejon: Mazowsze i Wschodnia Polska - grupa roślin: rośliny zielarskie - liczba zebranych obiektów - 16 Ekspedycja 9: - Organizator / uczestnik: Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich - Rejon: Dolny Śląsk - grupa roślin: rośliny zielarskie - liczba zebranych obiektów - 7 Ekspedycja 10: - organizator / uczestnik: IUNG-PIB, Puławy - Rejon: Podlasie - grupa roślin: chmiel zwyczajny - liczba zebranych obiektów - 22 Ekspedycja 11: zagraniczna (LATEST16 oraz ESTVOR16) - Rejon: Łotwa i Estonia. - organizator / uczestnik: SGGW, IO, KCRZG, IHAR-PIB / OB-CZBBP Powsin, PAN; podczas ekspedycji obecny był także przewodnik-tłumacz. - grupa roślin - nasiona odmian roślin rolniczych i warzywnych, zielarskich, zrazy drzew owocowych oraz rośliny im towarzyszące - liczba zebranych obiektów obiektów, w tym 327 obiektów na terenie Łotwy oraz 54 w Estonii. - Informacje o zebranych obiektach zostały wprowadzone do bazy danych EGISET. Próbki będą rozesłane do poszczególnych kuratorów kolekcji w celu rozmnożenia i ewaluacji. Wyjazdy krótkoterminowe grupa roślin: obiekty kozłka lekarskiego - organizator / uczestnik: Katedra Roślin Warzywnych i Leczniczych, SGGW w Warszawie - liczba wyjazdów terenowych teren: Podlasie, Mazowsze, Świętokrzyskie, Bieszczady - liczba zebranych obiektów - 48 grupa roślin: groszek pachnący - organizator / uczestnik: Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu - liczba wyjazdów terenowych: 1 - teren: Wielkopolska (Pamiątkowo-Cerekwica) - liczba zebranych obiektów: 5 groch, łubin i seradela - organizator / uczestnik: Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o. o. - liczba wyjazdów terenowych: 5 - teren: Lubelszczyzna (okolice Chełm, Hrubieszów), Sochaczew, Grójec, Świętokrzyskie (okolice Opatów, Sandomierz, Ostrowiec Świętokrzyski), Podkarpackie (okolice Sanok, Przecław, Krosno, Strzyżów), Podlasie (okolice Krzyżewo, Siemiatycze, Brańsk, Łapy). 9

10 - liczba zebranych obiektów: 8 Łącznie w trakcie zrealizowanych ekspedycji i krótkoterminowych wyjazdów terenowych pozyskano 644 obiektów (Załącznik 2). Ad. 5. Wizytacja kolekcji utrzymywanych w ramach obszaru 1 Programu W bieżącym roku dokonano lustracji następujących kolekcji: roślin leczniczych i aromatycznych w tym przyprawowych, SGGW w Warszawie; r., żyta, PAN OB Centrum Zachowania Bioróżnorodności Biologicznej w Powsinie r., lnu, konopi oraz chronionych i rzadkich roślin leczniczych w Instytucie Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, r., roślin warzywnych w Instytcie Ogrodnictwa w Skierniewicach ( r.). Lustracja kolekcji roślin warzywnych w Instytcie Ogrodnictwa w Skierniewicach połączona była ze spotkaniem roboczym przedstawicieli KCRZG, IHAR-PIB oraz IO (opisane w pkt. 3). Ad. 6. Półroczne i zbiorcze sprawozdania z realizowanych zadań w obszarze 1 przygotowano zgodnie z wytycznymi w umowie. Ad. 7. Podstawowe założenia programu ochrony roślinnych zasobów genowych po roku 2020 przedstawiono w Załączniku 3. W trakcie spotkania koordynacyjnego, które odbyło się w Radzikowie (uczestnicy: przedstawiciele IO, jako wykonawcy zadań 1.3 i 1.7, IHAR-PIB jako wykonawcy zadań 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.6 oraz przedstawiciele Instytucji współpracujących z IHAR-PIB realizujący usługi badawcze w zadaniach 1.2 i 1.6: przedyskutowano zarys zagadnień, które powinny być uwzględnione w wstępnym projekcie programu ochrony roślinnych zasobów genowych po roku 2020, konieczność stworzenia trzonu kolekcji, które są ważne zarówno pod względem ekonomicznym jak i pod względem zachowania biorożnorodności oraz zwiększenie roli kuratorów kolekcji. Zagadnienia te były przedyskutowane również podczas ogólnopolskiej konferencji: Kolekcje roślin użytkowych w świetle globalnej strategii ochrony świata roślin 2020 pod patronatem Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce w ramach XLVI Zjazdu Polskich Ogrodów Botanicznych, Koryciny, Koordynator Obszaru 1 wygłosił referat, w którym omówił założenia obecnie realizowanego PW w świetle przepisów prawnych). ( ( Program ochrony roślinnych zasobów genowych po roku 2020 będzie kontynuacją działań bieżących koordynowanych przez KCRZG. Jego głównym zadaniem będzie aby różnorodność biologiczna oraz usługi ekosystemowe, które one zapewniają były: - chronione, - wycenione - odpowiednio odtworzone ze względu na wartość samą w sobie oraz ich ważny udział w zapewnianiu dobrobytu człowieka i koniunktury gospodarczej. Pozwoli to na uniknięcie negatywnych zmian wywołanych przez utratę różnorodności biologicznej (co koresponduje ze strategią UE). Podstawowe założenia programu ochrony roślinnych zasobów genowych po roku 2020 przedstawione w Załączniku 3 uwzględniają również obowiązujące podstawy prawne ochrony zasobów genowych (ochrony gatunkowej, ochrony siedlisk przyrodniczych) Projekt ochrony roślinnych zasobów genowych po roku 2020 będzie dotyczył ochrony roślin użytkowych w bankach genów ex situ, połączonej z ochroną in situ u rolników. Ad. 8. Opracowywanie wytycznych w zakresie wdrażania m.in. umów i dokumentów międzynarodowych oraz kontrola realizacji zadań z nich wynikających; W dniu r. udział w warsztatach EU ABS Regulation Training Workshop Warszawa. Warsztaty dotyczyły dostępu do zasobów genetycznych i podziału korzyści z ich wykorzystania w 10

11 świetle protokołu z Nagoya i innych obowiązujących umów. Podczas spotkania przedstawiono regulacje Unii Europejskiej oraz przeprowadzono ćwiczenia z użyciem przykładów i scenariuszy. Ad. 9. Udział w Komitecie Sterującym i innych organach zarządzających ECPGR oraz koordynowanie realizacji działań krajowych przyjętych w ramach współpracy ECPGR. Zadaniem ECPGR jest wsparcie dla programów ochrony zasobów genowych roślin krajów członkowskich. Głównym celem jest efektywne wykorzystanie zasobów genowych oraz wymiana informacji pomiędzy członkami. Zgodnie z zasadami ECPGR kraje członkowskie opłacają składki. Polska składka wynosi Euro. Ze składek tych pokrywane są wydatki związane z działalnością Sekretariatu, Komitetu Sterującego i grup roboczych (pokrywane były koszty przelotów i noclegów niezbędnych spotkań). Dodatkowo, ze środków tych finansowane są projekty wyłonione do realizacji na zasadzie konkursów. Grupy robocze tworzą eksperci wyznaczeni przez Krajowych Koordynatorów państw członkowskich. Polska nie opłaciła składek za lata oraz br.(2016) i na stan obecny Koordynator Krajowy z Polski ma status tymczasowy (do czasu opłacenia składek interim ). Aktualna lista krajów członkowskich ECPGR, oraz dane kontaktowe Koordynatorów krajowych dostępne są na stronie internetowej: W bieżącym roku koordynacja realizacji działań krajowych przyjętych w ramach współpracy Europejskiego Programu Kooperacyjnego Zasobów Genetycznych dotyczyła: uaktualnienia listy ekspertów rekomendowanych do prac realizowanych w poszczególnych grupach roboczych ECPGR oraz ich zakres zaangażowania w projektach koordynowanych w ramach projektów finansowanych z budżetu tego programu. Informacje są dostępne na stronie internetowej: przekazywania ekspertom na bieżąco informacji dotyczących działalności ECPGiR. Przesyłanie biuletynów informacyjnych: No. 6, No. 7, No. 8, No. 9. przekazanie materiałów z 14 posiedzenia Komitetu Sterującego ECPGR, r. Višegrad, Bośnia i Hercegowina. Ad. 10. Udział w pracach krajowych i zagranicznych związanych z realizacją ECPGR. Działalność grup roboczych, w skład których wchodzą eksperci z poszczególnych krajów członkowskich, polega na wymianie informacji użytecznych w prowadzeniu kolekcji zasobów genowych poszczególnych gatunków lub grup roślin, na realizacji projektów finansowanych ze środków ECPGR oraz na realizacji programów An European Genebeank Integrated System (AEGIS) oraz EURISCO. Zaangażowanie ekspertów z Polski w pracach krajowych i zagranicznych związanych z realizacją ECPGR w roku 2015, będące podstawą do kontynuacji prac w 2016 r. Działalność w ramach projektów finansowanych przez ECPGR o HordEva - Identification and updating of C&E data in EBDB of AEGIS Hordeum (IHAR- PIB) (Barley Working Group ) w którym wytypowano 149 szczególnie cennych, krajowych obiektów jęczmienia. Obiekty te zostały włączone do An European Genebeank Integrated System (AEGIS) a wszystkie dostępne dane paszportowe włączono do EURISCO. Wszystkie dostępne dane oceny zostały przekazane do europejskiej bazy jęczmienia. o Identification and Documentation (TRAID) Triticum in AEGIS (IHAR-PIB) (w ramach Wheat Working Group). Wytypowano 195 szczególnie cennych, krajowych obiektów pszenicy. Obiekty te zostały włączone do An European Genebeank Integrated System (AEGIS) a wszystkie dostępne dane paszportowe włączono do EURISCO. Wszystkie dostępne dane oceny zostały przekazane do europejskiej bazy pszenicy. o Documentation and Information Working Group (IHAR-PIB) - przedstawiono administratorowi systemu opinię na temat nowego European Seed Catalogue (EURISCO) i propozycje zmian w interfejsie. Osoba reprezentująca KCRZG uczestniczyła w spotkaniu podsumowującym projekt w 2015 roku. 11

12 o ECoHisPy - European Collection of Historical Pyrus (IO). o Working group for Forages towards 2020s. (IHAR-PIB) W okresie odbyły się 2 spotkania. Przedstawiciel KCRZG uczestniczył w spotkaniu (w Alnarp, r.). Obecnie współpraca odbywa się drogą internetową. Na spotkaniu zwrócono uwagę na kryteria jakie powinien spełniać kandydat do Europejskiej Bazy Roślin Pastewnych, szczególnie na dostępność nasion przechowywanych w Bankach Genów oraz na istnienie duplikatów bezpieczeństwa zgromadzonych i przechowywanych próbek nasion. W przypadku braku duplikatów bezpieczeństwa przechowywanych próbek nasion zasugerowano rozpoczęcie procedury regeneracji oraz deponowania duplikatów bezpieczeństwa w Global Seed Vault, Svalbard, Norwegia lub w innych odległych geograficznie bankach genów. Zaangażowanie ekspertów z Polski w pracach krajowych i zagranicznych związanych z realizacją ECPGR w roku 2016: Działalność w ramach projektów finansowanych przez ECPGR do których zaproszeni są eksperci z Polski: o Przyznano finansowanie składanemu wspólnie z przewodniczącym Wheat Working Group projekt zatytułowany Identification and updating data of eligible AEGIS accessions in both wheat and rye species, którego celem jest zwiększenie dostępności informacji i obiektów pszenicy oraz żyta. o Przyznano finansowanie projektowi EURISCO Training Workshop 2017 którego celem jest poprawa wykorzystania EURISCO do celów dokumentacji i udostępniania informacji. Do grupy uczestników zaproszono przedstawiciela z polski zajmującego się wyżej wymienioną tematyką. o Medicinal and Aromatic Plants Working Group - W 2016 przyjęty został do realizacji w ramach ECPGR Executive Committee projekt pt. MAP EUROCOLLECTION. Do grupy uczestników zaproszono przedstawiciela z Polski zajmującego się wyżej wymienioną tematyką. Eksperci ze strony Polski mogą uczestniczyć ze środków własnych (self founded). Inne działania prowadzone w ramach grup roboczych - w I półroczu 2016 roku to: o Beta Working Group w 2016 do końca marca 2016 trwały prace nad zatwierdzeniem raportu (Beta Working Group progress during the first part of Phase IX) za lata W 2013 wybrano 117 obiektów buraka (odmiany lokalne i wartościowe materiały, które są unikalne dla kolekcji) i włączono do międzynarodowej bazy danych MAA Beta i Patelifolia. o Fibre Crops Working Group - Opracowano "Specific genebank standards for orthodox seeds" na prośbę Martina Pavelka, koordynatora grupy roboczej roślin włóknistych. o Allium Working Group prowadzono prace nad przygotowywaniem projektu w ramach ECPGR pt. The monitoring of minor Allium species in collections in different country in Europe. o Aktywności w ramach Solanaceae Working Group - udział w pracach dotyczących tworzenia standardów banku genów dla nasion typu orthodox (opracowanie standardów dotyczących: włączania do kolekcji banku genów; suszenia, przechowywania i oceny żywotności nasion; regeneracji, charakterystyki i oceny nasion, dokumentacji i udostępniania): - prace związane z poprawą i udoskonaleniem deskryptorów i bazy danych - prace nad wybraniem MMAs - pomidor - sprawozdawczość w zakresie aktualnego stanu kolekcji banku genów rodzaju Solanaceae o Umbelifer Crops Working Group: - prace nad wybraniem cech do minimum deskryptorów dla selera, pietruszki, pasternaka i kopru - podjęcie prac nad wytypowaniem obiektów do AEGIS European Collection - rok trwają rozmowy nad wyznaczeniem nowych planów i harmonogramu prac w ramach aktualnie realizowanej fazy działań Ad. 11. wsparcie eksperckie Ministerstwa w działaniach międzynarodowych i w pracach międzyrządowych dotyczących ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej w rolnictwie. 12

13 Opracowywano wraz z jednostkami współpracującymi ankietę dotyczącą raportowania wdrażania przez Polskę 2 GPA, czyli Drugiego Globalnego Planu Działań na rzecz zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa. Jednostką wiodącą w jej opracowaniu jest IHAR-PIB. Prowadzono to w ramach współpracy z MRiRW oraz innymi instytucjami krajowymi takimi jak Uczelnie Wyższe, COBORU. W trakcie spotkania, które odbyło się w Rzymie dyskutowano nad stanem wdrażania Drugiego Globalnego Planu Działań na rzecz zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa i ponieważ wiele krajów ma kłopoty z jej zakończeniem (niejasność) podjęto decyzję o przedłużenie terminu opracowywania Ankiety do końca br. (zbyt wysoki poziom wymaganych szczegółów). Wyjazdy zagraniczne: zrealizowane w I półroczu 2016r r. Višegrad, Bośnia i Hercegowina, 14 posiedzenie Komitetu Sterującego ECPGR (udział 1 osoby). o W spotkaniu uczestniczyli reprezentanci z 34 krajów oraz osoby, które dodatkowo reprezentowały Nordic Genetic Resource Center (NordGen), European Seed Association (ESA), European Association for Research on Plant Breeding (EUCARPIA), Directorate- General for Environment (DG-ENV), Komisji Europejskiej, FAO International Treaty for Plant Genetic Resources for Food and Agriculture (ITPGRFA) i NGO Network odpowiedzialne za zasoby genowe in situ (w tym na obszarach wiejskich). o Przypomniano, że wśród zaleceń do Fazy IX były: zobowiązania dotyczące wdrożenia AEGIS, ustanowienie stałej działalności szkoleniowej dla osób odpowiedzialnych z prowadzenie EURISCO w poszczególnych krajach członkowskich, przedstawienie Komisji Europejskiej do rozpatrzenia propozycji działań ze strony ECPGR mających na celu ochronę dzikich gatunków pokrewnych form uprawnych i roślin towarzyszących (in situ - na obszarach wiejskich). Zalecano również większe zaangażowanie w nawiązywaniu współpracy z hodowcami w celu działań waloryzacyjnych. Zasugerowano, że powinna zostać utworzona w ramach ECPGR strategia działalności edukacyjnych i promocyjnych - tzw. public relations - której adresatami powinno być środowisko naukowe i ustawodawcze. o Potwierdzono, że rola wszystkich Komitetów Sterujących Grup Roboczych pozostaje bez zmian do końca trwania Fazy IX. o Omówiono wyniki ocen projektów (grantów) złożonych w trakcie trzeciego konkursu (call) do finansowania ze środków ECPGR. W br. siedem propozycji uzyskało zgodę na finansowanie. o Komitet Sterujący postanowił ponownie rozważyć zasady i cele działania ECPGR w Fazie X ( ) w tym sprawy dotyczące rozdziału budżetu. Środki będą rozdzielane na dwie grupy w podobnych proporcjach - jedna na finansowanie spotkań aby umożliwić członkom Grup roboczych rozpocząć współpracę, a druga na finansowanie projektów składanych w ramach konkursów (dotychczasowe proporcje to 75% : 25%). o Podkreślono, że celem ECPGR w trakcie Fazy X powinno być ukierunkowanie Grup Roboczych na podjęcie działań, które pozwolą na wzmocnienie współpracy z użytkownikami zasobów genowych (hodowcy) oraz określenie celów światowej strategii ochrony zasobów genowych. Szkolenia EURISCO będą nadal kontynuowane ze środków ECPGR. Dokumentacja dotycząca gatunków dzikich powinna być promowana w EURISCO poprzez ustalenie uzgodnionego formatu minimalnej wymiany danych (minimum data exchange format) na bazie istniejących list deskryptorów in situ. o Poinformowano, że Sekretariat wystosuje do Komisji Europejskiej i do Parlamentu Europejskiego założenia ECPGR i omówi działania AEGIS, EURISCO oraz Grup Roboczych w skład których wchodzą eksperci z poszczególnych krajów członkowskich. o Komitet Sterujący przekazał wszystkim państwom członkowskim ECPGR, zalecenie użycia SMTA przy dystrybucji materiałów z Aneksu I i spoza Aneksu PGFRA - zarówno dla materiałów będących w kolekcjach ex situ jak i in situ r. Rzym, Włochy Ósma Sesja Międzyrządowej Technicznej Grupy Roboczej ds Roślinnych Zasobów Genowych dla Wyżywienia i Rolnictwa, (udział 1 osoby); Na podstawie wytycznych Departamentu Koordynator Obszaru 1 został zgłoszony w charakterze 13

14 eksperta współpracującego ze strony Polski w: grupie roboczej F.05. Grupa Robocza ds. Zasobów Genetycznych w Rolnictwie. Komitecie do spraw ochrony, opisu, zbierania i wykorzystywania zasobów genetycznych w rolnictwie. Umożliwia to udział w przygotowywaniu instrukcji wyjazdowej oraz udział w posiedzeniach ww. grup. Spotkania grupy F05 odbywają się raz do roku lub rzadziej, natomiast Komitetu zależnie od przebiegu jego prac. W trakcie wyjazdu uczestniczono w dwóch spotkaniach: spotkanie w trakcie którego dyskutowano ważność ochrony zasobów genowych in situ oraz zwiększenia bioróżnorodności na terenach wiejskich (Multistakeholder dialogue - in situ conservation and on-farm management of plant genetic resources for food and agriculture Options for global networking) posiedzenie FAO. W trakcie spotkania Multistakeholder dialogue - in situ conservation and on-farm management of plant genetic resources for food and agriculture Options for global networking zwrócono uwagę, że należy podjąć decyzje mające na celu koordynację ochrony in situ oraz zwiększenia bioróżnorodności na terenach wiejskich w skali globalnej, jako niezbędne dopełnienie działań zachowania zasobów genowych ex situ. Brak koordynacji tych działań może spowodować utratę form, które są szczególnie cenne ze względu na fakt, że wykształciły mechanizmy adaptacyjne do zmieniających się warunków środowiskowych i klimatycznych. Formy te są szczególnie cenne, ponieważ mogą być wykorzystywane we współczesnych programach hodowlanych. Zapewnić to może stworzenie sieci globalnej (global network) łączącej te dwa elementy (ochrony in situ oraz zwiększenia bioróżnorodności na terenach wiejskich). Przedstawiono dwie koncepcje funkcjonowanie jednej sieci oraz dwóch osobnych omawiając ich zalety i wady. Dwie niezależne sieci: o Funkcje - dwa niezależne podejścia dla ochrony zasobów genowych in situ oraz dla zwiększenia bioróżnorodności obszarów wiejskich pozwolą na lepsze sprecyzowanie celów i ich realizację. o Struktura - dwie oddzielne sieci reagują lepiej na wymagania określonych podejść do każdych z dwóch obszarów ale mogą mieć pokrywające się elementy, które są zbędne. o zarządzanie minusem jest fakt, że będą dwie główne jednostki, np.: dwie jednostki zarządzające i dwa Sekretariaty dla każdej z sieci, z możliwością pokrywania się obowiązków i zbędnych instytucji, szczególnie na szczeblu krajowym, gdzie reprezentantami dwóch sieci byłyby głównie te same osoby. Jedna wspólna sieć: o funkcje te same zasoby genowe, dotyczące obu obszarów, będą lepiej zarządzane w obrębie jednej sieci; jedna sieć, bardziej niż dwie będzie wydajna w koordynacji realizacji założonych celów i inicjatyw; jedna sieć byłaby bardziej wydajna w wspomaganiu inicjatyw obejmujących ciągłość zarządzania PGRFA i wykorzystanie zasobów genowych a poprzez to wzmacniała powiązania pomiędzy grupami odpowiedzialnymi za zachowanie zasobów genowych a jednostkami je wykorzystującymi - hodowcami roślin i rolnikami. o struktura lepsze, dogłębne i analityczne uwzględnienie dwóch obszarów mając na uwadze fakt, że obszary te różnią się pomiędzy sobą, i muszą być traktowane w sposób adekwatny w planach organizacyjnych (szczególnie w początkowych fazach). o zarządzanie - należy mieć na uwadze to, aby jednostka nadrzędna uwzględniała, że uczestnicy reprezentują dwa różne obszary. Jedna sieć może wymagać więcej pracowników Sekretariatu niż każda z pojedynczych sieci, lecz liczba nadal byłaby mniejsza niż suma pracowników dwóch niezależnych sieci. Jedna sieć kosztowałaby znacząco mniej, prawdopodobnie aż o 50%. W trakcie spotkania FAO poruszono zagadnienia: o Wdrażanie drugiego globalnego planu działań dla Roślinnych Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa. o Prace nad przygotowaniem trzeciego światowego raportu o stanie genetycznych zasobów roślin. o Dostęp do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa i podział korzyści z ich wykorzystania. o Przegląd wieloletniego programu pracy Komisji. 14