Szkolenie Travelife. Społeczna Odpowiedzialność Przedsiębiorstw. dla Touroperatorów i Biur Podróży

Transkrypt

1 Szkolenie Travelife Społeczna Odpowiedzialność Przedsiębiorstw dla Touroperatorów i Biur Podróży

2 Kolofon Szkolenie powstało przy wsparciu następujących organizacji: ECEAT ICRT UNEP TOI ANVR ABTA European Centre for Eco and Agro Tourism International Centre for Responsible Tourism - Leeds Metropolitan University United Nations Environment Programme Tour Operators Initiative for Sustainable Tourism Development Dutch Association of Tour operators and Travel agents The Travel Association (UK) 2 Prawa Wszystkie prawa należą do Travelife. Kopiowanie tego szkolenia lub jego części wymaga uzyskania pisemnej zgody Travelife ( Online Szkolenie Travelife i Narzędzia Travelife są dostępne on- line na stronie This project has been funded with support from the European Commission. This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.

3 Spis treści Wstęp 5 Zrównoważony Rozwój Turystyki i Biura Podróży 8 Zrównoważony rozwój dla touroperatorów i biur podróży Zarządzanie zrównoważonym rozwojem Zaangażuj swoją firmę Dokonaj oceny bazowej Opracowanie strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju Przygotowanie i realizacja Planu Działania Monitorowanie i ewaluacja osiągnięć Raportowanie i komunikowanie rezultatów Działania/ rozwiązania Zarządzanie wewnętrzne: polityka społeczna i prawa 40 czlowieka Działania/ rozwiązania Wewnętrzne zarządzanie środowiskowe Działania/ rozwiązania Zrównoważone zarządzanie łańcuchem dostaw Strategia łańcucha dostaw Agencje partnerskie Działania/rozwiązania Transport Samoloty Samochody Kolej Autokar Porównanie środków transportu Środki transportu najmniej szkodliwe dla środowiska Transport w destynacji Działania / rozwiązania Baza noclegowa Hotele Żywność Pamiątki Rejsy Działania / rozwiązania 74

4 7. Zrównoważone atrakcje turystyczne Słońce, morze, nurkowanie Spacery, wspinaczka i górskie wycieczki rowerowe Wycieczki przyrodnicze Golf Sporty zmotoryzowane Atrakcje turystyczne Atrakcje z udziałem dzikich zwierząt Kodeksy postępowania W kierunku zrównoważonych imprez turystycznych Działania / rozwiązania Piloci, rezydenci, przewodnicy Działania / rozwiązania Destynacje Wybór destynacji Współpraca z destynacjami Ośrodki sportów zimowych Turystyka miejska Działania / rozwiązania Komunikacja z klientem i ochrona konsumentów Zmiany w świadomości i w zachowaniu konsumentów Komunikacja w czasie całego cyklu wakacyjnego Działania / rozwiązania 100 4

5 Wstęp Materiał szkoleniowy Travelife stanowi wprowadzenie do zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem turystyki. Składa się z zestawu modułów szkoleniowych, mających na celu podniesienie poziomu wiedzy o pozytywnych i negatywnych oddziaływaniach turystyki. Ponadto, zawiera wskazówki w jaki sposób uczynić przedsiębiorstwo turystyczne bardziej przyjaznym dla środowiska i społeczne odpowiedzialnym. Znajomość i zrozumienie różnych aspektów zrównoważonego rozwoju są niezbędne do osiągania coraz lepszych rezultatów działalności przedsiębiorstwa działającego w branży turystycznej. Uzyskanie certyfikatu Travelife jest niezbędnym, pierwszym krokiem w realizacji zrównoważonego systemu zarządzania przedsiębiorstwem turystycznym. Materiał szkoleniowy Travelife podzielony jest na następujące rozdziały, każdy z nich składa się z bardziej szczegółowych podrozdziałów: Zrównoważony rozwój turystyki i biura podróży" wprowadza pojęcie zrównoważonej turystyki. Omawia najważniejsze aspekty środowiskowe i społeczne związane z prowadzeniem działalności w branży turystycznej. Ponadto wyjaśnia znaczenie zrównoważonego rozwoju dla firm turystycznych oraz jakie korzyści niesie za sobą zrównoważone zarządzanie przedsiębiorstwem. Zrównoważone zarządzanie wyjaśnia, jak koordynator ds. zrównoważonego rozwoju może efektywnie skierować przedsiębiorstwo na drogę zrównoważonego rozwoju. Wprowadza również narzędzia i instrumenty do realizacji zamierzonych celów. Zarządzanie wewnętrzne omawia działania związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, które można podjąć w celu zwiększenia poziomu zaangażowania w zrównoważony rozwój, dotyczące m.in. ograniczenia zużycia energii, gospodarki odpadami i polityki społecznej. 5 Zarządzanie łańcuchem dostaw opisuje sposoby zwiększenia zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju w całym łańcuchu działań biznesowych m.in. dzięki ścisłej współpracy z obecnymi partnerami biznesowymi i wybierając nowych dostawców usług. Transport omawia różne środki transportu wykorzystywane w turystyce, obciążenie dla środowiska każdego rodzaju transportu oraz jak można je zredukować. Baza noclegowa opisuje społeczno-kulturowe, gospodarcze i środowiskowe oddziaływanie hoteli i pozostałych miejsc zakwaterowania. W jaki sposób można, we współpracy z dostawcami usług zakwaterowania, promować zrównoważone hotele. W ramach tego rozdziału poruszona została także kwestia dostaw żywności i wykorzystywania seksualnego dzieci. Zrównoważone wycieczki i atrakcje turystyczne zajmuje się oddziaływaniem różnych rodzajów aktywności turystów na środowisko naturalne i społeczno-kulturowe w destynacji. Przewodnicy, piloci i lokalni przedstawiciele dotyczy kwalifikacji, warunków pracy i znaczenia tej grupy pracowników w przedsiębiorstwie. Destynacje zajmuje się wpływem turystyki na rozwój destynacji i środkami, przy pomocy których touroperatorzy mogą wywierać pozytywny wpływ. Omówiono różne rodzaje destynacji, takie jak: góry, obszary miejskie i turystykę przybrzeżną i morską.

6 Komunikacja z klientem dotyczy odpowiedzialności biura podróży wobec konsumentów i ilustruje jak można motywować klientów do podejmowania właściwych, zrównoważonych decyzji i do zrównoważonych zachowań w czasie cyklu wakacyjnego. Każdy rozdział składa się z następujących elementów: Wprowadzenie do najważniejszych oddziaływań turystyki. Możliwe "Działania i rozwiązania" z punktu widzenia touroperatora. Po każdym opisie Działań znajdziecie informację czy raportowanie, lub zgodność z danym kryterium jest obowiązkowym elementem certyfikacji Travelife. Dodatkowe informacje, takie jak dobre praktyki i referencje firm, które je wdrożyły, można znaleźć na platformie internetowej Travelife (travelife.info). Egzamin i uzyskanie imiennego certyfikatu Po zapoznaniu się ze Szkoleniem Travelife możesz sprawdzić swoją wiedzę przy pomocy nieformalnego egzaminu on- line. Po zdaniu formalnego egzaminu on- line otrzymasz imienny certyfikat, który daje Ci kwalifikacje Menedżera Zarządzania Zrównoważonym Rozwojem w systemie Travelife. Certyfikat ten ma ważność 3 lata; po tym okresie będziesz zobowiązany do odbycia szkolenia uzupełniającego. Narzędzia Travelife on- line Aby wesprzeć biura podróży i ich dostawców usług, Travelife oferuje szereg narzędzi (standardy i instrumenty), które ułatwią realizację własnej polityki zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie: 6 Narzędzie do Planowania Działań pomoże Wam w określeniu planu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju dla Waszej firmy w oparciu o listę 150 możliwych rozwiązań i działań. Narzędzie do Raportowania służy do regularnego raportowania postępów, zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i do podmiotów zewnętrznych, takich jak Wasze branżowe stowarzyszenie lub Travelife. System planowania działań i raportowania opiera się na tych samych rozwiązaniach, które zostały przedstawione w Szkoleniu Travelife. Obejmują one wszystkie istotne kroki, które należy podjąć w celu realizacji zrównoważonego zarządzania przedsiębiorstwem. System Travelife dla zrównoważonego zarządzania hotelami i innymi miejscami zakwaterowania to system on- line pozwalający na ocenę zrównoważonego zarządzania bazą noclegową w oparciu o jednolite standardy środowiskowe i społeczne Travelife. W części Zielony Rynek Turystyczny znajdziecie międzynarodowy przegląd dostawców usług turystycznych (zakwaterowanie, transport, organizatorzy atrakcji turystycznych) i destynacji, którzy już prowadzą swoją działalność w sposób zrównoważony. Wszystkie narzędzia Travelife są dostępne na

7 Podstawowy zakres wymagań dla touroperatorów i biur podróży w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz zasady przyznawania Certyfikatów Travellife. Biura podróży, które spełniają podstawowe kryteria Systemu Travelife uzyskają status Partnera Travellife. Kryteria te są wyszczególnione i omówione na końcu każdego rozdziału podręcznika. Raportowanie dotyczące spełnienia kryteriów Travelife odbywa się przy pomocy Narzędzia do Raportowania Travelife. Touroperatorzy i biura podróży chcący prowadzić działalność zgodnie z rozpoznawalnymi na forum międzynarodowym standardami Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw (CSR) i Zrównoważonego Rozwoju Turystyki mają możliwość realizować ten cel osiągając kolejne poziomy systemu certyfikacji Travelife, świadczce o spełnieniu wiodących standardów i wytycznych, takich jak: EMAS III (wymogi dotyczące zarządzania ochroną środowiska w sektorze turystyki), ISO (wytyczne dotyczące Społecznej Odpowiedzialności), GRI Global Reporting Initiative (suplement dla sektora tour operatorów) oraz OECD Guidelines for Multinational Enterprises (Wytyczne OECD dla Międzynarodowych Przedsiębiorstw). Międzynarodowa Rada ds. Zrównoważonego Rozwoju Turystyki GSTC uznała, że standardy wyznaczone do uzyskania Certyfikatu Travellife są zgodne z Kryteriami GSTC. Jednak niezbędnym elementem przystąpienia do programu Certyfikacji Travellife jest audyt wewnętrzny firmy. Wasze Opinie W związku z ciągłym aktualizowaniem treści szkolenia będziemy zobowiązani za uzyskanie opinii, komentarzy, pytań oraz porad za pośrednictwem formularza kontaktowego, który znajduje się na stronie: 7

8 Zrównoważony Rozwój Turystyki i Biura Podróży Pomimo, że branża turystyczna jest ważnym elementem rozwoju gospodarczego, może jednak powodować negatywnie skutki środowiskowe i społeczno-kulturowe. Eliminując lub minimalizując ryzyko negatywnych oddziaływań, turystyka staje się bardziej zrównoważona. Turystyka i Zrównoważony Rozwój Czas przeznaczony na rekreacje jest ważnym elementem pozwalającym na relaks i odpoczynek w pełnym obowiązków życiu człowieka. Po II Wojnie Światowej podróżowanie stało się jednym z najpopularniejszych sposobów spędzania wolnego czasu (urlopu) dla coraz szerszej liczby osób dzięki wzrastającej ilości dni przyznawanego przez pracodawców urlopu i podwyżce poziomu średnich dochodów. Przykładem może być przeciętny Europejczyk, który kiedyś spędzał urlop w swoim kraju lub jednym z krajów sąsiednich, natomiast obecnie, planując urlop, bierze pod uwagę wyjazd do krajów na wszystkich kontynentach i podróżuje nawet 3 razy do roku w formie krótszych wypadów i dłuższych wakacji. Branża turystyczna stała się ważnym elementem światowej ekonomii, wytwarzającym ponad 10% Produktu Globalnego Brutto i dającym zatrudnienie ponad 200 milionom ludzi na świecie. W wielu krajach rozwijających się turystyka zapewnia poważne źródło przychodu i przyczynia się do społecznego i ekonomicznego rozwoju. Turystyka wspiera również porozumienie międzykulturowe, wpływa na zwiększenie inwestycji gospodarczych i stworzenie ogólnego wizerunku i uznania państwa lub regionu. Rozwój branży turystycznej może jednak skutkować negatywnym oddziaływaniem na turystyczne destynacje w aspekcie środowiskowym, społeczno- kulturowym i ekonomicznym. Zyski realizowane są w krótkim terminie, ale jak poradzą sobie destynacje w perspektywie długoterminowej? Szkody wyrządzone w ekosystemie spowodują utratę atrakcyjności regionu turystycznego i turyści przestają przyjeżdżać! 8 Zrównoważony Rozwój Turystyki: definicja i zasady Koncepcja zrównoważonej turystyki narodziła się, gdy zastanawiano się nad polityką ograniczania negatywnych oddziaływań turystyki. Zrównoważona Turystyka została zdefiniowana przez Światową Organizację Turystyki (UNWTO) w 1988 roku: Zrównoważona turystyka wychodzi na przeciw potrzebom turystów i goszczących ich regionów turystycznych, jednocześnie chroniąc i zwiększając ich potencjał na przyszłość. Wyznacza kierunki zarządzania turystyką tak, aby potrzeby ekonomiczne, społeczne i estetyczne zostały zaspokojone przy jednoczesnym zachowaniu integralności społecznej, najistotniejszych procesów ekologicznych, bioróżnorodności i systemów życiowych. Zgodnie z tą definicją należy cieszyć się możliwościami jakie daje nam rozwój turystyki oraz czerpać z niej finansowe korzyści, niemniej jednak musimy pamiętać, aby robić to w taki sposób żeby następne pokolenia też mogły skorzystać z tego kapitału. Jeżeli będziemy pozwalać na niszczenie środowiska naturalnego i kulturowego w regionach turystycznych, będą one tracić swoje walory, które są podstawą ich atrakcyjności turystycznej.

9 People, Planet, Profit zasada 3P Ludzie (People) reprezentują społeczno-kulturowe interesy lokalnej społeczności: zachowanie dziedzictwa kulturowego i zaangażowanie lokalnych mieszkańców w rozwój turystyki w ich regionie poprzez dbałość o warunki pracy, wsparcie słabszych grup społecznych, przestrzeganie praw człowieka, brak dyskryminacji, walkę z wykorzystywaniem nieletnich do pracy czy wykorzystywaniem seksualnym, itd. Planeta (Planet) odnosi się do środowiska naturalnego i zminimalizowania negatywnego wpływu na florę i faunę, wodę, glebę i klimat oraz do ochrony środowiska przy pomocy różnorodnych i dostępnych środków. Zysk (Profit) dotyczy interesów ekonomicznych i prowadzenia działalności gospodarczej odpowiedzialnie, co przyczyni się do stałego dobrobytu i rozwoju lokalnej społeczności. Społeczna Odpowiedzialność Przedsiębiorstw ( Corporate Social Responsibility -CSR) CSR to dobrowolne zobowiązanie sie firmy do aktywnego przestrzegania litery prawa, norm etycznych i wartości międzynarodowych oraz do ciągłego monitorowania swojej działalności pod tym kątem. Celem CSR jest przyjęcie odpowiedzialności za działania przedsiębiorstwa i wywieranie pozytywnego wpływu poprzez swoje działania na środowisko, konsumentów, pracowników, społeczności i innych zainteresowanych stron. Globalne Kryteria Zrównoważonej Turystyki (Global Sustainable Tourism Criteria - GSTC) 9 Globalne Kryteria Zrównoważonej Turystyki to zbiór 37 standardów o charakterze dobrowolnym, stanowiących minimalne wymagania, do których każde przedsięwzięcie w sektorze turystycznym powinno zmierzać, mając na celu ochronę i utrzymanie światowych zasobów naturalnych i kulturowych, jednocześnie dbając o to aby branża realizowała swój potencjał jako narzędzie do walki z ubóstwem. Ekoturystyka Ekoturystyka wiąże się ze zrównoważoną turystyką w naturalnych rejonach przyrodniczych. Światowa Organizacja Turystyki UNWTO wyznaczyła jasne kryteria w tym zakresie. Słowo ekoturystyka jest bardzo często mylone ze zrównoważoną turystyka w szerokim ujęciu, a także wykorzystywane do promowania turystycznych obszarów przyrodniczych wcale nie spełniających norm zrównoważonej turystyki Turystyka Społecznościowa (Community Based Tourism CBT) CBT to turystyka będąca w posiadaniu i zarządzana przez lokalne społeczności. polega na wspieraniu zrównoważonego rozwoju w aspektach środowiskowych, społecznych i kulturowych, dając możliwość ekonomicznego rozwoju lokalnym mieszkańcom. Dzięki temu turyści mają możliwość bliższego poznania lokalnego środowiska i sposobu życia w danym regionie. Dzięki rozwojowi turystyki, lokalna społeczność będzie miała lepszą świadomość komercyjnej i społecznej wartości ich dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego i w konsekwencji będzie to sprzyjać lepszej ochronie tych zasobów.

10 Zrównoważony rozwój dla touroperatorów i biur podróży Touroperatorzy zajmują centralne miejsce w łańcuchu biznesowym w turystyce. Mają wpływ na wybory konsumentów, decyzje dostawców usług i rozwój destynacji. Ze względu na tę szczególną pozycję, touroperator może w istotny sposób przyczynić się do rozwoju zrównoważonej turystyki. Dlaczego warto działać zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju? Przyjęcie na siebie odpowiedzialności wobec interesariuszy, takich jak: pracownicy, dostawcy, społeczności lokalne destynacje, zapewni wyraźne korzyści biznesowe: Wzrost zysków Wizerunek przedsiębiorstwa działającego zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju przyczynia się do wzrostu jego obrotów. Taki wizerunek stymuluje naśladownictwo, przyciąga nowych klientów i w rezultacie zapewnia przedsiębiorstwu większy udział w rynku turystycznym. Redukcja kosztów Zrównoważony system zarządzania i podejmowane działania często przyczyniają się do obniżenia kosztów operacyjnych przedsiębiorstwa, podniesienia jego efektywności, lepszego wykorzystania dostępnych środków i uniknięcia kar. Dostęp do środków finansowych Coraz częściej społeczne i środowiskowe kryteria są uwzględniane w warunkach udzielania kredytów finansowych lub pozyskiwania inwestorów. To ułatwia przyciąganie kapitału finansowego do zrównoważonych przedsiębiorstw. Kapitał ludzki Na ogół pracownicy są dumni z pracodawców, którzy poważne angażują się w CSR. Touroperatorzy znani ze swojego zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju są bardziej atrakcyjni dla pracowników. Coraz więcej młodych, utalentowanych ludzi szuka firm, w których szanuje się wyższe wartości. Ponadto, utalentowani i doświadczeni pracownicy pozostaną dłużej u tego samego pracodawcy, zwiększając w ten sposób innowacyjne i konkurencyjne zalety przedsiębiorstwa. 10 Wizerunek przedsiębiorstwa i marki "Zrównoważony rozwój" coraz częściej traktowany jest jako kolejny krok w "jakość". Klienci pytają o to coraz częściej. Dlatego wizerunek zrównoważonego przedsiębiorstwa pomaga w budowaniu wizerunku marki i wzmacnia pozycję rynkową przedsiębiorstwa, szczególnie w okresie spowolnienia gospodarczego. Podtrzymanie atrakcyjności destynacji Polityka zrównoważonego rozwoju i podejmowane w tym zakresie działania mają wpływ na podtrzymanie atrakcyjności destynacji. Oczywiście skorzystają na tym nie tylko turyści ale i lokalne społeczności. Ponadto długoterminowe zapewnienie jakości świadczonych usług w destynacji jest podstawą do zapewnienia warunków do kontynuowania działalności biznesowej przez touroperatora. Zarządzanie ryzykiem i działalność zgodna z prawem Touroperatorzy zwiększają swoją wiarygodność respektując obowiązujące prawo. Wykazanie aktywnego zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju i dbałość o jakość produktu będą

11 stanowić dodatkowy ważny argument obrony w ewentualnych sporach sądowych. Zapobiegnie to także ewentualnemu uszczerbkowi wizerunku firmy. Procesy legislacyjne Rządy są coraz częściej znajdują się pod presją różnych instytucji gospodarczych, związków zawodowych i obywateli aby nakładać kolejne przepisy na przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą. Oczywiście to się wzmaga, gdy negatywne oceniane działania przedsiębiorstw trafiają do publicznej wiadomości. Ale przedsiębiorcy turystyczni, którzy wdrażają kodeksy postępowania i przestrzegają ich, znajdują się w korzystniejszej sytuacji, aby móc opiniować lub nawet powstrzymać niekorzystne propozycje legislacyjne regulacje prawne. Rola touroperatorów Touroperatorzy mogą włączyć zasady zrównoważonego rozwoju do swojej strategii realizując następujące działania: Zarządzanie wewnętrzne Wszystkie działania wewnętrzne w przedsiębiorstwie, takie jak oszczędzanie energii, zarządzanie odpadami, zużyciem papieru oraz stworzenie dobrych warunków pracy. Tworzenie produktu Touroperator opracowuje ofertę (pakiet), wybierając destynację oraz łącząc transport, zakwaterowanie i różne atrakcje turystyczne. Wybór najbardziej zrównoważonych elementów w łańcuchu dostaw oraz podniesienie konkurencyjności produktów i świadczonych usług turystycznych to spore wyzwanie dla touroperatora. Zarządzanie łańcuchem dostaw Touroperator zawiera najczęściej długoterminowe umowy z wieloma dostawcami. Ponieważ nie każdy dostawca działa w sposób zrównoważony, przekonanie swoich partnerów biznesowych do zmiany podejścia i prowadzenia działalności w sposób zrównoważony będzie stanowić wyzwanie dla touroperatorów, którzy mogą je zrealizować poprzez odpowiednią politykę informacyjną i organizację szkoleń, różne formy działań marketingowych i motywacyjnych oraz uwzględnianie wymogów respektowania zasad zrównoważonego rozwoju w zawieranych umowach z dostawcami. 11 Współpraca z destynacjami Touroperatorzy mogą odegrać ważną rolę w zrównoważonym rozwoju destynacji mogą stymulować lokalne władze i stowarzyszenia biznesowe, indywidualnie lub we współpracy z innymi touroperatorami, do odpowiedzialnego, w długoterminowej perspektywie, rozwoju destynacji. Dodatkowo mogą też zaangażować się udzielając wsparcia dla lokalnych inicjatyw pilotażowych na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz lokalnym organizacjom pozarządowym promującym zrównoważony rozwój. Relacje z klientami Touroperatorzy odgrywają istotną rolę w motywowaniu swoich klientów do bardziej zrównoważonych decyzji i zachowań. Mogą informować i motywować klientów do rezerwacji zrównoważonych miejsc zakwaterowania oraz środków transportu. Mogą również opracować specjalne kodeksy postępowania w celu podniesienia świadomości wśród swoich klientów na temat ochrony lokalnego środowiska naturalnego oraz poszanowania tradycji i obyczajów lokalnych społeczności.

12 Choć touroperatorzy mają ważną rolę do odegrania, nie będą w stanie efektywnie propagować zrównoważonej turystyki sami. Może się to udać tylko wtedy, gdy wszystkie zainteresowane strony będą współdziałać: touroperatorzy, samorządy lokalne, organizacje pozarządowe, lokalni dostawcy, społeczności lokalne oraz turyści. Jednak, ze względu na centralną pozycję pomiędzy dostawcą a konsumentem, na touroperatorach spoczywa szczególna odpowiedzialność. Silna pozycja touroperatora na rynku ułatwia rozpowszechnianie i wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju turystyki, jednak aby takie działania były efektywne, powołany przez touroperatora koordynator ds. zrównoważonego rozwoju musi określić politykę przedsiębiorstwa w tym zakresie, opracować plan działania, monitorować efekty i udoskonalać metody działania. Ponadto niezbędne jest podniesienie poziomu świadomości kadry przedsiębiorstwa i uzyskanie pełnego zrozumienia i poparcia dla idei zrównoważonego rozwoju. Realizacja celów zrównoważonego rozwoju jest zadaniem, przede wszystkim, dla menedżerów przedsiębiorstwa, szefów oddziałów i osób zatrudnionych w destynacji (lokalni przedstawiciele), ponieważ pozostają oni w bezpośrednim kontakcie z lokalnymi agentami i dostawcami. Żeby pozyskać ich wsparcie, istotne jest, aby wszystkie działy przedsiębiorstwa posiadały odpowiednią wiedzę i były zaangażowane w zrównoważone zarządzanie. Zrównoważone zarządzanie w turystyce to nie jest jednorazowe zadanie do szybkiej realizacji, to stopniowy proces! 12

13 1. Zarządzanie zrównoważonym rozwojem Aby strategia zrównoważonego rozwoju dała efekty, musi być wdrażana w sposób zorganizowany i systematyczny. Żeby zrealizować wszystkie swoje zadania w tym zakresie sprawnie i kompleksowo, przedsiębiorstwo może wdrożyć system zrównoważonego zarządzania (ang. SMS - Sustainability Management System), który obejmuje wszystkie obszary działalności firmy. Warunkiem wdrożenia SMS jest uznanie, że zrównoważony rozwój jest częścią cyklu gospodarczego przedsiębiorstwa i ma taki sam status jak inne cele firmy. Cel zrównoważonego zarządzania Celem zrównoważonego zarządzania jest nieustanny wzrost efektywności działań podejmowanych przez przedsiębiorstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki, zgodnie z cyklem "planuj, działaj, analizuj". Zrównoważone zarządzanie pozwala ograniczyć negatywne skutki działalności przedsiębiorstwa turystycznego i jednoczenie zwiększyć jego pozytywne oddziaływanie środowiskowe, społeczno-kulturowe i ekonomiczne. System zrównoważonego zarządzania pomaga zaplanować strategie, określić działania priorytetowe i monitorować je, aby zapewnić realizację założonych celów. Kolejnym krokiem jest ewaluacja w celu określenia obszarów wymagających kontynuacji podjętych działań i rozwiązania ewentualnych niedoskonałości realizowanych strategii. Elementy zrównoważonego zarządzania System zrównoważonego zarządzania obejmuje pełny zakres działań, które odnoszą się do zrównoważonego rozwoju: zarządzanie wewnętrzne, rozwój produktu, łańcuch dostaw (transport, zakwaterowanie, atrakcje turystyczne), relacje z klientami oraz współpraca z destynacjami. 13 Ważne jest, aby brać pod uwagę wszystkie fazy cyklu rozwoju produktu począwszy od tworzenia produktu, poprzez planowanie i kontraktowanie świadczeń aż do momentu zrealizowania imprezy turystycznej. Aby zagwarantować wysoką efektywność zrównoważonego zarządzania należy zwrócić szczególną uwagę na relacje z dostawcami zakwaterowania, przewoźnikami i pozostałymi dostawcami produktów turystycznych. System zrównoważonego zarządzania jest gwarancją, że wszystkie przyjęte zobowiązania i ich rezultaty są, z należytą uwagą, mierzone, monitorowane i razie potrzeby odpowiednio korygowane. Skuteczne zarządzanie zrównoważone powinno być: Kompleksowe - uwzględniające wszystkie oddziaływania i obszary odpowiedzialności; Zintegrowane wszystkie osoby zajmujące kluczowe stanowiska w przedsiębiorstwie są zaangażowane, pozyskano konstruktywnych partnerów (rządy, organizacje pozarządowe, społeczności lokalne itp.); Wiarygodne - wszystkie działania są mierzone, monitorowane, raportowane i dostosowywane, w miarę możliwości, do realnych uwarunkowań i okoliczności.

14 Zbiór strategii, programów i dobrych praktyk powinien integrować społeczne, środowiskowe i ekonomiczne kwestie z działaniami biznesowymi przedsiębiorstwa, w ścisłej współpracy ze wszystkimi udziałowcami rynku turystycznego. System zrównoważonego zarządzania pozwoli wszystkim zatrudnionym pracownikom zidentyfikować rezultaty ich działań zakresie zrównoważonego rozwoju. To z kolei umożliwi efektywne działanie menedżerowi odpowiedzialnemu za zrównoważone zarządzanie. Ponadto system zrównoważonego zarządzania spowoduje, że wszyscy gracze, zarówno wewnątrz firmy jak i w jej otoczeniu biznesowym będą zaangażowani w ten proces. Droga do Travelife Po 1990 roku pojedynczy touroperatorzy rozpoczęli wdrażanie zrównoważonego zarządzania w swoich przedsiębiorstwach. W 2000 roku 25 najbardziej aktywnych touroperatorów zrzeszyło się w Inicjatywie Touroperatorów na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Turystyki (Tour Operators Initiative for Sustainable Tourism Development - TOI) pod kierownictwem UNEP- Programu Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych i UNWTO - Światowej Organizacji Turystyki przy ONZ. Pierwsze cenne doświadczenia zostały zebrane i opublikowane. Zostały też opracowane pierwsze koncepcje i metodologie dotyczące sposobu realizacji zrównoważonego rozwoju turystyki przez touroperatorów. Od 2000 roku pierwsze stowarzyszenia biur podróży podjęły kolektywne działania. W roku 2003 Holenderskie Stowarzyszenie Biur Podróży ANVR opracowało System Zarządzania Środowiskowego, zorientowany na produkt, który stał się obowiązkowy dla wszystkich 200 touroperatorów będących członkami ANVR. System ten obejmował mianowanie koordynatora środowiskowego, przeprowadzenie szkoleń i prowadzenie działalności zgodnie z wyznaczonym minimum obowiązujących standardów. W Niemczech Stowarzyszenie Biur Podróży Forum Anders Reisen również określiło minimum standardów, które członkowie stowarzyszenia powinni spełniać. 14 Pomimo, że te inicjatywy przysporzyły szeregu cennych doświadczeń, faktyczne wdrażanie zrównoważonego zarządzania okazało się dość trudne w praktyce ponieważ na rynku turystycznym panuje duża konkurencja i zróżnicowanie pod względem rodzaju działalności prowadzonej przez udziałowców tego rynku, silnie ze sobą powiązanych poprzez swój udział w łańcuchu dostaw usług turystycznych. Na przykład, każdy touroperator zaczął opracowywać swoje własne kryteria środowiskowe, aby zweryfikować swoje hotele. To było kosztowne przedsięwzięcie i dodatkowo spowodowało zamieszanie wśród hotelarzy, którzy musieli konfrontować się z różnymi standardami od różnych touroperatorów. Niezbędne zatem okazało się kolektywne i międzynarodowe podejście do wspólnych standardów i narzędzi, dostosowanych do konkretnych warunków i potrzeb branży turystycznej. W 2004 roku czołowi europejscy touroperatorzy podjęli współpracę, w ramach projektu współfinansowanego przez Unię Europejską, w celu opracowania jednolitego systemu zrównoważonego zarządzania. Poza Holenderskim i Brytyjskim Stowarzyszeniem Touroperatorów, do projektu włączyli się również: UNEP, Leeds Metropolitan University, Lund University i ECEAT (European Centre for Eco and Agro Tourism). W ciągu 3 lat, w trakcie wspólnie prowadzonych prac, wcześniejsze doświadczenia, opracowane standardy i metodologie zostały przeanalizowane, dalej rozwinięte i zintegrowane z ogólnymi systemami i wytycznymi związanymi ze zrównoważonym rozwojem, takimi jak: EMAS (System Eko-zarządzania i Audytu), ISO (Zarządzanie

15 Środowiskowe) i popierane przez ONZ Globalne Wytyczne do Raportowania zrównoważonego rozwoju - Global Reporting Initiative (GRI). W 2007 roku, podczas Międzynarodowych Targów Turystycznych ITB w Berlinie, zaprezentowany został jednolity system standardów i narzędzi pod nazwą Travelife. "Etap pionierski mamy już za sobą, teraz musimy przekonać całą branżę, by zaczęła działać w sposób bardziej zrównoważony, dlatego zdecydowanie popieramy inicjatywę Travelife. To jest inicjatywa warta rekomendowania ponieważ będzie sprzyjać rozpowszechnieniu dobrych praktyk w całej branży w Europie. Z zadowoleniem odnotowujemy zaangażowanie stowarzyszeń touroperatorów z Wielkiej Brytanii, Holandii, Belgii, Niemiec i Włoch " Eugenio YunIs UN-WTO na inauguracji Travelife ITB Berlin, 7 marzec, 2007 System Zarządzania Travelife System Zarządzania Travelife to zintegrowany zbiór rozwiązań, standardów i narzędzi mających na celu zapewnienie równych szans wszystkim interesariuszom, obniżenie kosztów i zapewnienie dobrych relacji pomiędzy dostawcami usług turystycznych i konsumentami dzięki wdrażaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Wdrożenie systemu Travelife w przedsiębiorstwie nie jest trudne, choć wiele zależy od wielkości i struktury organizacji, poziomu zaangażowania i dostępnych środków. System uwzględnia możliwości zarówno dużych jak i małych firm, jest elastyczny i może być dostosowany do unikalnego charakteru produktów i usług każdej firmy. Oferuje standaryzowane metody i narzędzia, które prowadzą do większej efektywności i obniżenia kosztów, zachowując elastyczność w zakresie tożsamości i wizerunku przedsiębiorstwa. 15 Proces wdrażania Travelife obejmuje konieczność spełnienia szeregu podstawowych wymogów, które są określone i monitorowane przez Wasze stowarzyszenia branżowe i/lub Travelife, a następnie weryfikowane pod względem realizacji wymaganych działań w procesie wdrażania. 6-cio etapowa metoda Travelife Aby pomyślnie wdrożyć system Travelife, trzeba przejść kilka etapów. Razem te etapy tworzą system zarządzania Travelife, który zasadniczo ma taką samą strukturę jak na przykład powszechnie znany system zarządzania jakościowego. 6 etapów w systemie zarządzania Travelife to: Krok 1: Zaangażuj swoją firmę Krok 2: Przeprowadź ocenę wyjściową Krok 3: Opracuj strategię w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa Krok 4: Opracuj i realizuj plan działania Krok 5: Monitoruj i oceń realizację przyjętego planu działania Krok 6: Raportuj postępy i rezultaty podjętych działań wewnątrz firmy i do instytucji zewnętrznych.

16 Wszystkie kroki powinny być realizowane w odpowiedniej kolejności, niezależnie od wielkości firmy. Mniejsze firmy mogą uznać, że niektóre etapy, w ich przypadku, mogą zostać pominięte. Najważniejsze w realizacji całego cyklu to : wiedzieć, do czego zmierzasz (poprzez określenie strategii, celów i zadań). określić priorytety dla działań związanych z założonymi celami. ocenić działania własnej firmy i dostawców w odniesieniu do wyznaczonej strategii działania, celów i zadań. raportować osiągnięcia. 16 Poniższa tabela stanowi opis systemu zarządzania Travelife: kolejne procesy i rezultaty działań.

17 Krok Cel Działanie Rezultat 1Zaangażowanie Zaangażowanie przedsiębiorstwa w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju Podział zadań i obowiazków Konsultacje z pracownikami, dostawcami, konsumentami oraz innymi intesariuszami Podniesienie poziomu zaangażowania i wyznaczenie kierunku działania Wynik: Deklaracja misji Deklaracja strategii 2. Ocena bazowa 3. Strategia 4. Plan działania 5. Audyt i przegląd Ocena bieżącej działalności i efektywności zarządzania w zakresie zrównoważonego rozwoju. Wyznaczenie kamieni milowych na drodze do realizacji strategii poprzez określenie celów i zadań w oparciu o priorytetyzację najistotniejszych pozytywnych i negatywnych rezultatów działalności. Przełożenie strategii na konkretne działania tak, aby wszystkie zadania zostały zrealizowane Potwierdzenie, że plan został wdrożony, oczekiwane rezultaty osiągnięte oraz podjęte działania naprawcze w odniesieniu do zaistniałych odchyleń od planu Podsumowanie i ocena pozytywnych i negatywnych rezultatów działalności przedsiębiorstwa i jego dostawców w destynacjach. Określenie przyczyn i znaczenia poszczególnych rezultatów. Określenie metod dokonywania ocen w przyszłości. Priorytetyzacja skutków i/lub pozytywnych rezultatów Określenie zrównoważonych celów i zadań Opracowanie jasnej, wiarygodnej i możliwej do zrealizowania strategii Rozpowszechnienie strategii Opracowanie planu działania Opracowanie kolejności i harmonogramu zadań tak, aby każdy cel został osiągnięty Określenie wskaźników Alokacja zasobów ludzkich, fizycznych i finansowych Wyznaczenie zadań, budżetu, ram czasowych dla każdego zadania Prowadzenie ewidencji realizowanych zadań Ocena zarządzania i efektywności systemu Ponowne zbadanie rezultatów oddziaływania w celu oceny stopnia poprawy sytuacji Wysłanie raportu z audytu do kierownictwa wyższego szczebla i weryfikacja zadań wyznaczonych dla następnego cyklu System identyfikacji i oceny pozytywnych i negatywnych rezultatów działalności przedsiębiorstwa. Wynik: Rejestr najistotniejszych pozytywnych i negatywnych rezultatów działalności przedsiębiorstwa. Pracownicy i interesariusze znają priorytety i wiedzą jak się nimi zająć Wynik: Sporządzony na piśmie plan działań mających na celu zredukowanie negatywnych skutków i maksymalizację pozytywnych rezultatów Touroperator może wykazać, jakie działania zostały wykonane i jakie przyniosły efekty. Wynik: Rejestr celów i działań Opracowanie nowych wskaźników efektywności działań i zarządzania Kadra zarządzająca może planować kolejny cykl w oparciu o konkretne dane Wynik: Raport z badania oceny efektywności zrównoważonego zarządzania Raport z weryfikacji określający działania, które będą realizowane w następnym cyklu zrównoważonego zarządzania 17

18 6. Raportowanie Informowanie o realizowanych działaniach w zakresie zarządzania i ich efektywności wszystkich interesariuszy Identyfikacja zainteresowanych podmiotów Zebranie informacji Określenie systemu raportowania Opublikowanie i rozpowszechnienie informacji Komunikat dla wszystkich inrteresariuszy o zaangażowaniu przedsiębiorstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki Wynik: Transparentna prezentacja osiągnięć w zakresie zrównoważonego rozwoju Transparentna prezentacja dla zewnętrznych interesariuszy. 1.1 Zaangażuj swoją firmę W celu opracowania i wdrożenia Systemu Zarządzania Travelife należy wykonać następujące działania przygotowawcze: A. Powołaj zespół d/s zrównoważonego rozwoju Aby zapewnić skuteczne wdrożenie strategii zrównoważonego rozwoju, niezbędne jest uwzględnienie jej w podstawowych działaniach organizacji. To z kolei wymaga udziału i zaangażowania na wszystkich szczeblach zarządzania od samego początku. Kadra zarządzająca musi dysponować niezbędnym czasem i środkami, aby usprawnić proces wdrażania. Musi też poznać kolejne etapy wdrażania i narzędzia systemu Travelife oraz mieć możliwość promowania korzyści wynikających z podejmowania działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, zarówno wewnątrz jak i w otoczeniu biznesowym firmy. Bez akceptacji i wsparcia kadry zarządzającej najwyższego szczebla, trudno będzie pozostałym członkom personelu docenić znaczenie zaangażowania przedsiębiorstwa w wieloetapowy proces przemian. 18 Od samego początku ważne jest stworzenie otwartego systemu komunikacji. Aby wszyscy pracownicy zrozumieli znaczenie zaangażowania przedsiębiorstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju, informowanie o tym można włączyć do agendy rożnych spotkań wewnętrznych w przedsiębiorstwie. Zaprezentowanie pracownikom zasad systemu zrównoważonego zarządzania na wczesnym etapie wdrażania może przynieść wymierne korzyści. W mniejszych firmach mogą nie występować żadne inne poziomy zarządzania poniżej Zarządu lub właściciela spółki, wówczas korzystnym rozwiązaniem może okazać się zatrudnienie zewnętrznej firmy w celu profesjonalnego zaprezentowania zagadnień zrównoważonego rozwoju oraz zaangażowania pracowników. Oczywiście, zaangażowanie kierownictwa jest niezbędne nie tylko w fazie początkowej procesu wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju, ale ma też zasadnicze znaczenie na każdym etapie procesu realizacji tej strategii. B. Wyznacz koordynatora ds. zrównoważonego rozwoju Wyznaczony koordynator ds. zrównoważonego rozwoju będzie w centrum wszystkich działań związanych ze zrównoważonym rozwojem, a także będzie osobą kontaktową dla branżowego stowarzyszenia touroperatorów w kwestii zrównoważonego rozwoju w Waszej firmie. Osoba ta musi być upoważniona do działania w imieniu przedsiębiorstwa, w celu zminimalizowania zbędnej biurokracji. Nie jest konieczne, żeby funkcja koordynatora ds. zrównoważonego rozwoju była oddzielnym stanowiskiem pracy, nawet jeśli ze względu na wielkość przedsiębiorstwa byłoby to

19 korzystne. Zagadnienia zrównoważonego rozwoju wpisują się dobrze w zakres działania wielu działów firmy turystycznej, w szczególności tych związanych z tworzeniem i jakością produktu. W przypadku małych firm turystycznych rolę koordynatora zrównoważonego rozwoju mogą również pełnić członkowie kadry zarządzającej lub dyrektor.... i zespół d/s zrównoważonego rozwoju Pierwszym zadaniem koordynatora zrównoważonego rozwoju jest powołanie zespołu składającego się z 2-6 osób (w zależności od wielkości przedsiębiorstwa), reprezentujących przekrój struktury organizacyjnej firmy. Realizacja polityki zrównoważonego rozwoju musi obejmować wszystkich członków personelu i w związku z tym należy unikać wyodrębniania zadań związanych ze zrównoważonym rozwojem jako dodatkowych obowiązków. Ważne jest również to, aby członkowie zespołu mieli dobrą znajomość produktów i usług oferowanych przez swoją firmę oraz, żeby byli uprawnieni do planowania działań. Z tych względów menedżerowie ds. kontraktów, marketingu, produktów, jakości, sprzedaży mogą być bardzo wartościowymi członkami zespołu. Nawet jeśli poszczególni członkowie zespołu nie zawsze mają praktyczne doświadczenie ze wszystkich działów przedsiębiorstwa, muszą być upoważnieni do podejmowania decyzji odnośnie przyszłej polityki i planowania. Ponadto powinni odgrywać istotną rolę w monitorowaniu i weryfikacji procesu wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju. Kluczowe funkcje Kluczowe funkcje koordynatora i zespołu ds. zrównoważonego rozwoju to: Uruchomienie i koordynacja działań związanych ze zrównoważonym rozwojem; Przygotowanie, druk i dystrybucja wewnętrznych biuletynów/ broszur na temat zrównoważonego rozwoju; Koordynacja szkoleń zrównoważonego rozwoju dla pracowników, a w razie zapotrzebowania również dla dostawców; Zaplanowanie konsultacji / burzy mózgów ze współpracownikami w sprawie możliwych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju; Konsultacje z dostawcami w kwestiach zrównoważonego rozwoju; Włączenie pracowników, dostawców i klientów do procesu realizacji polityki i zaplanowanych działań - osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju wymaga często partnerstwa, które opera się na porozumieniu, współpracy i działaniu wszystkich trzech grup; Informowanie wszystkich pracowników na bieżąco o postępie prac w celu utrzymania dynamiki podjętych działań; Utrzymywanie kontaktów i aktywne współdziałanie z podmiotami zewnętrznymi w zakresie zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem. 19 C. Zakres obowiązków i powierzonych funkcji Ważne jest, aby włączyć zadania związane ze zrównoważonym zarządzaniem do zakresu obowiązków na stanowiskach pracy odpowiednich pracowników w firmie.

20 Poniższa tabela przedstawia, jak różni pracownicy i działy przedsiębiorstwa mogą wspierać i pomagać w realizacji polityki zrównoważonego rozwoju i wyznaczonych celów: Główne stanowiska i działy przedsiębiorstwa Zarząd Dyrektor i Dział d/s Zasobów Ludzkich Menedżerowie d/s Produktu/Kontraktowania Menedżerowie i Przedstawiciele d/s Destynacji Doradcy Prawni Menedżer ds. Marketingu Menedżer ds. Finansowych Menedżerowie d/s Jakości/Zdrowia i Bezpieczeństwa Zespół d/s Zrównoważonego Rozwoju Jak mogą sie zaangażować Zapewnienie środków i wyraźna deklaracja, wewnątrz i na zewnątrz firmy, zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju Włączenie zadań i obowiązków w zakresie zrównoważonego rozwoju do opisów stanowisk pracy i oceny pracowników Włączenie zaangażowania dostawców na rzecz zrównoważonego rozwoju, jako kryterium wyboru. Włączenie klauzul zrównoważonego rozwoju do umów zawieranych z dostawcami (osoby zawierające kontrakty z dostawcami są najważniejszym ogniwem) Omawianie zagadnień zrównoważonego rozwoju i związanych z nimi celów firmy w ramach regularnych kontaktów z dostawcami Zbieranie informacji, opinii od hoteli i pozostałych dostawców Wspieranie rozpowszechniania polityki zrównoważonego rozwoju oraz materiałów szkoleniowych i informacyjnych Udzielanie porad prawnych na temat formułowania i egzekwowania klauzul dotyczących zrównoważonego rozwoju wpisanych do umów z dostawcami Opracowanie planu marketingowego i sposobów komunikacji strategii zrównoważonego rozwoju firmy Wyróżnianie dostawców poprzez dodatkową promocję dla tych, którzy osiągają dobre wyniki w zakresie zrównoważonego rozwoju Analizuje koszty związane z realizacją celów w zakresie zrównoważonego rozwoju w ramach łańcucha dostaw i ich wpływ na ceny usług Monitorowanie przestrzegania standardów jakości, zdrowia i bezpieczeństwa wśród dostawców Włączenie badania efektywności w zakresie zrównoważonego rozwoju do systemu monitorowania dostawców Koordynacja programu zrównoważonego rozwoju Doradztwo w zakresie zrównoważonego rozwoju, wsparcie techniczne, itp. 20 Dział Wewnętrznej Komunikacji lub Zespół d/s Szkoleń Pomoc w organizowaniu szkoleń z zakresu zrównoważonego rozwoju dla pracowników i dostawców Uwaga: Ważne jest również, aby pamiętać, że istnieją duże różnice pomiędzy strukturą i podziału ról pracy w Poniższa tabela przedstawia ogólny podział funkcji. Nazwy działów i stanowisk mogą się różnić, ponieważ firmy mają różne struktury. Niemniej jednak, niezależnie od struktury firmy, ważne jest, aby zaangażować kluczowych pracowników ze wszystkich istotnych obszarów. Tabela ta może pomóc w identyfikacji pracowników o różnych kompetencjach, którzy powinni być zaangażowani do opracowania i wdrożenia polityki zrównoważonego rozwoju i planu działania. Ważne jest również, aby pamiętać, że istnieją duże różnice pomiędzy strukturą i podziałem ról w pracy w małych i dużych biurach podróży. U wielu małych touroperatorów menedżerów i członkowie personelu często pełnią kilka różnych funkcji w swoich firmach.i dużych touroperatorów. Z wielu małych

21 D. Pogłębianie wiedzy i zdobywanie doświadczenia Kursy szkoleniowe, adresowane do różnych odbiorców, stanowią źródło praktycznej wiedzy o tym jak promować cele zrównoważonego rozwoju w ramach każdego działu przedsiębiorstwie. Koordynator / manager zrównoważonego rozwoju musi mieć wiedzę na temat turystyki i zrównoważonego rozwoju oraz dobrą znajomość systemu zarządzania i narzędzi Travelife. Szkolenie Travelife Szkolenie internetowe Travelife na temat zrównoważonego rozwoju turystyki prowadzi do formalnej certyfikacji. Ważne jest, aby powołany zespół ds. zrównoważonego rozwoju zapoznał się z ze wszystkimi tematami wchodzącymi w skład szkolenia Travelife. Inni pracownicy mogą wybrać tylko te moduły, które są związane z zakresem ich obowiązków. Szkolenie Travelife on-line obejmuje moduły i narzędzia dotyczące następujących obszarów: Zrównoważone zarządzanie Zarządzanie wewnętrzne Łańcuch dostaw w turystce (transport, zakwaterowanie, wycieczki i atrakcje turystyczne,) Rodzaje turystyki (sport zimowy, rejsy wycieczkowe, golf, turystyka przyrodnicza) Współpraca z destnacjami Komunikacja z klientami Każdy moduł dotyczy problemów i możliwych rozwiązań z punktu widzenia touroperatora. Szkolenie jest wzbogacone o ponad 200 istniejących "dobrych praktyk" prezentujących to, co touroperatorzy już osiągnęli w zakresie zrównoważonego rozwoju. Szkolenie kończy się egzaminem on-line, mającym na celu uzyskanie osobistego certyfikatu Travelife. Przed przystąpieniem do egzaminu można skorzystać z próbnego testu, który oprócz pytań zawiera wskazówki i omówienie poprawnych odpowiedzi. Formalny egzamin można zdawać kilka razy w roku, zgłaszając się do krajowego stowarzyszenia biur podróży i / lub Travelife. 21 Szkolenia zaawansowane Oprócz podstawowego szkolenia Travelife zaleca się zapoznanie z bardziej zaawansowanymi kursami. Ta edukacja może mieć charakter wewnętrzny lub zewnętrzny i może skupiać się na konkretnych potrzebach firmy. E. Misja zrównoważonej turystyki Punktem wyjścia do opracowania strategii zrównoważonego rozwoju jest publiczne zobowiązanie do zrównoważonego rozwoju w formie deklaracji misji przedsiębiorstwa. Deklaracja taka powinna informować wszystkie zainteresowane strony, w ramach organizacji i poza nią, o zaangażowaniu w zrównoważony rozwój. Misja to krótkie oświadczenie Zarządu przedsiębiorstwa opisujące fundamentalne wartości, dotyczące zasad i intencji, respektowane przez przedsiębiorstwo. Deklaracja misji powinna: Formułować jasno i zwięźle intencje przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju Odzwierciedlać zaangażowanie przedsiębiorstwa Uwzględniać korzyści społeczne Być szczera

22 Oto przykład misji zrównoważonego rozwoju: "Naszą misją jest wniesienie wkładu w rozwój społeczeństwa zrównoważonego i zrównoważony rozwój turystyki. Nasze cele to: ograniczenie negatywnych skutków środowiskowych, społecznokulturowych i ekonomicznych naszej działalności gospodarczej poprzez udoskonalenie naszej polityki i standardów w zakresie organizacji turystyki. Będziemy wspierać naszych dostawców w osiąganiu wyższych standardów w zakresie zrównoważonego rozwoju, stymulować wzrost świadomości wśród naszych klientów i motywować ich do bardziej zrównoważonych zachowań. " F. Angażowanie pracowników za pośrednictwem wewnętrznego systemu komunikacji przedsiębiorstwa Wewnętrzna kampania informacyjna może być pomocna w zaangażowaniu wszystkich pracowników w realizacji wyznaczonych przez przedsiębiorstwo celów zrównoważonego rozwoju i osiągnięciu trwałych efektów podjętych działań. Wszyscy pracownicy powinni zostać poinformowani o tym, czego się od nich oczekuje i jak ich praca będzie dostosowana do celów realizacji zrównoważonego rozwoju w firmie. Muszą także wiedzieć, w jaki sposób mogą wnieść swój wkład w oparciu o posiadaną wiedzę i własne pomysły. Opracowanie oraz rozpowszechnianie informacji i materiałów szkoleniowych wśród pracowników może być realizowane w formie warsztatów, spotkań informacyjnych, zbierania opinii lub komunikatów rozsyłanych do pracowników za pośrednictwem wewnętrznej sieci internetowej. 1.2 Dokonaj oceny bazowej 22 Zanim zostaną podjęte jakiekolwiek działania związane wdrażaniem zasad zrównoważonego rozwoju niezbędna jest ocena aktualnej sytuacji. Pozwoli ona na wytyczenie kierunków strategii zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa i programu działania, a także stanowić będzie punkt odniesienia do oceny efektywności wdrożonych rozwiązań w przyszłości. Dzięki systematycznej identyfikacji oddziaływań, łatwiej będzie wyodrębnić rzeczywiste lub potencjalne ryzyka negatywnych oddziaływań środowiskowych, społeczno-kulturowych i ekonomicznych. Ocena bazowa obejmuje następujące etapy: A. Przegląd elementów łańcucha dostaw przedsiębiorstwa B. Identyfikacja oddziaływania produktów i usług przedsiębiorstwa C. Identyfikacja całkowitego oddziaływania przedsiębiorstwa A. Przegląd elementów łańcucha dostaw przedsiębiorstwa Punktem wyjścia do dokonania oceny bazowej jest określenie istotnych elementów łańcucha dostaw. Można je określić w oparciu o następujące obszary działalności: zarządzanie wewnętrzne, łańcuch dostaw (w tym zakontraktowane produkty, usługi i dostawców), relacje z destynacjami

23 oraz relacje z klientami. W większości przypadków powinny one obejmować następujące elementy: Zarządzanie wewnętrzne Biura, siedziby Zatrudniony personel wg krajów Zakup produktów i materiałów biurowych Zakup środków do drukowania Zawieranie umów z podmiotami zewnętrznymi Łańcuch dostaw: Transport Rodzaj transportu w pakietach turystycznych (samolot, autokar, samochód, prom, statek rejsowy itp.) Całkowity dystans do pokonania poszczególnymi środkami transportu podczas podróży Częstotliwość użytkowania środków transportu podczas sezonu turystycznego (bazowa ocena powinna być dokonana w oparciu o dane z pełnego sezonu lub roku prowadzenia działalności). Zakwaterowanie Baza noclegowa oferowana w produktach, pakietach turystycznych (hotele, hostele, kempingi, apartamenty, itp.) Ilość świadczonych usług zakwaterowania w różnych destynacjach i ich znaczenie dla przedsiębiorstwa (ilość turystów/ rok). 23 Oferowane atrakcje turystyczne Rodzaje atrakcji turystycznych/wycieczek oferowane w pakiecie (golf, nurkowanie, sporty wodne, safari, zwiedzanie itp.). Rodzaje atrakcji turystycznych/wycieczek nie oferowanych w pakiecie, ale oferowanych przez przedsiębiorstwo za pośrednictwem lokalnych pośredników (np. program lokalnych wycieczek). Destynacje Najważniejsze destynacje i ilość sprzedanych pakietów. Kanały komunikacji z klientami Zakres narzędzi i materiałów informacyjnych (różnego rodzaju) przeznaczonych dla klientów zarówno przed jak i po dokonaniu rezerwacji. Stosowane środki przekazywania informacji do klientów (tj. broszury informacyjne w recepcjach hoteli, wiadomości automatycznie przesyłane do klientów droga mailową, telefonicznie lub SMS-em, itp.). Sytuacje, w których klienci otrzymują informacje ustne.

24 B. Identyfikacja oddziaływania produktów i usług przedsiębiorstwa Jako drugi krok, należy określić zasadniczy środowiskowy, gospodarczy i społeczno-kulturowy wpływ każdego z elementów łańcucha dostaw w przedsiębiorstwie. Ocena powinna być zrobiona w oparciu sezon sprzedaży lub rok kalendarzowy. W przypadku zarządzania wewnętrznego taka ocena jest prosta, ponieważ można jej dokonać w oparciu o wewnętrzne dane dotyczące zużycia energii i kosztów prowadzenia biura lub w oparciu o politykę zatrudnienia realizowaną w przedsiębiorstwie. Bardziej skomplikowane jest określenie zakresu oddziaływań związanych z łańcuchem dostaw, destynacjami lub wpływu zachowań klientów. Touroperatorzy współpracują często z dużą liczbą dostawców, klientów i destynacji i nie zawsze jest możliwa ocena i określenie społecznego i środowiskowego wpływu każdego indywidualnego dostawcy lub klienta. W takich przypadkach firma może skorzystać z zewnętrznych i obiektywnych informacji, które pozwolą sklasyfikować dostawców np. jako "dobrych", "średnich" lub "umiarkowanych", bez konieczności przeprowadzenia oceny ich oddziaływania poprzez przeprowadzenie własnych badań. Dobre praktyki Dobre praktyki to stosowanie określonych technologii, praktyk zarządzania i procesów zarządzania, które przyczyniają się do minimalizacji negatywnych skutków i maksymalizacji pozytywnych wpływów. Na przykład, zużycie wody przez hotel powoduje wpływ na zasoby wodne. Zużycie wody można jednak zmniejszyć przez zastosowanie nowych technologii (np. głowice prysznica o regulowanym lub obniżonym przepływie, inne urządzenia oszczędzające wodę), metody zarządzania (np. wdrożenie dobrych praktyk w celu zminimalizowania ilości wody zużywanej przez personel podczas czyszczenia pomieszczeń), oraz procesy zarządzania (takie jak monitorowanie zużycia wody i stosowanie systemów zarządzania zapewniających utrzymanie zużycia wody poniżej celów wyznaczonych w hotelowej strategii zarządzania środowiskowego). 24 Podobnie, warunki pracy w hotelu mogą być lepsze dzięki zastosowaniu różnych urządzeń i technologii (np. oszczędzających wkład pracy), dobrych praktyk w zarządzaniu ( np. odpowiednie układanie grafików zmian personelu) oraz procesów zarządzania (np. monitorowanie warunków pracy, aby były zgodne ze strategią hotelu w kwestiach pracowniczych). Standardy dobrych praktyk Dla każdego typu dostawcy lub destynacji można określić zestaw dobrych praktyk zawierający wszystkie istotne obszary wpływu. Na przykład w odniesieniu do bazy noclegowej, niektóre z następujących kwestii są uważane za istotne: zużycie energii, zużycie wody, ścieki, polityka społeczna, różnorodność biologiczna i zaopatrzenie. Razem tworzą standard dobrych praktyk, który jest stosowany do określania efektywności wdrażania zrównoważonego rozwoju przez dostawców. Ponieważ pewne kwestie są bardziej istotne od innych, stosuje się "wagi", aby określić ważność każdej z dobrych praktyk. Na przykład utylizacja odpadów jest oceniana wyżej niż zainstalowanie paneli słonecznych. Ocena i audyt dobrych praktyk u dostawców pozwoli dalej podzielić ich na grupy wg efektywności działania, na przykład: dobry i zły, lub złoty, srebrny i brązowy. Certyfikat zrównoważonego rozwoju na podstawie audytu zewnętrznego jest gwarancją podjęcia

25 odpowiednich działań i osiągania poziomu efektywności przez dostawców w szerokim zakresie standardów. Od końca 1990 roku kilku touroperatorów, takich jak TUI, MyTravel Northern Europe, Colorado Suisse i Aurinkomatkat, opracowały standardy audytu bazy noclegowej. Pomimo zebranych cennych doświadczeń okazało się, że koszty po stronie touroperatorów, wynikające z przeprowadzonej oceny dostawcy i przechowywanie danych są stosunkowo wysokie, Jednocześnie okazało się, że różnice pomiędzy touroperatorami w określeniu standardów i procedur oceny często prowadziły do nieporozumień i rozdrażnienia wśród dostawców. W celu sformułowania jednoznacznych oczekiwań wobec dostawców, Travelife opracował standardową listę dobrych praktyk dla każdego rodzaju przedsiębiorstwa. Listy kontrolne zostały opracowane we współpracy z różnymi grupami interesów i zainteresowanymi stronami. Ponadto są one zgodne z obowiązującymi systemami dobrych praktyk i systemami certyfikacji w zakresie zrównoważonego rozwoju. Kryteria obejmują standardy środowiskowe oraz kwestie społeczne, takie jak zużycie wody, energii, gospodarka odpadami, środki czyszczące, zakupy lokalne i zatrudnienie lokalnej siły roboczej, polityka środowiskowa, systemy zarządzania i certyfikacji środowiskowej. Zbieranie, przechowywanie i udostępnianie danych Touroperatorzy współpracują często z dużą liczbą dostawców. Z niektórymi przez długi okres czasu, z innymi krócej lub przypadkowo. Byłoby bardzo kosztowne, jeżeli każdy touroperator musiałby zbierać dane dotyczące zrównoważonego rozwoju od wszystkich swoich dostawców. Ponadto, poszczególni dostawcy mogliby być poirytowani w obliczu próśb różnych touroperatorów o przesyłanie podobnych list kontrolnych. W celu rozwiązania tego problemu, Travelife stworzył centralną bazę danych on-line, w celu przechowywania, oceny i wymiany informacji o realizacji zrównoważonego rozwoju przez dostawców: Zrównoważony System Travelife dla Hoteli i Miejsc Zakwaterowania. 25 System pozwala dostawcom na ewaluację własnej działalności on- line, która może być następnie poddana ocenie w siedzibie firmy przez zewnętrznego audytora. Audyt jest powiązany z systemem przyznawania oznakowania Travelife: Brąz, Srebrny i Złoty. Wyniki audytów są potem udostępnione wszystkim operatorom uczestniczącym w systemie. Dzięki uczestnictwu w Systemie Travelife dla Hoteli, touroperatorzy mają łatwy dostęp do informacji dotyczących działalności swoich dostawców na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki. Ogólna efektywność w zakresie zrównoważonego rozwoju u dostawców danej firmy jest mierzona przy pomocy wskaźnika obliczanego jako procent liczby dostawców, którzy spełniają normy oznakowania Travelife Brąz, Srebrny lub Złoty w stosunku do całkowitej liczby dostawców (np. noclegi, szkoły nurkowania, przewoźnicy) Travelife dla Hoteli i Miejsc Zakwaterowania: Koncentruje się na najistotniejszych oddziaływaniach aby ułatwić porównanie różnych przedsiębiorstw. Podnosi poziom świadomości dostawców, daje im techniczne możliwości i motywuje do zaangażowania się w realizację programu na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki. Zbiera informacje o zakresie w jakim dobre praktyki są realizowane w przedsiębiorstwie.

26 Oferuje instrumenty do gromadzenia informacji o poziomie efektywności przedsiębiorstwa, m.in. w oparciu o efekty zaangażowania różnych dostawców firmy. Instrumenty te zawierają listy kontrolne, formularze sprawozdawcze i porady, w jaki sposób zebrać informacje. Ankiety przeprowadzone wśród konsumentów lub uzyskane inne nieformalne komentarze również mogą być ważnym źródłem informacji. Tam gdzie to możliwe, informacje będzie można zgromadzić na podstawie ewidencji administracyjnej, finansowej lub ewidencji działań związanych z realizowanym systemem zarządzania Dzięki regularnie przeprowadzanym kontrolom efektywności (minimum raz na 2 lata), postępy przedsiębiorstwa są monitorowane. Audyty są wykonywane przez niezależnych zewnętrznych audytorów.. 26 C. Ocena całkowitego oddziaływania przedsiębiorstwa Po określeniu efektywności działań na rzecz zrównoważonego rozwoju wśród swoich indywidualnych dostawców, następnym etapem jest ocena bazowa efektywności Waszej firmy w zakresie zrównoważonego rozwoju. Podobnie jak w przypadku dostawców, Travelife opracował zestaw wskaźników i standardów dobrych praktyk w celu określenia efektywności działań Waszego przedsiębiorstwa. Wskaźniki te odnoszą się do różnych obszarów firmy, na przykład: Zrównoważone zarządzanie Procent pracowników posiadających certyfikat odbycia szkolenia Travelife. Sformułowanie deklaracji misji przedsiębiorstwa i strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju. Zarządzanie wewnętrzne Czy pracownicy mają formalne umowy o pracę? Czy pracownicy są motywowani do korzystania z przyjaznego środowisku transportu do/z pracy? Procent zużycia papieru pochodzącego z recyklingu lub produkowanego w sposób przyjazny dla środowiska w odniesieniu do całkowitego zużycia papieru na cale biurowe i materiały promocyjne. Korzystanie z zielonej energii.

27 Zarządzanie łańcuchem dostaw Czy klauzule dotyczące zrównoważonego rozwoju są zawarte w podpisywanych przez przedsiębiorstwo kontraktach? Procent noclegów w miejscach zakwaterowania posiadających certyfikat Travelife Bronze, Silver lub Gold. Procent usług transportowych do destynacji zawierających opłatę z tyt. emisji CO2. Destynacje Czy wspieracie społeczne i środowiskowe inicjatywy w destynacji? Relacje z klientami Czy kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem są omawiane w najważniejszych publikacjach? Czy dokumentacja wykupionych usług, przekazywana klientom, zawiera informacje dotyczące programu zrównoważonego rozwoju realizowanego w destynacji? Odpowiadając na powyższe pytania dokonacie oceny bazowej Waszego przedsiębiorstwa. W oparciu o tę ocenę możecie zdefiniować strategię firmy oraz plan działania, który podniesie poziom efektywności Waszego przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju. 1.3 Opracowanie strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju 27 W oparciu o misję zrównoważonego rozwoju oraz informacje zebrane w ocenie bazowej przedsiębiorstwo może opracować strategię zrównoważonego rozwoju. Strategia ta ustanawia ramy dla określenia, monitorowania i stałego podnoszenia efektywności środowiskowych i społecznych aspektów działalności przedsiębiorstwa. Strategia określa szczegółowo cele, które przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć w średnioterminowym okresie czasu (np. 5 lat). Spełnia zarówno wewnętrzną i zewnętrzną rolę: Wewnętrznie - promuje zrównoważone cele przedsiębiorstwa wśród wszystkich pracowników i określa ich indywidualne role w opracowaniu i realizacji strategii. W rezultacie, zrównoważony rozwój staje się podstawowym i nieodłącznym atutem organizacji. Strategia powinna określać cel i działania firmy na rzecz zrównoważonego rozwoju w jednym dokumencie. Zewnętrznie stanowi wskazanie dla klientów, dostawców i interesariuszy z branży turystycznej jak firma zamierza kontrolować oddziaływanie swoich produktów i usług aby stać się zrównoważonym touroperatorem. Strategia zrównoważonego rozwoju powinna mieć wsparcie ze strony zarządu i kierownictwa wyższego szczebla, i obejmować działania zarówno w siedzibie firmy jak i wszystkie operacje w regionach oraz zagranicą. Strategia przedsiębiorstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju powinna mieć formę pisemną ponieważ będzie to stanowić potwierdzenie, że cała kadra zarządzająca popiera zasady i znaczenie zrównoważonego rozwoju i będzie zaangażowana we wdrożenie strategii w przedsiębiorstwie i w łańcuchu dostaw.

28 A. Tworzenie strategii Zespół odpowiedzialny za opracowanie strategii (Zespół ds. Zrównoważonego Rozwoju) powinien składać się z przedstawicieli różnych działów przedsiębiorstwa, w tym zarządzania produktem, jakością, zdrowiem i bezpieczeństwem. Proces tworzenia powinien też obejmować konsultacje z interesariuszami, w tym z pracownikami i dostawcami. W oparciu o deklarację misji i ocenę bazową Zespól ds. Zrównoważonego Rozwoju opracowuje koncepcję strategii, kadra zarządzająca uzupełnia tekst swoimi komentarzami i całość podpisuje dyrektor przedsiębiorstwa. Poszczególne etapy powinny być oczywiście zgodne z procedurami obowiązującymi w procesie planowania strategicznego w przedsiębiorstwie. Kilka wskazówek, które należy wziąć pod uwagę przy opracowywaniu strategii: Nie należy wdrażać żadnych działań związanych ze zrównoważonym rozwojem przed sporządzeniem strategii w formie pisemnej. Jeśli cele nie zostaną precyzyjnie określone, istnieje ryzyko, że nie uda się zrealizować opracowanej strategii. Pracownicy nie będą zmotywowani, jeśli nie będą mieli jasno określonego kierunku działania i celu, do którego mają zmierzać. Cele i planowane działania w zakresie zrównoważonego rozwoju powinny być określone w oparciu o wcześniejszą ocenę bazową i deklarację misji. Postawione cele są podstawą do określenia niezbędnych działań, natomiast zrealizowanie celu będzie świadczyć o efektywności zrównoważonego zarządzania. Wszyscy menedżerowie w przedsiębiorstwie muszą popierać strategię zrównoważonego rozwoju i powinni zaangażować się w jej wdrażanie i monitoring. Sformułowana strategia powinna być elastyczna. Kiedy zaczniecie ją wdrażać i zdobędziecie trochę doświadczenia, może się okazać, że będziecie chcieli ją lekko zmodyfikować lub rozszerzyć. Strategia powinna być opisana w taki sposób, aby uwzględniała zmiany, które będą zachodzić zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa jak i w jego otoczeniu. Zostawcie przestrzeń na późniejsze kontynuowanie i ewolucję przyjętej strategii. Ideałem byłaby deklaracja regularnej ewaluacji i rozwoju strategii zrównoważonego rozwoju. W praktyce będziecie musieli regularnie analizować przyjętą strategię i sprawdzać jej adekwatność do aktualnych możliwości. Nie bądźcie zbyt ambitni w stawianiu celów. Jeśli postawione cele są zbyt ambitne, najczęściej mają małe szanse, albo wcale nie mają szans, na realizację. Zaangażuj swoich dostawców, przedstawicieli różnych społeczności i innych interesariuszy w procesie opracowywania i formułowania strategii. Przedyskutowanie pomysłów i idei z kilkoma dostawcami Waszej firmy i skorzystanie z ich opinii może okazać się korzystne dla opracowania solidnej strategii. 28 Nie musicie od razu osiągnąć wszystkich postawionych celów w drodze do realizacji zrównoważonego rozwoju. Możecie zacząć od podjęcia najłatwiejszych i najprostszych działań, które, choć dają ograniczone rezultaty, stopniowo zwiększą Waszą efektywność w zakresie zrównoważonego rozwoju.

29 B. Treść Treść strategii powinna odzwierciedlać podstawowe procesy w przedsiębiorstwie, w tym cykl życia pakietu wakacyjnego: od etapu planowania produktu poprzez kontraktowanie poszczególnych usług aż do momentu realizacji świadczeń: Zarządzanie wewnętrzne Zarządzanie produktem Zarządzanie łańcuchem dostaw Współpraca z destynacjami Relacje z klientem Chociaż nie ma precyzyjnie określonych wymogów na temat tego, co powinno się znaleźć w treści strategii, to jednak trzeba powiedzieć, że dobra strategia generalnie powinna być: Zgodna z Waszą deklaracją misji i/lub celami strategii Waszego przedsiębiorstwa Opracowana konkretnie dla i przez Wasze przedsiębiorstwo, a nie skopiowana z innej firmy. Odnosić się do wszystkich pięciu wymienionych powyżej obszarów działalności przedsiębiorstwa. Uwzględniać wszystkie kluczowe kwestie, w tym skutki oddziaływania przedsiębiorstwa zidentyfikowane w ocenie bazowej. Korespondować z charakterem, skalą oraz skutkami działalności i usług świadczonych przez przedsiębiorstwo. Stawiać jasne, uczciwe i realistyczne cele. Być zgodna z obowiązującym prawem, przepisami i kodeksami postępowania. Dawać przekaz o nieustannym dążeniu Waszego przedsiębiorstwa do podnoszenia efektywności w zakresie zrównoważonego rozwoju. Dotyczyć zarówno produktów jak i usług. Obejmować wszystkich pracowników przedsiębiorstwa i być zrozumiała dla wszystkich w przedsiębiorstwie. Zakładać udział dostawców w w aspiracjach przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju. Zapewniać pełne zaangażowanie w rozpowszechnianiu idei zrównoważonego rozwoju wśród interesariuszy, w tym dostawców i konsumentów. Być dostępna dla wszystkich zainteresowanych spoza przedsiębiorstwa. Zawierać deklarację, podpisaną przez Zarząd przedsiębiorstwa, o pełnym wsparciu kierownictwa dla opracowanej strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju. 29 Ważne jest, aby pamiętać, że Wasze przedsiębiorstwo musi założyć takie cele i działania w ramach realizowanej strategii, aby nie wpływały negatywnie na jego konkurencyjność. W związku z tym, celem nie powinno być osiągnięcie wszystkiego od razu, lecz ciągłe doskonalenie, ukierunkowane na osiąganie kolejnych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju, a także wspieranie takiego podejścia wśród swoich dostawców. Zrównoważony rozwój przynosi korzyści biznesowe, a zatem powinien być realizowany z uwzględnieniem wszystkich aspektów działalności biznesowej przedsiębiorstwa.

30 C. Deklaracja strategii Aby poinformować pracowników i interesariuszy zewnętrznych o zaangażowaniu Waszej firmy w zrównoważony rozwój, trzeba sformułować deklarację Strategii na rzecz Zrównoważonego Rozwoju. To pisemne oświadczenie, podpisane przez zarząd przedsiębiorstwa, opisuje założenia przyjętej strategii. Oświadczenie powinno być krótkie ( 0,5 2 stron) i jasno sformułowane. Ponadto, powinno być napisane w w macierzystym języku i przetłumaczone na języki głównych krajów i regionów, w których przedsiębiorstwo prowadzi swoją działalność, tak aby było zrozumiałe dla dostawców w kraju i zagranicą. Powinno zawierać opis celów i działań przyjętych do realizacji w ramach strategii. D. Komunikowanie strategii Dostawcom Realizacja zamierzonych celów wymaga powiadomienia grona dostawców o przyjętej strategii. Przekaz powinien zawierać informację zarówno o Waszych oczekiwaniach wobec dostawców w kwestii zastosowania odpowiednich sposobów zarządzania (np. System Zrównoważonego Zarządzania Travelife), a także o celach, które zamierzacie osiągnąć w ramach podjętej współpracy. Starajcie się, aby Wasz przekaz były prosty, zwięzły i, tam gdzie to możliwe, połączcie siły z innymi touroperatorami współpracującymi z tymi samymi dostawcami. Wasz komunikat powinien także zawierać szczegóły ram czasowych na realizację przyjętej strategii oraz rozpoznawalności i promocji, jaką, być może, zaoferujecie swoim dostawcom, którzy będą mogli pochwalić się największymi postępami. Z komunikatu powinno także wynikać jakie kryteria, dotyczące zrównoważonego rozwoju, Wasze przedsiębiorstwo ma zamiar włączyć do treści zawieranych umów z dostawcami, a także, z jakich źródeł i jakiego rodzaju wsparcia mogą oczekiwać, aby sprostać tym kryteriom. 30 Strategię zrównoważonego rozwoju można komunikować powszechnymi kanałami. Zazwyczaj jest to kombinacja materiałów drukowanych, wspartych przez nieformalne spotkania i dyskusje z dostawcami i lokalnymi agentami przedsiębiorstwa. Inne sposoby komunikowania strategii i programu swoim dostawcom to, m.in. warsztaty (albo w wybranych destynacjach lub włączone do programu regularnie organizowanych eventów), strony internetowe, listy kontrolne i kwestionariusze, mające na celu podkreślenie kluczowych aspektów Waszej strategii, drukowane materiały, takie jak: ulotki, plakaty i instrukcje. Pracownikom przedsiębiorstwa Komunikacja wewnętrzna jest uważana za podstawowe narzędzie do wewnętrznej integracji w przedsiębiorstwie, podnoszenia morale pracowników i promowania transparentności. Przejrzysty system komunikacji wewnętrznej pomoże rozpowszechnić kulturę wewnątrz przedsiębiorstwa, zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju. Forma komunikowania strategii zrównoważonego rozwoju i zaplanowanych działań pracownikom powinna przyciągać ich uwagę podczas wewnętrznych spotkań w przedsiębiorstwie. Zagadnienia zrównoważonego rozwoju powinny się znaleźć w programie regularnych spotkań pracowników.

31 Deklaracja zasad zrównoważonego rozwoju powinna znaleźć się w pakiecie adaptacyjnym dla nowych pracowników, a ocena efektywności ich działania w przedsiębiorstwie powinna opierać się na wskaźnikach uwzględniających elementy zrównoważonego rozwoju. Klientom i innym interesariuszom Informacja o realizowanej strategii zrównoważonego rozwoju powinna być zamieszczona w materiałach promocyjnych Waszej firmy, w katalogach produktów i broszurach oraz na stronie internetowej. 1.4 Przygotowanie i realizacja Planu Działania Kiedy strategia zrównoważonego rozwoju zostanie przyjęta, można przystąpić do opracowania planu działań, które zapewnia jej realizację. Plan działań określi jakie zadania i czynności należy podjąć w celu osiągnięcia określonych celów w zakresie strategii zrównoważonego rozwoju. Strategia obejmuje perspektywę średnioterminową (ok. 5 lat), natomiast plan działania ma charakter krótkoterminowy (1-2 lat). Opracowanie programu będzie obejmować szereg kluczowych zadań, w tym: 1. Określenie priorytetów w zakresie obszarów podejmowanych działań; 2. Zdefiniowanie celów i określenie działań; Określenie harmonogramu, obowiązków i budżetu; A. Określenie priorytetów w zakresie obszarów podejmowanych działań Realizacja strategii zrównoważonego rozwoju to nieustający proces i żadne przedsiębiorstwo nie staje się zrównoważone z dnia na dzień. Kiedy zaczynacie realizować program, najlepiej przetestować założenia dotyczące obszarów podejmowanych działań w ramach etapu pilotażowego. To pozwoli stwierdzić, które działania się sprawdzają, a które - nie. Ponadto, umożliwi dopracowanie zaplanowanych działań przed ich rozpoczęciem i w konsekwencji podniesie ich efektywność. Na przykład: Skoncentrujcie się na konkretnym typie dostawcy na przykład tych, którzy zapewniają największą podaż usług dla Waszego przedsiębiorstwa, ( tj. duże lub małe hotele, lokalni agenci, organizatorzy lokalnych wycieczek, itp.); Skoncentrujcie się na najistotniejszych skutkach negatywnego oddziaływania w łańcuchu dostaw (np. w kwestiach, które budzą najwięcej wątpliwości lub otrzymujecie najwięcej skarg); Skupcie się na Waszych kluczowych destynacjach lub tych destynacjach, w których macie możliwość współdziałania z innymi touroperatorami lub lokalnymi partnerami; Wybór drobnych lub łatwych do osiągnięcia, krótkoterminowych celów na początek będzie doskonałą motywacją dla Waszych dostawców i pracowników do podejmowania bardziej ambitnych zadań w przyszłości.

32 B. Określenie działań Planując działania powinniście wziąć pod uwagę następujące czynniki: Wyniki przeprowadzonej oceny bazowej. Cele wyznaczone w strategii zrównoważonego rozwoju i minimalne kryteria przyjęte w Waszej firmie. Akceptację kierownictwa Waszej firmy dla wszystkich wyznaczonych celów i działań. Dostępne środki na realizację programu. Zaangażowanie pracowników na różnych, kluczowych stanowiskach w procesie ustalania priorytetowych zadań. Transparentność działań. Jeśli będziecie planować swoje działania w konsultacji ze współpracownikami i dostawcami, zwiększacie szanse powodzenia w realizacji programu i jednocześnie motywujecie wszystkich do większego zaangażowania.. Konsultacje z kluczowymi interesariuszami, np. lokalnymi władzami w destynacji lub właścicielami zakontraktowanych hoteli, są istotne, aby mieć pewność, że oni też akceptują Waszą strategię. Koordynacja działań z innymi touroperatorami lub stowarzyszeniem branżowym w celu osiągnięcia większej efektywności. Ograniczenie liczby zadań, które chcecie zrealizować jedynie do tych, które są realne i biorą pod uwagę możliwości Waszych dostawców. Stawiane cele i podejmowane działania powinny być określone zgodnie z zasadą SMART, tj. Szczegółowe, Mierzalne, Ambitne, Realistyczne i Terminowe. Określenie priorytetów z uwzględnieniem środków, które zamierzacie wykorzystać w procesie realizacji. Zanotujcie argumenty, które zdecydowały o nadaniu priorytetu konkretnym działaniom. Postarajcie się, aby Wasz plan działania był zwięzły i sformułowany w punktach. Jeśli potrzebne będą wyjaśnienia, można je dołączyć pod koniec programu. 32 Działania i zadania mogą być zestawione w tabeli, która będzie ważnym elementem programu zrównoważonego rozwoju, ponieważ pozwoli na regularną kontrolę stanu realizacji zadań. W fazie planowania jest ważne jest, aby sprawdzić uregulowania prawne, zarówno w kraju, jak również w destynacjach zagranicą. Być może Wasze przedsiębiorstwo ma już dostęp do systemu informacji dotyczących bieżących i nowych przepisów w różnych krajach. Ponieważ touroperatorzy mogą w niektórych przypadkach ponosić odpowiedzialność za organizację atrakcji i imprez turystycznych oferowanych konsumentom w destynacjach, jest niezwykle ważne, aby mieć aktualne informacje o wszystkich istotnych przepisach. C. Określenie harmonogramu, obowiązków i budżet Program działań zrównoważonego rozwoju powinien obejmować harmonogram realizacji całościowego planu oraz poszczególnych działań, podział obowiązków dla każdego działu, wykorzystanie różnych środków (takich jak szkolenia lub informacje techniczne) oraz budżet potrzebny do realizacji planu. Dla wielu dużych touroperatorów może być łatwiej realizować oddzielne, ale skoordynowane programy działań dla poszczególnych działów, destynacji lub marek.

33 Należy uwzględnić nastepujące elementy: Zdecydujcie o kolejności i przedziale czasowym realizowanych zadań, ponieważ niektóre będą wymagały pełnej realizacji przed przystąpieniem do następnych. Zacznijcie planować swoje zadania od tego, co musicie osiągnąć do końca roku, oraz przeanalizujcie wszystkie kroki, które doprowadzą Was do realizacji tych zadań. To należy do obowiązków kierowników projektów. Zdecydujcie, kto będzie odpowiedzialny za poszczególne zadania i przeanalizujcie wspólnie wszelkie sugestie dotyczące sposobu ich realizacji. Przypiszcie odpowiedzialność za realizację działań i zadań do zakresu obowiązków menedżerów, jeśli to tylko możliwe, a nie wyłącznie do zakresu obowiązków członków Zespołu d/s Zrównoważonego Rozwoju. Poddajcie ewaluacji Wasze działania i postępy w realizacji zadań zgodnie ze standardowymi procedurami oceniania wszystkich pracowników, obowiązującymi w Waszym przedsiębiorstwie. Określcie budżet każdego działania, a także koszt materiałów lub innych, niezbędnych środków. Poinformujcie o programie wszystkie zainteresowane podmioty, które będą nim objęte, w tym klientów, pracowników, dostawców i społeczności lokalne oraz czego będziecie od nich oczekiwać jako touroperator. D. Narzędzie do Planowania Działań Travelife 33 Narzędzie do Planowania Działań Travelife (on-line) ułatwia zaplanowanie konkretnych kroków strategii zrównoważonego rozwoju. Narzędzie to zawiera ponad 200 działań pogrupowanych w 5 głównych tematów: zrównoważone zarządzanie, zarządzanie wewnętrzne, zarządzanie łańcuchem dostaw, współpraca z destynacjami, komunikacja z konsumentami. Narzędzie oferuje szeroki zakres działań, które touroperatorzy mogą podjąć. Każde stowarzyszenie, lub indywidualna firma, może wybrać tylko te działania, które są najbardziej adekwatne do ich działalności biznesowej i kontraktowanych dostawców. Przedstawione działania są odpowiednie dla touroperatorów dowolnej wielkości i opierają się na wcześniejszych doświadczeniach i osiągnięciach innych touroperatorów. Można również dodać zupełnie nowe kryteria i działania. Z kolei narzędzie do Planowania i Raportowania zapewnia stowarzyszeniom touroperatorów możliwość monitorowania zobowiązań przyjętych przez swoich członków i podejmowanych działań, oraz porównywać efektywność różnych touroperatorów, a nawet przeprowadzać analizę porównawczą pomiędzy różnymi stowarzyszeniami. System tworzy automatycznie plan działań w formacie PDF. Jeśli Wasze stowarzyszenie zaadoptowało program Travelife, będziecie zobowiązani do przestrzegania minimalnych kryteriów Partnera Travelife i innych ewentualnych zobowiązań określonych przez Wasze stowarzyszenie. W takich przypadkach trzeba zweryfikować, czy przygotowany plan działania jest zgodny z wymogami Waszego stowarzyszenia branżowego.

34 1.5 Monitorowanie i ewaluacja osiągnięć Jednym z najważniejszych etapów we wdrażaniu zasad zrównoważonego rozwoju jest ustalenie, czy przyjęte zobowiązania zostały wypełnione praktyce. Wykazanie zaangażowania w zrównoważony rozwój i udokumentowanie tego w formie napisanej strategii i opracowanego planu działania jest stosunkowo proste. Jednak, trzeba jeszcze wykazać, że przyjęta strategia i program działań rzeczywiście przyczyniły się do wzrostu efektywności Waszego przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju. Aby to ustalić trzeba najpierw ocenić jak skutecznie potrafiliście wdrożyć i realizować program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Z tego względu efektywność powinna być regularnie monitorowana i dokumentowana, aby można było ocenić, czy cele i założenia zostały zrealizowane i zidentyfikować działania, które nie dały pomyślnych rezultatów. Należy rejestrować planowane i zrealizowane zadania, a następnie, w regularnych odstępach czasu, sprawdzać rezultaty tych działań aby ocenić czy nastąpił wzrost efektywności w zakresie zrównoważonego zarządzania przedsiębiorstwem. A. Zalety monitorowania Monitorowanie i rejestrowanie postępów umożliwia: Kontrolę, czy najistotniejsze skutki oddziaływania zostały uwzględnione i czy osiągnięta efektywność w zakresie zrównoważonego zarządzania przyczyniła się do realizacji postawionych celów i zaplanowanych zadań. Wyodrębnienie działań, które udaje się pomyślnie zrealizować i tych, które wymagają usprawnienia w trakcie realizacji programu zrównoważonego rozwoju. Otwartą dyskusję o sukcesach i występujących problemach, a także ustalenie priorytetów dla przyszłych działań bardziej efektywnie. Pomaga określić odpowiednie rekomendacje dla cyklu zarządzania na następny rok. Analizę porównawczą osiągnięć przedsiębiorstwa wobec osiągnięć innych touroperatorów, będących członkami Waszego stowarzyszenia branżowego. Publikowanie wyników w celu informowania interesariuszy zewnętrznych, jeśli będzie taka potrzeba. 34 Wyniki, w szczególności zalecenia dotyczące ewentualnego usprawnienia działań, powinny być poddawane ocenie kierownictwa i zarządu przedsiębiorstwa. B. Monitorowanie zadań, celów szczegółowych i celu ogólnego Musicie monitorować, czy osiągnęliście zrównoważone: zadania (w krótkim terminie) cele szczegółowe (w średnim terminie) cel ogólny ( w długim terminie) Czy zrealizowaliście wszystkie zaplanowane zadania w zakresie zrównoważonego rozwoju? Aby ustalić czy zostały zrealizowane zadania, należy poddać ocenie plan działania. Należy więc ustalić: Czy zastosowane środki i działania, w ramach programu zrównoważonego rozwoju, zostały sprawdzone i zarejestrowane? Jakie są Wasze dotychczasowe osiągnięcia?

35 Jakie problemy pojawiły się w procesie wdrażania? Jakie zmiany należy wprowadzić i jakie dodatkowe starania podjąć, aby osiągnąć oczekiwany rezultat? Czy osiągnęliście zamierzone cele szczegółowe oraz cel ogólny zrównoważonego rozwoju? Jest mało prawdopodobne, abyście już w pierwszym roku realizacji programu zrównoważonego rozwoju byli w stanie stwierdzić, czy osiągniecie wyznaczone szczegółowe cele w zakresie zrównoważonego rozwoju, ponieważ dotyczą one na ogół średnioterminowego okresu czasu (3-5 lat). Jednak po pierwszym roku, na bazie uzyskanych doświadczeń, będziecie mogli wywnioskować czy cele te są adekwatnie określone i realistyczne. Osiągnięcie tych celów w dużej mierze zależy od realizacji kilku mniejszych zadań. Być może osiągnąłeś już niektóre z nich. Pytania, które pomogą Wam w ocenie realizacji szczegółowych celów to: Czy cele zostały osiągnięte zgodnie z oczekiwaniami? Jakie napotkaliście problemy, jeśli w ogóle takie były, na drodze do realizacji celów? Jakie zmiany lub dodatkowe są starania są nadal konieczne w celu osiągnięcia pożądanego rezultatu? Wewnętrznie, powinniście korzystać z monitorowania i ewaluacji do zaplanowania kolejnych etapów Waszego planu działania. Być może trzeba będzie dokonać pewnych zmian w określeniu celów, w podziale obowiązków przy realizacji poszczególnych zadań. Niektóre zadania mogą okazać się łatwiejsze do realizacji niż oczekiwano, a inne trudniejsze, więc trzeba być elastycznym przeglądając plan działań w kwestii realiów funkcjonowania, zarówno dla Waszej firmy jak i dostawców. 35 C. Wskazówki w zakresie monitorowania Odbywaj regularne spotkania z odpowiednimi osobami aby ocenić postępy w działaniu i rozwiązać problemy, które się pojawią. Kluczowi pracownicy, w każdym obszarze działalności firmy, często wiedzą najlepiej jak udoskonalić realizowane procesy. Włączenie ich w proces monitorowania przyczyni się do zbudowania i podtrzymania ich zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Upewnij się, że monitoring jest realizowany wystarczająco często, aby umożliwić wykrycie problemów na wczesnym etapie, żeby potem można było, w razie potrzeby, podjąć działania naprawcze. Identyfikujcie i powielajcie najbardziej udane rozwiązania aby poprawić wyniki w zakresie zrównoważonego rozwoju w całym łańcuchu dostaw firmy. Zbierajcie i przechowujcie informacje zebrane w trakcie monitoringu w centralnej bazie danych. Możecie użyć do tego celu narzędzia do planowania i raportowania działań Travelife. Aby system zarządzania był transparentny i adekwatny do potrzeb przedsiębiorstwa, system monitorowania powinien rejestrować działania i oceny, ale nie powinien być zbyt czasochłonny

36 1.6 Raportowanie i komunikowanie rezultatów Po zakończeniu monitorowania i dokonaniu oceny każdego etapu programu zrównoważonego rozwoju trzeba zakomunikować poczynione postępy. Jest to okazja, aby zakomunikować światu zewnętrznemu i pracownikom wewnątrz firmy wyniki swoich działań. Raportując do pracowników i dostawców, prezentujecie im dotychczasowe osiągnięcia, potwierdzacie ich wkład w zrównoważony rozwój firmy i przypominacie im o kolejnych celach programu. Raportowanie zewnętrzne zwiększa transparentność i wiarygodność, poprawia wizerunek firmy oraz zwiększa jej wartość. Raportowanie jest również pomocne w prowadzeniu otwartego dialogu o problemach i sukcesach oraz umożliwia przedsiębiorstwu określanie priorytetów przyszłych działań bardziej efektywnie. Raporty w zakresie zrównoważonego rozwoju powinny być sporządzane na bieżąco. Jednak zbyt częste raporty czynią ten proces nadmiernie uciążliwym, a z kolei rzadkie raporty mogą spowodować poślizgi w realizacji programu zrównoważonego rozwoju. Roczny cykl raportowania, który zbiega się ze standardową sprawozdawczością finansową, jest zazwyczaj najbardziej odpowiedni. A. Zasady dobrego raportowania Popierana przez ONZ, Inicjatywa Globalnego Raportowania (ang. Global Reporting Initiative GRI) określiła następujące zasady dobrego raportowania: Bilans raport powinien przedstawiać dokładny obraz wyników, a nie tylko pozytywne przykłady. Porównywalność - tematy i wskaźniki w raporcie powinny być wybierane, zestawiane i raportowane w sposób spójny i umożliwiający zainteresowanym analizę zmian efektywności organizacji w określonym czasie. Wiarygodność - informacje i procesy stosowane przy sporządzaniu raportu powinny być gromadzone i prezentowane w sposób zapewniający jakość informacji i pozytywny wynik kontroli. Dokładność raportowane informacje powinny być wystarczająco dokładne i szczegółowe aby zainteresowane strony mogły w razie potrzeby dokonać oceny efektywności. 36 Terminowość raportowanie powinno odbywać się regularnie i terminowo, aby zainteresowane strony mogły podejmować świadome decyzje. Wasza organizacja powinna zobowiązać się do publikowania skonsolidowanych raportów na temat wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju w regularnych odstępach czasu. Przejrzystość - informacje powinny być udostępniane w sposób zrozumiały i przystępny. B. Narzędzie do raportowania Travelife. Internetowe narzędzie do raportowania Travelife zostało opracowane, aby umożliwić zastosowanie się do powyższych zasad dobrego raportowania. Ponadto pozwala ono raportować do Waszych stowarzyszeń branżowych, że spełniacie minimalne, określone przez nie, standardy. Narzędzie ma także prezentować postępy, jakich przedsiębiorstwo dokonało w różnych okresach sprawozdawczych.

37 Wszystkie pytania mają opcje odpowiedzi: tak / nie. Tak więc albo potwierdzacie zgodność z tymi standardami albo nie. Jeśli potwierdzacie zgodność, czasem możecie zostać poproszeni o dostarczenie dodatkowych informacji (wskaźników), takich jak: Wyjaśnienie, co konkretnie zrobiliście i jak to zrobiliście, np. jakie dodatkowe szkolenie zapewniliście swoim pracownikom. Liczba, aby wskazać Wasze faktyczne osiągnięcia i wskaźniki postępu, np. ile procent zakontraktowanych miejsc zakwaterowania posiada certyfikat zrównoważonego rozwoju. Dokument, aby wykazać się przestrzeganiem norm, na przykład kopia rachunku za energię, potwierdzająca zakup "zielonej" energii. Narzędzie umożliwi sporządzenie podstawowego raportu w formacie PDF, pokazującego Wasze wyniki w różnych aspektach działalności i osiągnięty postęp. C. Zakres raportowania zewnętrznego. Jeśli zechcecie przedstawić raport zewnętrznym interesariuszom, radzimy przygotować go zgodnie ze schematem GRI odnośnie raportowania na temat zrównoważonego rozwoju: 1. Strategia i analiza: obejmująca oświadczenie kierownictwa najwyższego szczebla na temat znaczenia zrównoważonego rozwoju dla przedsiębiorstwa (misja) oraz opis strategii (polityki), najistotniejszych rezultatów i zagrożeń. 2. Profil organizacji: podstawowe informacje na temat organizacji, ilość pax, główne destynacje i produkty. 3. Parametry raportu: profil, zakres, wiarygodność raportu. 4. Zarządzanie, zobowiązanie, zaangażowanie: zarządzanie, inicjatywy zewnętrzne i zaangażowanie interesariuszy. 5. Zarządzanie, stosowane wskaźniki efektywności i osiągnięte rezultaty: faktyczne osiągnięcia w oparciu o zestaw pytań oraz wskaźników do raportowania Travelife lub dodatkowe kwestie, które chcecie zawrzeć w raporcie. 37 Przed publikacją rozważcie niezależny audyt raportu. D. Wybierz najlepszy sposób komunikowania Wydrukowany raport jest jednym ze sposobów komunikowania go, ale istnieje jeszcze wiele innych, takich jak e, ulotki, publikacje w prasie i na swojej stronie internetowej, które można zastosować w zależności od możliwości przedsiębiorstwa i potrzeb interesariuszy. Najpopularniejszym środkiem do publikowania i rozpowszechniania raportów zrównoważonego rozwoju jest internet, ponieważ pozwala uniknąć kosztów druku i umożliwia łatwą dystrybucję. Można też sporządzić podsumowanie swoich działań i osiągnięć w zakresie zrównoważonego rozwoju w specjalnej, atrakcyjnej formie tylko dla dostawców i klientów.

38 1.7 Działania/ rozwiązania 1. Zrównoważony rozwój i przestrzeganie prawa Nazwa kryterium Zaangażowanie przedsiębiorstwa Współpraca Koordynator d/s Zrównoważonego Rozwoju Deklaracja zaangażowania Przeszkolenie koordynatora / zespołu d/s Zrównoważonego Rozwoju Przeszkolenie pracowników na kluczowych stanowiskach 1.5 Współpraca 1.6 Wymiana doświadczeń 1.7 Wsparcie finansowe Ocena Bazowa 1.8 Przegląd partnerów/ dostawców 1.9 Ocena bazowa Opis Raporto wane Obligatory jne Wyznaczony został Koordynator d/s Zrównoważonego Rozwoju oraz jego/jej rola i zadania. Deklaracja zaangażowania w zrównoważony rozwój została sformułowana i opublikowana na stronie internetowej przedsiębiorstwa. Koordynator / zespół d/s Zrównoważonego Rozwoju ukończył szkolenie Travelife i pomyślnie zdał końcowy egzamin (w ciągu ostatnich 3 lat). Pracownicy na kluczowych stanowiskach: menedżer produktu, PR, menedżer ds. sprzedaży odbyli szkolenie Travelife. Przedsiębiorstwo aktywnie uczestniczy w zewnętrznych inicjatywach, które wspierają zrównoważony rozwój w turystyce..przedsiębiorstwo dzieli się swoimi doświadczeniami i dobrymi praktykami z innymi firmami i udziałowcami rynku turystycznego (np. za pośrednictwem strony internetowej Travelife) Przedsiębiorstwo wspiera organizacje działające na rzecz ochrony przyrody i / lub rozwoju lokalnych społeczności (np. infrastruktura, edukacja, zdrowie, higiena) lub inne lokalne / krajowych inicjatywy w zakresie zrównoważonego rozwoju. Do takiego wsparcia można również zachęcać własnych pracowników i / lub klientów. Przedsiębiorstwo ma opracowany system identyfikacji głównych partnerów i dostawców usług, z którymi współpracuje (bezpośrednio lub pośrednio) oraz ich zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju (np. czy posiadają certyfikat ) Przedsiębiorstwo przeprowadziło ocenę bazową w zakresie zgodności własnych działań ze standardami i dobrymi praktykami w zakresie zrównoważonego rozwoju (np. przy pomocy standardów systemu Travelife ). 38

39 Strategia 1.10 Strategia zrównoważonego rozwoju Przedsiębiorstwo posiada, sformułowaną, w formie pisemnej, strategię zrównoważonego rozwoju, która jest zgodna z zakresem działalności firmy i jest wspierana przez kadrę zarządzającą. Strategia ma na celu zmniejszenie negatywnych skutków społecznych, kulturowych, gospodarczych i środowiskowych działalności firmy. Obejmuje też aspekty zdrowia i bezpieczeństwa pracy zatrudnionych pracowników Komunikacja Plan działań 1.12 Plan działań Zaangażowanie pracowników Kadra zarządzająca produktem i kontraktowaniem dostawców Monitoring i ewaluacja Monitoring i ewaluacja Informowanie pracowników Raportowanie zewnętrzne i komunikacja 1.17 Raporty dla kadry zarządzającej 1.18 Raporty do Travelife Publikowanie raportów Zrównoważony rozwój i działania PR Strategia zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa jest dostępna dla pracowników, dostawców i podana do publicznej wiadomości za pośrednictwem strony internetowej firmy i głównych portali konsumenckich. Przedsiębiorstwo ma opracowany plan działań na rzecz zrównoważonego rozwoju (określenie celów, działań, środków, zakresu odpowiedzialności oraz harmonogramu). Kadra zarządzająca firmy angażuje pracowników we wdrażanie przyjętego planu działań i uznaje ich jako siłę napędową w pomyślnym wdrażaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Kadra zarządzająca produktem i kontraktowaniem dostawców jest przeszkolona i wyposażona w narzędzia w zakresie wdrażania zrównoważonej polityki w tych aspektach działalności firmy. Przedsiębiorstwo opracowało procedury w celu monitorowania i oceny procesu wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju, wyznaczonych celów i zadań. Pracownicy otrzymują regularnie aktualizowane informacje na temat działalności i wyników przedsiębiorstwa w zakresie podjętych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki (np. w formie biuletynów, i i innych wewnętrznych kanałów komunikacyjnych stosowanych przez przedsiębiorstwo ). Co najmniej raz w roku, koordynator ds. zrównoważonego rozwoju składa raport dla kadry zarządzającej z efektów wdrażania strategii i stopnia realizacji postawionych celów oraz formułuje rekomendacje do dalszych działań. Przedsiębiorstwo składa raport do Travelife przynajmniej co 2 lata. Kluczowe rezultaty działań na rzecz zrównoważonego rozwoju są podawane do publicznej wiadomości przynajmniej raz na 2 lata w formie komunikatów na stronie internetowej przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo bierze udział w kampanii informacyjnej na rzecz wdrażania zrównoważonego rozwoju w turystyce w formie odpowiedzi na pytania klientów i udziałowców rynku turystycznego. 39

40 2. Zarządzanie wewnętrzne: polityka społeczna i prawa czlowieka Aby wdrożyć wiarygodną strategię zrównoważonego rozwoju u swoich dostawców, przedsiębiorstwo musi najpierw mieć swoje wewnętrzne sprawy w najlepszym porządku. Minimalizując skutki środowiskowe swoich operacji biurowych i działalności biznesowej oraz prowadząc swoją działalność w sposób społecznie odpowiedzialny, firma może być przykładem zarówno dla swoich pracowników jak i dostawców. Turystyka jest częścią sektora usług, skupiającą uwagę na relacjach z konsumentem. To oznacza, że kapitał ludzki jest kwestią najwyższej wagi dla touroperatora. Odpowiednie warunki pracy mogą zapewnić wysoki poziom zadowolenia i motywacji wśród pracowników. Przyczynią się do zmniejszenia fluktuacji kadr, co spowoduje wyższy poziom obsługi klientów. Ponadto, będą miały pozytywny wpływ na ciągłość działania przedsiębiorstwa i jego przewagę konkurencyjną na rynku w długim okresie. Jeśli w danym kraju prawo pracy i przepisy regulujące egzekwowanie go nie spełniają podstawowych norm międzynarodowych, organizator powinien wyjść poza ustawodawstwo krajowe. Elementarne, międzynarodowe standardy zostały określone i uzgodnione przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP) - światowe forum, w którym rządy oraz partnerzy społeczni ze 183 państw członkowskich mogą swobodnie debatować w sprawie minimalnych norm pracy. Najważniejsze standardy MOP to przykładowo: zakaz pracy przymusowej, zatrudniania dzieci oraz wolność zrzeszania się, co zapewnia, że pracownicy i pracodawcy mogą się zrzeszać aby negocjować stosunki pracy. 40 Inne powszechnie uzgodnione standardy pracy to na przykład: zagwarantowanie, że pracownicy będą otrzymywać odpowiednie wynagrodzenie za pracę (płacę minimalną) i będą mieć prawo do określonej liczby dni płatnego urlopu rocznie. Regularne badanie satysfakcji pracowników może pomóc zmierzyć i zrozumieć ich motywacje oraz dostarczyć cennych wskazówek na temat możliwych kwestii pracowniczych wymagających poprawy. Dodatkowo muszą być przestrzegane podstawowe prawa człowieka, takie jak na przykład niedyskryminowanie jednostek. Jasno określone zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przekonają pracowników i różne instytucje o dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo pracowników przedsiębiorstwa. Można też konsultować z pracownikami kwestie dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa w pracy. Przez włączenie pracowników do procesów decyzyjnych, można pokazać im, że ich zdrowie i bezpieczeństwo są w przedsiębiorstwie traktowane poważnie. Szkolenia są ważne na wszystkich szczeblach zatrudnienia, gdyż podnoszą kwalifikacje pracowników. Należy wspierać kształcenie oraz rozwój pracowników. Wszyscy pracownicy powinni zostać przeszkoleni i otrzymać informacje na temat polityki społecznej i ochrony środowiska. Oferując staże i praktyki, przedsiębiorca z jednej strony wypełnia społeczny obowiązek, a z drugiej zapewnia sobie możliwość rekrutacji wykwalifikowanej kadry w przyszłości.

41 2.1 Działania/ rozwiązania 2. Zarządzanie wewnętrzne: polityka społeczna i prawa człowieka Nazwa kryterium Opis Raporto wane Obligatory jne 2.1 Wolność zrzeszania Przedsiębiorca nie zabrania zrzeszania w związkach zawodowych, nie utrudnia negocjacji w ramach zbiorowych układów pracy i reprezentowania interesów pracowników przez związki zawodowe Zbiorowe układy pracy Praca przymusowa Umowy o zatrudnieniu w formie pisemnej 2.5 Płaca minimalna 2.6 Nadgodziny 2.7 Ubezpieczenie zdrowotne 2.8 Macierzyństwo Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków Program emerytalny 2.11 Urlopy Dodatkowe przywileje Zdrowie i bezpieczeństwo pracy Przedsiębiorstwo uczestniczy i działa w zgodzie z (sektorowymi) zbiorowymi układami pracy (jeśli lokalnie występują). Zatrudnieni pracownicy podejmują zatrudnienie z własnej woli i własnego wyboru, maja prawo do rezygnacji z pracy zgodnie z zawartą umową i bez ponoszenia dodatkowych kar. Wszyscy zatrudnieni w przedsiębiorstwie mają umowy o zatrudnieniu, sporządzone na piśmie wraz z opisem warunków pracy, zakresu obowiązków i wynagrodzenia. Przedsiębiorstwo płaci swoim pracownikom wynagrodzenie nie niższe niż płaca minimalna. Nadgodziny są płatne lub do odebrania przez pracownika, chyba że zostały ustalone inne warunki dot. rozliczenia nadgodzin z zatrudnionym, które zostały zapisane w zawartej umowie o zatrudnieniu. Przedsiębiorstwo opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne dla wszystkich zatrudnionych. Przedsiębiorstwo oferuje urlopy macierzyńskie wszystkim zatrudnionym. Przedsiębiorstwo opłaca składki od następstw nieszczęśliwych wypadków dla wszystkich zatrudnionych. Przedsiębiorstwo zapewnia program emerytalny dla wszystkich zatrudnionych. Zatrudnieni mają prawo do przysługującego im rocznego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Zatrudnieni są nagradzani dodatkowymi przywilejami z tyt. podpisanej umowy o pracę (np. udział w zyskach). Przedsiębiorstwo realizuje w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa pracy politykę zgodną z obowiązującymi przepisami prawnymi i dobrymi praktykami. Wypadki w pracy są badane i stosowane są odpowiednie środki zapobiegawcze. Zestawy pierwszej pomocy są dostępne we właściwych miejscach, a personel jest przeszkolony w zakresie udzielania pierwszej pomocy. 41

42 2.14 Równe szanse W przedsiębiorstwie nie występuje dyskryminacja w zakresie procesów rekrutacyjnych, warunków pracy, dostępu do szkoleń i stanowisk wyższego szczebla, bez względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, odrębność etniczną, religijną lub orientację seksualną Zatrudnianie nieletnich Przedsiębiorstwo nie zatrudnia nieletnich (poniżej 14 roku życia) do prac, które są powszechnie wykonywane przez ludzi dorosłych, a w przypadku dzieci zatrudnianych w przedsiębiorstwie respektowane są szczególne warunki pracy i czas pracy, zgodnie z krajowym ustawodawstwem i Konwencją ONZ w sprawie Praw Dziecka, którekolwiek z nich daje lepszą ochronę uwzględniającą wyjątki zawarte w 138 Konwencji ILO Procedura składania skarg 2.17 Reprezentacja Przedsiębiorstwo może wykazać, że posiada efektywne procedury składania i terminowego załatwiania skarg pracowników. Przedsiębiorstwo posiada procedury, za pośrednictwem których reprezentacja pracowników może zgłaszać i załatwiać najistotniejsze kwestie pracownicze z kadrą kierowniczą Udokumentowanie procedur dyscyplinarnych Procedury dyscyplinarne są udokumentowane i pracownicy zostali z nimi zapoznani Elastyczny czas pracy 2.20 Dostęp dla niepełnosprawnych Przedsiębiorstwo popiera elastyczny czas pracy lub zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu (np. ze względów rodzinnych). Biuro przedsiębiorstwa, jeśli są takie możliwości techniczne i finansowe, posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych Sprawdzanie poziomu satysfakcji z pracy wśród pracowników Poziom zadowolenia z pracy wśród pracowników jest regularnie badany i ich sugestie są brane pod uwagę Szkolenia i edukacja Zdrowie i bezpieczeństwo Szkolenia i edukacja Wszyscy pracownicy przechodzą okresowe szkolenia w zakresie ich praw i obowiązków związanych z kwestiami zdrowotnymi i bezpieczeństwa pracy. Przedsiębiorstwo, na wszystkich szczeblach zatrudnienia, zapewnia, rozwój osobisty pracowników i wzrost ich kompetencji poprzez regularne szkolenia, edukację, lub organizację pracy (np. wymiana doświadczeń pomiędzy pracownikami i inne formy) Staże Przedsiębiorstwo oferuje staże dla studentów.

43 3. Wewnętrzne zarządzanie środowiskowe W biurach touroperatorów negatywne oddziaływania na środowisko można znacznie zmniejszyć. Podjęte środki nie tylko przyczynią się do ochrony środowiska naturalnego, ale również zapewnią korzyści finansowe przedsiębiorcy. Ponadto zwiększą świadomość znaczenia zrównoważonego rozwoju i motywację wśród pracowników obserwujących bezpośrednie rezultaty. W tym rozdziale zagadnienia wewnętrznego zarządzania środowiskowego koncentrują się zużyciu papieru, energii, wody i gospodarce odpadami. Ponadto omówione zostały sposoby na ograniczenie emisji CO2 i środki komunikacji wewnętrznej w przedsiębiorstwie. Papier Na poziomie globalnym produkcja papieru jest odpowiedzialna za 3 do 4% całkowitej emisji CO2, co prawie równa się emisji CO2 z przemyśle lotniczym. Mimo, że touroperatorzy w ostatnich latach znacznie ograniczyli zużycie papieru dzięki marketingowi internetowemu, to jednak nadal zużywają dużo papieru do swojej działalności, począwszy od wewnętrznego użytku biurowego do promowania produktów finalnych w swoich katalogach. Wpływ zużycia papieru na środowisko można zminimalizować poprzez używanie papieru bardziej przyjaznego dla środowiska oraz poprzez ogólne zmniejszenie zużycia papieru w biurze i do drukowania materiałów promocyjnych. Używanie zrównoważonego papieru ma różne aspekty. Dotyczą one korzystania z papieru, który jest produkowany z drzew pochodzących z lasów zarządzanych w sposób zrównoważony lub papieru o wysokiej zawartości makulatury. Jednocześnie procesy produkcji papieru powinny również odbywać się z sposób zrównoważony, tj. bez stosowania substancji toksycznych oraz chloru, przez zmniejszenie zużycia wody i energii w procesie produkcyjnym. 43 Kilka przyznawanych, zrównoważonych oznakowań w przemyśle papierniczym może okazać się pomocnych w procesie zakupu. Dobrym przykładem jest Forest Stewardship Council (FSC), oznakowanie dla papieru z lasów odnawialnych. Ponadto materiały promocyjne mogą być produkowane przez firmy poligraficzne zarządzane w sposób zrównoważony (np. posiadające certyfikat ISO lub EMAS). Zmniejszenie zużycia papieru dla celów biurowych można też osiągnąć stosując dwustronne drukowanie i wykorzystując szerzej pocztę ową. W działalności touroperatora katalogi z ofertami są głównym źródłem zużycia papieru. Produkcję broszur można zmniejszyć dzięki wykorzystaniu internetu do celów reklamy i sprzedaży. Należy również na bieżąco aktualizować bazy danych klientów, aby nie marnować broszur wysyłając je na nieaktualny adres. Takie działania można dodatkowo wesprzeć robiąc okresową weryfikację baz danych w systemach sprzedaży agentów lub na przykład poprzez wykorzystanie kodów kreskowych do monitorowania stanu zapasów. Należy jak najwięcej ponowne wykorzystywać używane arkusze. Klientów można zachęcać do zwrotu otrzymanych/pobranych katalogów do biur sprzedaży, przesyłając im przypomnienie w przyjaznej formie za pośrednictwem poczty elektronicznej lub wprowadzając np. system refundacji z tytułu zwrotu katalogu. Zakupy Kryteria zrównoważonego rozwoju powinny być uwzględnione w zakupach artykułów papierniczych, cateringu, automatów do kawy, środków przeznaczonych do sprzątania oraz firmowej odzieży.

44 Można kupować tusze w pojemnikach nadających się do recyklingu, środki czyszczące nieszkodliwe dla środowiska naturalnego, nawiązać kontakt z tylko tymi firmami sprzątającymi, które działają wg zasad zrównoważonego rozwoju, czy też dla celów cateringu kupować przede wszystkim żywność ekologiczną i / lub kupowaną zgodnie z uczciwymi i respektowanymi praktykami handlowymi. Kryteria zrównoważonego rozwoju mogą być zawarte w kryteriach wyboru dostawców materiałów biurowych. Coraz więcej rządów stosuje własne kryteria w zakresie zamówień publicznych. Na przykład, od 2010 r., holenderski rząd może kupować tylko zrównoważone produkty i usługi, co ma zastosowanie także do podróży i usług turystycznych. Rządowe kryteria dla produktów turystycznych i innych można znaleźć na stronie Możecie również i Wy zastosować takie kryteria. Odpady Zrównoważona gospodarka odpadami opiera się realizacji trzech celów: redukcji, ponownego użycia i recyklingu. Ograniczanie odpadów polega na profilaktyce i redukcji odpadów oraz szkód środowiskowych, jakie powodują. Spróbujcie wytwarzać jak najmniej odpadów, na przykład, kupując wszystkie materiały luzem. To zmniejsza ilość materiałów opakowaniowych oraz koszty zakupu. Należy segregować te odpady, które mogą być poddane recyklingowi: szkło, papier / tekturę, tworzywa sztuczne, tonery / tusze, baterie, odpady organiczne. Energia 44 Touroperatorzy mogą przyczynić się do zapobiegania zmianom klimatu poprzez zmniejszenie zużycia energii. Można to osiągnąć poprzez zastosowanie odnawialnych źródeł energii i zmniejszenie zużycia energii w biurach. Przykładem zarządzania redukcją zużywanej energii jest dobrze funkcjonujący system kontroli temperatury powietrza w budynkach biurowych. Ogrzewanie oraz klimatyzacja pochłaniają ok. 60% kosztów za energię w budynkach biurowych. Koszty te można zmniejszyć przez odpowiednie dostosowanie temperatury, za pomocą termostatów i włączników czasowych, w systemach ogrzewania / chłodzenia oraz przez dobrą izolację budynku. Kolejnym elementem energochłonnym jest oświetlenie biur, stanowiące ok. 25% kosztów energii. Zastępując zwykłe żarówki energooszczędnym oświetleniem, takim jak np. diody LED, można osiągnąć korzyści finansowe w bardzo krótkim okresie czasu. Sprzęt komputerowy również zużywa dość duże ilości energii. Tak więc, gdy trzeba go wymienić, należy wybierać modele o niskim zużyciu energii oraz poinstruować pracowników, aby wyłączali komputery całkowicie, gdy nie są używane. Woda Oszczędzanie wody to jest coś, o czym niewielu z nas myśli w pracy. W budynkach biurowych najwięcej wody zużywa się w toaletach. Można zmniejszyć to zużycie poprzez zainstalowanie urządzeń oszczędzających wodę, takich jak:

45 Liczniki wody Ograniczniki strumienia wody w kranie Armatury uruchamiane przy pomocy czujników Napowietrzacze kranów Wycieki wody są często skutkiem większych awarii instalacji. Pracownicy powinni być powiadomieni, że wszelkie wycieki wody powinni zgłaszać do personelu technicznego. Regularne monitorowanie zużycia wody pozwoli uniknąć strat. Mobilność Mobilność pracowników polega głównie na podróżowaniu między domem a pracą oraz w celach biznesowych. Negatywny wpływ tego rodzaju transportu na środowisko naturalne można zredukować za pomocą zrównoważonego transportu, takiego jak transport publiczny czy rowerowy (miękka mobilność). Poza tym telepraca, zastępowanie spotkań biznesowych przez tele- lub wideokonferencje, mogą zmniejszyć ilość przejazdów pracowników. Kompensacja zanieczyszczenia powietrza Oprócz zmniejszenia zużycia energii oraz wykorzystywania zrównoważonych źródeł energii, emisja CO2 związana z wykorzystaniem konwencjonalnych źródeł energii może być też kompensowana. Można to zrobić, inwestując w programy sadzenia drzew, zrównoważone projekty energetyczne lub poprzez zakup uprawnień do emisji CO2 na rynku. W ten sposób firma stanie się neutralna dla klimatu. Aktualna cena za tonę CO2 wynosi około 15 Euro. Szkolenia i podnoszenie świadomości Efektywność wewnętrznego zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie zależy od zaangażowania wszystkich pracowników. Dlatego też komunikowanie i podnoszenie świadomości na temat możliwych działań i realizowanych strategii musi być regularne i powszechnie dostępne, w formie wewnętrznych biuletynów, plakatów i prowadzonych kampanii i akcji (np. "tydzień bez samochodu"). Dbałość kierownictwa firmy o środowisko i podejmowanie różnych inicjatyw w tym zakresie zapewni zaangażowanie pracowników w realizację ogólnej polityki zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie. 45

46 3.1 Działania/ rozwiązania 3. Zarządzanie wewnętrzne: środowisko i relacje ze społecznościami Zaopatrzenie 3.1 Nazwa kryterium Redukcja zużycia materiałów eksploatacyjnych i dóbr jednorazowego użytku Opis Przedsiębiorstwo posiada politykę stałej kontroli i redukcji zużycia materiałów eksploatacyjnych i dóbr jednorazowego użytku ( zwłaszcza papieru na wewnętrzne potrzeby biura). Raporto wane Obligatoryj ne 3.2 Zrównoważone zakupy Przedsiębiorstwo wdrożyło politykę zakupów, która wspiera zrównoważone produkty i usługi, w tym materiały budowlane, dobra kapitałowe, żywność, napoje i materiały eksploatacyjne (np. produkowane lokalnie, fairtrade, ekologiczne, o niskiej emisji dwutlenku węgla, z oznakowaniem ekologicznym, certyfikatem FSC, przyznawanym wyrobom z drewna i papieru). 3.3 Papier biurowy: typ Ponad 90% zużycia papieru w biurze do użytku wewnętrznego i celów administracyjnych, pochodzi z odzysku, jest wyprodukowana z makulatury, posiada certyfikat FSC (pod warunkiem, że takie opcje są dostępne lokalnie) Papier biurowy : drukowanie Drukarki są ustawione domyślnie na dwustronne drukowanie lub inne tryby ograniczające zużycie papieru. 3.5 Certyfikowana kawa i herbata Co najmniej 50 % kawy i herbaty zużywanej w biurze stanowią produkty posiadające oznakowane fair-trade lub inne eko-oznakowanie. 3.6 Materiały biurowe Pozostałe materiały biurowe (mapy, długopisy, meble i in. są kupowane w sposób zrównoważony. 3.7 Zakupy hurtowe Produkty są kupowane w większych ilościach hurtowych aby ograniczyć ilość opakowań Catering Gadżety, prezenty Catering funkcjonuje w sposób zrównoważony/ ekologiczny (zakupy, transport, zagospodarowanie odpadków) i w maksymalnym stopniu oferowane są zdrowe, organiczne produkty żywnościowe. Przy zakupie promocyjnych gadżetów i świątecznych prezentów stosowane są kryteria ekologiczne.

47 Papier (materiały promocyjne) Drukarnia, w której zamawiane są materiały promocyjne, 3.10 Drukowanie działa w oparciu o środowiskowe systemy zarządzania, np.iso14001, EMAS Materiały promocyjne Efektywne wykorzystanie broszur Zużycie energii Polityka redukcji zużycia energii Zużycie i źródła energii Zrównoważona energia Opłaty z tytułu emisji CO2 Energooszczędne oświetlenie System automatycznego włączania i wyłączania Polityka wyłączania zbędnych urządzeń elektrycznych Polityka wyłączania światła Urządzenia o niskim zużyciu energii elektrycznej Tryb oszczędzania energii 3.23 Inne środki Broszury, w co najmniej 50% (wyrażone w stronach, kilogramach lub wg kosztów) są drukowane na ekologicznym papierze (pochodzącym z recyklingu, posiadającym certyfikat FSC lub nie zawierającym chloru) ), jeśli takie możliwości są lokalnie dostępne, w rozsądnych cenach. Propagowanie efektywnego wykorzystania broszur i materiałów reklamowych, np. poprzez system kontroli dystrybucji. Reklama wyłącznie za pośrednictwem internetu również spełnia to kryterium. Przedsiębiorstwo wdrożyło i stale monitoruje politykę oszczędzania energii elektrycznej. Dokonywane są pomiary zużycia energii dla celów ogrzewania i oświetlenia, wyliczona ilość wyemitowanych gazów cieplarnianych i dwutlenku węgla. Wykonywane są analizy porównawcze dla różnych okresów. Zużywana energia (kupowana lub produkowana) pochodzi z ekologicznych źródeł, jeśli są lokalnie dostępne w rozsądnych kosztach. Emisja CO2, związana ze spalaniem węgla do produkcji energii dla firmy jest kompensowana za pośrednictwem systemu opłat. Co najmniej 75 % oświetlenia to żarówki energooszczędne, łącznie z oświetleniem zewnętrznym i powierzchni parkingowej) (klasa: A, LED, KLL, T-8S lub T-5s) System automatycznego włączania i wyłączania z wyłącznikami czasowymi lub czujnikami ruchu, jest zainstalowany w miejscach, gdzie jest to praktycznie wykonalne. Urządzenia elektryczne, tam gdzie to możliwe, są wyłączane poza godzinami pracy biura ( tryb standby wyłączony). Oświetlenie biurowe jest wyłączane po zamknięciu biura. Przy zakupie nowego sprzętu dla firmy, preferowane są urządzenia o niskim stopniu zużycia energii elektrycznej, w oparciu o najwyższe standardy unijne Dyrektywa 2003/66/CE lub inne równorzędne regulacje. Sprzęt ustawiony jest domyślnie w trybie oszczędzania energii. Zostały zastosowane inne środki, nie wymienione wcześniej. 47

48 Zużycie wody 3.24 Polityka oszczędzania wody Firma wdrożyła i stale monitoruje politykę oszczędzania wody Żródła wody Woda pochodzi ze zrównoważonych źródeł i nie wpływa negatywnie na okoliczne zasoby wodne Zużycie wody Poziomy zużycia wody są analizowane w skali miesięcznej lub rocznej ze względu na ilość i żródło zużycia Ograniczniki zużycia wody Ograniczniki zużycia wody są zainstalowane w min. 75% z kranów Aeratory Aeratory są zainstalowane Baterie bezdotykowe Baterie bezdotykowe lub inne technologie oszczędzania wody, są instalowane w min. 75% wszystkich kranów Toalety oszczędzające wodę Przyciski lub inne urządzenia oszczędzające wodę są zainstalowane w toaletach (w przypadku gdy biuro jest własnością firmy) Wody opadowe Ścieki i / lub gromadzone wody opadowe są ponownie wykorzystywane. Gospodarka odpadami 3.32 Przepisy dotyczące gospodarowania odpadami Przedsiębiorstwo działa zgodnie z przepisami krajowymi dotyczącymi usuwania odpadów. Zagospodarowanie odpadów nie ma żadnego negatywnego wpływu na lokalną populację i środowisko Ograniczanie odpadów Przedsiębiorstwo opracowało i wdrożyło stałą politykę redukcji odpadów i recyklingu, uwzględniającą cele ilościowe, zmniejszenie ilości odpadów nie nadających się do wielokrotnego użytku lub recyklingu (np. recykling plastikowych kubków, dwustronne drukowanie, hurtowe zakupy) Opakowania ekologiczne Przedsiębiorstwo podjęło działania w celu zmniejszenia ilości opakowań i nie używa takich materiałów opakowaniowych, które nie nadają się do recyklingu lub nie są biodegradowalne Plastikowe butelki po wodzie Woda do picia pochodzi z kranu lub dostarczana jest w opakowaniach innych niż butelki plastikowe Ponowne wykorzystanie lub recykling odpadów Przedsiębiorstwo może wykazać, że segreguje wszystkie materiały nadające się do recyklingu (lub ponownego wykorzystania, w tym szkło, papier, odpady organiczne i tworzywa sztuczne). Zapewnia właściwe usuwanie tych odpadów, jeżeli ich odbiór nie jest zorganizowany przez władze lokalne Tusze Kartridże stosowane w kserokopiarkach są wielokrotnie napełniane lub podlegają recyklingowi, jeśli tylko to możliwe Recykling baterii Baterie są recyklingowane lub poprawnie zutylizowane. Redukcja zanieczyszczeń

49 3.39 Utylizacja ścieków Ścieki są usuwane i utylizowane zgodne z ustawodawstwem krajowym bez negatywnych skutków dla lokalnej populacji i środowiska Polityka redukcji zanieczyszczeń Minimalizacja użycia substancji szkodliwych dla zdrowia, takich jak pestycydy, farby i środki czystości i kiedy to tylko możliwe, zastępowanie ich przez naturalne produkty i procesy. Transport oraz utylizacja chemikaliów są odpowiednio zarządzane Farby W miarę możliwości stosuje sie farby bez zawartości ołowiu, na bazie wody, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz Środki czystości Używane środki czystości niestwarzaną zagrożenia dla środowiska i są biodegradowalne. Jeśli to możliwe posiadają unijny certyfikat Eco label lub inne porównywalne oznakowanie ekologiczne Hałas, światło, powietrze, woda, gleby Przedsiębiorstwo wdraża dobre praktyki powodujące zmniejszenie emisji hałasu, szkodliwych skutków oświetlenia, wycieku szkodliwych substancji, związków zubożających warstwę ozonową oraz zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby pochodzących z użytkowanych budynków (na tyle na ile przedsiębiorstwo ma możliwość bieżącej kontroli) Mobilność 3.44 Polityka mobilności Przedsiębiorstwo prowadzi zrównoważoną politykę mobilności w odniesieniu do podróży służbowych pracowników, która ma na celu ograniczenie podróży oraz korzystanie przez pracowników z bardziej ekologicznych środków transportu Emisja zanieczyszczeń w związku z podróżami służbowymi Podróże służbowe pracowników podlegają analizie pod względem środka transportu i dystansu. Związana z nimi emisja dwutlenku węgla i gazów cieplarnianych jest analizowana w celu ich redukcji i kompensowania wyemitowanych zanieczyszczeń Rekompensata zanieczyszczeń wyemitowanych w związku z podróżami służbowymi. Emisja dwutlenku węgla i gazów cieplarnianych z tyt. podróży służbowych realizowanych przez przedsiębiorstwo są kompensowane poprzez odpowiednie programy Motywacja pracowników Pracownicy otrzymują (finansowe) zachęty aby korzystali z transportu publicznego lub zrównoważonych środków transportu (np. rower) Redukcja transportu Konieczność dojazdu pracowników do pracy jest ograniczana poprzez wprowadzenie telepracy, tele/video spotkań oraz innych środków Promocja pojazdów ekologicznych Samochody leasingowane to pojazdy o najniższej klasie energetycznej ( np. unijna kategoria A lub B).

50 Szkolenia i podnoszenie świadomości na temat zrównoważonego rozwoju 3.50 Informowanie i szkolenie pracowników w zakresie praktyk związanych z ochroną środowiska Wszyscy pracownicy otrzymują okresowo wskazówki,informacje i / lub biorą udział w szkoleniach na temat ich roli i obowiązków w odniesieniu do wewnętrznych praktyk dotyczących ochrony środowiska, oszczędności wody, energii, papieru, oraz segregacji odpadów. Użytkowanie gruntów i realcje ze społecznościami 3.51 Użytkowanie gruntów Użytkowanie gruntów, planowanie, projektowanie, budowy, remonty, eksploatacja i ewentualna rozbiórka budynków przedsiębiorstwa oraz infrastruktury odbywa się z uwzględnieniem przepisów dotyczących stref chronionych i prawa w zakresie dziedzictwa kulturowego Lokalizacja i projektowanie nieruchomości Wybór lokalizacji, planowanie, projektowanie nowych nieruchomości realizowane są z poszanowaniem dla środowiska naturalnego i kulturowego dziedzictwa. Koszt realizacji dobrych praktyk w tym zakresie powinien być utrzymany na rozsądnym poziomie Zrównoważone praktyki w zakresie projektowania i budownictwa. Planowanie, projektowanie nowych budynków, renowacje realizowane są w oparciu o odpowiednie lokalnie i możliwie zrównoważone praktyki i materiały Lokalne obiekty kulturowe Przedsiębiorstwo przyczynia się do ochrony i zachowania lokalnych historycznych, archeologicznych, kulturowo i duchowo ważnych obiektów i nie utrudnia dostępu do nich lokalnym mieszkańcom.

51 4. Zrównoważone zarządzanie łańcuchem dostaw Touroperatorzy zajmują wyjątkową pozycję w łańcuchu dostaw aby zaangażować swoich dostawców w zrównoważone działania oraz przyczynić się do podniesienia poziomu zrównoważonego rozwoju w całej branży turystycznej. Zainteresowanie zrównoważonym rozwojem wśród konsumentów stale rośnie. Touroperatorzy mają dostęp do wiedzy i informacji, a także do dobrych praktyk, które często są poza zasięgiem dla wielu lokalnych dostawców i niewielkich destynacji. Zdolność nabywcza touroperatorów (siła ekonomiczna) umożliwia im stawianie warunków w zakresie respektowania zasad zrównoważonego rozwoju swoim dostawcom usług. Kluczowymi dostawcami usług dla touroperatorów są: Przedsiębiorstwa transportowe Gestorzy bazy noclegowej Organizatorzy wycieczek Lokalni przewodnicy i piloci Umowy z dostawcami mogą być zawierane bezpośrednio, poprzez lokalnych agentów lub miejscowe firmy zajmujące się turystyką przyjazdową. Zwłaszcza, jeśli chodzi o tych ostatnich, zaangażowanie ich w zrównoważony rozwój jest kluczową kwestią dla touroperatora, patrz rozdz Strategia łańcucha dostaw 51 Poziom zrównoważonego rozwoju produktów turystycznych jest bezpośrednio związany z poziomem zaangażowania w zrównoważony rozwój dostawców usług turystycznych. Aby stymulować ich działania w kierunku zrównoważonego rozwoju można zastosować kilka strategii, które są opisane w tej części. A. Wybór nowych dostawców Szybkim sposobem na stworzenie zrównoważonego produktu turystycznego jest dać pierwszeństwo zrównoważonym destynacjom i dostawcom. Aktualni dostawcy, nie respektujący środowiskowych i społecznych aspektów zrównoważonego rozwoju, mogą zostać zastąpieni przez dostawców bardziej zrównoważonych. Dzięki wsparciu Systemu Travelife Hotel i Green Travel Market lista zrównoważonych dostawców jest coraz dłuższa.. W praktyce jednak, preferowanie dostawców zrównoważonych nie zawsze jest realne. W wielu destynacjach nie ma jeszcze zrównoważonych dostawców, lub są, ale są zaangażowani w ograniczonym stopniu. Z kolei, lokalnie dostępni zrównoważeni dostawcy nie zawsze spełniają wymagania touroperatora w zakresie oferowanych cen, lokalizacji i jakości. Alternatywą w tej sytuacji jest stymulowanie aktualnych dostawców do zwiększenia poziomu zaangażowania w zrównoważony rozwój.

52 B. Zaangażowanie aktualnych partnerów biznesowych Ponieważ pod względem komercyjnym nie zawsze jest korzystne zastąpienie aktualnych dostawców innymi, bardziej zrównoważonymi (np. hotele), firma powinna przygotować długofalową strategię (z określonymi celami i harmonogramem), jak stymulować i wspierać swoich zakontraktowanych dostawców w kierunku zrównoważonego rozwoju. Strategia ta może być wysłana przez menedżera produktu do wszystkich obecnych i potencjalnych dostawców oraz lokalnych agencji partnerskich. Główni zakontraktowani dostawcy Produkty i Usługi Transport do i z destynacji Rezydenci Transport w destynacji Baza noclegowa Zaopatrzenie w produkty żywnościowe i catering Atrakcje turystyczne Dostawcy Transport publiczny,(np. kolej), autokary, taksówki, linie lotnicze, lotniska statki rejsowe, itp., Agenci, którzy zajmują się w destynacji klientami i organizacją atrakcji turystycznych w imieniu organizatora turystyki wyjazdowej. Wynajem samochodów, łodzi, autokarów, dostawcy paliw, itp. Hotele, bed & breakfasts, apartamenty, kempingi, agroturystyka, statki rejsowe, itp. Restauracje i bary, sklepy z żywnością, lokalni producenci żywności, bazary i supermarkety itp. Organizatorzy objazdów i lokalnych wycieczek, organizatorzy sportów wodnych i rekreacji, sklepy i producenci pamiątek, itp. 52 Touroperator ma do dyspozycji różne instrumenty do stymulowania swoich aktualnych dostawców do większego zaangażowania w zrównoważony rozwój: Przekazywanie wiedzy i wzrost świadomości Wsparcie techniczne Działania promocyjne Warunki kontraktu Współpraca z innymi firmami turystycznymi. Wiedza i podnoszenie świadomości Wielu dostawców (w tym gestorów bazy noclegowej) nie jest świadomych negatywnego wpływu swoich produktów na (lokalne) środowisko i społeczność. Touroperatorzy i ich lokalni partnerzy mogą ich stymulować kierunku zrównoważonego zarządzania poprzez poprawę stanu ich wiedzy i świadomości oraz poprzez przekazywanie im praktycznych wskazówek. Komunikacja z dostawcami może odbywać się na wiele sposobów: Agenci, menedżerowie produktu, podpisujący kontrakty powinni uwzględniać zagadnienia zrównoważonego rozwoju w swoich regularnych kontaktach z dostawcami. Można współpracować z innymi biurami podróży w zakresie informowania dostawców o standardach zrównoważonego rozwoju. Standardy Dobrych Praktyk" Travelife w sposób klarowny określają, które zmiany są w zasięgu ręki. Jeśli kilka firm turystycznych będzie komunikować te same standardy dostawcom, sygnały takie będą miały znaczący wpływ

53 na szerokie grono dostawców. Pozwoli to również uniknąć sprzecznych przekazów wysyłanych od różnych touroperatorów. We współpracy z lokalnymi organizacjami (lokalne władze, organizacje pozarządowe), można zorganizować szereg działań podnoszących świadomość na temat zrównoważonego rozwoju. Wsparcie techniczne Od momentu gdy dostawcy zadeklarują zaangażowanie w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, niezbędne jest zapewnienie im wsparcia. Wsparcie takie może mieć formę szkoleń, warsztatów, konsultacji indywidualnych lub dystrybucji podręczników. Touroperator może to zrobić samodzielnie lub we współpracy z innymi touroperatorami, organizacjami pozarządowymi lub lokalnymi samorządami. Można też zlecić takie działania wyspecjalizowanym organizacjom. Dla każdego typu dostawcy, Travelife opracował podręcznik do wsparcia procesów związanych z wdrażaniem strategii zrównoważonego rozwoju. Te podręczniki są dostępne w Internecie w kilku językach ( 53 Można również zachęcać dostawców do zrównoważonego zarządzania poprzez oferowanie im wsparcia finansowego, zachęcając tym samym do inwestycji w zakresie zrównoważonego rozwoju. Na przykład, jeśli touroperator podpisze umowę z hotelem na cały sezon, ze stałą ceną, wówczas może zobowiązać dostawcę do podjęcia niektórych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Kolejny przykład to przewodnicy w Nepalu, którzy zostali zaopatrzeni w kuchenki i piecyki naftowe aby ograniczyć wyrąb drzew na opał. W Tajlandii, z kolei, Bank Kasikorn oferuje niskooprocentowane pożyczki dla dużych hoteli na inwestycje związane z redukcją zużycia energii i wdrożenie systemów do gospodarki odpadami. Działania promocyjne Oferując swoim dostawcom różnorodne korzyści biznesowe, można zachęcać ich do zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Prostym sposóbem wyrażenia uznania, na przykład dla gestorów bazy noclegowej, którzy spełniają kryteria Travelife, może być opublikowanie informacji o uzyskaniu przez nich oznakowania Travelife Bronze, Silver lub Gold. Badania wykazały, że większość konsumentów daje pierwszeństwo produktom zrównoważonym, jeśli cena i/lub jakość są takie same. Ponadto, coraz większa liczba organizacji handlowych i rządów przestawia się na systemy zrównoważonego zaopatrzenia. Oprócz publikowania i rozpowszechniania informacji o przyznaniu oznakowania Travelife, dostawcom można zaoferować też i inne korzyści, takie jak: lepsze warunki zawieranych

54 kontraktów w porównaniu do ich konkurentów nie zaangażowanych w zrównoważony rozwój, dodatkowe działania promocyjne oraz wyższe pozycje w internetowych systemach wyszukiwania. Warunki kontraktu Wzrost świadomości i motywowanie do zrównoważonych zachowań może być pierwszym krokiem w kierunku zrównoważonego rozwoju. Jeżeli określone standardy zostały powszechnie zaakceptowane, powinny być włączone do warunków zawieranych umów z dostawcami. Oczywiście, ważne jest, aby informować o tym dostawców z wyprzedzeniem i w ten sposób dać im możliwość dokonania odpowiednich zmian. Niemniej jednak, to może spowodować, że współpraca z niektórymi dostawcami zakończyć się Oczywiście można stosować taką strategię, gdy mamy zagwarantowaną, porównywalną, ale bardziej zrównoważoną alternatywę. Włączając konkretne wymogi dotyczące zrównoważonego rozwoju do zawieranych umów, jasno komunikujemy dostawcom swoje oczekiwania. Współpraca w tym zakresie z innymi biurami podróży, działającymi w tej samej destynacji, również może być skutecznym sposobem. Bardzo udaną inicjatywą, wspieraną przez wielu organizatorów turystyki wyjazdowej jest kodeks ECPAT, dotyczący zapobiegania wykorzystywaniu seksualnemu dzieci. Klauzule kodeksu są zawarte w większości umów zawieranych przez touroperatorów z gestorami bazy noclegowej. Współpraca z innymi firmami turystycznymi Aby taka współpraca dała rezultaty, niezbędny jest właściwy zestaw instrumentów, dopasowanych do rodzaju dostawcy i typu destynacji. Najlepsze efekty w motywacji dostawców do zrównoważonego rozwoju daje współpraca ze zrównoważonymi organizatorami turystyki przyjazdowej i wyjazdowej oraz lokalnymi interesariuszami, takimi jak: organizacje pozarządowe, władze lokalne. Kiedy lokalny sektor przedsiębiorstw ma do czynienia z jednolitym przesłaniem płynącym z rynku oraz od lokalnych interesariuszy, np. wspólne standardy zrównoważonego rozwoju dla wszystkich dostawców z danej destynacji, to taki przekaz będzie miał wysoki poziom przekonywania i poprowadzi ten sektor w kierunku zrównoważonego rozwoju. Informacje na temat różnych inicjatyw w destynacjach można znaleźć na stronie internetowej Travelife Agencje partnerskie Wielu organizatorów turystyki wyjazdowej nawiązuje partnerską współpracę z lokalnymi organizatorami turystyki przyjazdowej w zakresie obsługi turystów i pomocy dla swoich przedstawicieli w destynacji. Lokalni organizatorzy turystyki przyjazdowej odgrywają ważną rolę w budowaniu i utrzymywaniu sieci kontaktów pomiędzy lokalnymi dostawcami i touroperatorami i dysponują dobrą znajomością destynacji. Są najczęściej zaangażowani w przygotowanie oferty produktowej, a zatem powinni być także dobrze poinformowani o polityce zrównoważonego rozwoju wprowadzonej przez touroperatorów i spełniać określone standardy, zazwyczaj związane z wyborem i podpisywaniem umów z hotelami, lokalnym transportem i organizatorami wycieczek. Ważne jest, aby zmotywować lokalnych partnerów do działań w kierunku zrównoważonego rozwoju. Strategie, zgodnie z treścią pierwszego paragrafu tego rozdziału, są zatem następujące:

55 Przy wyborze nowego lokalnego partnera ważne jest, aby wziąć pod uwagę jego zaangażowanie w zrównoważony rozwój. Takie kryterium powinno być uwzględnione w strategii wyboru potencjalnych partnerów. Idealnie byłoby, gdyby przyszły partner miał już powszechnie uznany certyfikat zrównoważonego rozwoju. W wielu regionach zrozumienie kwestii zrównoważonego rozwoju jest ciągle jeszcze niewystarczające. Touroperatorzy mogą zachęcać swoich międzynarodowych partnerów do zapoznania się z dostępnymi materiałami szkoleniowymi, zachęcić ich do udziału w seminariach szkoleniowych zorganizowanych na poziomie lokalnym (np. z pomocą Travelife) albo zaproponować zapoznanie się z materiałem szkoleniowym Travelife, który jest dostępny w wielu językach. Doprowadzi to do powszechnego zrozumienia kluczowych kwestii i możliwych rozwiązań w zakresie zrównoważonego rozwoju. Dobrze jest mieć wgląd w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju u swoich partnerów biznesowych. Można ich poprosić ich o raport odnośnie kilku kluczowych kryteriów, na przykład przy pomocy systemu raportowania Travelife, który z kolei umożliwia swoim członkom dzielenie się tymi informacjami. Generalnie, kluczowe klauzule dotyczące zrównoważonego rozwoju powinny być zawarte w umowach z agencjami partnerskimi (np. dotyczące zatrudniania dzieci, zwalczania korupcji i przekupstwa, gospodarki odpadami i ochrony różnorodności biologicznej). W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu zrównoważonego rozwoju u dostawców zakontraktowanych przez agencje partnerskie w destynacji, można domagać się zawarcia odpowiednich klauzul dotyczących zrównoważonego rozwoju w zawieranych przez partnerów biznesowych umowach z dostawcami. Istotne jest, aby prowadzić otwartą dyskusję ze swoimi międzynarodowymi partnerami w sprawach zrównoważonego rozwoju. To motywuje ich, by informować touroperatorów o istotnych kwestiach zrównoważonego rozwoju w destynacji, a także do przygotowywania ofert bardziej zrównoważonych produktów Działania/rozwiązania Działania dotyczące agencji partnerskich są wymienione w poniższej tabeli. Działania dla innych rodzajów dostawców (transport, zakwaterowanie, wycieczki i przewodnicy) są omówione w następnych rozdziałach.

56 4. Partnerzy w biznesie Nazwa kryterium Agencje partnerskie Opis Raporto wane Obligatoryj ne 4.1 Kluczowi partnerzy W oparciu o wykaz kluczowych partnerów firma opracowała i wdrożyła strategię zaangażowania swoich lokalnych agentów / touroperatorów na rzecz zrównoważonej turystyki Strategia taka powinna uwzględniać motywację dotychczasowych partnerów, a także wybór nowych kontrahentów. 4.2 Komunikacja z partnerami w biznesie Kluczowi partnerzy przedsiębiorstwa są informowani o polityce zaangażowania firmy na rzecz zrównoważonego rozwoju i oczekuje się od nich stosownych współpracy w tym zakresie. 4.3 Warunki umowy Kluczowe klauzule dotyczące wdrażania zrównoważonego rozwoju są zawarte w umowach z partnerami biznesowymi (np. w zakresie zatrudniania dzieci, zwalczania korupcji i przekupstwa, gospodarki odpadami i ochrony różnorodności biologicznej) Motywowanie partnerów do szkolenia w zakresie zrównoważonego rozwoju Ukończenie przez partnera/-ów szkolenia w zakresie zrównoważonego rozwoju Raportowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju Oznakowanie / certyfikat zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Kluczowi partnerzy w turystyce przyjazdowej są motywowani do ukończenia podstawowego szkolenia/kursu na temat zrównoważonego rozwoju dla firm turystycznych. Kluczowi partnerzy w turystyce przyjazdowej ukończyli podstawowe szkolenia/kursy na temat zrównoważonego rozwoju dla firm turystycznych Kluczowi partnerzy w turystyce przyjazdowej zgłosili swoje osiągnięcia w zakresie zrównoważonego rozwoju i podzielili się osiągniętymi rezultatami.. Kluczowi partnerzy w turystyce przyjazdowej otrzymali certyfikat/ mają przyznane oznakowanie za zaangażowanie na rzecz zrównoważonego rozwoju i podzielili się osiągniętymi rezultatami. 56 Warunki szczególne 4.8 Umowy Przedsiębiorstwo zawiera umowy z partnerami biznesowymi w formie pisemnej, mając na celu długotrwałe relacje. 4.9 Bieżące informowanie menedżerów Kluczowi partnerzy powinni na bieżąco informować menedżerów (np. menedżerów produktu) biur podróży na temat istotnych kwestii dotyczących zrównoważonego rozwoju w destynacji turystycznej.

57 Przeciwdziałanie korupcji Zapobieganie seksualnemu wykorzystywaniu dzieci Firma wymaga od swoich kluczowych partnerów aby mieli strategię przeciwdziałania korupcji (np. poprzez włączenie takiego wymogu jako jednego z warunków umowy). Umowy z partnerami w biznesie zawierają klauzule umożliwiające touroperatorom zakończenie umowy przed terminem, jeśli agent/ partner nie podejmuje odpowiednich środków w celu zapobieżenia seksualnemu wykorzystywaniu dzieci w bezpośrednim łańcuchu dostaw (np. w miejsca noclegowych, w trakcie wycieczek) Zezwolenie na działalność Partnerzy działają zgodnie z lokalnymi, krajowymi i międzynarodowymi przepisami prawa i regulacjami Warunki pracy. Lokalni partnerzy biznesowi prowadzą działalność zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego w zakresie ochrony praw pracowników. 57

58 5. Transport Generalnie, transport jest najbardziej odpowiedzialny za negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne spośród wszystkich usług turystycznych, zawartych w pakiecie wakacyjnym. W tym rozdziale omówione zostaną te oddziaływania i sposoby ograniczenia skutków szkodliwych dla środowiska. Wpływ transportu na środowisko Zmotoryzowany transport turystyczny opiera się głównie na paliwach kopalnych. Samoloty spalają kerozynę, samochody i autokary ropę, benzynę lub gaz. Rozwój i wykorzystanie elektrycznych samochodów osobowych i autokarów stopniowo wzrasta, ale do chwili obecnej to ciągle jest tylko niewielki procent ogólnej liczby pojazdów mechanicznych. W wielu krajach, pociągi zasilane są energią elektryczną, która najczęściej produkowana jest przez elektrownie wykorzystujące paliwa kopalne, choć można energię uzyskać również za pośrednictwem mikro elektrowni wodnych, energii jądrowej, turbin wiatrowych i paneli słonecznych. Spalanie paliw kopalnych przyczynia się do zmian klimatu w wyniku emisji dwutlenku węgla i gazów cieplarnianych, np. metanu. Zmiany klimatu prowadzą z kolei do wzrostu średniej temperatury, topnienia lodowców, podniesienia się poziomu mórz. Będzie to mieć bezpośredni wpływ na przemysł turystyczny. Na przykład wzrost temperatury spowoduje obumieranie raf koralowych a klimat u wybrzeży Morza Śródziemnego może stać się zbyt gorący dla turystyki letniej. Inne obszary, takie jak północna Europa, mogłyby stać się wówczas bardziej atrakcyjnym kierunkiem turystyki, ale z kolei, w związku globalnymi zmianami klimatycznymi, spodziewany jest wzrost poziomu letnich opadów deszczu. 58 Oprócz gazów cieplarnianych, paliwa kopalne również powodują zanieczyszczenie powietrza poprzez emisję tlenków azotu (NOx), dwutleneku siarki (SOx) i innych zanieczyszczeń (tzw. cząstek stałych). W szczególności dzieci, osoby starsze i cierpiące z powodu astmy są najbardziej wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza. Zasoby paliw kopalnych są ograniczone. Międzynarodowa Agencja Energetyki przewiduje, że około roku 2020 światowa produkcja ropy będzie się zmniejszać i to doprowadzi do (bardzo) wysokich cen paliw. Z całkowitej ilości związków węgla, emitowanej przez sektor turystyki, transport pasażerów ma najbardziej znaczący, bo 75% procentowy wpływ. Baza noclegowa jest odpowiedzialne za 21% zanieczyszczeń. Ponieważ w skali globalnej turystyka rośnie około 5% w skali roku, szacuje się, że emisja zanieczyszczeń w sektorze turystyki wzrośnie o 220 procent w 2035 roku ze względu na jeszcze silniejszy wzrost transportu lotniczego (320%) związany z dalszym rozwojem międzykontynentalnej turystyki.

59 Globalna emisja zanieczyszczeń w sektorze turystyki Źródło: UNWTO Samoloty Samoloty są ulubionym środkiem transportu do destynacji na średnich oraz długich dystansach. Zużycie paliwa w samolotach jest stosunkowo wysokie. Emisja CO2 z samolotów ma nie tylko wpływ na zmiany klimatyczne. Ze względu na wysokość latania, w atmosferze tworzy się warstwa, w której zachodzą różne reakcje chemiczne, przyczyniające się również do zmian klimatycznych. 59 Oto niektóre ważne elementy wpływające na emisję spalin w transporcie lotniczym: Typ samolotu Nowoczesne samoloty zużywają mniej energii, a także emitują mniej szkodliwych substancji, niż starsze modele. Oczywiście, odpowiedni serwis odgrywa w tym ważną rolę. Generalnie samoloty śmigłowe zużywają mniej paliwa i mają mniejszy wpływ na zmiany klimatu, ze względu na mniejsze wysokości, na których latają. Dla porównania, mniejsze samoloty odrzutowe zużywają relatywnie więcej paliwa w przeliczeniu na pasażera/mile. Liczba miejsc i obłożenie pasażerów Ze względu na większą liczbę miejsc na samolocie i wyższy poziom obłożenia lotów, loty czarterowe i loty tanich przewoźników emitują mniej zanieczyszczeń powietrza i mniej CO2 na pasażera/mile niż regularne loty. Dystans Logicznie rzecz biorąc, loty krótkodystansowe powinny emitować mniej CO2 i zanieczyszczeń niż loty dalekiego zasięgu. Jednak w przeliczeniu do relacji pasażer-mila osiągają efekt zupełnie odwrotny! Wiąże się to z faktem, że emisja zanieczyszczeń jest najwyższa podczas startu i lądowania, oraz tym, że krótkie loty często nie mogą odbywać się najkrótszą drogą do miejsca przeznaczenia.

60 Międzylądowania Na rejsach długodystansowych międzylądowania skutkują wzrostem emisji zanieczyszczeń. W przeciwieństwie do nich, międzylądowania w celu zatankowania paliwa w trakcie lotów międzykontynentalnych (> 6,000 km) skutkują mniejszą emisją zanieczyszczeń powietrza w przeliczeniu na pasażera/milę, ponieważ samolot leci z relatywnie mniejszą ilością paliwa, ma mniejszą wagę i dlatego zużywa mniej energii. Zwolnienia podatkowe Ponieważ linie lotnicze konkurują na rynku międzynarodowym, większość rządów zapewnia uprzywilejowanie transportu lotniczego poprzez zwolnienie go z podatku VAT i opodatkowania paliwa. 5.2 Samochody Samochody to wciąż najbardziej popularny środek lokomocji, aby dotrzeć do miejsca wypoczynku. W ciągu ostatnich kilku lat emisja spalin z pojazdów samochodowych została zredukowana dzięki wprowadzeniu benzyny bezołowiowej, katalizatorów oraz filtrów cząsteczek stałych (DPF) w pojazdach z silnikiem Diesla. Gdy pojazd jest wyposażony w filtr DPF, emisja drobnych cząsteczek zmniejsza się o 99%. Niemniej jednak, emisja CO2 pozostaje nadal problemem, który jest bezpośrednio związany ze spalaniem paliw kopalnych. Głównymi czynnikami wpływającymi na poziom emisji spalin z pojazdów samochodowych są: Odległość Im dłuższy dystans, tym większa ilość spalin i CO Typ drogi Na autostradach zużycie paliwa i zanieczyszczenie powietrza jest relatywnie niższe niż na pozostałych drogach, dlatego też emisja CO 2 oraz utrudnienia związane z hałasem są mniejsze. Rok produkcji Starsze samochody emitują znacznie więcej szkodliwych spalin niż nowsze typy z powodu ostrzejszych przepisów dotyczących emisji spalin i dlatego, że generalnie zużywają mniej paliwa. Styl jazdy Spokojny styl jazdy, określany również jako "eco-driving" w ok. 10% zmniejsza zużycie energii, a tym samym powoduje mniejszą emisję CO 2 i szkodliwych zanieczyszczeń powietrza. Wyposażenie Używanie bagażników dachowych oraz holowanie przyczep kempingowych zwiększa zużycie paliwa o 20% do 50% ze względu na wyższy opór powietrza. Wykorzystanie miejsc Im więcej osób w samochodzie, tym niższa emisja spalin na osobę. Ponieważ dodatkowa waga pasażerów ma minimalny wpływ na zużycie paliwa, podwajając liczbę pasażerów zmniejszamy prawie o połowę emisję spalin w przeliczeniu na osobę.

61 5.3 Kolej Pociągi stanowią odpowiedni środek transportu do destynacji.. Większość pociągów porusza się dzięki energii elektrycznej. Produkcja energii elektrycznej ma negatywny wpływ na środowisko naturalne, ale pociągi są energooszczędne i nie emitują spalin i CO 2, z wyjątkiem pyłu w wyniku tarcia. W niektórych krajach (Szwajcaria, Szwecja) pociągi zużywają energię elektryczną wytwarzaną w sposób zrównoważony, w innych krajach (Holandia, Austria, Niemcy) - energia elektryczna częściowo pochodzi ze źródeł zrównoważonych. Na dłuższych dystansach zwykłe pociągi międzynarodowe są często zastępowane pociągami szybkobieżnymi. Zużycie energii zależy od długości drogi, typu pociągu i średniej prędkości. Ze względu na większą prędkość, szybkobieżne pociągi zużywają dwukrotnie więcej energii w przeliczeniu na pasażero - milę niż zwykłe pociągi, ale jest to jednocześnie równoważone przez ich współczynnik obłożenia, który jest dwa razy wyższy niż w normalnych pociągach. Na dystansie ok km pociąg ekspresowy jest dobrą alternatywą dla podróży lotniczych, zwłaszcza przypadku podróży z centrum jednego miasta do centrum innego miasta. Porównując całkowity czas podróży od drzwi do drzwi", podróże pociągiem są często mniej czasochłonne i mniej kosztowne niż podróże samolotem. Sama odprawa zajmuje znacznie mniej czasu, więc czasem nawet na dłuższych odcinkach czas podróży pociągiem może być równy czasowi osiągnięcia celu podróży drogą lotniczą. 5.4 Autokar Zużycie paliwa i emisja spalin w transporcie autokarowym głównie zależy od prędkości i rodzaju silnika. Zużycie paliwa na pasażero milę jest zawsze niższe niż w przypadku samochodów lub samolotów, a czasem nawet niższe niż zużycie energii w pociągach. Generalnie silniki Diesla są raczej silnikami emitującymi sporo substancji szkodliwych dla środowiska. Większość autobusów wykorzystywanych do przewozów międzynarodowych ma zaledwie kilka lat i zazwyczaj spełniają obowiązujące normy emisji spalin. Wskaźnik poziomu emisji spalin przypadający na pasażero - milę zależy również od stopnia wykorzystania miejsc. Wskaźniki dotyczące obłożenia regularnych miejskich linii autobusowych są bardzo zróżnicowane, natomiast autobusy w komunikacji dalekobieżnej mają generalnie wysoki wskaźnik wykorzystania. 61 Autokary wycieczkowe mają na ogół wysokie zużycie paliwa, które najczęściej spowodowane jest przez używanie klimatyzacji wewnątrz pojazdu. Podczas, gdy turyści odwiedzają jakieś miejsce, często kierowca nie wyłącza silnika w celu utrzymania przyjemnej temperatury wewnątrz. Można oszczędzić paliwo i zmniejszyć emisję spalin przez włączenie klimatyzacji zaledwie 10 minut przed powrotem pasażerów (na podstawie ustalonego harmonogramu czasowego lub wiadomości SMS wysłanej przez pilota). Ponadto można spróbować uzgodnić z pasażerami, że ze względów ekologicznych klimatyzator będzie włączany dopiero, gdy pasażerowie wsiądą do autokaru. W Holandii działa woluntarystyczna Fundacja ds. Standardów Przewoźników Autokarowych, zajmująca się bezpieczeństwem, jakością i normami ochrony środowiska w zakresie przewozów autokarowych. Większość holenderskich przewoźników autokarowych przystąpiła do tej fundacji, której działalność koncentruje się na następujących zagadnieniach :

62 konserwacja i serwis autokarów, obserwacja zmian przepisów ruchu drogowego, obniżanie zużycia paliwa i zmniejszanie zanieczyszczenie powietrza. Wszyscy członkowie ANVR (Holenderskiego Stowarzyszenia Biur Podróży) korzystają wyłącznie z autokarów z etykietą Fundacji. 5.5 Porównanie środków transportu Porównanie różnych środków transportu jest skomplikowane, jednak dla wszystkich pojazdów zasada jest wspólna: im dłuższy dystans, tym większe zużycie energii i emisja CO 2. Ogólnie rzecz biorąc, środki transportu, pod względem ich szkodliwości dla środowiska (zanieczyszczenie powietrza i emisja CO 2 ), można sklasyfikować następująco (w rosnącej kolejności): 1. Autokar 2. Pociąg 3. Pociąg ekspresowy 4. Samochód z 4 pasażerami 5. Samochód z 4 pasażerami plus przyczepa kempingowa 6. Czarter / tanie linie lotnicze 7. Samochód z 2 pasażerami 8. Rejsowy samolot klasy ekonomicznej 9. Samochód z 2 pasażerami plus przyczepa kempingowa. 62 Emisja na osobę, Sztokholm Rzym Sztokholm (2000 km)