Część pierwsza Piotr Zamroch Problematyka prawna urządzeń przesyłowych na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych 25

Transkrypt

1 Spis treści Recenzja 3 O autorach 5 Wstęp 23 Część pierwsza Piotr Zamroch Problematyka prawna urządzeń przesyłowych na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych Służebność przesyłu w ujęciu ogólnym Urządzenia przesyłowe i ich status prawny Pojęcie urządzenia przesyłowego w rozumieniu art k.c Moment wyodrębnienia własności znaczenie trwałego połączenia z siecią Status prawny urządzeń przed połączeniem z siecią Status prawny urządzeń nieczynnych Pojęcie przedsiębiorcy przesyłowego Przedsiębiorca przesyłowy w projekcie ustawy o korytarzach przesyłowych Przedsiębiorstwo energetyczne i jego obowiązek dbałości o stan sieci Wykonywanie zadań publicznych przez przedsiębiorców przesyłowych Własność urządzeń przesyłowych Własność urządzeń w okresie do 1 czerwca 1984 r Uchwała w sprawie III CZP 105/ Własność urządzeń po nowelizacji z 3 sierpnia 2008 r Własność spółdzielcza z art. 235 Prawa spółdzielczego Roszczenie z art k.c Ustanowienie służebności przesyłu mocą umowy i postanowienia sądu. Decyzja administracyjna ograniczająca własność Ogólne uwagi o praktycznych możliwościach wykorzystania służebności przesyłu Ustanowienie służebności przesyłu mocą umowy Strony umowy Forma oświadczenia woli o ustanowieniu służebności przesyłu Treść prawa służebności przesyłu Obszar ograniczenia własności Czas trwania służebności Ustanowienie służebności przesyłu mocą postanowienia sądu Przesłanki niezbędne dla złożenia wniosku Przedmiot obciążenia służebnością przesyłu, treść żądania wniosku Określenie nieruchomości Określenie urządzeń przesyłowych Strona czynna i bierna służebności przesyłu Przedstawienie przebiegu urządzeń przez nieruchomość Pas eksploatacyjny i strefa oddziaływania urządzeń Czas trwania służebności przesyłu Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu 69

2 8 Spis treści Część pierwsza Uwagi dotyczące przebiegu postępowania Rola rzeczoznawcy majątkowego w postępowaniu o przymusowe ustanowienie służebności przesyłu Ograniczenie prawa własności na potrzeby urządzeń przesyłowych mocą decyzji administracyjnej zasiedzenie służebności przesyłu i służebności gruntowej jako sposób nabycia prawa i kluczowy element sporów przesyłowych Uwagi ogólne Dobra albo zła wiara posiadacza służebności Okoliczności uzasadniające dobrą wiarę Nieodpłatność nabycia służebności przez zasiedzenie Widoczny charakter urządzeń przesyłowych jako przesłanka zasiedzenia Problem nieruchomości władnącej Dzierżenie służebności przez przedsiębiorstwa państwowe przed 1 lutego 1989 r Następstwo prawne i przeniesienie posiadania służebności Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu Wynagrodzenie a odszkodowanie Perspektywa wyceny Podstawy ustalenia wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu Obniżenie użyteczności nieruchomości Obniżenie wartości nieruchomości. Inne szkody, w tym utracone korzyści Podstawy wynagrodzenia a żądania właściciela nieruchomości. Rozkład ciężaru dowodu Przesłanki odmowy uwzględnienia składnika wynagrodzenia w postaci obniżenia wartości nieruchomości Rekompensata za utratę możliwości zwiększenia wartości nieruchomości Naprawienie szkody powstałej na skutek lokalizacji urządzeń Uwagi ogólne Adresat roszczeń z art. 36 ust. 1 i ust. 3 u.p.z.p Możliwość wystąpienia szkody lokalizacyjnej dla stanów przeszłych Sekwencja czasowa lokalizacji urządzeń i obciążenia nieruchomości służebnością Znaczenie wydania decyzji ulicp dla przebudowy urządzeń przesyłowych Możliwe warianty podsumowanie Szkoda lokalizacyjna w operacie sporządzanym na zlecenie sądu Czynniki decydujące o wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu Czynniki dotyczące właściciela nieruchomości oraz prawa własności Wartość nieruchomości oraz jej przeznaczenie Rodzaj, parametry urządzeń przesyłowych. Sposób ich przebiegu przez nieruchomość i możliwość wykorzystania jej pozostałej części Katalog uprawnień przedsiębiorcy przesyłowego, ograniczeń dla właściciela oraz związana z tym powierzchnia nieruchomości Przewidywany okres obciążenia nieruchomości urządzeniami przesyłowymi Czynniki dotyczące przedsiębiorcy przesyłowego 117

3 Spis treści Część druga Wykonywanie zadań publicznych Znaczenie rozwoju i modernizacji sieci przesyłowych dla gospodarki Polski Współkorzystanie z urządzeń przez właściciela nieruchomości Konieczność korzystania z nieruchomości osób trzecich Zwiększenie wartości przedsiębiorstwa Przykłady zastosowania czynników w orzecznictwie Sądu Najwyższego Aktywna rola sądu. Możliwość zastosowania przepisu art. 322 K.p.c Forma wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu Wynagrodzenie w nowelizacji Kodeksu cywilnego Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu w orzecznictwie sądów powszechnych Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości Ograniczenie prawa własności Posiadanie służebności przez przedsiębiorcę przesyłowego Współkorzystanie z nieruchomości przez właściciela i przedsiębiorcę Przedsiębiorca przesyłowy posiadający służebność w złej wierze Zakres terytorialny ograniczenia własności Sposób obliczania wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w orzecznictwie Sposób obliczania wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości praktyka sporządzania wycen Problem trwałości urządzeń oraz łagodzenia skutków zmian ekonomicznych warunków funkcjonowania przedsiębiorców przesyłowych Alternatywny sposób określania wartości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości głos w dyskusji 148 Część Druga Monika Nowakowska Określanie wartości ograniczonych praw rzeczowych 151 Wykaz skrótów Wstęp Regulacje prawne przepisy ogólne Kodeks Cywilny Ustawa o księgach wieczystych i hipotece Ustawa o gospodarce nieruchomościami Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego Ustawa Prawo budowlane Ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych Ustawa o podatku od spadków i darowizn Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji 162

4 10 Spis treści Część trzecia 3. Żródła ustanowienia, zmiany treści i wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych Cele wyceny ograniczonych praw rzeczowych Przepisy prawne. Sposoby wyceny ograniczonych praw rzeczowych Użytkowanie Służebność Zastaw Hipoteka Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu Przykłady praktyczne 189 Przykład 1 Prawo użytkowania 189 Przykład 2 Służebność gruntowa 190 Przykład 3 Służebność gruntowa 192 Przykład 4 Służebność osobista Podsumowanie 196 Materiały pomocnicze i literatura 197 Część trzecia Jerzy Dąbek Wycena odszkodowań i wynagrodzeń związanych z urządzeniami przesyłowymi oraz z ochroną środowiska i przyrody 211 Urządzenia infrastruktury technicznej Rodzaje urządzeń infrastruktury technicznej Definicje urządzeń w przepisach prawnych Urządzenia energetyczne w ustawie Prawo energetyczne i w rozporządzeniach wykonawczych Przyłącze energetyczne Sieć, przyłącze i instalacja gazowa Sieć i przyłącze ciepłownicze Urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków Urządzenia łączności i telekomunikacyjne Przyłącze telekomunikacyjne Sieci szerokopasmowe Budowa urządzeń infrastruktury technicznej Sieć uzbrojenia terenu w prawie geodezyjnym i kartograficznym Urządzenia infrastruktury technicznej w dokumentacji geodezyjno-kartograficznej GESUT Podział urządzeń infrastruktury technicznej Podział urządzeń infrastruktury technicznej ze względu na sposób budowy Podział funkcjonalny urządzeń infrastruktury technicznej Budowa urządzeń przesyłowych i dystrybucyjnych jako infrastrukturalna inwestycja liniowa Uwarunkowania dotyczące pozwolenia na budowę urządzeń znacząco wpływających na środowisko, związane z ochroną środowiska i przyrody Stan prawny urządzeń infrastruktury technicznej 226

5 Spis treści Część trzecia Uwarunkowania prawne budowy urządzeń infrastruktury technicznej po II wojnie światowej Status prawny urządzeń energetycznych Regulacje prawne wprowadzone od 3 sierpnia 2008 r. nowelizacją Kodeksu cywilnego, dotyczące urządzeń infrastruktury technicznej Status prawny urządzeń infrastruktury technicznej według art. 49 Kodeksu cywilnego Regulacja stanu prawnego urządzeń według art Kodeksu cywilnego tryby pozyskiwania praw do dysponowania nieruchomościami na cele budowy urządzeń Uwarunkowania prawne wynikające z ustawy Prawo budowlane Pozyskiwanie prawa do dysponowania nieruchomościami na cele budowlane Tryb umowny Tryb sądowy Tryb wywłaszczeniowy Tryb z mocy prawa Pozyskiwanie prawa do lokalizacji i na cele budowy urządzeń infrastruktury technicznej w pasach drogowych dróg publicznych Regulacje prawne ułatwiające operatorom urządzeń dostęp do nieruchomości Służebne części nieruchomości związane z urządzeniami infrastruktury technicznej Rodzaje służebnych części nieruchomości Obszar (strefa) oddziaływania urządzenia infrastruktury technicznej Pas budowy (roboczy) urządzenia Pas technologiczny urządzenia Pas służebności przesyłu Ustalanie parametrów służebnych części nieruchomości 244 OBSZARY ODDZIAŁYWANIA I PASY TECHNOLOGICZNE URZĄDZEŃ PRZESYŁOWYCH Wstęp Podstawowe dane dotyczące gazociągów oraz stref kontrolowanych Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie Definicje określeń użytych w rozporządzeniu Podział gazociągów Strefy kontrolowane gazociągów Kryteria zaliczenia terenu do odpowiedniej klasy lokalizacji Warunki projektowania i budowy gazociągów Strefy kontrolowane gazociągów wybudowanych przed 12 grudnia 2001 r. oraz w okresie 12 grudnia 2001 r. do 4 września 2013 r Wpływ nowych przepisów dotyczących szerokości stref kontrolowanych na obciążenie przedsiębiorstw sektora gazowniczego Zestawienie przepisów szczegółowych dotyczących stref kontrolowanych i stref oddziaływania gazociągów niskiego, średniego i wysokiego ciśnienia Strefy bezpieczeństwa dla rurociągów do transportu ropy i produktów naftowych 259

6 12 Spis treści Część trzecia 3.1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie Przepisy obowiązujące przed wejściem w życie rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej, produktów naftowych i ich usytuowanie Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 30 sierpnia 1996 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej, produktów naftowych i ich usytuowanie Obszary oddziaływania i pasy technologiczne napowietrznych linii elektroenergetycznych Przepisy prawne i normy techniczne (aktualne) Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania tych poziomów Normy techniczne Przepisy nieobowiązujące Graniczne natężenie pola elektromagnetycznego i strefy ochronne I i II stopnia w przepisach uchylonych Strefy ochronne w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 5 listopada 1980 r Ograniczenie użytkowania nieruchomości w strefach ochronnych według rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 sierpnia 1998 r Odległości przewodów linii elektroenergetycznych od budynków w zarządzeniu Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 28 stycznia 1985 r Graniczne natężenie pola elektromagnetycznego i szerokość stref oddziaływania w aktualnie obowiązujących przepisach i normach technicznych Zasięg hałasu wytwarzanego przez linie elektroenergetyczne NN Odległości przewodów linii elektroenergetycznej od budynków Linie elektroenergetyczne niskiego napięcia (do 1 kv) i średniego napięcia (od 1 kv do 45 kv) Norma PN-E : Norma N SEP-E Norma PN-EN : Linie elektroenergetyczne WN (110 kv), NN (220 kv i 400 kv) Norma PN-EN xx, część 3-xx 1. Tablica /PL Odległość pozioma od drzew przewodu nieuziemionego linii elektroenergetycznej Linie elektroenergetyczne nn (do 1 kv) i SN (od 1 kv do 45 kv) Norma PN-E Norma PN-EN :

7 Spis treści Część trzecia Linie elektroenergetyczne o napięciu powyżej 45 kv Norma PN-EN :2005-xx, część 3-xx: Zbiór normatywnych warunków krajowych. Normatywne warunki krajowe Polski Pasy technologiczne elektroenergetycznych i sygnalizacyjnych linii kablowych Normy techniczne uchylone i obowiązujące Głębokość ułożenia kabli w ziemi Odległość pozioma ułożenia kabli bezpośrednio w ziemi (minimalna) Pasy technologiczne dla linii telekomunikacyjnych Przepisy prawa i normy techniczne Telekomunikacyjne linie napowietrzne Telekomunikacyjne linie kablowe Pasy technologiczne dla rurociągów wodociągowych Odległości rurociągów od obiektów według nieobowiązujących przepisów i norm technicznych Odległości przewodów sieci wodociągowej od obiektów budowlanych i zieleni według wymagań technicznych COBRTI INSTAL Odległości rurociągów od obiektów według wytycznych technicznych przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych Pasy technologiczne dla rurociągów kanalizacyjnych Odległości rurociągów od obiektów według nieobowiązujących przepisów prawa i norm technicznych Odległości przewodów sieci kanalizacyjnej od obiektów budowlanych i zieleni według wymagań technicznych COBRTI INSTAL Odległości rurociągów od obiektów według wytycznych technicznych Aquanet SA Pasy technologiczne dla rurociągów PEC Odległości podstawowe podziemnych sieci ciepłowniczych od obiektów terenowych 294 Odszkodowania i wynagrodzenia związane z Urządzeniami przesyłowymi na etapach ich realizacji, eksploatacji i likwidacji Szkoda i odszkodowanie według kodeksu cywilnego Szkoda majątkowa i jej składniki; naprawienie szkody Szkoda wyrządzona czynem niedozwolonym (delikt) Wynagrodzenie w kodeksie cywilnym i sposób jego określenia Istota wynagrodzenia Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości rodzaje odszkodowań i wynagrodzeń na etapach realizacji i eksploatacji urządzeń Etapy realizacji, eksploatacji i likwidacji urządzeń infrastruktury technicznej Odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej przed 1 stycznia 1995 r Odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej po 1 stycznia 1995 r Odszkodowania i wynagrodzenia określane na etapie pozyskania praw do dysponowania nieruchomościami na cele budowlane Odszkodowania i wynagrodzenia określane na etapie posadowienia urządzenia w trakcie budowy i po jej zakończeniu 309

8 14 Spis treści Część trzecia Odszkodowania i wynagrodzenia związane z eksploatacją urządzenia Odszkodowania związane z likwidacją urządzenia infrastruktury technicznej Określanie wartości szkód o charakterze tymczasowym Rodzaje szkód powstałych podczas budowy urządzeń Źródła informacji wykorzystywane w określaniu wartości szkód powstałych na skutek budowy urządzeń Zasady określania wartości szkód o charakterze tymczasowym Określanie wartości zniszczonych zasiewów zbóż i upraw roślin okopowych Określanie wartości zniszczonej plantacji kultur wieloletnich Określanie wartości szkody w trwałych użytkach zielonych Określanie wartości szkód w zieleńcach, ogrodach ozdobnych i przydomowych Określanie wartości drzewostanów na gruntach leśnych (Ls) Określanie wartości drzewostanów dla ustalenia wysokości odszkodowania w trybie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości decyzją starosty Określanie wartości utraconego dochodu rolniczego Określenie kosztów wykonania rekultywacji biologicznej i odchwaszczenia gleby Określanie wartości szkody z powodu zmniejszonego plonowania w pasie budowy w okresie porekultywacyjnym Rodzaje innych szkód spowodowanych budową urządzeń Określanie wartości szkody w produkcji rybackiej Określanie wartości szkody na nieruchomości ze złożem kopaliny, stanowiącej część składową nieruchomości Zestawienie rodzajów szkód o charakterze tymczasowym na gruntach rolnych i stosowane sposoby ich oszacowania Określanie wartości szkód powstałych w wyniku ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości decyzją starosty Uwarunkowania prawne dotyczące określania wartości szkód i zmniejszenia wartości nieruchomości Zasady określania wartości szkód oraz zmniejszenia wartości nieruchomości według rozporządzenia w sprawie wyceny nieruchomości Wskazówki dotyczące określania wartości szkód spowodowanych budową urządzeń Uwagi ogólne Wycena wartości szkód przed rozpoczęciem robót budowlanych Sprawdzenie skali dokumentu na mapie sytuacyjnej przesłanej pocztą mailową lub faxem 336 WYNAGRODZENIE ZA SŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU ORAZ KORZYSTANIE Z NIERUCHOMOŚCI W RAMACH DZIERŻAWY Wstęp działania PFSRM podjęte w sprawie opracowania standardu KSWS Ogólne zasady ustanawiania służebności przesyłu oraz ustalania wynagrodzenia Służebność przesyłu w Kodeksie cywilnym i jej zastosowanie Charakterystyka problemów warsztatowych dotyczących określania wartości służebności przesyłu Sposoby ustanawiania służebności przesyłu i ogólne zasady dotyczące ustalania wynagrodzenia 347

9 Spis treści Część trzecia Zasady ustalania wynagrodzenia za służebność przesyłu ustanawianą w drodze umowy cywilno-prawnej Zasady ustalania wynagrodzenia za służebność przesyłu ustanawianą w postępowaniu sądowym Ogólne zasady określania wartości służebności przesyłu Określanie wartości składników wynagrodzenia za służebność przesyłu Sposoby określania wartości służebności przesyłu Sposób bezpośredni określania wartości służebności przesyłu Sposób pośredni określania wartości służebności przesyłu Składniki wynagrodzenia za służebność przesyłu Określanie obniżenia wartości nieruchomości na skutek lokalizacji urządzenia w dokumentacji planistycznej i jego posadowienia na nieruchomości Sposoby określenia obniżenia wartości nieruchomości na skutek lokalizacji urządzenia w dokumentacji planistycznej Daty stanu nieruchomości i daty poziomu cen Obniżenie wartości nieruchomości na skutek posadowienia urządzenia na nieruchomości Szkoda spowodowana lokalizacją naziemnych elementów infrastruktury technicznej Szkoda z tytułu posadowienia urządzenia na nieruchomości Warianty określania wartości służebności przesyłu sposobem pośrednim Wariant nr Zastosowanie określanej wartości służebności przesyłu Składniki wartości służebności przesyłu Obniżenie wartości nieruchomości z tytułu lokalizacji i posadowienia urządzenia Wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości w czasie eksploatacji urządzenia Określanie wartości służebności przesyłu jako sumy łącznego odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości oraz wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości Wielkość współczynnika K SP Przykłady określenia wartości służebności przesyłu Przykład nr 1 (grunt przeznaczony pod budownictwo mieszkaniowe): Przykład nr 2 (grunt przeznaczony pod aktywizację gospodarczą): Przykład nr 3 (grunt rolny): Wariant nr Zastosowanie określanej wartości służebności przesyłu Składniki wartości służebności przesyłu Wzory do określania wartości służebności przesyłu sposobem pośrednim Przykłady określenia wielkości współczynnika K SP Przykład nr 1 grunt przeznaczony pod budownictwo mieszkaniowe: Przykład nr 2 (grunt rolny): Wariant nr Zastosowanie określanej wartości służebności przesyłu Określanie wartości służebności przesyłu sposobem pośrednim w przypadku braku naziemnych elementów urządzenia 379

10 16 Spis treści Część trzecia Określanie wartości służebności przesyłu sposobem pośrednim w przypadku istnienia naziemnych elementów urządzeń Określanie wielkości współczynników u, k, S L, S B oraz stopy kapitalizacji R b Współczynnik u Współczynnik k Przykład określenia współczynnika k jako wielkości średniej ważonej w pasie służebności przesyłu napowietrznej linii elektroenergetycznej 400 kv Współczynnik S L Współczynnik S B Stopa kapitalizacji R b Sposoby określania wynagrodzenia za służebność przesyłu w zależności od sposobu zapłaty Uwarunkowania prawne, wnioski wynikające z orzecznictwa sądowego Rozłożenie jednorazowego wynagrodzenia za służebność przesyłu na płatność w równych ratach rocznych Określenie części jednorazowego wynagrodzenia za służebność przesyłu w przypadku planowanej likwidacji urządzenia w przyszłości Określenie dodatkowego wynagrodzenia za służebność przesyłu w przypadku zmiany warunków umownych dotyczących okresu, na jaki służebność została ustanowiona Rozłożenie jednorazowego wynagrodzenia za służebność przesyłu na płatność w różnych ratach rocznych Wpływ lokalizacji kilku urządzeń na obniżenie wartości nieruchomości i na wartość służebności przesyłu Wpływ lokalizacji kilku urządzeń na obniżenie wartości nieruchomości Wpływ lokalizacji kilku urządzeń na wartość służebności przesyłu Określanie wynagrodzenia za dzierżawę pasa slużebności przesyłu Sposób pośredni określenia wartości rocznego czynszu dzierżawnego (brutto) Wartość prawa zobowiązaniowego (dzierżawa) w ustalonym okresie czasu 395 SŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU W LASACH PAŃSTWOWYCH DLA URZĄDZEŃ PRZESYŁOWYCH nowelizacja ustawy o lasach Usuwanie drzew i krzewów ze stref ochronnych urządzeń załączniki Stawki opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz stawki kar za zniszczenie zieleni na rok 2013 według obwieszczenia Ministra Środowiska z dnia 25 września 2012 r. 400 Załącznik nr Załącznik nr WYNAGRODZENIE ZA BEZUMOWNE KORZYSTANIE Z NIERUCHOMOŚCI PRZEZ PRZEDSIĘBIORCĘ PRZESYŁOWEGO Charakterystyka wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Główne cechy wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości w orzecznictwie Sądu Najwyższego Waloryzacja wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Sposoby określania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości 405

11 Spis treści Część trzecia Wnioski z orzecznictwa sądowego dotyczące określania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Sposoby określenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Określanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości sposobem pośrednim Określanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości sposobem pośrednim na podstawie wartości służebności przesyłu Uwagi dotyczące określania powierzchni pasów bezumownego korzystania z nieruchomości i waloryzacji nominalnych rocznych dochodów brutto Podsumowanie, wnioski Przykład określenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości 412 PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH STATUSU PRAWNEGO URZĄDZEŃ I SŁUŻEBNOŚCI PRZESYŁU wstęp. Istniejące sposoby pozyskiwania praw do dysponowania nieruchomościami na cele budowy urządzeń infrastruktury technicznej Istniejące przepisy prawne ułatwiające przedsiębiorcom przesyłowym i dystrybucyjnym dostęp do urządzeń infrastruktury technicznej w celu ich konserwacji i napraw Projektowane przepisy dotyczące statusu prawnego urządzeń infrastruktury technicznej oraz służebności przesyłu Projektowana nowelizacja Kodeksu cywilnego dotycząca urządzeń przesyłowych Zmiany dotyczące statusu prawnego urządzeń oraz ustanawiania służebności gruntowej na prawie użytkowania wieczystego Treść projektowanych przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących ustanawiania służebności przesyłu i określania wynagrodzenia projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny i ustawy o gospodarce nieruchomościami Uwagi ogólne dotyczące projektu zmiany ustawy Kodeks cywilny i ustawy o gospodarce nieruchomościami Projektowane zmiany dotyczące ustawy Kodeks cywilny Projektowane zmiany dotyczące ustawy o gospodarce nieruchomościami Projekt ustawy o korytarzach przesyłowych Uwagi ogólne dotyczące potrzeby wprowadzenia projektowanej ustawy o korytarzach przesyłowych do polskiego systemu prawnego Zakres rzeczowy projektowanej ustawy o korytarzach przesyłowych Definicje zawarte w projekcie ustawy o korytarzach przesyłowych Planowanie lokalizacji urządzeń przesyłowych Ustanawianie korytarza przesyłowego dla nowych urządzeń przesyłowych Pozwolenie na budowę urządzeń przesyłowych Określanie korytarza przesyłowego dla istniejących urządzeń przesyłowych Lokalizowanie kolejnych urządzeń przesyłowych oraz innych urządzeń w korytarzu przesyłowym Ustanawianie służebności przesyłu z mocy prawa w obszarze korytarza przesyłowego Uprawnienia przedsiębiorcy przesyłowego i ograniczenia sposobu użytkowania gruntu w obszarze korytarza przesyłowego przez właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości zasady ustalania odszkodowania z tytułu obciążenia nieruchomości służebnością przesyłu 437

12 18 Spis treści Część trzecia 5.1. Uwarunkowania prawne wynikające z ustawy o korytarzach przesyłowych Roszczenia właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości oraz posiadacza ograniczonego prawa rzeczowego Algorytm ustawowy dla ustalenia wysokości odszkodowania za obciążenie nieruchomości służebnością przesyłu z mocy prawa Podsumowanie 444 Odszkodowanie według algorytmu oraz wartość służebności przesyłu według zasad ogólnych 445 Odszkodowania w ochronie środowiska i przyrody Podstawy prawne ochrony środowiska i przyrody Umowy międzynarodowe dotyczące ochrony środowiska i przyrody Ważniejsze konwencje dotyczące ochrony środowiska Prawo Unii Europejskiej dotyczące ochrony środowiska i przyrody Przepisy prawa dotyczące ochrony środowiska i przyrody w Polsce Ochrona środowiska w ustawie Prawo ochrony środowiska Sposoby korzystania ze środowiska oraz sposoby ochrony zasobów środowiska Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzany jest raport o oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach Ustanawianie obszarów ograniczonego użytkowania i stref przemysłowych Zasady ochrony środowiska i zasobów środowiska Ochrona przed hałasem Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Roszczenia wynikające z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska Roszczenia wynikające z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną zasobów środowiska Ochrona i warunki korzystania z zasobów środowiska oraz związane z tym odszkodowania Ochrona zasobów wodnych w ustawie Prawo wodne Ochrona gruntów rolnych i leśnych położonych w obszarach ograniczonego użytkowania według ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych Ochrona obszarów uzdrowiskowych w ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych Ochrona zasobów przyrody w ustawie o ochronie przyrody Ochrona zasobów środowiska w ustawie Prawo geologiczne i górnicze Odpowiedzialność za szkody Odszkodowania z tytułu ograniczeń w sposobie korzystania z nieruchomości spowodowanych innymi ustawami według ustawy Prawo ochrony środowiska Zapobieganie szkodom i naprawa szkód w środowisku Uregulowania w ustawie o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie Działania zapobiegawcze i naprawcze Odszkodowanie za szkody powstałe na nieruchomości w wyniku działań naprawczych Zgłaszanie bezpośrednich zagrożeń szkodą w środowisku i szkód w środowisku 474

13 Spis treści Część czwarta Dochodzenie roszczeń za szkody spowodowane ograniczeniem sposobu użytkowania nieruchomości według kodeksu cywilnego Źródła informacji wykorzystywanych w wycenie szkód w środowisku Mapa sozologiczna Mapa hydrograficzna 477 Część czwarta Jerzy Dąbek Problematyka wyceny nieruchomości przeznaczonych i zajętych pod drogi publiczne i wewnętrzne 479 INFORMACJE DOTYCZĄCE DRÓG PUBLICZNYCH I WEWNĘTRZNYCH definicje i podział dróg kategorie dróg publicznych Wykaz autostrad i dróg ekspresowych w Polsce klasy dróg publicznych i dane techniczne według rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych dróg publicznych Ochrona środowiska przed hałasem i wibracjami lokalizacja urządzeń infrastruktury technicznej w pasie drogowym Opłaty roczne za umieszczenie urządzeń infrastruktury technicznej w pasach drogowych numeracja ewidencyjna dróg publicznych zaliczanie dróg publicznych do odpowiedniej kategorii zarządzanie drogami publicznymi 493 NABYWANIE NIERUCHOMOŚCI PRZEZNACZONYCH POD DROGI PUBLICZNE Budowa dróg publicznych jako cel publiczny tryby nabywania nieruchomości przeznaczonych pod drogi publiczne Nabywanie nieruchomości przeznaczonych pod drogi publiczne i ustalanie wysokości odszkodowania na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami Działki gruntu wydzielane w trakcie podziału nieruchomości Podział nieruchomości z urzędu Podział nieruchomości na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego Działki gruntu wydzielane w trakcie scalenia i podziału nieruchomości Nabywanie nieruchomości przeznaczonych pod drogi publiczne na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO Okres od 21 września 2007 r. do 14 października 2009 r Zasady pozyskiwania nieruchomości dla budowy dróg publicznych jako przedsięwzięć związanych z EURO 2012 od 15 października 2009 r realizacja infrastrukturalnych inwestycji liniowych na podstawie ustaw szczególnych specustaw Rodzaje infrastrukturalnych inwestycji liniowych realizowanych w trybie specustaw 504

14 20 Spis treści Część czwarta 5.2. Pozyskiwanie nieruchomości z mocy prawa na realizację dróg publicznych według specustawy drogowej Pozyskiwanie nieruchomości z mocy prawa na realizację linii kolejowych o znaczeniu państwowym na podstawie specustawy kolejowej Ograniczanie sposobu korzystania z nieruchomości dla budowy gazociągów wysokiego ciśnienia według specustawy o terminalu regazyfikacyjnym skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu nabywanie nieruchomości przeznaczonych pod drogi publiczne na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych Okres od 12 maja 2003 r. do 16 grudnia 2006 r Okres od 16 grudnia 2006 r. do 10 września 2008 r Uwarunkowania prawne obowiązujące od 10 września 2008 r., decyzja zrid Zasady ustalania wysokości odszkodowania i jego wypłaty za nieruchomości przejęte z mocy prawa na realizację drogi publicznej Zasady ustalania wysokości odszkodowania za szkody powstałe przy przekraczaniu wód płynących i terenów linii kolejowych nabywanie gruntów zajętych pod drogi publiczne Przejęcie z mocy prawa gruntów zajętych pod drogi publiczne Ustalanie wysokości odszkodowania za działki gruntu zajęte pod drogi publiczne i przejęte z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego nabywanie nieruchomości lub ich części zajętych i przeznaczonych pod drogi publiczne i drogi wewnętrzne umową cywilno-prawną Nabywanie gruntów zajętych pod drogi publiczne Nabywanie gruntów przeznaczonych lub zajętych pod drogi wewnętrzne 516 ZASADY OKREŚLANIA WARTOŚCI NIERUCHOMOŚCI PRZEZNACZONYCH I ZAJĘTYCH POD DROGI PUBLICZNE przepisy prawne dotyczące wyceny nieruchomości przeznaczonych pod inwestycje drogowe oraz gruntów zajętych pod drogi publiczne zasady określania wartości odszkodowania za nieruchomości przejęte z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, w trybie wywłaszczenia Zasady określania wartości nieruchomości przeznaczonych i zajętych pod drogi publiczne i drogi wewnętrzne według rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego Przepis 36 ust Przepis 36 ust Przepis 36 ust Przepis 36 ust Przepis 36 ust Przepis 36 ust Przepis zasady określania wartości nieruchomości nabywanych pod drogi publiczne i drogi wewnętrzne w drodze umownej 524

15 Spis treści Część czwarta 21 Interpretacja treści 36 i 37 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości przez MTBiGM Wstęp Ogólny schemat postępowania w zakresie wyceny nieruchomości na potrzeby inwestycji drogowych Szczegółowe postępowanie w zakresie wyceny nieruchomości na potrzeby inwestycji drogowych Przedmiot wyceny, stan prawny i faktyczny, przeznaczenie nieruchomości Wybór podejścia, metody i techniki wyceny nieruchomości Zasada wyboru podejścia, metody i techniki wyceny Określanie wartości według 36 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego Określanie wartości według 36 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego Określanie wartości według 36 ust. 4 rozporządzenia w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego Określanie wartości według 36 ust. 3 rozporządzenia w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego Przepisy prawne 532