Dzieci w procesie kształtowania postaw kulturowych

Transkrypt

1 Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego w edukacji - wybrane publikacje ze zbiorów Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej Filii w Wałbrzychu Dzieci w procesie kształtowania postaw kulturowych Przewodnik po ścieżkach edukacji regionalnej, wielo- i międzykulturowej red. T. Lewowicki i J. Suchodolska Rok wydania: 2011 Miejsce wydania: Kraków Ilość stron: 199 Wydawca: Impuls Jest to opracowanie wspomagające praktykę edukacji wielo- i międzykulturowej. Redaktorzy tomu zadbali o adekwatne do zamieszczonych scenariuszy zajęć wsparcie teoretyczne obejmujące istotne dla praktyki edukacyjnej kwestie. Zarówno w części odnoszącej się do edukacji dzieci w wieku przedszkolnym, jak i w części dotyczącej edukacji uczniów szkoły podstawowej znalazły się propozycje rozwiązań metodycznych zajęć ukierunkowanych na świat kulturowy, kulturę narodową, europejską i kulturę regionu, poznawanie innych kultur, postrzeganie różnic, tolerancję, pozbywanie się uprzedzeń i stereotypów oraz budowanie własnej tożsamości. Zawarte w tomie scenariusze zajęć inspirują do samodzielnych dopełnień i modyfikacji. Nauczyciele mogą je modyfikować stosowanie do lokalnych okoliczności. Regionalizm, kultura i oświata regionalna red. B. Cimała, J. Kwiatek Rok wydania: 2010 Miejsce wydania: Opole Ilość stron: 201 Wydawca: Uniwersytet Opolski Tom jest zbiorem artykułów napisanych przez autorów pracujących na różnych uczelniach w Polsce oraz zagranicą (Czechy, Słowacja, Republika Federalna Niemiec). Porusza problemy szeroko rozumianego regionalizmu, kultury i oświaty regionalnej. Jest to wielostronne spojrzenie na problem regionalistyki w aspekcie historycznym i współczesnym zarówno teoretycznym jak i praktycznym. Ukazuje przekształcenia w rozumieniu istoty regionalistyki, zastosowanie w polityce społecznej przed i po II wojnie światowej. Przedstawia zarówno badania jakościowe (teoretyczne) dotyczące sposobu przekazywania wiedzy o regionie, jak i ilościowe (empiryczne), ukazujące poziom wiedzy i sposób jej percepcji w szkołach. Omawia sposób przekazywania wiedzy o kulturze regionalnej w różnych środowiskach społecznych.

2 Praca jest adresowana do pracowników naukowych i studentów wymienionych dziedzin nauki, ale także dla szeroko pojętych działaczy kultury oraz regionalistów. Treści, jakie niesie, mogą pomóc zrozumieć historyczne i współczesne problemy regionalistyki na różnych poziomach działania oraz w kształtowaniu przywiązania do regionu, jako czynnika tożsamości społecznej i narodowej. Dziecko w świecie wielkiej i małej Ojczyzny K. Denek, B. Dymara, W. Korzeniowska Rok wydania: 2009 Miejsce wydania: Kraków Ilość stron: 196 Wydawca: Impuls Książka stanowi dwudziesty tom serii Nauczyciele Nauczycielom wydawanej od roku 1996 w Oficynie Wydawniczej Impuls. Publikacja składa się z 3 spójnych części. Część pierwsza, autorstwa Prof. zw. dr hab. Kazimierza Denka pt. Poszukiwanie drogi, stanowi wyczerpującą charakterystykę głównych i kontekstowych pojęć, dotyczących różnych przestrzeni Ojczyzny. Wiele uwagi poświęca Autor tożsamości narodowej, określanej przez język, a ponadto prezentuje wyniki badań dotyczące miejsca Ojczyzny wśród innych wartości w opiniach studentów. Czytelnik znajdzie tu też opisy małych Ojczyzn Autora, a ponadto wiele znanych rozważań o drogach ludzkich poszukiwań wartości. Są one wpisane w tekst główny i cytowane utwory poetyckie, co uzasadnia tak ważną w serii N N tezę o związkach nauki i sztuki z życiem codziennym. Część druga Prof. zw. dr hab. Wiesławy Korzeniowskiej: Kulturowe przemiany w obrębie wielkich i małych Ojczyzn ukazuje współczesne tendencje unifikacyjne, a z drugiej strony dążenia autonomiczne, narodowościowe. Autorka przybliża głębokie związki człowieka z ziemią i obszarami swojskości w warunkach ścierania się kulturowych tradycji lokalnych z realiami programów Unii Europejskiej. Specyfikę życia małych Ojczyzn wnikliwie analizuje na przykładzie Górnego Śląska, stanowiącego szczególny przypadek kultury. Zwieńczeniem rozważań jest część końcowa, uzasadniająca potrzebę ocalania wielkiej i małej ojczyzny w świecie dziecka, w sercach i umysłach młodzieży. Ostatnia część dr Bronisławy Dymary pt. Mała i wielka Ojczyzna w humanistycznej edukacji nawiązuje do kluczowego w historii kultury pojęcia polskości jako sytuacji. Wyjaśniając rozumienie takich określeń jak patriotyzm, tradycja, bohaterstwo, wartość autorka uzasadnia konieczność spojrzenia na wartości jako idee, czyny i obiekty. Z dokonanego przeglądu podręczników do języka polskiego wynika, że są one przydatne w poznaniu różnych barw polskości. W obszernej części końcowej ukazano szkołę będącą swoistą małą Ojczyzną wiedzy i więzi, a więc edukacyjną wspólnotą. Jej podstawą może być nauczanie kompleksowe i pedagogika współbycia. Pedagogika ta, będąca odmianą personalizmu opiera się na rozwoju życzliwych interpersonalnych przestrzeni. Są to: przestrzeń intelektualna, mentalna, światopoglądowa, emocjonalna, terapeutyczna i duchowa (metaprzestrzeń).

3 Edukacja regionalna i międzykulturowa Jerzy Nikitorowicz Rok wydania: 2009 Miejsce wydania: Warszawa Ilość stron: 529 Wydawca: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Podręcznik jest przeznaczony dla studentów kierunków humanistycznych, szczególnie nauk społecznych, nauczycieli, osób zajmujących się zawodowo polityką edukacyjną, a także tworzeniem społeczeństwa obywatelskiego i działalnością na rzecz dialogu międzykulturowego. Autor zaczyna rozważania od pojęcia kultura; przedstawia zjawisko wielokulturowości i jego różne aspekty. Podejmuje także problemy edukacji lokalnej, regionalnej, europejskiej, wielo- i międzykulturowej, tożsamości kulturowej oraz dialogu kulturowego. Wskazuje na nowy paradygmat współistnienia, w którym przedstawia tolerancję w ujęciu humanistycznym i prawnym jako ideę, postawę i zasadę-normę współżycia i współistnienia. Edukacja regionalna red. A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska Rok wydania: 2006 Miejsce wydania: Warszawa Ilość stron: 456 Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN Książka niezbędna dla osób działających na rzecz rozwoju kultury lokalnej. Prezentuje dzieje zainteresowania edukacją regionalną oraz sposoby badania, opisywania i interpretowania różnic kulturowych. Przedstawia propozycje sposobów nauczania o poszczególnych elementach dziedzictwa kulturowego, takich jak zwyczaje ludowe, tradycyjne stroje i potrawy. Porusza ważne problemy, z którymi spotykamy się na co dzień, jak stereotypy kulturowe i uprzedzenia etniczne, a także pokazuje, jak o nich uczyć. Zawiera przykłady praktycznego wykorzystania wiedzy dotyczącej regionu nie tylko w szkole, ale również w życiu codziennym. Z perspektywy różnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych pokazuje odmienne podejścia do wiedzy o środowisku lokalnym oraz zjawisk kulturowych zachodzących w najbliższym otoczeniu. Książka skierowana jest do studentów etnologii, socjologii, pedagogiki, kulturoznawstwa, ale także nauczycieli prowadzących zajęcia w ramach międzyprzedmiotowej ścieżki Edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie.

4 Wprowadzenie dziecka w świat dziedzictwa kulturowego Program edukacji regionalnej dla klas I-III B. Bartoszewska, B. Sadowska Rok wydania: 2004 Miejsce wydania: Warszawa Ilość stron: 73 Wydawca: Fraszka Edukacyjna Edukacja regionalna - zdaniem autorek - nie jest celem samym w sobie, ale środkiem, który wspomaga procesy dydaktyczno-wychowawcze, a w konsekwencji kształtuje poczucie tożsamości regionalnej i więzi z najbliższym regionem. Celem zaś tej publikacji jest nie tyle pokazanie, czego uczyć (cele i treści to propozycja, którą trzeba będzie nasycić realiami własnej miejscowości czy regionu), lecz także wskazania sposobu, jak to zrobić, aby zapewnić dziecku radość i satysfakcję. W zadaniach, które może wykonać uczeń, z reguły pojawia się wiele wątków, pozwalających dziecku poznać własne korzenie w sposób całościowy, wprowadzając w ten sposób niezbędny w tym wieku element radosnej twórczości, zabawy i nauki, chociaż nie wiedza jest tu najważniejsza, ale to, co pozwoli dziecku pokochać swoją małą ojczyznę. Edukacja regionalna Problemy podstawowe i otwarte Piotr Petrykowski Rok wydania: 2003 Miejsce wydania: Toruń Ilość stron: 292 Wydawca: Uniwersytet Mikołaja Kopernika W niniejszej pracy autor postawił sobie za zadanie wniknięcie w znaczenie wielu pojęć i terminów, które nierozerwalnie związane są z edukacją regionalną ( region, regionalizm, ojczyzna prywatna, mała ojczyzna, kultura, dziedzictwo kulturowe, tożsamość regionalna). Przede wszystkim jednak zamiarem było wskazanie na to, że w istotnych właściwosciach edukacji regionalnej kryje się wiele sugestii i propozycji dla edukacji w ogóle. W związku z tym postanowił sięgnąć tutaj do spojrzenia z perspektywy istoty niektórych zachowań i sposobów funkcjonowania człowieka.

5 Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie Karty pracy G. Odoj, A. Peć Rok wydania: 2002 Miejsce wydania: Kielce Ilość stron: 79 Wydawca: Mac Edukacja Kart pracy są propozycją realizacji edukacji regionalnej w formie międzyprzedmiotowej ścieżki edukacyjnej dla trzyletniej szkoły ponadgimnazjalnej. Umożliwiają realizację tej ścieżki w formie wydzielonych, modułowych zajęć. Są pomocne w integrowaniu treści i umiejętności z różnych dziedzin wiedzy, ułatwiają uczniom samodzielne i twórcze poszerzanie wiedzy i umiejętności w zakresie regionalnego, narodowego i europejskiego dziedzictwa kulturowego. Proponowane ćwiczenia pomagają uczniom zrozumieć relacje zachodzące między dziedzictwem kulturowym ich społeczności regionalnych a kulturą polską i kulturami innych narodów. Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w zreformowanej szkole. Materiały dla nauczycieli Red. S. Bednarek Rok wydania: 2000 Miejsce wydania: Wrocław Ilość stron: 187 Wydawca: DTSK Silesia Publikację otwierają teksty aktów prawnych: "Świadome kształtowanie krajobrazu i ochrona krajobrazu historycznego", "Międzynarodowa karta ochrony miast historycznych", "Deklaracja z Rio w sprawie środowiska i rozwoju". Dalsza część pracy zawiera propozycje programowo-metodyczne z edukacji regionalnej: scenariusze zajęć i programy autorskie. W trzeciej części określono cechy turystyki i krajoznawstwa jako form kształcenia regionalnego. Natomiast w aneksie zamieszczono spisy parków narodowych, krajobrazowych, ogrodów botanicznych itp.

6 Dziedzictwo kulturowo-historyczne regionu Pedagogika międzykulturowa i regionalna aspekty wychowawcze Red. A. Królikowska Rok wydania: 2013 Miejsce wydania: Kraków Ilość stron: 337 Wydawca: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM Książka znacznie poszerza dotychczasowe rozważania nad rolą i funkcjami pedagogiki międzykulturowej w wychowaniu i edukacji, wzajemnymi relacjami między pedagogiką regionalną a międzykulturową ze względu na zakres, obszar badawczy i metodologię badań. Wychodząc z założenia pierwszego, iż regiony położone wzdłuż danego państwa, są zarazem regionami pogranicza językowo-kulturowego, np. Małopolska (po obu stronach granicy ze Spiszem, Orawą, Tatrami i Beskidami), poszczególni autorzy rozpatrują istotne wymiary pedagogiki kulturowej, odnosząc je do kultury regionalnej, narodowej, państwowej i wielokulturowości. Autorzy zwracają uwagę, jak wiele kultura regionalna wnosi do wielokulturowości, a etnopedagogika do pedagogiki międzykulturowej. Dotyczy to metod postepowania badawczego, wśród których metodologia badań pedagogicznych zajmuje fundamentalną pozycję, wzbogaconą wszakże metodami innych badań społecznych, antropologicznych i kulturoznawczych. Edukacja regionalna na I etapie kształcenia - twórczy rozwój dziecka Red. M. Gogolewska- Tośka Rok wydania: 2012 Miejsce wydania: Rzeszów Ilość stron: 114 Wydawca: Wydawnictwo Oświatowe Fosze Niniejsza publikacja zawiera scenariusze zajęć z edukacji regionalnej dla uczniów I etapu kształcenia, podzielone na trzy rozdziały, odpowiednio dla klas: I, II, i III szkoły podstawowej. Zostały one skonstruowane z myślą o zmianach programowych, według których uczeń powinien zdobyć umiejętność formułowania wniosków na podstawie empirycznych obserwacji. Dlatego położono w nich nacisk na samodzielne działanie dziecka. Zaprezentowane scenariusze lekcji mają na celu ukształtowanie w uczniach poczucia tożsamości i przynależności do danego środowiska. Podczas tych zajęć dzieci lepiej poznają swój region i ojczyznę, a także rozwiną w sobie patriotyzm, poszanowanie drugiego człowieka oraz przyrody

7 Inne: 1. Edukacja międzykulturowa: poradnik dla nauczyciela / pod red. Anny Klimowicz. Warszawa : Wydawnictwo CODN, Edukacja międzykulturowa przewodnik: pojęcia literatura adresy / Przemysław Paweł Grzybowski. Kraków : Impuls, Edukacja regionalna : dziedzictwo kulturowe w regionie : karty pracy / Grzegorz Odoj, Andrzej Peć. Kielce : Mac Edukacja, Edukacja regionalna : dziedzictwo kulturowe w regionie : program ścieżki edukacyjnej dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum / Grzegorz Odoj, Andrzej Peć. Kielce : MAC Edukacja, Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie : zeszyt ćwiczeń dla klasy II / Wanda Walkowiak. Warszawa : Wydaw. Szkolne PWN, Kultury tradycyjne a kultura globalna: konteksty edukacji międzykulturowej / pod red. Jerzego Nikitorowicza, Mirosława Sobeckiego, Doroty Misiejuk. Białystok: Trans Humana, Lubelskie - edukacja regionalna : dziedzictwo kulturowe w regionie : program ścieżki edukacyjnej w szkole podstawowej : II etap edukacyjny ; klasy IV-VI / Maria Bartoszewska. Kielce : "MAC Edukacja", cop Świętokrzyskie - skarby Ziemi, serce Polski : dziedzictwo kulturowe w regionie : programy nauczania dla szkoły podstawowej (klasy IV-VI) i gimnazjum / Jolanta Kuklińska, Jerzy Osiecki. Kielce : "Mac Edukacja", cop Romantyczne podróże do Polski [Film] : język polski, historia, uczestnictwo w kulturze, edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie / scen. Mariusz Wituski ; reż. Mariusz Malinowski ; konc. i oprac. graf. obwol. Barbara Puszczewicz. Warszawa : Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, kas. wiz. [VHS ] (180 min.). 10. Wielka historia małych miast [Film] : historia, historia i społeczeństwo, edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie. 1 / scen. real. Andrzej Kozłowski ; konc. i oprac. graf. obwol. Barbara Puszczewicz. Warszawa : Telewizja Polska S. A. : Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, kas. wiz. [VHS] (125min.). 11. Wielka historia małych miast [Film] : historia, historia i społeczeństwo, edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie. 2 / scen. real. Andrzej Kozłowski ; oprac. graf. obwol. Barbara Puszczewicz. Warszawa : Telewizja Polska S. A. : Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, kas.wiz. [VHS] (125 min.). 12. Wyprawy z Azymutem [Film] : edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie : edukacja ekologiczna i przyrodnicza / reż. Piotr Stefaniak ; scen. i dialogi Wojciech Lepianka, Piotr Stefaniak ; konc. i oprac. graf. obwol. Barbara Puszczewicz. Warszawa : Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, kas. wiz. [VHS] (200 min.). 13. Daisy - wspomnienie minionego świata [Film] /reż., scen. Marcin Bradke ; reż. Maciej Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, Opowieść o Zamku na Skale [Film] /realiz., scen. Marcin Bradke ; realiz. Maciej Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, Srebrny lew [Film] : wędrówki po ziemi bystrzyckiej /realiz., scen. Marcin Bradke ; realiz. Maciej Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, Twierdza Kłodzka [Film] /realiz., scen. Marcin Bradke ; realiz. Maciej Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, Ziemia lądecka [Film] : wędrówki po niezwykłych miejscach /realiz., scen. Marcin Bradke ; realiz. Maciej Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, 2011.