Autorzy: Karol Lasocki, Marcin Trepka - Kancelaria Prawna Chadbourne&Parke LLP Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy sp.k.

Transkrypt

1 Wsparcie dla OZE Autorzy: Karol Lasocki, Marcin Trepka - Kancelaria Prawna Chadbourne&Parke LLP Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy sp.k. ( Energia Gigawat nr 9/2010)) Fundamentalną część każdego systemu wsparcia OZE stanowią instrumenty cenowe i połączony z nimi obowiązek zakupu energii elektrycznej z OZE przez zobowiązane przedsiębiorstwa energetyczne. Aktualnym założeniem dla rozwoju energetyki wiatrowej w całej Europie jest bowiem to, iż wytwórca energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych ( zielonej ) powinien uzyskać ze sprzedaży energii oraz wszelkich związanych z nią praw majątkowych, cenę całkowitą, która jest wyższa od ceny energii ze źródeł konwencjonalnych ( czarnej ). Do podstawowych kierunków działania polityki energetycznej Polski należy dążenie do zmniejszenia negatywnego oddziaływania sektora energetycznego na środowisko poprzez wprowadzenie nowych rozwiązań technologicznych, zmierzających do zmniejszenia emisji podstawowych zanieczyszczeń do środowiska przez elektrownie i elektrociepłownie. Komisja Europejska w decyzji z dnia 26 marca 2007 r., dotyczącej krajowego planu rozdziału uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, przyznała Polsce na lata średnioroczny limit emisji CO 2 w ilości 208,5 mln ton. Jest to dla Polski decyzja raczej niekorzystna. Może oznaczać istotną barierę w rozwoju polskiej gospodarki lub zwiększenie kosztów jej rozwoju, w przypadku przekroczenia wyznaczonego limitu emisji poprzez nakładanie kar na przedsiębiorstwa przekraczające limity lub obowiązek zakupu uprawnień do emisji CO 2 na wolnym rynku. Oznacza to, że każdy kilowat energii elektrycznej wyprodukowanej ze źródła odnawialnego bez emisji szkodliwych substancji do powietrza jest nieoceniony dla rozwoju polskiej gospodarki. W interesie państwa leży więc aby kolejne odnawialne źródła energii dynamicznie powstawały, co ma powodować zwiększenie udziału energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii w całkowitym krajowym zużyciu energii elektrycznej. W tym też celu Polska, jak i inne kraje europejskie, wprowadza mechanizmy administracyjno prawne ułatwiające inwestowanie w odnawialne źródła energii i zwiększające efektywność ekonomiczną inwestycji. Systemy wsparcia OZE składają się zwykle z szeregu elementów. Są to m.in. instrumenty cenowe, dotacje i subwencje, preferencje kredytowe, pierwszeństwo przyłączenia OZE do sieci, ulgi i zwolnienia od opłat, gwarancja przesyłu i dystrybucji, rozwiązania zmniejszające koszty bilansowania.

2 Instrumenty cenowe Instrumenty cenowe pozwalają wytwórcy uzyskać za energię zieloną cenę całkowitą wyższą niż za energię ze źródeł konwencjonalnych. W Polsce jest to, mający oparcie w art. 9a ust. 1 i ust. 6 ustawy Prawo energetyczne, system świadectw pochodzenia energii ze źródeł odnawialnych - tzw. zielonych certyfikatów, uzupełniony o obowiązek zakupu energii z OZE po średniej cenie sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym. Dotacje i subwencje Inwestycje OZE dofinansowywane są przy użyciu środków publicznych na przykład w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) o dofinansowanie mogą ubiegać się przedsiębiorcy planujący inwestycje związanie m.in. z budową lub zwiększeniem mocy jednostek wytwarzania energii elektrycznej, wykorzystujących energię wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy, wiatru, a także ciepła przy użyciu energii geotermalnej i słonecznej. Podobnie wsparcie udzielane jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ( Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji Część 1 ) czy np. Regionalny Program Operacyjny Województwa zachodniopomorskiego ("Poddziałanie Energia odnawialna: wiatrowa."). Preferencje kredytowe Tego rodzaju wsparcie można uzyskać np. ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, do którego trafiają środki z tzw. opłaty zastępczej. Preferencje podatkowe Zachęty podatkowe stanowią klasyczny środek wsparcia, są to np. ulgi podatkowe, niższa stawka VAT, zwolnienie energii elektrycznej z OZE z podatków ekologicznych, zwolnienie energii elektrycznej z OZE z podatku akcyzowego. W Polsce energia wytwarzana z OZE zwolniona jest z podatku akcyzowego na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym. Pierwszeństwo przyłączenia OZE do sieci Zgodnie z art. 36e) Dyrektywy 2009/72/WE, do obowiązków organu regulacyjnego należy ułatwianie dostępu do sieci dla nowych zdolności wytwórczych, w szczególności usuwanie barier, które mogłyby uniemożliwić dostęp nowych podmiotów wchodzących na rynek oraz energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. Właściwa implementacja powyższego przepisu wymaga wprowadzenienia mniej restrykcyjnych wymagań i przyspieszonych procedur w zakresie uzyskania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej, pozwoleń planistycznych i środowiskowych. 2

3 Ulgi i zwolnienia od opłat za przyłączenie, koncesyjnych itp. W Polsce zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz ustawy Prawo ochrony środowiska do dnia 31 grudnia 2010 r., opłatę za przyłączenie, o której mowa w art. 7 ust. 8 ustawy Prawo energetyczne, w odniesieniu do przyłączenia do sieci elektroenergetycznej odnawialnych źródeł energii o mocy elektrycznej wyższej niż 5 MW, pobiera się w wysokości jednej drugiej obliczonej opłaty. Ulga dla małych źródeł obowiązuje bezterminowo na podstawie art. 7 ust. 8 pkt 3 ustawy Prawo energetyczne. Na mocy art. 34 ust. 4 ustawy Prawo energetyczne obowiązuje zwolnienie z corocznych opłat koncesyjnych dotyczące małych producentów, to jest OZE o łącznej mocy nieprzekraczającej 5 MW. Zwolnione są również - na podstawie art. 9e ust. 18 tej ustawy z opłat za wpis do rejestru świadectw pochodzenia oraz dokonanie zmiany w rejestrze, opłaty skarbowej za wydanie świadectwa pochodzenia oraz opłaty skarbowej za wydanie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo energetyczne. Odmienne zasady bilansowania źródeł wiatrowych przewiduje z kolei art. 9 ust. 5 ustawy Prawo energetyczne. Przepis ten stosuje się do dnia 31 grudnia 2010 r., zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62 poz. 552). Gwarancja przesyłania i dystrybucji Gwarancję przesyłania i dystrybucji energii z OZE przez operatorów systemu elektroenergetycznego z pierwszeństwem przed energią ze źródeł konwencjonalnych zapewnia art. 9c ust. 6 ustawy Prawo energetyczne. Rodzaje cenowych systemów wsparcia Fundamentalną część każdego systemu wsparcia OZE stanowią instrumenty cenowe i połączony z nimi obowiązek zakupu energii elektrycznej z OZE przez zobowiązane przedsiębiorstwa energetyczne. Najczęściej stosowane są następujące dwa podstawowe rodzaje systemów, które kształtują całkowitą cenę, jaką może uzyskać wytwórca energii z OZE: System taryf gwarantowanych (ang. feed-in tariff) System zielonych certyfikatów (ang. tradeable green certificates) 3

4 System taryf gwarantowanych jest w istocie najpowszechniej stosowaną odmianą systemu kształtowania cen (ang. price system), z kolei system zielonych certyfikatów - podstawową odmianą systemu kształtowania wielkości energii (ang. quota system). Na potrzeby niniejszego artykułu autorzy skoncentrowali się na przedstawieniu mechanizmu działania podstawowych systemów wsparcia. System taryf gwarantowanych W systemie taryf gwarantowanych, prawodawca lub uprawniony organ regulacyjny na podstawie określonych przez prawodawcę kryteriów, ustala stałą cenę energii z OZE, którą zobowiązane przedsiębiorstwa energetyczne płacą wytwórcom energii elektrycznej. Koszt wyższych cen przenoszony jest na odbiorców końcowych energii. Elementem systemu taryf gwarantowanych powinna być gwarancja zbytu energii elektrycznej wytworzonej w OZE na rzecz zobowiązanych do jej zakupu przedsiębiorstw energetycznych. System ten nie jest skomplikowany we wdrożeniu i daje inwestorom z góry wiedzę co do ceny, jaką uzyskają za dostarczoną energię. Pozwala więc na łatwiejsze planowanie inwestycji inwestor może w miarę dokładnie ocenić wysokość przyszłych przychodów i przeprowadzić ocenę opłacalności inwestycji. Również instytucja finansująca budowę źródła może łatwiej ocenić, czy inwestycja będzie dochodowa i pozwoli na spłatę zaciągniętych zobowiązań. Prawdopodobnie będzie więc bardziej skłonna do udzielenia kredytu lub kredyt ten będzie tańszy. System taryf gwarantowanych nie eliminuje oczywiście wszystkich poważnych ryzyk inwestycyjnych. Należy do nich przed wszystkim możliwość zmiany prawa. System zielonych certyfikatów W Polsce wybrano inne, rzadziej spotykane rozwiązanie, decydując się na system popularnie zwany systemem zielonych certyfikatów, to jest system zbywalnych świadectw pochodzenia energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. (art. 9e ustawy Prawo energetyczne). Rozwiązanie to zostało wprowadzone w wykonaniu nałożonego na Państwa Członkowskie UE obowiązku promowania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, to jest w wykonaniu Dyrektywy 2001/77/WE. Cena energii z OZE w systemie zielonych certyfikatów O cenie energii wytworzonej w OZE w systemie zielonych certyfikatów można mówić w dwóch aspektach: (a) cenie samej jednostki energii (kwh), (b) całkowitej wartości przychodów, jakie uzyskuje wytwórca ze sprzedaży jednostki energii (kwh) oraz wszystkich związanych z nią praw majątkowych. 4

5 Wytwórca energii elektrycznej w źródle odnawialnym ma prawo do sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej na wolnym rynku, po oferowanej przez rynek cenie. W tym znaczeniu energia zielona nie różni się od energii czarnej (ze źródeł konwencjonalnych). Wytwórca energii z OZE ma ponadto zapewnioną możliwość sprzedaży energii po określanej na podstawie kryteriów ustawowych cenie gwarantowanej, w przeciwieństwie do wytwórcy energii ze źródeł konwencjonalnych. Całkowita wartość przychodów związanych ze sprzedażą jednostki energii (kwh) z OZE oraz wszystkich związanych z nią praw majątkowych jest wyższa dla OZE niż w przypadku źródeł konwencjonalnych. Wytwórca energii z OZE uzyskuje bowiem w odniesieniu do każdej wyprodukowanej jednostki energii - dodatkowo - zbywalne świadectwo pochodzenia (art. 9e ustawy Prawo energetyczne). Świadectwa pochodzenia są potwierdzeniem tego, że wprowadzona do sieci energia została faktycznie wytworzona w odnawialnym źródle energii. Inkorporują one prawa majątkowe, które mają określoną przez rynek wartość. Przychody za sprzedaży tych praw uzyskiwane są niezależnie od przychodów ze sprzedaży energii. Przychody związane z energią elektryczną wyprodukowaną w źródle odnawialnym są więc podzielone na dwa strumienie: przychody ze sprzedaży energii elektrycznej fizycznej, przychody ze sprzedaży praw majątkowych, wynikających ze świadectw pochodzenia. Gwarancja zbytu i ceny obowiązki sprzedawcy z urzędu w zakresie zakupu energii zielonej Elementem systemu cenowego jest wyznaczenie podmiotów zobowiązanych do zakupu oferowanej im energii elektrycznej z OZE (obowiązek must take - obowiązek odbioru, art. 9a ust. 6 ustawy Prawo energetyczne). Trudno zaprzeczyć, iż obowiązek zakupu zielonej energii, podobnie jak obowiązek nabywania świadectw pochodzenia tej energii stanowi istotne ograniczenie swobody działalności gospodarczej dla zobowiązanych podmiotów. Wątpliwość, czy obowiązek zakupu energii z OZE jest zgodny z art. 22 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP rozstrzygał w 2006 r. Trybunał Konstytucyjny uznając zgodność skarżonych regulacji z Konstytucją RP. Ustawa Prawo energetyczne przewiduje w art. 3 pkt 29 instytucję sprzedawcy z urzędu, którym jest przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót energią elektryczną, świadczące usługi kompleksowe odbiorcom energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, niekorzystającym z prawa wyboru sprzedawcy. Na sprzedawcę z urzędu nałożono m.in. obowiązek wyrażony w art. 9a ust. 6 tej ustawy, zgodnie z którym jest on obowiązany, w określonym w ustawie zakresie, do zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii przyłączonych do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej znajdujących się na terenie obejmującym obszar działania sprzedawcy z urzędu, 5

6 oferowanej przez przedsiębiorstwa energetyczne, które uzyskały koncesje na jej wytwarzanie. Zakup w ramach realizacji zobowiązania must take - odbywa się po średniej cenie sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym, obliczanej i ogłaszanej przez Prezesa URE zgodnie z art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. b ustawy Prawo energetyczne. Transakcja handlowa ma więc miejsce po swego rodzaju cenie historycznej. Cenę tę należałoby uznać również za cenę minimalną, w tym znaczeniu, że strony mogą umówić się co do sprzedaży energii po cenie wyższej niż ogłaszana przez Prezesa URE. Nie będzie to już jednak zakup odbywający się w ramach realizacji obowiązku must take, a na zasadzie swobody zawierania transakcji handlowych w gospodarce wolnorynkowej (art k.c.). Sprzedawca z urzędu jest obowiązany zakupić energię elektryczną pochodzącą z odnawialnego źródła energii, zaoferowaną mu przez wytwórcę tej energii, który jest przyłączony zarówno do sieci przesyłowej jak i do sieci dystrybucyjnej znajdującej się na terenie działania tego sprzedawcy. W związku z powyższym sprzedawca z urzędu nie może odmówić zawarcia umowy zakupu energii elektrycznej od wytwórcy, gdy spełnione zostaną przesłanki określone w tym przepisie, a mianowicie: energia elektryczna została wyprodukowana w OZE, OZE jest przyłączone do sieci w obszarze działania sprzedawcy z urzędu, energia elektryczna została zaoferowana do sprzedaży przez wytwórcę, który posiada koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej w OZE. Wytwórca, któremu sprzedawca z urzędu odmówi zawarcia umowy, może zawiadomić Prezesa URE o naruszeniu przez sprzedawcę z urzędu obowiązku must take. W przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązku, Prezes URE nakłada karę pieniężną. Ponadto, jeżeli wytwórca poniósł i potrafi wykazać szkodę pozostającą w normalnym związku przyczynowo skutkowym z niewykonaniem obowiązku must take, może żądać od sprzedawcy z urzędu odszkodowania na zasadach ogólnych art. 415 i następnych k.c. Obowiązek nabywania praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii zielonej albo zapłaty opłaty zastępczej Wytwórca energii elektrycznej w źródle odnawialnym ma prawo do uzyskania, w odniesieniu do każdej jednostki energii elektrycznej wyprodukowanej w źródle odnawialnym, zbywalnego świadectwa pochodzenia. (art. 9e ust. 3 ustawy Prawo energetyczne.) W tym celu wytwórca zwraca się do Prezesa URE, za pośrednictwem właściwego operatora systemu, z wnioskiem o wydanie świadectwa pochodzenia. Prezes URE zobowiązany jest do wydania stosownego świadectwa, a informacja o wydaniu świadectwa umieszczana jest w rejestrze świadectw pochodzenia. Na tej podstawie generowane są prawa majątkowe wynikające z wydanych świadectw. Przeniesienie praw majątkowych wynikających ze 6

7 świadectw pochodzenia następuje z chwilą dokonania odpowiedniego zapisu w rejestrze. (art. 9e ust. 8 ustawy Prawo energetyczne). Jednocześnie wprowadzony został obrót prawami majątkowymi. Prawa te są zbywalne i stanowią towar giełdowy. Niezbędnym dopełnieniem systemu było nałożenie przez ustawodawcę w art. 9a ust. 1 ustawy Prawo energetyczne na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub jej obrotem i sprzedające energię elektryczną odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci skorelowanego obowiązku uzyskania określonej ilości świadectw pochodzenia lub uiszczenia opłaty zastępczej. Sformułowania zawarte w art. 9a ust. 1 wzbudzały szereg kontrowersji, np. w zakresie tego, czy można zwolnić się z wyżej wymienionego obowiązku poprzez sam fakt produkcji określonej ilości energii w źródle odnawialnym. Kwestia ta została rozstrzygnięta przez sądy na niekorzyść powyższego stanowiska. Sądy uznawały, że wywiązanie się z obowiązku określonego w art. 9a ust. 1 może nastąpić jedynie poprzez uzyskanie i przedstawienie do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 11 września 2008 r. sygn. akt XVII AmE 45/08.) Zobowiązane podmioty mogą zakupić przepisaną prawem ilość energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych albo uiścić opłatę zastępczą. (art. 9a ust. 1 pkt 2) ustawy Prawo energetyczne.) Jednostkowa opłata zastępcza ogłaszana jest przez Prezesa URE na podstawie art. 9a ust. 3 i 4 ustawy Prawo energetyczne i podlega corocznej waloryzacji o wskaźnik inflacji na podstawie przepisów ustawowych. W 2010 r. jednostkowa opłata zastępcza po jej waloryzacji wynosi 267,95 zł. Istnieje możliwość łączenia świadectw pochodzenia: a) świadectw pochodzenia będących potwierdzeniem wytworzenia energii elektrycznej w odnawialnym źródle energii (art. 9e ust. 1 Prawo energetyczne) oraz b) świadectw pochodzenia z kogeneracji, będących potwierdzeniem wytworzenia energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji (art. 9l ust. 1 ustawy Prawo energetyczne). Prezes URE wydaje świadectwa pochodzenia oraz świadectwa pochodzenia z kogeneracji, dla energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii spełniającej jednocześnie warunki wysokosprawnej kogeneracji. Daje to podwójną premię wytwórcy, który potrafi technologicznie połączyć wysokosprawną kogenerację z wytwarzaniem energii z OZE. Ze względów technologicznych nie ma możliwości zastosowania wysokosprawnej kogeneracji w przypadku źródeł wiatrowych. Siłownia wiatrowa wytwarza bowiem jedynie energię elektryczną, bez jednoczesnego wytwarzania ciepła. 7

8 Obowiązujące Rozporządzenie w Sprawie Świadectw Pochodzenia 1 pozwala na obliczenie, jaką ilość świadectw pochodzenia mają uzyskać i przedstawić do umorzenia zobowiązane podmioty lub, odpowiednio, pozwala na obliczenie wysokości opłaty zastępczej, jeżeli nie zostanie uzyskana odpowiednia ilość świadectw pochodzenia. Rozporządzenie w Sprawie Świadectw Pochodzenia sięga perspektywy roku 2017 ( 3). Zgodnie natomiast z art. 9a ust. 9 pkt 5 ustawy Prawo energetyczne, okres ten powinien wynosić kolejne 10 lat. Obecnie udział powinien więc być określony do roku Obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej uznaje się za spełniony, jeżeli za dany rok udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej ze świadectw pochodzenia, które przedsiębiorstwo energetyczne przedstawiło do umorzenia, lub z uiszczonej przez przedsiębiorstwo energetyczne opłaty zastępczej, w wykonanej całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej przez to przedsiębiorstwo odbiorcom końcowym, wynosi w latach nie mniej niż 10,4%, natomiast w roku 2017 już 12,9%. W projekcie nowego rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 19 lipca 2010 r zmieniającego obowiązujące rozporządzenie rozszerzeniu uległ krąg podmiotów zobligowanych do uzyskania i przedstawienia świadectw pochodzenia Prezesowi URE, jak i udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej ze świadectw pochodzenia powiększony został o kolejne lata 2018 i 2019 na odpowiednio 16,7% i 18,7%. Powyższe zmiany wynikają z konieczności realizacji obowiązków międzynarodowych określonych m.in. w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE czy zmian wprowadzonych do ustawy Prawo energetyczne. System wsparcia OZE został domknięty przez postanowienia ustawy Prawo energetyczne dające możliwość wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorstwom energetycznym, które nie wypełniły obowiązku umorzenia odpowiedniej ilości świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej. Artykuł 56 ust. 2a pkt 1 ustawy Prawo energetyczne określa, iż wysokość kary pieniężnej wymierzonej w związku z niewykonaniem obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 ustawy Prawo energetyczne, nie może być niższa niż 1,3-krotność nieuiszczonej przez przedsiębiorstwo energetyczne opłaty zastępczej. 1 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz.U. z 2008 r. Nr 165, poz. 969) 8

9 Ocena systemu zielonych certyfikatów System zielonych certyfikatów należy do rozwiązań bardziej złożonych od systemu taryf gwarantowanych. Wymaga od wytwórcy energii z OZE działania zarówno na rynku świadectw pochodzenia, jak i na odrębnym rynku energii fizycznej, gdzie konkuruje on z wytwórcami energii czarnej. Utrudnione w przyjętym systemie jest również zastosowanie odmiennych cen energii dla różnych technologii jej wytwarzania (energia słoneczna wiatrowa geotermalna biomasa), choć nie jest ono w tym systemie wykluczone. Z drugiej strony system właśnie z tych względów promuje wybór technologii najbardziej efektywnej kosztowo. System zielonych certyfikatów jest w założeniu bardziej rynkowy od systemu taryf gwarantowanych. Cenę świadectw pochodzenia kształtują bowiem prawa popytu i podaży. Rynkowy charakter świadectw pochodzenia jest jednak widoczny dopiero wtedy, gdy dostępna ilość praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia jest bliska zapotrzebowaniu wynikającemu z ilości, jaką powinny nabyć zobowiązane podmioty. Wówczas cena praw majątkowych odpowiada poziomowi ukształtowanemu przez rynek, a nie przez wysokość opłaty zastępczej. Wraz ze wzrostem podaży, cena praw majątkowych powinna być zauważalnie niższa od pułapu opłaty zastępczej wnoszonej w wypadku niewypełnienia obowiązku nabycia odpowiedniej ilości praw majątkowych. Z taką sytuacją nie mamy jeszcze w Polsce do czynienia cena świadectw w obrocie giełdowym jest w zasadzie bliska wysokości opłaty zastępczej (z zastrzeżeniem możliwego odmiennego kształtowania cen świadectw przez strony w umowach długoterminowych). Należy jednak z uznaniem odnieść się do tego, że cenowy system wsparcia stworzony został z myślą o przyszłości, to jest w ten sposób, aby mógł z powodzeniem funkcjonować w sytuacji gdy ilość energii zielonej na rynku będzie wyższa niż zapotrzebowanie. Z drugiej strony przewidzenie przyszłej ceny certyfikatów stanowi obecnie istotny czynnik ryzyka inwestycyjnego. Sprawdzonym rozwiązaniem jest stosowanie kontraktów długoterminowych sprzedaży praw majątkowych, gdzie wysokość ceny jest gwarantowana przez nabywcę na okres lat. Pozwala to na uzyskanie w systemie zielonych certyfikatów kredytu na cele budowy źródła wytwórczego. Wybór systemu zielonych certyfikatów przez polskiego ustawodawcę był wyborem odważnym wszak system ten jest mało popularny w Europie i nie ma jeszcze wiele doświadczeń w jego stosowaniu. Pozytywne skutki funkcjonowania systemu zielonych certyfikatów są jednak zauważalne już od początku jego istnienia. Zwraca się uwagę przede wszystkim na zwiększenie atrakcyjności inwestowania w OZE, udrożnienie procedur odbioru i zakupu energii z OZE oraz rosnącą aktywność w poszukiwaniu i wdrażaniu nowych oraz udoskonalaniu zastosowania obecnych technologii odnawialnych. 9

10 Ze względu na fakt, że system zielonych certyfikatów uwzględnia mechanizmy popytu i podaży oraz promuje wybór najbardziej efektywnych technologii OZE, należy odnieść się do niego z uznaniem. W systemie tym, jeżeli będzie on funkcjonował przez wystarczająco długi okres a takie jest przecież założenie jego wprowadzenia to rynek ustali ostatecznie cenę energii odnawialnej. Zagrożeniem dla systemu jest jednak traktowanie spalania pewnych rodzajów biomasy, to jest drzew, zbóż, innych rodzajów biomasy niespełniających kryteriów zrównoważonego rozwoju, jako wytwarzania energii z OZE. Tego typu działalność nie powinna konkurować z czystymi źródłami odnawialnymi. Akty prawne Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm), Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 8 lutego 2010 r., Nr 21, poz. 104), Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62 poz. 552). Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz.U. z 2008 r. Nr 165, poz. 969), Dyrektywa 2009/28/WE Parlamentu i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, Dyrektywa 2001/77/WE Parlamentu i Rady z dnia 27 września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych 10