KONCEPCJA TECHNICZNA

Transkrypt

1 KONCEPCJA TECHNICZNA SIECI SZEROKOPASMOWEJ DLA GMINY BARANÓW SANDOMIERSKI Nazwa zadania: opracowanie koncepcji wdrożenia sieci teleinformatycznej dla potrzeb gminy, oraz przedstawienie w formie opisowej zasady działania sieci IT Inwestor: Gmina BARANÓW SANDOMIERSKI Wykonawca: VINCIPOLAND Sp. z o.o. PŁOCK, Lipiec 2008 VINCI POLAND Spółka z o.o Adres: ul. Tumska 20 C nr lok PŁOCK

2 SPIS TREŚCI Słownik pojęć Streszczenie Wstęp Sieć szerokopasmowa Założenia rozwoju społeczeństwa informacyjnego Charakterystyka Gminy Baranów Sandomierski Charakterystyka możliwych do zastosowania rozwiązań Informacja ogólna Operatorzy lokalni Podstawa opracowania Zlecenie wykonania koncepcji Dane z przeprowadzonego audytu Wytyczne Zamawiającego Uzasadnienie projektu koncepcji Wytyczne dotyczące węzłów sieci szerokopasmowej Rdzeń sieci Brzeg kliencki Styki z zasobami zewnętrznymi Harmonogram prac Koncepcja zarządzania infrastrukturą Możliwe modele zaangażowania Gminy w realizację i eksploatację projektu Warianty organizacyjne Niezbędne zasoby Rekomendacje odnośnie wyboru modelu organizacyjnego lipiec 2008 Strona: 2 / 107

3 6 Charakterystyka możliwych do zastosowania rozwiązań Wariant pierwszy: budowa sieci w oparciu o technologię światłowodową Wariant drugi Budowa sieci w oparciu o technologię Canopy Inne wdrażane technologie Dane z przeprowadzonego audytu Wykaz jednostek w których należy zainstalować terminale Wykaz punktów publicznego dostępu do Internetu Wykaz punktów instalacji kamer Wykaz punktów instalacji infomatów Graficzne przedstawienie lokalizacji Część Koncepcyjna Opis węzła dystrybucyjnego Główny Punkt Dystrybucyjny (GPD) Lokalny Punkt Dystrybucyjny (LPD) Koncepcja budowy sieci szerokopasmowej Rozmieszczenie punktów logicznych sieci opartej o technologię światłowodową Rozmieszczenie punktów logicznych sieci opartej o technologię Motorola Canopy Rekomendacja rozwiązania Kalkulacja cenowa lipiec 2008 Strona: 3 / 107

4 Słownik pojęć ATM (ang. Asynchronous Transfer Mode), technika asynchronicznego przesyłu danych zaakceptowana przez ITU-T jako docelowa technika komutacyjna dla sieci szerokopasmowej B-ISDN (ang. Broadband Integrated Services Digital Network); na poziomie warstwy sieciowej dane przesyłane są w komórkach o wielkości 53 bajtów. BGP (ang. Border Gateway Protocol), zewnętrzny protokół routingu służący do wymiany informacji o dostępnych sieciach IP pomiędzy systemami autonomicznymi, może być stosowany jako wewnętrzny protokół routingu (ibgp) do wymiany informacji o dostępnych sieciach np. w sieci MPLS. BSA (ang. Bitstream Access), termin określający dostęp do lokalnej pętli abonenckiej na potrzeby sprzedaży usług szerokopasmowej transmisji danych. Cache (inaczej WWW cache lub W3cache) ma na celu zmniejszenie obciążenia istniejących łącz za pomocą sieci serwerów przechowujących lokalnie najczęściej ściągane strony WWW. Zwykle stosuje się go w ramach sieciowej usługi buforowania, która działa analogicznie do pamięci podręcznej przeglądarki internetowej. Polega to na przechowywaniu na bliższym serwerze (serwerze pośredniczącym) kopii strony internetowej i udostępnianiu (jeżeli jest aktualna) tej kopii zamiast informacji pobieranych z odległego serwera. CoS (ang. Class of Services), CoS jest formą priorytowego kolejkowania, która jest używana w protokołach sieciowych. To jest droga do klasyfikacji i priorytowania pakietów, bazując na typie aplikacji (głos, obraz, transmisja plików, typie użytkownika i innych ustawień). CoS jest dziedziną kolejkowania, podczas gdy QoS zawiera szerszy zakres technologii w zarządzaniu zasobami sieciowymi. CPE (ang. Customer Provided Equipment), urządzenie sieciowe klienta (w odróżnieniu od urządzenia sieciowego operatora). lipiec 2008 Strona: 4 / 107

5 CWDM (ang. Coarse WDM), zwykły WDM, patrz WDM. DHCP (ang. Dynamic Host Configuration Protocol), standardowy protokół przypisujący adres IP komputerom w sieci lokalnej. Serwer DHCP tworzy przypisanie, a komputer klienta wywołuje komputer serwera, aby otrzymać żądany adres. DMZ (ang. DeMilitarised Zone), strefa zdemilitaryzowana bądź ograniczonego zaufania, wyodrębniona fizycznie część sieci chroniona częściowo przez firewall; jest to wydzielony na zaporze sieciowej (ang. firewall) obszar sieci komputerowej nie należący ani do sieci wewnętrznej (tj. tej chronionej przez zaporę), ani do sieci zewnętrznej (tej przed zaporą; na ogół jest to Internet). W strefie zdemilitaryzowanej umieszczane są serwery "zwiększonego ryzyka włamania", przede wszystkim serwery świadczące usługi użytkownikom sieci zewnętrznej, którym ze względów bezpieczeństwa nie umożliwia się dostępu do sieci wewnętrznej (najczęściej są to serwery WWW i FTP). DPC (ang. Data Processing Center), Centrum Przetwarzania Danych będące miejscem, z którego dane udostępniane są, w zależności od architektury systemu, innym jednostkom sieci w postaci danych wejściowych lub wyjściowych. W architekturze 2 warstwowej (klient serwer), DPC posiada jedynie serwery bazodanowe, które udostępniają dane aplikacjom przetwarzającym zlokalizowanym bezpośrednio na komputerze klienckim. W architekturze trójwarstwowej, klient posiada jedynie Interfejs użytkownika, w którym może wprowadzać zapytania. DPC zawiera w takim przypadku zarówno serwery bazodanowe jak i serwery aplikacji. Te ostatnie pobierają dane z baz i przetwarzają je zgodnie z zapytaniem klienta. Dane wyjściowe, po przetworzeniu trafiają na komputer klienta. DWDM (ang. Dense WDM), gęsty WDM, patrz WDM. EoMPLS (ang. Ethernet over MPLS), przesyłanie ramek protokołu sieci lokalnej Ethernet przez sieć MPLS, tunelowanie. lipiec 2008 Strona: 5 / 107

6 Falowanie kabla, zjawisko, któremu ulega kabel ułożony w kanalizacji teletechnicznej. Ze względu na giętkość kabel wprowadzony do rury nie będzie ułożony prosto lecz będzie pofalowany. W celu obliczenia długości instalacyjnej kabla w celu jego zakupu należy pomnożyć długość poszczególnych odcinków kanalizacji przez odpowiedni współczynnik większy od 1. Firewall, zapora sieciowa (ang. firewall zapora przeciwogniowa). Jeden ze sposobów zabezpieczania sieci i systemów przed intruzami. Termin ten może odnosić się zarówno do dedykowanego sprzętu komputerowego wraz ze specjalnym oprogramowaniem, jak i do samego oprogramowania blokującego niepowołany dostęp do komputera, na którego straży stoi. Pełni rolę połączenia ochrony sprzętowej i programowej sieci wewnętrznej LAN przed dostępem z zewnątrz tzn. sieci publicznych, np. Internetu. HDPE (ang. High Density PE), polietylen wysokiej gęstości stosowany jako materiał do produkcji m.in. rur kanalizacji teletechnicznej. HTTP (ang. Hypertext Transfer Protocol) - protokół przesyłania dokumentów hypertekstowych stosowany w sieci WWW (ang. World Wide Web). Obecną definicję HTTP stanowi RFC Za pomocą protokołu HTTP przesyła się żądania udostępnienia dokumentów WWW i informacje o kliknięciu odnośnika oraz informacje z formularzy. Zadaniem stron WWW jest publikowanie informacji - natomiast protokół HTTP właśnie to umożliwia. Instytucja instytucje użyteczności publicznej, organy administracji państwowej oraz samorządowej, Jednostki Organizacyjne Gminy itp., które zostały wytypowane (Załącznik nr 1) do roli węzłów sieci szerokopasmowej. ISDN (ang. Integrated Services Digital Network) czyli sieć cyfrowa z integracją usług. Technologia sieci telekomunikacyjnych mająca na celu wykorzystanie infrastruktury PSTN do bezpośredniego udostępnienia usług cyfrowych użytkownikom końcowym (bez pośrednictwa urządzeń analogowych) (ang. end-toend circuit switched digital services). Połączenia ISDN zalicza się do grupy lipiec 2008 Strona: 6 / 107

7 połączeń dodzwanianych (komutowanych). Wyróżnia się 2 rodzaje dostępu do ISDN: BRI (2B + D) oraz PRI 30B+D, kanał B o przepływności 64kbps i kanał D do zarządzania połączeniem w przypadku BRI posiada 16kbps, a w przypadku PRI 64kbps. ISO-OSI, model OSI (ang. Open System Interconnection) to standard zdefiniowany przez ISO oraz ITU-T, o pełnej nazwie ISO OSI RM, opisujący strukturę komunikacji sieciowej. Model ISO OSI RM (ang. ISO OSI Reference Model) (pol. model odniesienia łączenia systemów otwartych) jest traktowany jako model odniesienia (wzorzec) dla większości rodzin protokołów komunikacyjnych. Podstawowym założeniem modelu jest podział systemów sieciowych na 7 warstw (ang. layers) współpracujących ze sobą w ściśle określony sposób. Dla Internetu sformułowano uproszczony Model DoD, który ma tylko 4 warstwy. IXP (ang. Internet exchange Point), punkt styku sieci wewnętrznej z siecią publiczną Internet. Jitter, są to szybkozmienne fluktuacje fazy, czyli takie których częstotliwość jest powyżej 10 Hz. Jednostką miary tych fluktuacji jest odstęp jednostkowy UI (ang. Unit Interval), który równa się szerokości jednego bitu w danym strumieniu transmisyjnym. I tak np. dla strumienia o przepływności 2,048 Mbit/s, jeden UI wynosi 488 ns, a dla 155,52 Mbit/s UI = 6,43 ns. LAN (ang. Local Area Network) sieć lokalna lub wewnętrzna, najmniej rozległa postać sieci komputerowej, zazwyczaj ogranicza się do jednego biura lub budynku. LLU, dostęp do lokalnej pętli abonenckiej oznacza, zgodnie z określeniem zawartym w prawie telekomunikacyjnym, korzystanie z lokalnej pętli abonenckiej lub lokalnej podpętli abonenckiej pozwalające na korzystanie z pełnego pasma częstotliwości pętli abonenckiej (pełny dostęp do lokalnej pętli abonenckiej) lub niegłosowego pasma częstotliwości pętli abonenckiej przy zachowaniu możliwości korzystania z lokalnej pętli abonenckiej przez jej operatora do świadczenia usług telefonicznych (współdzielony dostęp do lokalnej pętli abonenckiej. lipiec 2008 Strona: 7 / 107

8 Lokalizacja - lokalizacja siedziby konkretnej instytucji na terenie Miasta. W przypadku, gdy jedna lokalizacja jest siedzibą dla kilku instytucji, na potrzeby koncepcji, taka lokalizacja jest liczona raz. Jedna instytucja może mieć siedzibę w więcej niż jednej lokalizacji. MAN (ang. Metropolitan Area Network) to duża sieć komputerowa, której zasięg obejmuje aglomerację lub miasto. Tego typu sieci używają najczęściej połączeń światłowodowych do komunikacji pomiędzy wchodzącymi w jej skład rozrzuconymi sieciami LAN. Sieci miejskie są budowane przede wszystkim przez duże organizacje samorządowe, edukacyjne lub prywatne, które potrzebują szybkiej i pewnej wymiany danych pomiędzy punktami w ramach miejscowości bez udziału stron trzecich. Do technologii używanych przy budowaniu takich sieci należą ATM, FDDI, SMDS oraz ostatnio Gigabit Ethernet. Tam gdzie niemożliwe jest użycie połączeń światłowodowych często stosuje się bezprzewodowe połączenia radiowe, laserowe lub podczerwone. MPEG-1, jest standardem kompresji dźwięku i ruchomych obrazów zaproponowanym przez MPEG. Format wideo MPEG-1 używany jest na Video CD. Jakość obrazu przy zwykłej przepustowości VCD jest w przybliżeniu porównywalna do tej znanych z kaset VHS. MPEG-1 audio layer 3 jest pełną nazwą popularnego formatu, MP3. MPLS (ang. Multiprotocol Label Switching), jest to technologia stosowana przez routery, w której routing pakietów został zastąpiony przez tzw. przełączanie etykiet. Na brzegu sieci z protokołem MPLS do pakietu dołączana jest dodatkowa informacja zwana etykietą (ang. Label). Router po odebraniu pakietu z etykietą (jest to z punktu widzenia danego routera etykieta wejściowa) używa jej jako indeksu do wewnętrznej tablicy etykiet, w której znajduję się następny punkt sieciowy (ang. next hop) oraz nowa etykieta (etykieta wyjściowa). Etykieta wejściowa jest zastępowana wyjściową i pakiet jest wysyłany do następnego punktu sieciowego (np. do następnego routera). Jeżeli następny router nie obsługuje protokołu MPLS etykieta jest usuwana i pakiet kierowany jest dalej wg. standardowej tablicy routingu. Pomimo, że teoretycznie istnieje możliwość zastosowania MPLS do przełączania lipiec 2008 Strona: 8 / 107

9 pakietów dowolnego protokołu rutowalnego (na co wskazuje słowo Multiprotocol w nazwie), praktyczne zastosowania dotyczą jedynie protokołu IP. Multicast, to rodzaj transmisji, w której dokładnie jeden punkt wysyła pakiety do wielu punktów (ale nie do wszystkich broadcast). Istnieje tylko jeden nadawca i wielu odbiorców. Przykładem takiej transmisji może być transmisja sygnału radia internetowego z wykorzystaniem multicast. N-PE, jest to punkt w sieci MetroEthernet, gdzie terminowane są usługi sieciowe realizowane w warstwie 2 modelu ISO-OSI, a zaczynają być realizowane usługi warstwy trzeciej typowe usługi rdzenia sieci. Nadsubskrypcja (ang. overbooking) oznacza stosunek maksymalnego zapotrzebowania na pasmo do rzeczywistego dostarczanego użytkownikowi. Zwykle mieści się w przedziale 5:1 20:1. NAT (ang. Network Address Translation), nazywany też w jednej ze swych odmian maskaradą (z ang. masquerade). Technika translacji adresów sieciowych stosowana gdy sieć lokalna używa adresów prywatnych IP lub w celu zabezpieczenia sieci lokalnej przez atakami z zewnątrz. OSPF (ang. Open Shortest Path First), w wolnym tłumaczeniu "pierwszeństwo ma najkrótsza ścieżka". Jest to wewnętrzny protokół routingu typu stanu łącza (ang. Link State). Opisany jest w dokumentach RFC Jest zalecanym protokołem wśród protokołów niezależnych (np. RIP, ang. Routing Information Protocol). W przeciwieństwie do protokołu RIP, OSPF charakteryzuje się dobrą skalowalnością, wyborem optymalnych ścieżek i brakiem ograniczenia skoków powyżej 15, przyspieszoną zbieżnoscią. Przeznaczony jest dla sieci posiadających do 50 routerów w wyznaczonym obszarze routingu. Cechami protokołu OSPF są: routing wielościeżkowy, routing najmniejszym kosztem i równoważne obciążenia. Q-in-Q, rozszerzenia do 802.1ad Provider Bridge również znane jako stackowane VLANy. lipiec 2008 Strona: 9 / 107

10 QoS (ang. Quality of Service), jakość usług. Wymagania nałożone na połączenie komunikacyjne, realizowane przez daną sieć telekomunikacyjną. Aby zapewnić QoS, stosowane są następujące mechanizmy: kształtowanie i ograniczanie przepustowości zapewnienie sprawiedliwego dostępu do zasobów nadawanie odpowiednich priorytetów poszczególnym pakietom wędrującym przez sieć zarządzanie opóźnieniami w przesyłaniu danych zarządzanie buforowaniem nadmiarowych pakietów: DRR, WFQ, WRR określenie charakterystyki gubienia pakietów unikanie przeciążeń: Connection Admission Control (CAC), Usage Parameter Control (UPC) PE (ang. Provider Edge), brzeg sieci operatora, do urządzeń PE włączane są urządzenia klienta (CPE). RIP (ang. Routing Information Protocol), czyli Protokół Informowania o Trasach należący do grupy protokołów bram wewnętrznych (IGP), oparty jest na zestawie algorytmów wektorowych, służących do obliczania najlepszej trasy do celu. SDH (ang. Synchronous Digital Hierarchy), czyli Synchroniczna Hierarchia Systemów Cyfrowych, jest to technologia sieci transportu informacji, charakteryzująca się tym, że wszystkie urządzenia działające w sieci SDH, pracujące w trybie bezawaryjnym, są zsynchronizowane zarówno do nadrzędnego zegara (PRC) jak i do siebie nawzajem (w odróżnieniu od takich technologii jak, np. ATM). Ważną cechą jest również to, że podstawowa jednostka transportowa STM-N (Synchronous Transport Module - Synchroniczny Moduł Transportowy), w czasie zwielokrotniania ma przepływność będącą N-tą wielokrotnością STM-1 (155,52 Mbit/s). Ta właściwość nie występuje np. w technologii PDH. Sieci SDH charakteryzują się o wiele większą niezawodnością od innych oraz mniejszą podatnością na uszkodzenia wynikającą z budowy m.in. struktur lipiec 2008 Strona: 10 / 107

11 pierścieniowych. Dzięki temu mają możliwość automatycznej rekonfiguracji w czasie krótszym niż 50 ms. Stosuje się następujące wielokrotności: STM-1 (155,52 Mbit/s), STM-4 (622,08 Mbit/s), STM-16 (2488,32 Mbit/s), STM-64 (9953,28 Mbit/s), STM-256 (39813,12 Mbit/s). SLA (ang. Service Level Agreement) jest to umowa utrzymania i systematycznego poprawiania ustalonego między klientem a usługodawcą poziomu jakości usług informatycznych poprzez stały cykl obejmujący: uzgodnienia, monitorowanie usługi informatycznej, raportowanie, przegląd osiąganych wyników. SONET (ang. Synchronous Optical NETwork - Synchroniczna sieć optyczna) to standard transmisji optycznej używający laserów lub diod LED do przesyłania informacji cyfrowej poprzez światłowody. Został on wprowadzony, aby zastąpić PDH (ang. Plesiochronous Digital Hierarchy - Plezjochroniczna Hierarchia Cyfrowa) do przesyłania dużych ilości danych oraz aby pozwalał na bezkonfliktową współpracę urządzeń od różnych dostawców. STP (ang. Spanning-Tree Protocol), protokół drzewa rozpinającego, sporządzony przez IEEE (ang.institute of Electrical and Electronics Engineers) opisany w dokumencie (IEEE 802.1d). Jest to protokół wykorzystywany przez sieci komputerowe (np. LAN) w drugiej warstwie modelu sieciowego ISO/OSI. STP obsługiwany jest przez przełączniki (ang. network switch) i mostki sieciowe (ang. network bridge). Stworzony dla zwiększenia niezawodności środowisk sieciowych, umożliwia on konfigurację tych urządzeń w sposób zapobiegający powstawaniu pętli. lipiec 2008 Strona: 11 / 107

12 Protokół ten tworzy graf bez pętli w kształcie drzewa i ustala zapasowe łącza, w trakcie normalnej pracy sieci blokuje je tak by nie przekazywały one żadnych danych, wykorzystywana jest tylko jedna ścieżka, po której może odbywać się komunikacja. Na szczycie grafu znajduje się główny przełącznik tzw. korzeń (ang. root), zarządzający siecią. Korzeniem zostaje przełącznik na podstawie identyfikatora. W momencie, gdy STP wykryje problem np. zerwany link, to rekonfiguruje sieć uaktywniając łącze zapasowe, potrzebuje na to ok. 30 do 60 sekund. TCP/IP (ang. Transmission Control Protocol / Internet Protocol) jest pakietem najbardziej rozpowszechnionych protokołów komunikacyjnych współczesnych sieci komputerowych. Najczęściej obecnie wykorzystywany standard sieciowy, stanowiący podstawę współczesnego Internetu. Nazwa pochodzi od dwóch najważniejszych jego protokołów: TCP oraz IP. TDM (ang. Time Division Multiplexing). Technika przesyłu sygnałów cyfrowych polegając na zwielokrataniu w dziedzinie czasu. Przesyłane sygnały dzielone są na części, którym później przypisywane są czasy transmisji. Najpierw przesyłana jest pierwsza część pierwszego sygnału potem pierwsza część drugiego sygnału itd. Gdy zostaną przesłane wszystkie pierwsze części, do głosu dochodzą drugie części sygnału. Podstawowym sygnałem używanym w telekomunikacji z komutacją kanałów jest strumień E1 (30 kanałów 64 kbps). Sygnał najczęściej fizycznie jest wyprowadzany stykiem G.703 lub V.35. U-PE (ang. User Provided Edge), Jest to styk stanowiący punkt, w którym kończy się sieć zarządzana przez operatora, a zaczyna się sieć klienta. UNI (ang. User-Network Interface), styk pomiędzy siecią a użytkownikiem realizuje urządzenie UNI. Najbardziej popularnym UNI jest karta sieciowa Ethernet. Unicast - to rodzaj transmisji, w której dokładnie jeden punkt wysyła pakiety do dokładnie jednego punktu - istnieje tylko jeden nadawca i tylko jeden odbiorca. Wszystkie karty Ethernet posiadają zaimplementowany ten rodzaj transmisji. Oparte na nim są podstawowe protokoły takie jak TCP, HTTP SMTP, FTP i telnet i lipiec 2008 Strona: 12 / 107

13 częściowo ARP, który pierwsze żądanie wysyła zawsze korzystając z transmisji broadcast. VLAN (ang. Virtual Local Area Network), sieć wirtualna jest siecią komputerową wydzieloną logicznie w ramach innej, większej sieci fizycznej. Do tworzenia VLAN-ów wykorzystuje się konfigurowalne switche, umożliwiające podział jednego fizycznego urządzenia na większą liczbę urządzeń logicznych, poprzez separację ruchu pomiędzy określonymi grupami portów. Komunikacja między VLANami jest możliwa tylko wtedy, gdy w VLAN-ach tych partycypuje port należący do routera. W przełącznikach zarządzalnych zgodnych z IEEE 802.1Q możliwe jest znakowanie ramek (tagowanie) poprzez doklejenie do nich informacji o VLAN-ie, do którego należą. Dzięki temu możliwe jest transmitowanie ramek należących do wielu różnych VLAN-ów poprzez jedno fizyczne połączenie (trunking). VPLS MPLS pozwala na realizację między innymi następujących usług: MPLS IP VPN-y TE (ang. Traffic Engineering Tunnels) AToM (ang. Any Transport over MPLS) VPLS (ang. Virtual Private LAN Services) VPN (ang. Virtual Private Network), wirtualna sieć prywatna. Można ją opisać jako "tunel", przez który płynie ruch w ramach sieci prywatnej pomiędzy klientami końcowymi za pośrednictwem publicznej sieci (takiej, jak Internet) w taki sposób, że węzły tej sieci są przezroczyste dla przesyłanych w ten sposób pakietów. Taki kanał może opcjonalnie kompresować lub szyfrować w celu zapewnienia lepszej jakości lub większego poziomu bezpieczeństwa przesyłanych danych. VRF (ang. VPN Routing and Forwarding), routing i przekazywanie dla VPN WDM (ang. Wavelength Division Multiplexing) zwielokrotnianie w dziedzinie długości fali, jest to rodzaj technologii zwielokrotniania sygnałów, za pomocą światła laserowego. Zasada działania polega na podziale światła laserowego na kilka (nawet do kilkuset) fal o różnych długościach, przesyłanych w tym samym czasie, w tym samym medium transmisyjnym (włóknie optycznym). Każda długość tworzy osobny lipiec 2008 Strona: 13 / 107

14 "kanał", który może przenosić informacje. W zależności od liczby kanałów rozróżniamy technologię CWDM Coarse Wave Division Multiplexing i DWDM Dense Wavelength Division Multiplexing. Przy CWDM jest do dyspozycji 8 długości fal, przy DWDM ich liczba może sięgać 40, 80 i więcej. lipiec 2008 Strona: 14 / 107

15 1 Streszczenie Gmina Baranów Sandomierski, realizując działania w ramach rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, planuje zrealizować projekt Gminnej sieci szerokopasmowej. Celem przedsięwzięcia jest budowa od podstaw gminnej szerokopasmowej sieci komputerowej obejmującej wszystkie instytucje publiczne miasta i gminy Baranów Sandomierski. W ramach projektu przewiduje się budowę szkieletu szerokopasmowej sieci gminnej, która docelowo stanie się tzw. Brzegiem klienckim zapewniającym przyszłe pokrycie gminy dostępem do usług cyfrowych. Obecnie podstawową technologią stosowaną w szerokopasmowych sieciach regionalnych jest technologia światłowodowa, która pomimo swoich ogromnych prędkości transmisji jest bardzo droga na etapie budowy. Dlatego też coraz więcej sieci regionalnych opiera się na technologiach radiowych działających w pasmach nie licencjonowanych (2,4 GHz i 5,4 GHz) lub licencjonowanym 3,4 3,6 GHz (WiMAX). Rozwiązania radiowe oferują, co prawda dużo niższe prędkości transmisji, jednak są znacznie tańsze od światłowodów i miedzianych kabli komutowanych. Standardy komunikacji radiowej na dzień dzisiejszy nie ograniczają już tak, jak kiedyś działania sieci. Obecnie prędkości transmisji drogą radiową to 54 Mbit/s (802.11g 2,4 Ghz), 72 Mbit/s (WiMAX 3,5 Ghz), 100 Mbit/s (802.11n nowy standard 2,4 Ghz), 300 Mbit/s (Motorola Canopy 5,4GHz; nowy typ urządzeń zwiększa prędkość gwarantowaną do 480 Mbit/s przy połączeniach Backhaul punkt - punkt). Sieć szerokopasmowa musi być przystosowana do transmisji danych od różnych użytkowników i z różnych źródeł. Mogą to być: wymiana informacji (połączenie sieci lokalnych) instytucji na terenie miasta, dostęp do zasobów sieci Internet, systemy komunikacji głosowej (telefonia IP), udostępnianie zasobów baz danych takich jak np. systemy informacji przestrzennej, aplikacje związane z systemem Elektronicznej Karty Miejskiej (e-karta), aplikacje związane z edukacją np. dostęp do zasobów bibliotek, e-learning lipiec 2008 Strona: 15 / 107

16 monitoring miasta (przesyłanie obrazów z kamer), zapewnienie komunikacji dla Centrum Zarządzania Kryzysowego, pokrycie obszarów wykluczonych informacyjnie dostępem do usług, może stanowić infrastrukturę dzierżawioną dostawcom usług teleinformatycznych w celu zastosowań komercyjnych, oraz wiele innych zastosowań związanych z aspektami życia w mieście i na terenie gminy, Głównym celem projektu jest poprawa jakości infrastruktury teleinformatycznej w gminie i zapewnienie jak największej ilości mieszkańców dostępu do szerokopasmowej sieci. Brak rozbudowanej infrastruktury teleinformatycznej na terenie gminy hamuje rozwój usług świadczonych za pomocą sieci Internet (zarówno publicznych jak i prywatnych). Większość dużych operatorów będących w posiadaniu środków do budowy infrastruktury komercyjnej nie decyduje się na jej budowę w terenach wiejskich, gdyż potencjalnie mała ilość klientów komercyjnych nie zapewni operatorowi zysków gwarantujących zwrot kosztów inwestycji. Budowa sieci szkieletowej gminy jest planowana w oparciu o instytucje oraz obiekty użyteczności publicznej. W celu zapewnienia dostępu do zbudowanej infrastruktury dla wszystkich zainteresowanych podmiotów, w lokalizacjach tych utworzone zostaną węzły dostępowe tak, aby umożliwić firmom świadczącym usługi internetowe dla mieszkańców oraz innym ewentualnym zainteresowanym dostęp do sieci (ze szczególnym uwzględnieniem terenów wiejskich, w których ze względów opisanych powyżej świadczenie takich usług jest utrudnione). Rozwiązanie to pozwoli na zintegrowanie wszystkich jednostek organizacyjnych gminy we wspólnej sieci, a przez to lepszą jakość i efektywność oraz wzrost ilości usług z zakresu administracji publicznej dostępnych drogą elektroniczną, a zdecydowana większość mieszkańców będzie miała możliwość korzystania w swoich domach z dobrodziejstw szerokopasmowego Internetu. Ważnym aspektem budowy sieci jest również możliwość jej wykorzystania w przyszłości do poprawy bezpieczeństwa w mieście poprzez rozbudowę systemu monitoringu wizyjnego miasta. Ponadto ulegnie poprawie wymiana informacji pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego oraz innymi instytucjami. W przyszłości, oprócz umożliwienia operatorom lokalnym i krajowym świadczenia usług dla ludności po konkurencyjnych, ze względu na infrastrukturę będącą własnością gminy, cenach i o większej niż dotychczas jakości, można by pokusić się o wdrożenie pewnych usług, takich jak np. lipiec 2008 Strona: 16 / 107

17 wspólny cache dla usług HTTP czy wspólne lokalne serwery usług dla wszystkich jednostek samorządowych w gminie. analizy W celu realizacji powyższych założeń oraz na podstawie przeprowadzonej wstępnej potrzeb użytkowników sieci, w koncepcji zaproponowano budowę sieci teleinfo rmatycznej, na którą składają się: Rdzeń sieci Brzeg kliencki Punkty Styku z siecią Internet lipiec 2008 Strona: 17 / 107

18 2 Wstęp Niniejsze opracowanie powstało na zlecenie Gminy Baranów Sandomierski w celu dokonania analizy możliwości realizacji projektu budowy gminnej sieci transmisji danych i dostępu do Internetu. Nadrzędnym celem przyświecającym temu przedsięwzięciu jest przyspieszenie transformacji społeczności gminy do społeczeństwa informacyjnego. Przyjmuje się, że zapewnienie powszechnego dostępu do usług publicznych oraz wdrożenie nowoczesnych rozwiązań teleinformatycznych także bezprzewodowych, zapewni infrastrukturalne podstawy dla budowy Społeczeństwa Informacyjnego (SI), a w szczególności e-administracji, ułatwiającej życie mieszkańców i zmniejszającej koszty ich obsługi. Potencjalne bezpośrednie korzyści wynikające z wdrożenia w gminie sieci szerokopasmowej, to poza intranetem dla instytucji lokalnych (szkół, instytucji użyteczności publicznej, policji, itp.) pozwalającym na szybką wymianę informacji, także m.in. poprawa jakości i atrakcyjności procesu nauczania, monitoring miasta, poprawa bezpieczeństwa młodzieży oraz ułatwienie dostępu do Internetu.. lipiec 2008 Strona: 18 / 107

19 2.1 Sieć szerokopasmowa W literaturze fachowej za sieć szerokopasmową rozumie się taką sieć, która zarówno w swojej części (warstwie) odpowiedzialnej za transfer informacji (warstwie szkieletowej), jak i w warstwie dostępowej oferuje duże szybkości transferu informacji. Kluczowym i zasadniczym pozostaje jedynie pytanie, jaki transfer informacji można uznać za szybki transfer, a sieć gwarantującą taki transfer za sieć szerokopasmową. Rozważania dotyczące szybkości transferu informacji wiążą się w szczególności z przepustowością łącza dostępowego, skąd informacja kierowana jest do warstwy szkieletowej. Jeszcze kilkanaście miesięcy temu za szerokopasmowy transfer uznawano transfer z przepływnością na poziomie 512kbps, lecz obecnie granica uznania jakiegoś transferu informacji za transfer szerokopasmowy przesunęła się znacznie powyżej 1 Mbps. Najczęściej sieć szerokopasmowa widziana jest przez pryzmat przepustowości kanałów warstwy dostępowej, przy warunku jednak, że warstwa szkieletowa tej sieci została zaprojektowana w taki sposób, żeby szybko przenieść duże wolumeny informacji. Zgodnie z raportami wielu różnych światowych firm konsultingowych już w roku 2005 za dostęp szerokopasmowy uznawano transfer na poziomie 1,5 Mbps. Te same firmy konsultingowe przewidują również, że około roku 2010 jako transfer szerokopasmowy rozumiany będzie transfer z przepływnością 6 Mbps, około roku 2015 będzie to już wartość 24 Mbps, zaś około roku 2020 wartość 100 Mbps, a nawet wyżej. Należy założyć, że w niedalekiej przyszłości łącze dostępowe do użytkownika powinno zapewnić przeniesienie ruchu na poziomie 3 Mbps. Na taki wolumen ruchu składają się: 500 kbps transmisja danych, 100 kbps transmisja głosu, 2,4 Mbps transmisja video w standardzie MPEG-1/2. Przewidywania powyżej wielkości transferu szerokopasmowego mają istotny wpływ na sposób budowy nowoczesnych sieci szerokopasmowych działających w określonym regionie kraju lub świata, szczególnie przy uwzględnieniu szybko rosnących ilości transferowanych danych. Sieci szerokopasmowe wymagają zbudowania efektywnych (w lipiec 2008 Strona: 19 / 107

20 rozumieniu dużej przepustowości) kanałów transmisyjnych, łączących węzły sieci szkieletowej, bardzo wydajnych (w sensie mocy przetwarzania) węzłów tej sieci, a także kanałów dostępowych o dużej przepustowości, które łączą szkielet sieci z użytkownikiem. Przez długi okres rozwoju technologii komunikacyjnych dla transferu danych w sieci, najbardziej wydajnymi systemami komunikacyjnymi były sieci budowane w technologii ATM (Asynchronous Transfer Mode), dla których warstwę transportową stanowiły systemy SDH. Standard technologii ATM powstał z myślą o tworzeniu szerokopasmowych sieci ISDN (Broadband ISDN). Standard ATM opierał się na technologii nazywanej komutacją komórek, przy czym komórką nazywany był pakiet informacji o stałej długości 53 bajtów. Niewątpliwą zaletą sieci ATM było między innymi to, że zapewniały one zachowanie parametrów jakościowych QoS (Quality of Service) określonych dla transferu informacji od użytkownika do użytkownika. Technologia ATM wykazała, że możliwe jest wykorzystanie sieci pracujących z komutacją pakietów dla celów transferu różnych rodzajów mediów, danych głosu i obrazu. W oparciu o technologię Ethernet tworzy się obecnie sieci klasy operatorskiej, nazywane Carrier Ethernet, obejmujące swoim zasięgiem campusy, całe miasta, a nawet cały kraj. Dodatkową zaletą takiego rozwiązania jest powszechność w sieciach lokalnych standardu Ethernet, dostępność urządzeń o interfejsach od 10 Mbps do 1 Gbps po stronie użytkownika oraz od 1 Gbps do 10 Gbps w szkielecie sieci. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w szkielecie stosować interfejsy np. 100 Mbps w przypadku gdy nie mamy możliwości zastosowania medium światłowodowego. Z drugiej jednak strony np. radiolinie SDH są już dostępne z interfejsami Gigabit Ethernet (GE, prędkość 1 Gbps), a niektóre technologie radiowe działające z propagacją dookólną sygnału oferują 300 Mbps, a nawet więcej. Sieci metropolitalne lub regionalne to jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się segmentów rynku sieci transmisji danych. Potrzeba szybkiej komunikacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi gminy, uczelniami, innymi instytucjami użyteczności publicznej spowodowała, że tradycyjne sieci rozległe, pracujące w oparciu o dzierżawione łącza cyfrowe, zastępowane są przez sieci pracujące z przepustowością bliską sieci lokalnej Ethernet. Technologia ta pozwala nie tylko na sprawną komunikację pomiędzy jednostkami samorządowymi, ale służy ponadto realizacji innych zadań samorządu terytorialnego, takich jak monitoring miasta, Centrum Zarządzania Kryzysowego, budowa sieci telemetrycznych spółek komunalnych czy tworzenie e-urzędu. Pozwala również na osiągnięcie oszczędności w funkcjonowaniu organizmu miejskiego i gminnego. lipiec 2008 Strona: 20 / 107

21 Aplikacje tworzone dla powyższych zadań korzystają przeważnie z podstawowego protokołu warstwy 3, jakim stał się protokół TCP/IP. Rozwój Internetu, który obserwuje się od momentu opracowania komunikacji webowej, czyli od początku lat 90-tych ubiegłego wieku, wymusił dynamiczne zmiany w technologii budowy sieci, które początkowo służyły jedynie do przeszukiwania cyfrowych informacji w globalnej sieci Internet. Tylko sieci służące dla dostępu do Internetu były sieciami pakietowymi, pracującymi według zestawu protokołów TCP/IP (Internet Protocols). Dzisiaj większość sieci pracuje z wykorzystaniem protokołu IP przeobrażając się w sieci konwergentne. Zgodnie z definicją zawartą w materiałach Green Paper opracowanych przez Komisję Europejską: sieć konwergentna jest to sieć, która daje możliwość wykorzystania jednej lub wielu platform sieciowych dla dostarczenia szerokiej klasy różnych usług takich jak przesył danych, telefonia, TV, poprzez zunifikowane wyposażenia użytkowników, w formie jednego terminala. W dostępnych dziś technologiach komunikacyjnych (sieciowych) dominuje technologia Internetowa. Jest ona najszybciej rozwijającą się technologią teleinformatyczną. Swoją funkcjonalność zestaw protokołów IP spełnia niezależnie od tego, czy stosowany jest w sieciach lokalnych LAN, czy sieciach rozległych WAN. 2.2 Założenia rozwoju społeczeństwa informacyjnego Technologie Informacyjne i Komunikacyjne (ICT) mają zasadniczy wpływ na zwiększenie tempa rozwoju gospodarczego i społecznego oraz poprawę jakości życia mieszkańców obszarów peryferyjnych. Koncepcja budowy społeczeństwa informacyjnego od szczytu lizbońskiego (III 2000r.) jest jednym z głównych priorytetów Unii Europejskiej. Unia wyznaczyła sobie nowy strategiczny cel na najbliższe dziesięciolecie. Pragnie ona, mianowicie, stać się opartą na wiedzy, a zarazem najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką na świecie, zdolną do systematycznego wzrostu gospodarczego, zapewniającą większą liczbę lepszych stanowisk pracy w warunkach większej spójności społecznej. Do osiągnięcia tego celu konieczna jest ogólna strategia, uwzględniająca przygotowanie się do przejścia do gospodarki i społeczeństwa opartych na wiedzy, a to dzięki realizacji takiej polityki, w ramach której szczególna uwaga zostanie zwrócona na społeczeństwo informacyjne. lipiec 2008 Strona: 21 / 107

22 Przedsiębiorstwa i obywatele muszą mieć dostęp do stosunkowo taniej, zapewniającej światowe standardy łączności oraz do szerokiego zakresu usług. Każdy obywatel musi nabyć umiejętności niezbędne do życia i pracy w społeczeństwie informacyjnym. Za pomocą właściwych metod należy przeciwdziałać wykluczeniu jakiegokolwiek podmiotu z możliwości dostępu do informacji. Walka z [informatycznym] analfabetyzmem musi być coraz bardziej zdecydowana. Szczególną uwagę należy poświęcić ludziom niepełnosprawnym. Technologie informatyczne mogą służyć ożywieniu rozwoju miast i wsi oraz promocji przyjaznych środowisku technologii. Twórcy informacji przyczyniają się do powstania swoistej wartości dodanej w sferze europejskiej różnorodności kulturowej. Administracja publiczna na wszystkich szczeblach powinna rzetelnie podejść do możliwości wykorzystania nowych technologii i w najskuteczniejszy sposób ułatwić dostęp do informacji 1. Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej epolska na lata (Ministerstwo Nauki i Informatyzacji grudzień 2003) wyznacza kierunek rozwoju informatyzacji -zgodny z planami Unii Europejskiej. Celem strategii jest Tworzenie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy oraz poprawa jakości życia mieszkańców poprzez skuteczną informatyzację w zakresie: powszechności dostępu do treści i usług udostępnianych elektronicznie tworzenia wartościowej oferty treści i usług dostępnych w internecie zdolności ich wykorzystania Należy dążyć do sytuacji, w której dostęp do Internetu w gospodarstwie domowym będzie tak oczywisty jak posiadanie dostępu do wody lub prądu. Biorąc pod uwagę ograniczenia związane z poziomem dochodów w Polsce, priorytetem działań w pierwszym okresie, powinno być ułatwienie korzystania z Internetu we wszystkich szkołach, administracji publicznej oraz w publicznych punktach dostępu do Internetu, zarówno tych prowadzonych przez administrację, jak i komercyjnych. Wśród środków dostępu do treści i usług udostępnianych elektronicznie należy wymienić komputer, telewizję kablową, telewizję cyfrową, telefonię UMTS oraz sieci R-LAN. Korzystanie z wykorzystujących ICT usług społeczeństwa informacyjnego jest możliwe tylko na terenach o dobrze rozwiniętej infrastrukturze szerokopasmowej. 1 SPOTKANIE RADY EUROPEJSKIEJ W LIZBONIE marca 2000 r. WNIOSKI PREZYDENCJI, Monitor Integracji Europejskiej, wielkopolskie.pl lipiec 2008 Strona: 22 / 107

23 Według dostępnych statystyk Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Unii Europejskiej pod względem rozpowszechnienia szerokopasmowego dostępu do Internetu. Według danych GUS 36% gospodarstw domowych w Polsce oraz 89% przedsiębiorstw posiadało w listopadzie 2006 r. dostęp do Internetu, z czego odpowiednio 22% i 46% posiadało dostęp szerokopasmowy. W wysoko rozwiniętych społeczeństwach obserwuje się silną tendencję do przechodzenia od gospodarki opartej na pracy i kapitale do gospodarki opartej na wiedzy, w której zasadniczą rolę odgrywa informacja oraz technologie informacyjne. Wiedza staje się podstawowym zasobem, a wkład wiedzy istotnym elementem większości produktów. Istniejącym materialnie instytucjom oraz obiektom (produktom, urządzeniom technicznym) towarzyszy powstawanie obiektów i instytucji wirtualnych realizujących podobne funkcje, co powoduje zmiany w charakterze powiązań gospodarczych i społecznych. U progu XXI wieku Polska staje przed ogromem wyzwań natury społecznej i technologicznej. Od sprostania im zależy pozycja konkurencyjna kraju na arenie międzynarodowej, zapewnienie materialnego dobrobytu polskich rodzin, umocnienie ich samodzielności ekonomicznej oraz wzrostu poczucia bezpieczeństwa. Kluczowym zadaniem jest włączenie się w proces budowy ery informacyjnej poprzez wykorzystanie nowoczesnych technik społeczeństwa informacyjnego, stwarzanie warunków dla zapewnienia bezpośredniego dostępu do informacji, kształtowanie świadomości społeczeństwa oraz rozwijanie jego potencjału intelektualnego i gospodarczego. Ze względu na proces integracji ze strukturami Unii Europejskiej pojawia się potrzeba dostosowania polskich rozwiązań i standardów do kształtującego się nowoczesnego społeczeństwa informacji. Województwo podkarpackie posiada, na dzień dzisiejszy kilka bardzo ważnych dla rozwoju SI projektów, takich jak Cywilizacyjny skok Podkarpacia, PSeAP, czy Szerokopasmowa sieć teleinformatyczna dla Województwa Podkarpackiego. Szczególnie ten ostatni projekt znajduje odzwierciedlenie w planowanych przez Gminę Baranów Sandomierski działaniach na rzecz budowy gminnej sieci szerokopasmowej. Mogłoby się wydawać, że projekt gminny jest dublowaniem projektu wojewódzkiego, jednakże należy pamiętać, iż projekt wojewódzki skupia się przede wszystkim na poziomie województwa i powiatu, dochodząc najwyżej do poziomu miasta gminnego. Choćby z tego względu, projekt realizowany przez Gminę Budowa Gminnej Sieci Szerokopasmowej, jest działaniem komplementarnym z planami województwa. Projekt wojewódzki doskonale spisze się jako zapewnienie niezbędnych punktów styku z siecią gminną. lipiec 2008 Strona: 23 / 107

24 Jednym z głównych celów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata jest zwiększenie dostępu do szerokopasmowej sieci informatycznej, a przy jej wykorzystaniu dostępu do światowych zasobów informacji, usług internetowych, usług multimedialnych oraz stosowanie w usługach publicznych i gospodarce technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Realizując cele odnowionej Strategii Lizbońskiej, Regionalnej Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego do 2013 roku wspierane będą przedsięwzięcia na rzecz budowy społeczeństwa informacyjnego. Zamierzone jest wsparcie kontynuacji budowy regionalnej, szerokopasmowej sieci teleinformatycznej, poprzez jej uzupełnianie sieciami lokalnymi, udostępnianie publicznych punktów dostępu do Internetu (PIAP), lipiec 2008 Strona: 24 / 107

25 wsparcie projektów uruchamiania systemów niezbędnych dla funkcjonowania tej sieci, w tym zapewniających jej bezpieczeństwo, zwiększających zakres oferowanych przez nią usług. Sukcesywnie rozwijana sieć szerokopasmowa, dostępna dla licznych użytkowników, umożliwiać będzie uruchamianie e-usług dla ludności i MSP1. Środki unijne dostępne w ramach RPO WP , pochodzące z Europejskiego Funduszu rozwoju Regionalnego, mogą stanowić dofinansowanie realizacji planowanego w koncepcji projektu lipiec 2008 Strona: 25 / 107

26 2.2.1 Charakterystyka Gminy Baranów Sandomierski 2 Gminę Baranów Sandomierski w obecnym kształcie utworzono 1 stycznia 1973 roku w powiecie tarnobrzeskim ówczesnego województwa rzeszowskiego. W okresie gmina zmieniła przynależność terytorialną, wchodząc w skład nowoutworzonego województwa tarnobrzeskiego. Aktualnie Baranów leży w północnej części województwa podkarpackiego, granicząc z gminami: Tarnobrzeg, Nowa Dęba, Padew Narodowa, Cmolas, Osiek i Łoniów. Ogólna powierzchnia gminy wynosi dokładnie 125 km kwadratowych, co stanowi 2% powierzchni całego województwa. W skład gminy wchodzi miasto Baranów Sandomierski oraz kilkanaście sołectw wiejskich: Dąbrowica, Durdy, Dymitrów Duży, Dymitrów Mały, Knapy, Siedleszczany, Skopanie, Skopanie Osiedle, Ślęzaki, Suchorzów, Wola Baranowska, Kaczaki i Marki. Pod względem geograficznym miasto wraz z najbliższymi okolicami stanowi fragment zajmującej rozległy obszar równin Kotliny Sandomierskiej. Kotlina Sandomierska leży w widłach Wisły i Sanu, obejmując teren ich dolin aż po Roztocze na wschodzie i Pogórze Karpackie na południu. Po przejściu kolejnych zlodowaceń w okresie czwartorzędu oraz w wyniku działania rzek, które, po ustąpieniu lodowca, naniosły tu masy mułów i piasków, w granicach samej Kotliny wyodrębniło się kilka mniejszych krain. Dane statystyczne Ludność (osób) 1518 Powierzchnia (km 2 ) 9,17 2 źródło: Strona internetowa Gminy, BIP Gminy, inne lipiec 2008 Strona: 26 / 107

27 Operatorzy w Gminie Baranów Sandomierski Podstawowym operatorem w gminie jest Telekomunikacja Polska S.A. oferująca dostęp opraty o rozwiązanie ADSL w miejscach, do których docierają linie telefoniczne operatora. Ograniczeniem wynikającym z zastosowania technologii xdsl jest odległość abonenta od centrali (w praktyce nie powinna przekraczać 6 7 km) oraz typ centali, do której podłączony jest abonent. W danej chwili Netia S.A. oferuje zmianę abonamentu telefonicznego TPSA na swoją propozycją opartą na łączach TPSA, bez pakietu Szybki Internet xdsl. lipiec 2008 Strona: 27 / 107

28 Kolejną możliwość dostępu do Internetu oferuje, także w oparciu o łącza TPSA i przy tych samych ograniczeniach, operator TELE2 oferujący dostęp w technologii ADSL. Istnieje także możliwość uzyskania dostępu poprzez łącze satelitarne, np. W oparciu o ofertę TS2, jednak jest to rozwiązanie bardzo drogie (miesięczny koszt ok zł za 512 Kbps, koszt instalacji to prawie 2000 zł). Niebawem, przy założeniu powodzenia projektu informatyzacji województwa podkarpackiego, przez gminę przechodzić będzie światłowód należący do województwa, będący częścią wojewódzkiej sieci teleinformatycznej. lipiec 2008 Strona: 28 / 107

29 2.3 Charakterystyka możliwych do zastosowania rozwiązań Niniejsza koncepcja jest dokumentem określającym jedynie technologiczne i techniczne założenia budowy gminnej sieci szerokopasmowej. Zakłada ona budowę infrastruktury stanowiącej bazę do pełnego pokrycia gminy sygnałem telekomunikacyjnym. W tym celu zaproponowano 2 warianty połączeń w sieci wewnętrznej gminy. Należy zaznaczyć, że sieć będzie stanowić jedynie szkielet, na którym oparty zostanie tzw. brzeg kliencki stanowiący bazę dla operatorów oferujących w późniejszym czasie dostęp do Internetu dla klientów indywidualnych na terenie gminy. Wariantem pierwszym będzie sieć oparta o włókno światłowodowe. Drugi wariant oparty będzie na technologii Motorola Canopy działającej w nie licencjonowanym paśmie 5,4 GHz. Przedstawione zostaną dwie możliwości użycia technologii Motoroli, tj. Punkt Punkt oraz Punkt Wielopunkt. Po opisaniu obu wariantów budowy sieci ich mocnych i słabych stron, przedstawiona zostanie rekomendacja jednej z technologii jako najlepszego rozwiązania dla niniejszego projektu. lipiec 2008 Strona: 29 / 107

30 2.4 Informacja ogólna Przed przystąpieniem do przedstawienia koncepcji budowy sieci szerokopasmowej w gminie konieczne jest podanie niezbędnych danych wejściowych, na których ta koncepcja będzie się opierać. Głównym czynnikiem decydującym o wyborze medium transmisyjnego, topologii sieci, przepustowości łączy, jest liczba użytkowników sieci (mieszkańców gminy) oraz rodzaj usług i szerokość pasma z jakiego będą korzystać, a także przy transmisji radiowej odległości pomiędzy węzłami dystrybucyjnymi sieci. Gmina zajmuje powierzchnię prawie 9,2 km2. Ludność gminy wynosi ponad 1500 osób.. Zastosowania sieci Sieć szerokopasmowa musi być przygotowane dla obsługi różnych aplikacji: a) Aplikacji związanych z transferem danych i fonii pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i podległymi instytucjami oraz innymi instytucjami publicznymi, zapewniających: przesyłanie danych pomiędzy tymi lokalizacjami, stworzenie jednolitego systemu komunikacji głosowej, udostępnienie zasobów Centrum Przetwarzania Danych (w przypadku, gdy takie Centrum powstanie). b) Aplikacji związanych z edukacją oraz rozwojem rynku pracy, pozwalających na: korzystanie z treści wizualnych umieszczanych na portalach internetowych, korzystanie z zasobów e-learningowych bibliotek, uczelni, wydawnictw edukacyjnych, czy portali internetowych, korzystanie z szybkiego dostępu do Internetu przez osoby niepełnosprawne wykonujące pracę na bazie dostępnych technik multimedialnych, lipiec 2008 Strona: 30 / 107

31 korzystanie z kursów podnoszenia kwalifikacji lub przekwalifikowania za pośrednictwem różnych technik komputerowych. c) Aplikacji związanych z bezpieczeństwem w mieście, pozwalających na: monitoring miasta i instytucji publicznych w oparciu o kamery cyfrowe IP lub kamery analogowe z adapterami do transferu obrazu w sieci IP, zapewnienie sprawnej komunikacji dla Centrum Zarządzania Kryzysowego, zbudowana sieć szerokopasmowa może służyć do stworzenia wydzielonej logicznie sieci (np. VPN). Ponadto można wyróżnić następujące zastosowania w podziale na sposób wykorzystania treści: 1. W zakresie wymiany i zbierania informacji: a) przeglądanie serwerów WWW, b) zakupy interaktywne, c) publikacje on-line, d) tłumaczenie on-line, e) usługi rozgłoszeniowe informacji, f) inteligentne wyszukiwanie informacji. 2. W zakresie edukacji: a) wirtualne nauczanie (wirtualna szkoła) distance learning, b) rozproszone laboratoria naukowe pracujące on-line teleworking, c) biblioteki on-line, d) laboratoria językowe on-line distance learning, e) centra treningowe dla doskonalenia lub utrwalania nabytej wiedzy. 3. W zakresie rozrywki: a) internetowe stacje radiowe, b) telewizja na żądanie, c) gry na żądanie, d) wideoklipy, e) wirtualne zwiedzanie zabytków lub innych ciekawych miejsc. 4. W zakresie usług przeznaczonych dla obsługi społeczeństwa: a) usługi ratunkowe wywoływane w przypadku pojawienia się zagrożenia, b) procedury administracyjne (np. formularze, zeznania podatkowe itp.). lipiec 2008 Strona: 31 / 107

32 5. W zakresie przetwarzania informacji dla biznesu: a) ruchome biuro, b) wąskopasmowa telewizja biznesowa, c) wirtualne grupy robocze. 6. W zakresie szerokiej gamy usług bankowych: a) usługi banków wirtualnych, b) rozliczenia w czasie rzeczywistym on-line, c) uniwersalne karty SIM oraz karty kredytowe. 7. W zakresie usług dla usprawnienia transportu drogowego oraz usług akwizycji danych: a) usługi dotyczące lokalizacji pojazdów, b) usługi związane z przesyłaniem informacji o stanie na drogach. 8. W zakresie usług specjalnych: a) usługi monitorowania obiektów, c) linie szybkiej pomocy bezpośredniej, d) usługi tworzenia ekspertyz, e) administrowanie zasobami ludzkimi. Realizacja wybranych z przedstawionych powyżej usług wymagać będzie nie tylko sprawnych urządzeń w obszarze warstwy dostępowej, ale również, a może przede wszystkim, wysoko wydajnych warstw szkieletowej i brzegowej sieci. Usługi sieciowe, dla których sieć szerokopasmowa może być nośnikiem mogą być uruchamiane sukcesywnie wraz z rozwojem sieci. Użytkownikami przyłączonymi w pierwszej kolejności będą instytucje wskazane przez Zamawiającego, a szczegółowy wykaz instytucji i lokalizacji znajduje się w dalszej części niniejszej koncepcji. Kolejną kategorią użytkowników będą operatorzy lokalni, których głównymi klientami są mieszkańcy miasta i gminy (gospodarstwa domowe). Przeważnie tacy operatorzy działają na terenie całych dzielnic lub osiedli. Zapotrzebowanie na pasmo dla usług świadczonych przez operatorów lokalnych determinuje głównie liczba mieszkańców terenu, na którym działają. Ostatnią grupą będą pozostali operatorzy komercyjni, dostarczający usługi dla biznesu. Główni gracze na rynku tacy jak TP S.A., Netia S.A. posiadają własne sieci w obszarach najbardziej opłacalnych (szeroko pojęte centrum miasta, tereny przemysłowe, duże skupiska potencjalnych klientów). W pozostałych rejonach sieć jest uboższa lub lipiec 2008 Strona: 32 / 107