4(546) kwiecień 2011 PRAWO ZATRUDNIENIE ZATRUDNIENIE. Dyskryminacja w pracy. Elastyczne formy zatrudnienia. Wiele form, wiele niedogodności

Transkrypt

1 Numer 1 wydano 23 sierpnia 1980 w Stoczni Gdańskiej ISSN ZARZĄDU REGIONU GDAŃSKIEGO 4(546) kwiecień ZATRUDNIENIE ZATRUDNIENIE PRAWO Wiele form, wiele niedogodności Elastyczne formy zatrudnienia Dyskryminacja w pracy ANDRZEJ SOWIŃSKI, ZDJĘCIA: PAWEŁ GLANERT, KANCELARIA PREZYDENTA RP

2 AKTUALNOŚCI W KRAJU Strażak musi odpocząć Sekcja Krajowa Pożarnictwa NSZZ Solidarność nie zgadza się na to, aby strażacy mieli po wyjściu z jednostki wyznaczane dyżury w domu. Sprawią one, że strażak będzie miał wolne jedynie kilka godzin w niedzielę wieczorem. Związkowcy nie zgadzają się na przygotowywaną przez MSWiA zmianę rozporządzenia w sprawie pełnienia służby przez strażaków. Solidarność u Platiniego Euro 2012 będzie okazją do promocji Solidarności i jej dokonań - stwierdził 9 marca prezydent UEFA Michel Platini podczas spotkania z Piotrem Dudą, przewodniczącym Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Zapowiedział też, że uczuli polskich partnerów na problem dobierania firm do sponsoringu futbolu. Chodzi przede wszystkim o sieć Biedronka, w której nagminnie łamane są prawa pracownicze i normy BHP. Niedziela czas odpoczynku Społeczny Ruch Świętowania Niedzieli, skupiający duchownych, działaczy organizacji katolickich i związkowców z Solidarności, rozpoczął działalność 11 marca w Legnicy. Ruch jest pierwszym takim przedsięwzięciem w kraju, starającym się o przywrócenie społecznego i religijnego wymiaru niedzieli wolnej od pracy. Ruszają spory zbiorowe w energetyce Procedury wchodzenia w spory zbiorowe we wszystkich grupach kapitałowych w energetyce rozpoczęli 10 marca związkowcy z Sekcji Krajowej Energetyki NSZZ Solidarność. Powodem sporów są niezrealizowane od wielu miesięcy żądania podwyżki wynagrodzeń. W niektórych firmach od lat w ogóle nie było podwyżek. Protest pocztowców w stolicy Przeciwko zwolnieniom grupowym w Poczcie Polskiej SA i likwidacji części urzędów pocztowych protestowali 16 marca związkowcy w Warszawie. Plany zarządu Poczty Polskiej zakładają, że pracę w spółce może stracić ok. 8 tys. osób. Firma chce też zastąpić około 3 tys. placówek pocztowych agencjami. S ogłosiła stan gotowości protestacyjnej Stan gotowości protestacyjnej ogłosiła 16 marca Komisja Krajowa NSZZ Solidarność. Niewykluczone są manifestacje w poszczególnych województwach, a także ogólnopolska manifestacja w Warszawie. Ostateczne decyzje o formach protestu zapadną na najbliższym posiedzeniu Komisji Krajowej 18 kwietnia. Duży bank, duże problemy Przeciwko łamaniu zasad dialogu społecznego i uprawnień pracowniczych protestują działające w Pekao SA związki zawodowe. Solidarność i pozostałe dwa związki zawodowe w banku wskazują na nieprzestrzeganie przez pracodawcę procedur związanych z wypowiadaniem umów o pracę, łamanie przepisów zawartych w układzie zbiorowym oraz o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Służba zdrowia potrzebuje pieniędzy, nie spółek Przekształcenia zakładów opieki zdrowotnej w spółki prawa handlowego doprowadzi do zapaści systemu i obniżenia poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego Polaków ostrzega Sekretariat Ochrony Zdrowia S w liście, wystosowanym 16 marca do parlamentarzystów, w przeddzień drugiego czytania w Sejmie ustaw z tzw. pakietu ustaw zdrowotnych. Także projekty ustaw o dodatkowym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz o działalności leczniczej budzą niepokój Sekretariatu Ochrony Zdrowia NSZZ Solidarność. Związkowcy podkreślają, że zastosowanie przymusu ekonomicznego w branży, gdzie wynik finansowy nie może stać ponad jej misją, jest nie do przyjęcia. Protest górników w Katowicach Zaprzestania przez rząd pośpiesznej i dzikiej prywatyzacji górnictwa węgla kamiennego pod płaszczykiem przekazania akcji spółek węglowych do oferty publicznej oraz rezygnacji z przekazania nadzoru właścicielskiego spółek górniczych z resortu gospodarki do Ministerstwa Skarbu Państwa domagali sie 18 marca w Katowicach górnicy. Protest skierowany był przeciwko nieudolnemu nadzorowi właścicielskiemu, fatalnemu zarządzaniu spółkami węglowymi, drastycznemu wzrostowi wypadkowości w kopalniach. Rocznica Bydgoskiego Marca 21 marca obchodzono 30 rocznicę wydarzeń Bydgoskiego Marca 1981 roku. W programie tegorocznych obchodów znajdowała się konferencja IPN poświęcona tamtym wydarzeniom, odsłonięcie tablicy upamiętniającej Marzec 1981 roku oraz msza święta w intencji strajkujących rolników i uczestników tamtych wydarzeń. Bydgoski Marzec to określenie kryzysu społecznego z 1981 roku. Podczas sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy 19 marca trzej związkowcy z Solidarności (Jan Rulewski, Mariusz Łabentowicz i Michał Bartoszcze) zostali dotkliwie pobici przez funkcjonariuszy ZOMO i SB. Nowy szef największego regionu 24 marca Dominik Kolorz został wybrany na nowego przewodniczącego Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ Solidarność. Zastąpił on na tym stanowisku obecnego przewodniczącego Komisji Krajowej Piotra Dudę. Referendum na kolei Trwa referendum strajkowe w spółkach kolejowych przeznaczonych do prywatyzacji. NSZZ S, wraz z pozostałymi związkami działającymi na kolei, domaga się gwarancji socjalnych dla pracowników, zanim przedsiębiorstwa zostaną sprzedane. STOP przemocy w pracy Porozumienie w sprawie eliminowanie przemocy w miejscu pracy podpisali 28 marca na forum Komisji Trójstronnej szefowie związków zawodowych i pracodawców. Partnerzy społeczni deklarują w zawartym porozumieniu, iż w ramach relacji pracodawca pracownik nie będą tolerowane żadne przejawy nękania czy przemocy. To nie my wywołaliśmy kryzys Europejska Konfederacja Związków Zawodowych podjęła decyzję o zorganizowaniu protestu przeciwko polityce obciążania za kryzys pracowników. To nie my wywołaliśmy kryzys to jedno z haseł manifestacji, która przejdzie 9 kwietnia ulicami Budapesztu. Cięcia wydatków publicznych i wynagrodzeń oraz dalsza deregulacja rynku pracy zwiększają rozwarstwienie społeczne ostrzegają europejskie związki zawodowe. Związkowcy, w tym kilkuset z Solidarności, powiedzą głośne NIE postępującej degradacji europejskiego modelu społecznego. W REGIONIE Bezrobocie rośnie w ogromnym tempie Dramatyczna sytuacja na rynku pracy województwa pomorskiego była głównym tematem obrad Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność 7 marca. Zarząd przyjął stanowisko dotyczące bezrobocia w regionie. Bezrobocie nabrało przyspieszenia już w ub. roku, obecnie sytuacja zaczyna być dramatyczna. Przekroczenie liczby 2 mln bezrobotnych w skali kraju to prawdziwy sygnał alarmowy mówił Zbigniew Kowalczyk, członek Prezydium ZRG S i przedstawiciel Zarządu w Wojewódzkiej Radzie Zatrudnienia. Poświęcenie krzyża w Sali BHP Replikę krzyża, który wisiał w Sali BHP Stoczni Gdańskiej w czasie strajku w sierpniu 1980 roku, poświęcił 19 marca biskup Ryszard Ka- syna. Uroczystość zorganizowało Stowarzyszenie Solidarni z Kolebki. Obecni byli m.in.: Krzysztof Dośla, przewodniczący Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność, Bogdan Biś i Tadeusz Majchrowicz, zastępcy przewodniczącego KK S, oraz ks. Ludwik Kowalski, proboszcz bazyliki św. Brygidy. Spotkanie organizacji zakładowych Rozwój Związku jako priorytet działań według przyjętej przez ZRG S uchwały programowej, ocena sytuacji w kraju, opierająca się m.in. na raporcie o bezrobociu WUP, a także przyjęte w związku z tym stanowisko Zarządu Regionu były wiodącymi tematami spotkania organizacji zakładowych z terenu Gdańska i Sopotu, które odbyło się 23 marca w sali Akwen. Związkowcy obejrzeli film w reżyserii Marii Dłużewskiej i Joanny Lichockiej Mgła, opowiadający o katastrofie smoleńskiej z 10 kwietnia ub.r., a także o tym, co się działo później. Film wywołał wśród oglądających głębokie poruszenie. Sąd musi znaleźć pracodawcę 70 pracowników Stoczni Tczew czeka na rozpatrzenie swoich pozwów o ustalenie przez sąd, kto jest ich pracodawcą. Ani syndyk, ani Zremb Chojnice, który wpłacił pierwszą transzę za zakup firmy, nie poczuwają się do pełnienia tych obowiązków. Od listopada ub.r. nie mają z kim rozwiązać umowy o pracę czy dopełnić formalności w związku z przejściem na emeryturę. Zarząd nie wykazał dobrej woli O stanie negocjacji z pracodawcą na temat zwolnień grupowych związki zawodowe poinformowały pracowników 28 marca w trakcie wiecu informacyjnego w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Uczestniczyło w nim ok. 90 proc. załogi, mimo wezwań prezesa stoczni do zignorowania go. Prezes pomimo zaproszenia nie przybył. Organizacje związkowe oraz Rada Pracowników poinformowały, że zarząd stoczni nie wykazał otwarcia i dobrej woli w negocjacjach i nie zmniejszył planowanej skali zwolnień grupowych (ok. 400 osób). W stoczni pensje wypłacane są od miesięcy w ratach. Sąd znika 1 kwietnia 1 kwietnia 2011 r. przestanie funkcjonować Wydział Pracy w Sądzie Rejonowym w Starogardzie Gdańskim. Zostanie on połączony z podobnym wydziałem w sądzie w Malborku. Wyznaczone wcześniej kwietniowe terminy rozpraw zostały odwołane, sąd poinformował strony procesów, że muszą czekać na informacje z sądu w Malborku co do kolejnych terminów. Prawdopodobnie zostaną one przesunięte o kilka miesięcy, zaś mieszkańcy powiatu starogardzkiego będą zmuszeni do podróży do Malborka, z którym Starogard Gdański nie ma bezpośrednich połączeń komunikacyjnych. magazyn.solidarnosc@solidarnosc.gda.pl Wydawca: Region Gdański NSZZ Solidarność. Redaguje zespół: Małgorzata Kuźma (red. naczelna) tel Adres redakcji: ul. Wały Piastowskie 24, Gdańsk, tel.: , tel ), Ryszard Kuźma (skład, red. techniczny), Jarosław Wierzchołowski, Olga Zielińska fax: Druk: Zakłady Graficzne im. J. Czyżewskiego Tczew, ul. Kwiatowa 11. Współpracują: Barbara Ellwart, Maria Giedz, Paweł Glanert, Wojciech Milewski, Aleksander Miśkiewicz, Tomasz Snarski, Łukasz Sulej, Maria Szwajkiewicz, Renata Tkaczyk, Dorota Trela-Godzwon. Za treść reklam redakcja nie odpowiada. Nakład: egz. Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania i skracania nadesłanych i publikowanych tekstów. Nadzór merytoryczny: Jacek Rybicki. Kolportaż: Roman Stegart tel , zamawianie: Oddano do druku r. Okładka: Andrzej Sowiński 2 Nr 4/kwiecień 2011

3 AKTUALNOŚCI Zamiast spisu treści omimo że kwiecień jest miesiącem, który Ppowinien nam kojarzyć się z radosną atmosferą początku wiosny, zawiera dwie daty smutne dla wielu Polaków. Sześć lat temu, 2 kwietnia, zmarł Jan Paweł II, rok temu, 10 kwietnia, doszło do katastrofy lotniczej, w której zginęło 96 osób, w tym prezydent Lech Kaczyński z małżonką (W pierwszą rocznicę, str. 9, Marszałek (z) Pomorza, str. 10, Pociąg z Gdańska, str. 11). W kwietniowym Magazynie Solidarność publikujemy kolejny raport, tym razem dotyczy on zatrudnienia. Okazuje się, że nie wystarczy znaleźć pracę, ważne jest, aby zasady, na jakich zostaniemy zatrudnieni, były adekwatne do jej rodzaju. Polska przoduje w niechlubnej statystyce umów na czas określony, znajdujemy się również w czołówce osób pracujących na tzw. samozatrudnieniu, wiele osób również pracuje na czarno (Wiele form, wiele niedogodności, str. 12, Tak pracujemy, str. 12, Elastyczne formy zatrudnienia, str. 14). Nie pomagają apele do pracodawców ani kontrole instytucji państwowych powołanych do czuwania nad przestrzeganiem prawa pracy. Okazuje się, że najskuteczniejsze w pilnowaniu interesów pracowników są związki zawodowe. Liczne przykłady pokazują, że w firmach, gdzie organizacje pracownicze są silne, mniej jest umów na czas określony, a fikcyjne samozatrudnienie nie występuje (Zdrowa ryba zawsze płynie pod prąd, str. 6). Trudną sytuację osób bezrobotnych, a także tych, którzy muszą się godzić na niekorzystne warunki pracy pogłębia kryzys gospodarczy. Obecny rząd, oprócz różnego rodzaju sztuczek PR-owskich i przeniesienia naszych składek z OFE do ZUS, nie robi nic, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom kryzysu, który dotyka przede wszystkim najuboższych. Stąd przygotowania NSZZ Solidarność do akcji protestacyjnej (Zatroszczyć się o najuboższych, str. 4, Nie oszczędzać na seniorach, str. 7). Małgorzata Kuźma Szósta rocznica śmierci Ojca Świętego kwietnia 2005 r. Bóg powołał do siebie naszego 2 ukochanego Ojca Świętego Jana Pawła II. Jego prośba, wygłoszona 17 czerwca 1987 r. na placu św. Piotra Proszę z pokorą i ufnością dobrego pasterza, aby moje posługiwanie na ziemi ojczystej za pośrednictwem Pani Jasnogórskiej przyniosło dobre owoce spełnia się w niewyobrażalnym wymiarze. Polska czekała na Niego, jako na tego, który zło dobrem zwyciężając odmienił oblicze ziemi. Polski i Europy. W czasie trwania pontyfikatu Jan Paweł II odbył 102 zagra- niczne pielgrzymki apostolskie. Jako pątnik przemierzył około 1 mln 650 tys. kilometrów. Swoją ukochaną ojczyznę odwiedził osiem razy. IBIS wylądował ierwszy numer Internetowe- Biuletynu Informacyj- Pgo nego Solidarności Regionu Gdańskiego S został rozesłany 16 marca br. na adresy owe, udostępnione przez członków Związku. Cotygodniowy biuletyn zawiera bieżące informacje z wydarzeń w Regionie, a także mogące zainteresować organizacje zakładowe, mówią bowiem o sytuacji pracowników i gospodarki narodowej. Wszystkich zainteresowanych otrzymywaniem Internetowego Biuletynu Informacyjnego Solidarności Regionu Gdańskiego prosimy o wypełnienie ankiety, którą można pobrać z naszej strony internetowej lub w siedzibie Regionu (pok. 105). Ankieta dostępna jest również w oddziałach. Wypełnione ankiety prosimy wysyłać na adres owy Przypominamy, że zbieramy fotografie z Janem Pawłem II, więcej informacji na naszej stronie internetowej (oz) IBIS-a: ibis@solidarnosc.gda. pl. Można też przynieść bezpośrednio do nas (budynek S w Gdańsku, pok. 114, lub do oddziałów). I rocznica katastrofy smoleńskiej W niedzielę, 10 kwietnia br. o godz. 11 w bazylice Mariackiej w Gdańsku odprawiona zostanie pod przewodnictwem metropolity gdańskiego J.E. ks. arcybiskupa Sławoja Leszka Głódzia uroczysta koncelebrowana msza św. w intencji osób tragicznie zmarłych rok temu w katastrofie prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem oraz w intencji pomordowanych 71 lat temu oficerów Wojska Polskiego. PYTANIE MIESIĄCA Jakie formy zatrudnienia sprawiają kłopoty pracownikom w Pani(a) firmie? KRZYSZTOF ANDRASZEWICZ przewodniczący KZ S w tczewskim Flextronicsie Pracodawca zatrudniał w naszej firmie wszystkich pracowników jedynie na części etatu. Tłumaczył to tym, że w branży nie zawsze jest jednakowy popyt i nie będzie mógł wówczas zagwarantować zatrudnionym pracy. W praktyce wszyscy pracowali jak na pełnych etatach, wykonując pracę w nadgodzinach, za które nie otrzymywali większego wynagrodzenia według zasad kodeksu pracy. Kiedy w zakładzie powstała nasza organizacja, w krótkim czasie zajęliśmy się tym problemem i obecnie pracownicy nie są zatrudniani na takiej zasadzie. MIROSŁAW MADEJ przewodniczący Sekcji Regionalnej Służby Zdrowia S Coraz powszechniejsze stają się naciski ze strony dyrektorów szpitali zwłaszcza na pielęgniarki, aby z umów o pracę przechodziły na umowy cywilnoprawne. Ten tzw. system kontraktowy funkcjonuje już w Szpitalu Wojewódzkim w Gdańsku, częściowo także w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym i Uniwersyteckich Centrach Klinicznych. Dyrektorom jest on na rękę, gdyż nie muszą wówczas opłacać składek za pracowników, pozostających na samozatrudnieniu. Krajowy Sekretariat Ochrony Zdrowia S wielokrotnie domagał się od pracodawców udostępnienia do oceny wzorów takich umów zawieranych z pielęgniarkami i zawsze bezskutecznie. Jednocześnie przypominam, że Solidarność nigdy nie wyraziła zgody na samozatrudnienie w służbie zdrowia. IWONA ORSZULAK przewodnicząca KZ S w sieci delikatesów Bomi Od początku istnienia Bomi w naszej firmy zatrudniano pracowników wyłącznie na podstawie umów na czas określony i to na okres 8-10 lat. Tłumaczono to wówczas tym, że na taki okres opiewają umowy najmu sklepów i stąd warunki umów dla pracowników. Kiedy utworzyliśmy organizację zakładową Solidarności ta sprawa była jednym z pierwszych tematów negocjacji z pracodawcą. Udało nam się wywalczyć, że już druga zawierana umowa jest umową na czas nieokreślony. To przewyższa nawet wymogi kodeksowe, bo jako argument postawiliśmy długi czas trwania pierwszej umowy. Dzisiaj jednak nadal ok. 2/3 pracowników jest zatrudnionych na czas określony. DARIUSZ ADAMSKI przewodniczący KM S w Stoczni Gdynia Stocznia Crist, działająca na terenie Stoczni Gdynia, zatrudnia w zależności od doraźnych potrzeb pracowników. Wszyscy przyjmowani są do pracy pod tym warunkiem, że zarejestrują działalność gospodarczą. Są więc typowymi pracownikami pozostającymi na samozatrudnieniu. Jako jednoosobowe firmy otrzymują umowy-zlecenia z określonym zakresem prac do wykonania. Tacy pracownicy nie mają żadnych praw wynikających z kodeksu pracy, niestety nie mogą też być objęci ochroną ze strony naszej organizacji. Możliwe jest tylko udzielanie im konsultacji prawnych. oprac. (jw) Nr 4/kwiecień

4 ZWIĄZEK SP JRZENIE Bul w nadzieji P rezydent Najjaśniejszej Rzeczypospolitej w bulu i w nadzieji połączył się z narodem japońskim po straszliwym trzęsieniu ziemi i pustoszącym tamtejsze wybrzeże tsunami. I niby nic się nie stało przecież wszyscy byliśmy wstrząśnięci dramatem mieszkańców dalekich wysp, współczuliśmy im, ba, w ostatnią niedzielę we wszystkich kościołach w Polsce odbyła się w ciszy i bez rozgłosu oraz medialnego szumu (tak jak przy innych akcjach charytatywnych) wielka zbiórka pieniędzy, którymi za pośrednictwem Caritasu Polska nasze społeczeństwo wesprze potrzebujących i poszkodowanych Japończyków. A jednak trochę przykro, że ucierpiał w tym wszystkim majestat Urzędu, dodajmy, że nie po raz pierwszy i zapewne nie po raz ostatni. Tymczasem media nad wyraz łaskawie obeszły się z tą wpadką w niektórych nawet usłyszeć można było próbę wytłumaczenia Głowy Państwa a to, że był tak rozemocjonowany, a to, że był w stresie Może zresztą rzeczywiście tak było. Jest się bowiem czym stresować. Jeżeli nawet potężna Japonia ugięła się pod tą katastrofą, to co by było w Polsce? Zapewne podobne trzęsienia i fale nas w najbliższych dziesięcioleciach ominą, ale czy myślimy wystarczająco o ochronie naszych atomowych elektrowni in spe (łac. w przyszłości, w przygotowaniu, dosłownie: w nadziei) przed np. zagrożeniem terrorystycznym? Wydaje się, że to wpływa na temperaturę publicznej debaty o energetyce jądrowej w krajach Europy Zachodniej. Może więc wrócić jednak do inwestowania w tzw. technologie czystego węgla, zamiast likwidować kopalnie? Warto przypomnieć, że 20 lat temu to gdańska Solidarność rozdarła przysłowiowe szaty i przyczyniła się do wstrzymania budowy żarnowieckiej elektrowni atomowej w oparciu o reaktory rodem z Czarnobyla. Dziś jest inny czas, ale mądrym należy być przed szkodą Pewnie mniejszy wpływ na stres Pana Prezydenta mają pnące się w górę ceny paliw wszak prezydenccy i rządowi urzędnicy jeżdżą za nasze, a na paliwo do prywatnych samochodów wystarczy z sowitych nagród za ciężką pracę po katastrofie smoleńskiej (to cytat z marszałka Schetyny). I prezydent, i rząd pominęli zupełnym milczeniem postulaty Komisji Krajowej, w których domagaliśmy się m.in. obniżenia akcyzy na paliwo, co pozwoliłoby choć przez jakiś czas ulżyć zestresowanym kierowcom. Ogłoszenie gotowości protestacyjnej nie wywarło na politycznych decydentach specjalnego wrażenia to zresztą po raz kolejny pokazuje, co tak naprawdę dla władzy znaczy dialog społeczny. No cóż, nie po raz pierwszy zdaje się zwyciężać wśród rządzących filozofia bierzmy co się da. Filozofia bardzo zwodnicza, bo może się w globalnym bilansie okazać, że ubytki budżetowe spowodowane pomysłowością Polaków (kupno tańszej benzyny na Białorusi czy jazda na oleju spożywczym) będą większe niż te spowodowane obniżeniem akcyzy. Filozofia bierzmy, co się da towarzyszy też rządowym planom prywatyzacji resztek polskich firm dodajmy resztek kluczowych dla wielu sektorów zakładów energetycznych, kopalń, rafinerii, ostatnich banków. Żeby było jasne Solidarność nigdy nie występowała doktrynalnie przeciw wszelkiej prywatyzacji, ale zawsze sprzeciwiała się prywatyzacjom, które miały jedynie przynieść kasę do budżetu, a odbywały się ze szkodą dla pracowników, a po latach także dla całego społeczeństwa. I pewnie S będzie przeciwna prywatyzacji, w wyniku której po polskich torach będzie jeździła prywatna Deutsche Bahn, częścią polskiej energetyki będzie zarządzała prywatna firma skandynawska o dziwnie państwowej nazwie, a rafinerią całkiem prywatny koncern zza wschodniej granicy niemający zapewne nic wspólnego z polityką Wypada na to, że rzeczywiście w bólu przychodzi nam obserwować sytuację nie tylko w dalekich krajach, ale także po trosze wokół nas. Ale wypada też z nadzieją spojrzeć w przyszłość. W końcu niedługo wybory. Tylko czy to coś zmieni? Musimy w to wierzyć Jacek Rybicki Zatroszczyć się o najuboższych O planowanej przez NSZZ Solidarność akcji protestacyjnej rozmawiamy z KRZYSZTOFEM DOŚLĄ, przewodniczącym Zarządu Regionu Gdańskiego. W marcu Komisja Krajowa przyjęła uchwałę o rozpoczęciu przygotowań do akcji protestacyjnej. Jakie są tego przyczyny? Od dłuższego czasu Region Gdański NSZZ Solidarność wskazywał na negatywne skutki pogłębiającego się kryzysu gospodarczego w naszym kraju, po pierwsze stale wzrastające bezrobocie, po drugie rosnące koszty utrzymania, spowodowane wzrostem cen przede wszystkim artykułów podstawowych. Obecnie w naszym województwie liczba bezrobotnych osiągnęła już poziom 117 tysięcy, np. w styczniu bezrobocie wzrosło o blisko 10 tysięcy osób. Przy okazji trzeba podkreślić, że nie były to tzw. zwolnienia grupowe, a więc z dużych zakładów pracy, ale właśnie pracę stracili pracownicy z małych firm, których mamy 214, z czego ponad 204 tysiące to firmy zatrudniające do 9 pracowników. Taka działalność gospodarcza jest bardzo czuła na zmianę koniunktury, zmianę podatków i cen. Bardzo często wzrost ceny paliwa dla wielu z tych firm może spowodować koniec działalności. Jednym z postulatów Solidarności jest zmniejszenie akcyzy na paliwa. Akcyza na paliwo jest istotnym elementem ceny paliwa, a więc rząd ma bezpośredni instrument wpływający na jej wysokość w sprzedaży. Paliwo jest niezwykle istotnym elementem kształtującym ceny. Stąd reakcja w postaci obniżenia akcyzy byłaby wskazana, bo to pozwoliłoby ustabilizować cenę paliwa, a co za tym idzie ceny pozostałych artykułów przestałyby rosnąć. Solidarność domaga się również od rządu skierowania dodatkowych środków na walkę z bezrobociem. W Polsce, jak podaje Naczelna Rada Zatrudnienia, w 2010 roku wydatkowano jedenastokrotnie mniej środków na aktywne formy walki z bezrobociem, niż średnio w Unii Europejskiej. Na ten rok założono o dwie trzecie niższe środki niż w ubiegłym roku na walkę z bezrobociem. Trudno oczekiwać więc, aby przy tak niskich nakładach skutecznie móc aktywizować bezrobotnych. Warto też zaznaczyć, że najlepszą formą przeciwdziałania bezrobociu jest utrzymanie już istniejących miejsc pracy. Przetestowano to w czasie kryzysu w Niemczech, Francji czy Skandynawii, które są dzisiaj na najszybszej ścieżce rozwoju gospodarczego. Państwa te wprowadziły politykę dotowania pracodawcy i pracownika, by utrzymywać miejsca pracy. W Polsce dotowano i promowano zwalnianie pracownika. Trzeci postulat Związku to podwyższenie kryteriów dochodowych upoważniających do świadczeń z pomocy społecznej. Kryteria korzystania ze świadczeń pomocy społecznej są zamrożone od długiego okresu. W ubiegłym roku w czerwcu partnerzy społeczni w ramach Komisji Trójstronnej porozumieli się co do podwyższenia progów dochodowych na 2011 rok, została podjęta w tej sprawie uchwała. Niestety, decyzją rządu z września 2010 roku ustalenia te zostały wyrzucone do kosza. Oznacza to, że kilkadziesiąt tysięcy osób zostało tej pomocy przez państwo pozbawione, i to osób o dochodach, które zgodnie z nomenklaturą Unii Europejskiej są dochodami poniżej progu egzystencji. Solidarność domaga się od rządu wsparcia osób najuboższych. Jakie formy przybierze protest Solidarności? Na razie trwają konsultacje w regionach. 18 kwietnia Komisja Krajowa podejmie decyzję o terminach i formach protestu Rozmawiała Małgorzata Kuźma Decyzja Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność Prezydium Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność wobec gwałtownego wzrostu kosztów utrzymania, podwyżki VAT-u, rosnącego bezrobocia i braku reakcji rządu na te niezwykle dotkliwe dla społeczeństwa zjawiska oraz w związku z uchwałą Komisji Krajowej NSZZ Solidarność nr 30/11 ws. akcji protestacyjnej i ogłoszeniem przez KK stanu gotowości protestacyjnej w Związku zwraca się do wszystkich jednostek organizacyjnych Związku w Regionie Gdańskim o rozpoczęcie przygotowań do akcji protestacyjnej, oflagowanie siedzib Związku i rozpropagowanie wśród członków Związku uchwały KK. Gdańsk, r. Uchwała ws. akcji protestacyjnej Komisja Krajowa NSZZ Solidarność stwierdza, że rząd nie realizuje w sposób wystarczający konstytucyjnego obowiązku ochrony osób najuboższych, wobec czego ogłasza stan gotowości protestacyjnej w Związku. NSZZ Solidarność wielokrotnie, a ostatnio w stanowisku KK nr 4/11, domagał się od rządu skutecznych działań, które eliminowałyby szkodliwe dla Polski i jej rozwoju zjawiska rozwarstwienia społecznego oraz jego postępującego ubożenia. Domagamy się od rządu: czasowego obniżenia podatku akcyzowego na paliwo, skierowania dodatkowych środków na walkę z bezrobociem, podwyższenia kryteriów dochodowych upoważniających do świadczeń z pomocy społecznej oraz ich wzrostu. Komisja Krajowa zobowiązuje Prezydium KK do przygotowana harmonogramu akcji protestacyjnej, który przedstawiony zostanie na nadzwyczajnym posiedzeniu Komisji Krajowej, zwołanym nie później niż do końca kwietnia bieżącego roku. Łódź, 16 marca 2011 r. Komisja Krajowa NSZZ Solidarność 4 Nr 4/kwiecień 2011

5 ZWIĄZEK SŁUŻBA ZDROWIA Rozwój Związku priorytetem Mirosław Madej został przewodniczącym Regionalnej Sekcji Służby Zdrowia NSZZ Solidarność Regionu Gdańskiego. Wyboru dokonano podczas obrad Walnego Zebrania Delegatów sekcji 24 marca. owych wyborów prze- dokonano Nwodniczącego w związku z rezygnacją Ewy Szachty, wybranej na tę funkcję w ubiegłym roku. WZD przyjęło uchwałę programową na kadencję Kładzie ona nacisk na rozwój Związku w służbie zdrowia, współpracę z samorządami oraz innymi centralami związkowymi, informację wewnątrzzwiązkową, a także pomoc prawną i szkolenia dla członków organizacji zakładowych. Delegaci wskazywali na konieczność zaznaczenia obecności związkowców ze służby zdrowia podczas protestów i manifestacji. Rozpoczęta obecnie akcja protestacyjna Solidarności to czas, kiedy nie może nas zabraknąć. Musimy wyraźnie artykułować nasze stanowisko w najważniejszych sprawach dla pracowników i pacjentów podkreślano. Dokonano wyborów uzupełniających do Rady Sekcji. Jej nowymi członkami zostali Mirosław Musiał i Andrzej Wojewoda. Na funkcję delegata na WZD Sekcji Krajowej Służby Zdrowia NSZZ Solidarność wybrano Andrzeja Pufelskiego. Stan wojenny nielegalny Dekrety Rady Państwa PRL, na mocy których wprowadzono w grudniu 1981 r. stan wojenny, są niekonstytucyjne takie jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 16 marca. Na ten wyrok wielu Polaków czekało aż 30 lat. FOT. JAROSŁAW WIERZCHOŁOWSKI Krzysztof Dośla, przewodniczący Regionu Gdańskiego S, podczas obrad podkreślał, że niestety związkowcom ze służby zdrowia nie ubywa problemów do rozwiązywania. W nadchodzącym czasie pojawi się zapewne wiele nowych koncepcji władz centralnych i samorządowych, nie zawsze korzystnych dla pracowników Tym samym wyroki sądów stanu wojennego będzie można zaskarżyć. Jednak zdaniem wielu prawników orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego ma znaczenie przede wszystkim symboliczne. Przyjęta w lutym 1991 r. ustawa o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego dawała pokrzywdzonym możliwość występowania o rewizję ówczesnych wyroków i przyznania im odszkodowania. Nie wszystkie jednak osoby otrzymały należne im odszkodowanie. Czasem były problemy z zebraniem wymaganych dokumentów. Do 2008 r. minął ostateczny termin składania wniosków o odszkodowanie mówi Fryderyk Radziusz, poszkodowany w stanie wojennym, wiceprzewodniczący KM NSZZ S Stoczni Gdańskiej. Ja zdążyłem złożyć stosowny wniosek, byłem w sądzie i czekam teraz na orzeczenie. Ale nie wszyscy koledzy zdążyli to zrobić. Myślę, że teraz będzie druga fala ubiegających się o odszkodowania. i musimy trzymać rękę na pulsie mówił przewodniczący. Zwracał uwagę, że związkowcy powinni starać się zawsze rozwiązywać konflikty przy stole negocjacyjnym, jednak nie mogą cofać się przed radykalnym artykułowaniem protestów tam, gdzie inne metody zawodzą. (jw) MIROSŁAW MADEJ, przewodniczący Regionalnej Sekcji Służby Zdrowia S Po dziesięciomiesięcznej przerwie obejmuję ponownie kierownictwo sekcji w momencie niezwykle trudnym dla pracowników służby zdrowia. Stoimy przed olbrzymimi wyzwaniami. Nowa ustawa o działalności leczniczej będzie nakładała na nas nowe obowiązki, tak naprawdę będziemy żyli w zmienionych realiach. Czeka nas także proces przekształcania jednostek służby zdrowia w województwie pomorskim. Musimy podjąć głośny dziś temat umów cywilnoprawnych. Do tego dochodzi jeszcze problem z podziałem ewentualnych zysków jednostek służby zdrowia. Ustawa mówi bowiem, że 75 proc. z niego ma zostać przeznaczone wyłącznie dla pielęgniarek. To rodzi poważne problemy. Prowadzimy już wstępne rozmowy ze Związkiem Pielęgniarek i Położnych i izbami lekarskimi, ponieważ sytuacja zmusza nas do wypracowania wspólnego stanowiska w obronie różnych grup pracowników. Konieczne jest też odbudowanie stałych kontaktów z samorządami, w tym przede wszystkim z samorządem województwa pomorskiego, a także z posłami i senatorami. Pytanie, jaki wpływ orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego będzie miało na wyrok sądu w procesie karnym prowadzonym wobec twórców stanu wojennego. Proces z oskarżenia IPN wobec gen. Wojciecha Jaruzelskiego, Czesława Kiszczaka, Stanisława Kani oraz Eugenii Kempary trwa od 2008 roku przed Sądem Okręgowym w Warszawie. IPN ma nadzieję, że skończy się przed 30 rocznicą Grudnia 1981 r. (zola) FOT. JANUSZ BAŁANDA-RYDZEWSKI EKONOMIA Gospodarka z poniedziałku na wtorek Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej ten artykuł Konstytucji RP dr hab. Ryszard Bugaj przytoczył podczas wykładu Czy potrafimy poradzić sobie z niesprawiedliwością społeczną, który wygłosił 23 marca br. na Uniwersytecie Gdańskim. N iestety, Trybunał Konstytucyjny, powołując się na konstytucję w uzasadnianiu swoich orzeczeń, wydaje się nie dostrzegać drugiego członu tego artykułu, mówiącego o równości społecznej jako podstawowej zasadzie, na której opiera się Rzeczpospolita Polska mówił Ryszard Bugaj. Podkreślał jednocześnie, że rządzący Polską zupełnie nie liczą się z tym zapisem, wprowadzając rozwiązania prawne zdecydowanie działające na rzecz rozwarstwienia dochodów i szans społecznego rozwoju, a więc i niesprawiedliwości i nierówności społecznej. Ryszard Bugaj: Nasza gospodarka jest prowadzona z poniedziałku na wtorek. Kapitalizm i brak gospodarki planowej nie zwalnia z obowiązku wyobraźni i przewidywania skutków podejmowanych przedsięwzięć. Jako przykład takiego rozwiązania podał polski system podatkowy o relatywnie niskich stopach dla najbogatszych. Jesteśmy jedynym krajem w Europie na zachód od Bugu, w którym funkcjonuje tak płaski rozkład stóp procentowych mówił prelegent, zauważając jednocześnie, że podobna sytuacja zachodzi w przypadku podatku spadkowego, zniesionego w Polsce w styczniu 2007 roku w stosunku do najbliższych krewnych zmarłego. Zdaniem Ryszarda Bugaja jest to czynnik powodujący gromadzenie kapitału przez wąskie grupy społeczne i niedzielenie się nim ze społeczeństwem. Polska znajduje się także na pierwszym miejscu w Europie pod względem współczynnika nierówności społecznej, wyliczanego przez ekonomistów. Nasza gospodarka jest prowadzona z poniedziałku na wtorek mówił Bugaj. Podkreślał, że kapitalizm i brak gospodarki planowej nie zwalnia z obowiązku wyobraźni i przewidywania skutków podejmowanych przedsięwzięć. Jako efekty wymienił dzisiejszy stan finansów państwa czy kwestię OFE. Problem w tym, że dziś w Polsce nie istnieje realna możliwość wyboru społecznego. Nasza scena polityczna zdecydowanie nam się nie udała konkludował mówca. Sytuację Polski Ryszard Bugaj umieszczał mocno w kontekście gospodarki światowej i globalnego kryzysu. Zauważał, że nierówności społeczne zaczęły wzrastać na całym świecie w latach osiemdziesiątych. Chociaż PKB w wielu krajach wzrastał, to jednocześnie te same stanowiska pracy zaczęły być gorzej opłacane niż przed laty. Tam, gdzie nie było znacznych rozwarstwień, zaczęły one narastać, tam, gdzie były, jeszcze się powiększały mówił. Prelegent podkreślił, że w tym okresie zaczął być zmniejszany sektor wydatków publicznych, zawsze sprzyjający egalitaryzacji. W warunkach globalizacji wolność uzyskał kapitał, a nie praca, pojawiła się nieznana wcześniej w krajach rozwiniętej gospodarki sfera biednych pracujących. Gdyby podobne rozwarstwienie płac i brak podwyżek jak dzisiaj zaistniały w czasach komunizmu, na pewno bardzo byśmy się burzyli mówił Ryszard Bugaj, powracając do sytuacji Polski. (jw) FOT. JAROSŁAW WIERZCHOŁOWSKI Nr 4/kwiecień

6 ZWIĄZEK KOMISJA MIĘDZYZAKŁADOWA NSZZ S GDAŃSKIEJ STOCZNI REMONTOWA IM. J. PIŁSUDSKIEGO Zdrowa ryba zawsze płynie pod prąd Nad zaufaniem do związku działającego w zakładzie trzeba pracować codziennie i uczciwie. Nie da się robić tego akcyjnie. Ja w swojej pracy kieruję się zapisami statutu naszego Związku, ale mam też fundament, który daje siłę i nie pozwala zagubić się w dzisiejszych czasach. To pamięć o korzeniach Solidarności mówi Mirosław Piórek, przewodniczący KM NSZZ S Gdańskiej Stoczni Remontowa im. J. Piłsudskiego SA, numer 3 w rejestrze organizacji w Zarządzie Regionu Gdańskiego. W siedzibie Solidarności w Remontówce jest zawsze gwar. W ciągu miesiąca przychodzi do komisji nawet kilkaset osób. Pracownicy wiedzą, że mogą tam liczyć na pomoc. W sprawach zawodowych, ale też i prywatnych. Naszym zadaniem jest pomaganie pracownikom. Uważamy, że jeśli obdarzeni zostaliśmy mandatem zaufania, to nikogo nie możemy zawieść mówi pracownica biura KM NSZZ Solidarność. To cel nadrzędny wszystkich pracowników stoczniowej Solidarności. Mirosław Piórek dodaje, że każde przyjście pracownika do Solidarności w stoczni to okazja do porozmawiania, poznania jego problemów, ale też i opinii na różne tematy. Dlatego każdy może napić się tu herbaty, kawy czy wody, ale przede wszystkim ma czuć się, że jest u siebie. Do ludzi trzeba też wychodzić. Nie można okopać się w siedzibie. Dlatego liderzy stoczniowej Solidarności często idą na różne wydziały. Wiem, co dzieje się w stoczni, bo mam też stały kontakt z przewodniczącymi wydziałów. Wchodzą oni w skład Prezydium i Komisji Międzyzakładowej, która liczy dlatego aż 60 osób mówi Piórek. Zawsze też proszę moje koleżanki i kolegów o to, że trzeba reagować od razu, na bieżąco, a nie czekać na kolejne zebranie komisji, bo za miesiąc może już być za późno Dzisiaj bycie liderem Związku to profesjonalna praca zawodowa. I tak to też traktuję. Ludzie rozliczają mnie za skuteczność. To na liderze spoczywa największa odpowiedzialność. To on odpowiada za przyszłość Związku, za wytyczane cele i ich realizację. i trudno będzie rozwiązać dany problem. Stały kontakt z członkami Związku to podstawa skuteczności. Zresztą struktura naszej komisji jest tak zorganizowana, że partnerem dla kierownika danej komórki organizacyjnej jest komisja wydziałowa, która ma możliwość bezpośredniej reakcji i załatwienia spraw na miejscu. I tu należą się duże podziękowania dla tych osób. Skuteczność i profesjonalizm Piórek uważa, że skuteczny lider musi dobrze znać środowisko, w którym działa. On sam pracował kiedyś na wydziale kotlarskim. Dlatego wie, jak wygląda praca w stoczni, rozumie, o czym ludzie mówią i wie, jakich argumentów używać w rozmowach z pracodawcą. Zdaniem Piórka, lider musi mieć wizję związku, cele, ale też pomysł na ich realizację. Zdrowa ryba zawsze płynie pod prąd. Taki musi być właśnie lider. Mieć swoje zdanie, swoją wizję. Ale i odwagę, by wprowadzać pomysły w czyn. Z tego jest potem rozliczany. Człowiek, który nie ma pomysłów i siły na ich realizację, nigdy nie będzie liderem dodaje Piórek. Tylko przewodniczący silnej, licznej organizacji związkowej będzie naprawdę skuteczny. Na najważniejszych stoczniowych wydziałach do Solidarności należy nawet 90 proc. pracowników. Mirosław Piórek wie dokładnie, jak wygląda uzwiązkowienie w jego zakładzie. Na bieżąco prowadzi ewidencję, analizuje, kogo można jeszcze zachęcić do wstąpienia do Solidarności. Wielu członków odchodzi przecież na emerytury i stale trzeba pracować nad pozyskiwaniem nowych. Posiedzenia naszego prezydium odbywają się raz w tygodniu. Postawiliśmy sobie za cel, aby na każdym spotkaniu była przedstawiana przynajmniej jedna deklaracja nowego członka Solidarności. I udaje się nam mówi Stefan Zakrzewski, wiceprzewodniczący Solidarności w Gdańskiej Stoczni Remontowa. W ubiegłym roku do Solidarności w Remontówce wstąpiło 99 członków, w 2009 r. 98, 6 Nr 4/kwiecień r. 101, a w 2007 r W tym roku deklaracje złożyło już 11 pracowników. O skuteczności działań związku w ciągu minionej dekady świadczy fakt, iż w 1999 r. do Solidarności należało 44 proc. pracujących w stoczni, a dziś 81 proc. Warto podkreślić, że obecnie w Solidarności jest więcej pracowników niż 12 lat temu, mimo że w tym czasie zatrudnienie spadło z 2600 do 1560 osób. Mamy swoją strategię działania. Do ludzi trzeba wyjść, przedstawić ofertę Związku. Powiedzieć: masz to i to, ale musisz wstąpić do Solidarności. W naszym modelu działania pomagamy tylko swoim członkom wyjaśnia Piórek. Trzeba też ustawicznie pracować nad świadomością pracowników, że warto działać wspólnie. Bo tylko reprezentatywna organizacja związkowa może usiąść do stołu z zarządem firmy mówi Piórek. Przewodniczący jest zadowolony, bo do jego organizacji wstępuje sporo młodych ludzi. Dziś stanowią oni około 70 proc. wszystkich członków. Dbałość o interesy pracowników i ciekawa oferta Każdy musi znaleźć u nas coś dla siebie wyjaśnia Stefan Zakrzewski. Jeden lubi ryby, inny grzyby. Ale jest też możliwość pogrania w piłkę, wyjazdu na wycieczki, przede wszystkim w góry, a także na pielgrzymki. Stoczniowa Solidarność zadbała też o korzystniejsze dla pracowników ubezpieczenia grupowe. Podpisała umowy z towarzystwami ubezpieczeniowymi: najpierw z Ergo Hestią SA, a obecnie InterRisk SA, co umożliwiło podniesienie standardu świadczeń. Już zajmuje się tematem dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych. Ale dla przewodniczącego podstawowy temat to zabezpieczenie praw pracowniczych. Solidarność chce dbać o wszystkie grupy zawodowe. Dlatego 99 proc. pracowników naszej stoczni ma umowy na czas nieokreślony. Pozostali na czas określony. Nie akceptuję innych pseudoform zatrudnienia, jak choćby samozatrudnienie mówi Piórek. Mirosław Piórek (od lewej) i Stefan Zakrzewski. Jednak w spółkach działających na terenie stoczni pracownicy są zatrudniani w różnych formach. Dlatego Solidarność zamierza również ich zainteresować wstąpieniem do Związku, choćby po to, by móc udzielać im pomocy prawnej i pomagać w egzekwowaniu niewypłaconych świadczeń wynikających z umów. Dla stoczniowej Solidarności ważne jest, aby ludzie pracujący w tak trudnych warunkach zapewnione mieli dobre zaplecze socjalne. Dlatego w stoczni są nowoczesne i czyste szatnie, prysznice, pomieszczenia socjalne. Uczciwość zawsze popłaca Na pytanie, jak należy skutecznie prowadzić negocjacje z zarządem firmy, Piórek odpowiada, że trzeba zharmonizować interesy pracowników i pracodawcy. Nam też zależy na tym, żeby firma dobrze działała, rozwijała się, osiągała zyski, bo tylko silna firma daje stabilne miejsca pracy. Dbamy również o to, aby pracownik mógł tutaj pracować nawet wtedy, kiedy będzie już starszy. Dlatego ma możliwość przejścia wtedy na inne stanowisko pracy. Czasem wymaga to dodatkowego szkolenia mówi Piórek. Tak naprawdę sens naszej pracy jest taki, by pracownik czuł się bezpiecznie, aby było mu w naszej stoczni jak najlepiej. Ale czasem potrzeba na to czasu, należy znaleźć drogę do osiągnięcia celu. Jednym z ważniejszych działań Solidarności jest negocjowanie lepszych stawek zaszeregowania, czyli wyższych płac pracowników. Jak podkreśla Mirosław Piórek, trzeba to robić bez szkody dla rozwoju firmy, pamiętając, że niewłaściwa polityka może doprowadzić do likwidacji miejsc pracy. Jak dogonić drożyznę i realny spadek dochodu w tej sytuacji, w jakiej znalazła się stocznia, aby przynajmniej utrzymać dotychczasowy poziom życia pracowników? zastanawia się Piórek. Wartością samą w sobie jest dziś miejsce pracy i tu nasza polityka jest prosta: jak najwięcej miejsc pracy. Jedynym kryterium negocjacji płacowych był i jest wynik finansowy stoczni. Ta polityka może nie spełnia naszych marzeń, ale daje stabilność i przetrwanie nawet w najtrudniejszych czasach dla przemysłu stoczniowego nie tylko w Polsce. Przewodniczący podkreśla, że trzeba być uczciwym wobec ludzi. To się zawsze opłaca. Warto mówić, co jest grane, co jest złe i dobre, a co jest po prostu utopią. Nieszczerość zawsze przegrywa tłumaczy Piórek. A przede wszystkim trzeba lubić ludzi. Nie byłoby jednak prawdziwej Solidarności bez pamięci o jej historii, o ludziach, którzy za wolność poświęcali swoje zdrowie, a nawet życie. Wszak to logo Gdańskiej Stoczni Remontowej widnieje na sztandarze MKS, który dziś jest sztandarem całej Solidarności. Dlatego w stoczniowej siedzibie Związku jest sala, w której zgromadzono pamiątki i zdjęcia dokumentujące wydarzenia z historii Polski, tej troszkę już odległej i dzisiejszej. Olga Zielińska FOT. OLGA ZIELIŃSKA

7 ZWIĄZEK / OŚWIATA Nie oszczędzać na seniorach Wątpliwa waloryzacja emerytur i rent, utrudniony dostęp do usług medycznych, krytyczna sytuacja materialna większości emerytów i rencistów to powody, dla których Sekcja Emerytów i Rencistów NSZZ Solidarność Regionu Gdańskiego zorganizowała 21 marca pikietę pod Pomorskim Urzędem Wojewódzkim w Gdańsku. Kto zapłaci nauczycielom za dodatkowe obowiązki? Sytuacja pedagogów i psychologów w szkołach w świetle zmian w systemie opieki nad uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych była tematem konferencji, zorganizowanej 8 marca przez Regionalną Sekcję Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność w Gdańsku. W konferencji uczestniczyła Emilia Wojdyła, zastępca dyrektora Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej. D yrektorzy trójmiejskich szkół oraz nauczyciele i pedagodzy sygnalizowali trudności i nieprzygotowanie szkół do nowych obowiązków, które wejdą w życie już od września 2011 roku. W świetle rozporządzenia MEN zespoły powołane w szkołach będą miały zadanie pisania odrębnych programów dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, uczniów z ryzyka dysleksji oraz uczniów szczególnie zdolnych. Rozporządzenie będzie obowiązywać od września 2011 roku w szkołach specjalnych, oddziałach przedszkolnych oraz gimnazjach, natomiast od września 2012 roku we wszystkich typach szkół. W każdej klasie mam 10 uczniów z orzeczeniami lub opiniami, a w szkole jest 18 klas mówił Andrzej Bodnar, dyrektor Zespołu Szkół nr 12 w Gdyni. Ile programów będziemy musieli napisać? Kto to wszystko zrobi? FOT. WOJCIECH MILEWSKI D Będziemy protestować aż do chwili, kiedy sytuacja nie ulegnie poprawie. zisiejsza pikieta rozpoczyna akcję protestacyjną, ogłoszoną przez Komisję Krajową w obronie osób najuboższych. Musimy pamiętać, że to dzięki postawie dzisiejszych emerytów powstała Solidarność, w znacznej mierze dzięki nim Polska odzyskała wolność mówił Krzysztof Dośla, przewodniczący Regionu Gdańskiego S. Protestujący domagali się wprowadzenia dodatku drożyźnianego, rekompensującego rosnące codzienne wydatki, systematycznego przeprowadzania waloryzacji, pokrywającej wzrost kosztów utrzymania oraz poprawy dostępu do usług medycznych. Zwracano uwagę, że wprowadzona przez rząd Donalda Tuska podwyżka podatku VAT spowodowała wzrost kosztów Pogarszająca się z roku na rok sytuacja materialna emerytów i rencistów oraz utrudniony dostęp do usług medycznych to tematy, które dominowały na posiedzeniu Rady Sekcji Emerytów i Rencistów NSZZ S 9 marca 2011 r. C złonkowie rady, krytykując nieprawidłową waloryzację, nieproporcjonalną do realnego niekontrolowanego wzrostu kosztów utrzymania, które po wprowadzeniu podwyżki podatku VAT FOT. PAWEŁ GLANERT utrzymania o 10 proc. Przyznana od 1 marca 2011 r. waloryzacja wynosi netto 2,5 proc., zaś ceny żywności, lekarstw oraz inne podstawowe koszty utrzymania rosną w przerażającym tempie. Podkreślano, że rząd nie robi nic w celu poprawy sytuacji materialnej najuboższych obywateli. Petycję z żądaniami złożono na ręce Romana Zaborowskiego, wojewody pomorskiego. Będziemy protestować aż do chwili, kiedy sytuacja nie ulegnie poprawie zapowiedział Krzysztof Dośla. (jw) Petycję z żądaniami złożono na ręce Romana Zaborowskiego, wojewody pomorskiego. Domagają się poprawy krytycznej sytuacji szacowane są na poziomie 10 procent, podtrzymali decyzję o zorganizowaniu 21 marca br. protestu przed Urzędem Wojewódzkim w Gdańsku. Emeryci i renciści domagają się od rządu RP podjęcia natychmiastowych działań w celu poprawy krytycznej sytuacji, między innymi poprzez stopniowe podnoszenie wysokości najniższych rent i emerytur oraz poprawę dostępu do usług medycznych. Podczas spotkania rozmawiano także o ankiecie dotyczącej informacji elektronicznej, o realizacji uchwały rady w sprawie Funduszu Dzieciom na Kresach. Najwięcej czasu zajęło spotkanie z Barbarą Kawińską, zastępcą dyrektora do spraw medycznych Pomorskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, która omówiła zagadnienia związane z leczeniem sanatoryjnym, lecznictwem specjalistycznym, lekarzami pierwszego kontaktu, ograniczeniem skierowań, rehabilitacją i odpowiadała na liczne pytania członków rady. (bme) Podobnie wypowiadali się inni uczestnicy konferencji, którzy uważali, że rozporządzenia ministerialne zaleją nauczycieli ogromem pracy biurokratycznej, podczas gdy czas w szkole powinni poświęcić na pracę z uczniem. Inne niebezpieczeństwa, które niesie reforma, to usunięcie funkcji pedagogów, psychologów i nauczycieli świetlicy z Karty nauczyciela i narzucenie im dłuższego czasu pracy oraz brak procedur związanych z powoływaniem zespołów orzekających. W gminie jest dwóch psychologów i czterech pedagogów, a problemów z młodzieżą na terenach porolniczych niemało mówił Jarosław Wejer, wójt gminy Luzino. Konieczność pisania dla nich programów jest dodatkowym obowiązkiem. Nie wyobrażam sobie, aby można to zrobić w ramach godzin z art. 42 Karty nauczyciela. Nie wiadomo, skąd wziąć pieniądze na nowe zadania dla pedagogów i nauczycieli. Nowa podstawa programowa obowiązująca od ubiegłego roku w klasach pierwszych szkoły podstawowej i klasach pierwszych gimnazjów obcina znacząco godziny do dyspozycji dyrektora. Oznacza to, że również ten sposób dofinansowania nauczycieli i pedagogów będzie niemożliwy. Pozwólmy zaistnieć zmianom i oceńmy je po roku funkcjonowania odpowiadała zaproszona na konferencję Emilia Wojdyła, zastępca dyrektora Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych MEN. Przeszkoliliśmy liderów do wcielania planowanych przez MEN zmian. Szkoda, że kiedy informacje o szkoleniach na liderów ukazywały się na naszych stronach, tak małe było zainteresowanie ze strony województwa pomorskiego. Odpowiedź urzędnika MEN kolejny raz pokazuje, że ignoruje się istotne problemy środowiska oświatowego ripostował Ryszard Proksa, przewodniczący Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność. Zmiany proponowane przez MEN mają kosztować około 70 mln zł, które resort wyda głównie na szkolenia, materiały promocyjne i odprawy dla zwalnianych wizytatorów. Tymczasem zapomina się o zapłacie za dodatkową pracę, którą będą musieli wykonać pedagodzy i nauczyciele w szkołach. Ich finansowanie w placówkach oświatowych przerzuca się na samorządy, które mają mniej lub więcej pieniędzy. MEN zapomniało o wystarczającej subwencji na te cele. Wszystkich wydatków nie są w stanie udźwignąć samorządy, jak zwykle odbije się to na nauczycielach. Dlatego Sekcja Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność domaga się dymisji minister edukacji narodowej Katarzyny Hall i zbiera podpisy w tej sprawie wśród członków Związku. (dtg) FOT. JAROSŁAW WIERZCHOŁOWSKI Nr 4/kwiecień

8 SPOŁECZEŃSTWO EMERYTURY I RENTY Nie tylko o marcowej waloryzacji O waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, o przeliczaniu emerytur, o nowym przepisie obowiązującym przy przejściu na emeryturę oraz przy zatrudnianiu emerytów i rencistów, a także innych zagadnieniach rozmawiamy ze specjalistką Wydziału Świadczeń Emerytalno-Rentowych AGNIESZKĄ KURCZEWSKĄ- -STANISŁAWOWICZ z oddziału gdańskiego ZUS. Waloryzacja O ile wzrastają po tegorocznej waloryzacji świadczenia emerytalno- -rentowe? Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych przeprowadzana jest od 1 marca 2011 r. przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji 103,1 proc. Waloryzacja obejmuje te świadczenia, które zostały przyznane z urzędu lub na wniosek zgłoszony przed 1 marca 2011 r. i prawo do tych świadczeń powstało do dnia 28 lutego 2011 r. Tegoroczny wskaźnik waloryzacji to średniodnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, w poprzednim roku kalendarzowym wynoszący 2,8 proc., zwiększony o 20 proc. realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w ubiegłym roku wyniósł 1,5 proc. Stąd właśnie wartość wskaźnika 3,1 proc. Na jakich zasadach obecnie odbywa się waloryzacja? Mechanizm waloryzacji emerytur i rent określa art. 88 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. Zgodnie z tym przepisem waloryzacja odbywa się corocznie od dnia 1 marca, przy zastosowaniu wspomnianego już wskaźnika waloryzacji. Podwyższeniu podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej w ostatnim dniu lutego. Na czym polega różnica między waloryzacją kwotową a procentową? Różnica polega przede wszystkim na mechanizmie podwyższania świadczeń. W przypadku waloryzacji kwotowej świadczenie ulega podwyższeniu o odpowiednią, czyli ustaloną kwotę, natomiast w przypadku waloryzacji procentowej podwyższenia tego dokonuje się wskaźnikiem procentowym. Jak już wcześniej wspomniałam, zgodnie z przepisami obecnie obowiązuje procentowa waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych. Czy wszystkie zwaloryzowane świadczenia są wypłacane w marcu? Waloryzacja przeprowadzana jest z urzędu i obejmuje wszystkie wypłacane świadczenia. Jeżeli natomiast wypłata świadczenia jest wstrzymana, inaczej mówiąc zawieszona, świadczenie to zostanie zwaloryzowane z chwilą podjęcia jego wypłaty. Zatem wszystkie wypłacane świadczenia zostaną zwaloryzowane w marcowym terminie płatności. Warto tu nadmienić, że w przypadku świadczeń i zasiłków przedemerytalnych wypłata kwot należnych za marzec następuje w kwietniu. Jeśli zaś chodzi o decyzje waloryzacyjne są one w marcu sukcesywnie wysyłane do wszystkich świadczeniobiorców, których waloryzacja dotyczy. Lepiej po 1 marca Dlaczego przejście na świadczenie nowo przyznane po 1 marca 2011 r. jest korzystniejsze od przejścia przed tym terminem? Nowa kwota bazowa obowiązująca od 1 marca 2011 r. wynosi: 2822,66 zł i oznacza to wzrost w stosunku do poprzedniej kwoty bazowej, obowiązującej do 28 lutego 2011 r., o 3,9 proc. W związku z tym świadczenie przyznane na wniosek zgłoszony po 28 lutego będzie nieco wyższe, niż świadczenie przyznane, na przykład 28 lutego z zastosowaniem poprzedniej kwoty bazowej i podwyższone od marca wskaźnikiem waloryzacji 103,1 proc. W jakiej sytuacji mamy do czynienia z przeliczaniem świadczeń emerytalnych lub rentowych? Kogo one dotyczą? Zmiany wysokości świadczeń, powszechnie zwane przeliczaniem, polegają na możliwości ponownego ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, doliczeniu okresu składkowego lub nieskładkowego, zaś przeliczanie renty może również polegać na zmianie stopnia niezdolności do pracy. Warto więc przeanalizować domowe archiwum w poszukiwaniu dokumentu zatrudnienia, które nie zostało złożone wraz z wnioskiem o świadczenie, czy też starej legitymacji ubezpieczeniowej, w której znajdują się wpisy o osiąganych kwotach wynagrodzeń być może właśnie te, zdawałoby się niewiele znaczące dokumenty, będą miały wpływ na możliwość przeliczenia świadczenia. Należy jednak pamiętać, że możliwości te nie dotyczą wszystkich osób oraz że nie w każdym przypadku nowa wysokość świadczenia, ustalona zgodnie z wnioskiem, będzie wyższa od ostatnio wypłacanej. Gdyby tak się okazało organ rentowy zobowiązany jest do wypłacania świadczenia w dotychczasowej, wyższej kwocie. Kobiety tak, mężczyźni nie Dlaczego kobiety, które poszły na wcześniejszą emeryturę, po ukończeniu 60 lat mogą ubiegać się o przyznanie emerytury obliczonej na nowych zasadach? Kobiety, które poszły na wcześniejszą emeryturę, na przykład od 55 roku życia, a obecnie ukończyły powszechny wiek emerytalny, czyli 60 lat życia, mogą ubiegać się o przyznanie emerytury określonej w art. 24 ustawy emerytalnej. Emerytura ta zostanie obliczona na nowych zasadach, w myśl art. 26 tejże ustawy. Nie jest to oczywiście przeliczenie świadczenia, lecz przyznanie emerytury w oparciu o inny przepis. Proszę przypomnieć, dlaczego mówi się, że nie dotyczy to mężczyzn? Z uwagi na to, że zreformowane zasady obliczania świadczeń dotyczą osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. mężczyźni będą mogli skorzystać z tego przepisu z chwilą osiągnięcia wieku 65 lat, czyli od roku Nie oznacza to wcale, że mężczyźni, którzy urodzili się przed 1 stycznia 1949 r., nie mogą skorzystać z tak zwanej emerytury po emeryturze. Jednakże emerytura ta zostanie obliczona w myśl dotychczasowych zasad, a nie zreformowanych. W tym wypadku istotne jest to, że jeżeli osoba ubiegająca się o kolejną emeryturę podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez okres co najmniej 30 miesięcy po przyznaniu wcześniejszej emerytury to część socjalna nowego świadczenia, czyli 24 proc. kwoty bazowej, zostanie obliczona jako 24 proc. kwoty bazowej obowiązującej w dniu przyznania tej emerytury. Natomiast podstawę wymiaru Realny wzrost świadczenia przykład: Pani Stefania otrzymywała w 2010 r. emeryturę w kwocie: 765,58 zł, a po marcowej waloryzacji w 2011 r. jej emerytura wynosi 789,31 zł. Obowiązek ZUS-u ZUS ma obowiązek ustalić podstawę emerytury lub renty w najkorzystniejszym wymiarze dla danej osoby. Jest taka zasada, że ZUS wypłaca tę wyższą emeryturę, niezależnie od tego, czy była obliczona wcześniej, czy później. nowej emerytury będzie stanowiła podstawa wymiaru emerytury dotychczasowej. Od zwaloryzowanej podstawy wymiaru zostanie obliczona część emerytury zależna od okresów składkowych i nieskładkowych. Jakie dokumenty trzeba złożyć, ubiegając się o przyznanie nowego świadczenia emerytalnego? Przede wszystkim należy złożyć formalny wniosek o świadczenie. Wniosek taki powinien zawierać imię i nazwisko zainteresowanego, miejsce zamieszkania, wskazanie rodzaju świadczenia, o które się ubiega oraz podpis osoby uprawnionej do zgłoszenia wniosku. We wniosku należy także zawrzeć informację o kontynuowaniu zatrudnienia i przedłożyć odpowiednie zaświadczenia pracodawcy lub pracodawców. Bałwankowe emerytury Dlaczego nauczycielki mogą ubiegać się o przyznanie nowego świadczenia trzy razy? Nauczyciele mogą skorzystać z uprawnień emerytalnych; po pierwsze: bez względu na wiek na podstawie przepisów ustawy Karta nauczyciela, po drugie: w skróconym o 5 lat wieku emerytalnym na podstawie art. 32 lub 184 ustawy emerytalnej, a po trzecie po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Na czym polega tak zwany bałwankowy sposób naliczania emerytury? W jakich sytuacjach nie można go stosować? Emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej, urodzonej po 31 grudnia 1948 r. wynosi: dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w 2009 r. 80 proc. emerytury obliczonej na zasadach dotychczasowych oraz 20 proc. emerytury obliczonej na nowych zasadach dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w 2010 r. 70 proc. emerytury obliczonej na zasadach dotychczasowych oraz 30 proc. emerytury obliczonej na nowych zasadach dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w 2011 r. 55 proc. emerytury obliczonej na zasadach dotychczasowych oraz 45 proc. emerytury obliczonej na nowych zasadach dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w 2012 r. 35 proc. emerytury obliczonej na zasadach dotychczasowych oraz 65 proc. emerytury obliczonej na nowych zasadach dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w 2013 r. 20 proc. emerytury obliczonej na zasadach dotychczasowych oraz 80 proc. emerytury obliczonej na nowych zasadach. Uregulowania te mają zastosowanie do osób, które nie były członkami otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz do tych ubezpieczonych, którzy nie pobrali, choćby za 1 miesiąc, wcześniejszych emerytur przyznawanych przed osiągnięciem 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn. Rozmawiała Barbara Ellwart Druga część wywiadu z Agnieszką Kurczewską-Stanisławowicz ukaże się w majowym numerze Magazynu Solidarność. 8 Nr 4/kwiecień 2011

9 ROCZNICA KATASTROFY SMOLEŃSKIEJ Katastrofa smoleńska Przedstawiamy chronologię ważniejszych wydarzeń związanych z katastrofą prezydenckiego samolotu TU-154M pod Smoleńskiem FOT. JACEK RYBICKI Przedstawiciele Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność przed trumnami Pary Prezydenckiej. W pierwszą rocznicę 10 kwietnia 2010 roku doszło do wydarzenia bez precedensu w dotychczasowej historii nie tylko Polski, ale i świata. W katastrofie lotniczej w Smoleńsku zginął prezydent RP Lech Kaczyński z małżonką, ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, grupa parlamentarzystów, dowódcy wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych RP, pracownicy Kancelarii Prezydenta RP, duchowni, przedstawiciele ministerstw, instytucji państwowych, organizacji kombatanckich i społecznych oraz osoby towarzyszące, załoga samolotu. Stanowili oni delegację polską na uroczystości związane z obchodami 70 rocznicy zbrodni katyńskiej. Śmierć połączyła ludzi z różnych partii politycznych. Gdy w mediach wymieniano osoby, które utraciły życie w katastrofie, przed oczami stawały twarze ludzi ważnych zarówno dla historii Polski, jak i dla bieżącej polityki. Wstrząs był tak wielki, że na pewien czas zamilkły spory polityczne. W mediach zaczęto pokazywać inną twarz prezydenta Lecha Kaczyńskiego, nagle okazało się, że są zdjęcia i materiały filmowe, które go nie ośmieszają, ale przedstawiają jako męża stanu. Z programów telewizyjnych zniknęli Niesiołowski i Palikot, a ich miejsce zajęli zwykli ludzie, którzy wyrażali swój szacunek wobec tragicznie zmarłego prezydenta. Setki tysięcy ludzi oddało hołd Lechowi i Marii Kaczyńskim w Pałacu Prezydenckim i w czasie pogrzebu na Wawelu. Przez wiele dni w różnych zakątkach Polski żegnano pozostałe ofiary katastrofy smoleńskiej. W Gdańsku w ostatniej drodze towarzyszyliśmy Annie Walentynowicz, Maciejowi Płażyńskiemu i Arkadiuszowi Rybickiemu. Pierwszym zgrzytem była informacja, że to głównie Rosjanie będą prowadzili śledztwo. Nie wiadomo, w jakich okolicznościach zapadła decyzja w tej sprawie. Podobno nie było innej możliwości. Ale trudno sobie wyobrazić sytuację, że gdyby wypadkowi uległ samolot z amerykańskim czy rosyjskim prezydentem, to oddano Z księgi kondolencyjnej... Panie Prezydencie! Drogi Leszku! NSZZ Solidarność i cały Kraj pogrążyły się w żałobie. Zginąłeś na posterunku, dochowując wierności zasadom i ideałom Sierpnia. Za tę wierność i konsekwencję szanujemy Cię i kochamy. Polska i wszyscy ludzie Solidarności łączą się w żalu z Twoimi najbliższymi Janusz Śniadek Maturzyści klasy IV M Zespołu Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich w Gdańsku wyrażają wielki ból w związku ze śmiercią tak wielu wybitnych osób. ( ) Jesteśmy ogromnie wzruszeni i postaramy się z całych serc, aby pamięć o ofiarach przetrwała. (11 podpisów) by śledztwo państwu, na terenie którego doszło do katastrofy. Dziś mamy raport MAK, który całą winę za katastrofę ostatecznie zrzucił na stronę polską, pomijając całkowicie błędy i uchybienia Rosjan. Raport polski jest jeszcze w przygotowaniu, ale można mieć wątpliwości, na ile będzie on wiarygodny, biorąc pod uwagę, że polscy śledczy nie otrzymali oryginałów czarnych skrzynek i wraku samolotu. Można powiedzieć, że sprawa jest skomplikowana i nie wiadomo, czy do końca da się ją rozwikłać. Jednak gdy ma się przed oczami niezabezpieczony wrak samolotu, gdy słyszy się informacje o unieważnieniu zeznań kontrolerów lotu czy o nieprzekazywaniu stronie polskiej dowodów, a co gorsza nie ma zdecydowanej reakcji na te fakty strony polskiej, trudno nie odnieść wrażenia, że nie wszystkim zależy na poznaniu prawdy o przyczynach katastrofy. 10 kwietnia br. zakończy się żałoba po zmarłych uczestnikach tragicznego lotu do Smoleńska, to, co możemy dziś dla nich zrobić, to pamiętać. Małgorzata Kuźma Byliście dla nas zawsze wzorem miłości do Ojczyzny, szczerze kochaliście Polskę, dziękujemy Wam za wszystko, będzie nam Was bardzo brakowało. Małgosia i Jarek z dziećmi My God be with you in your time of giving. The loss is incredible. Thank God that we had such a President and First lady as you. Joshua P. Cagh Panie Prezydencie! Przyjacielu stoczniowców Stoczni Gdańskiej. Pomagałeś nam ratować Stocznię i udało się. Ból i żałość po Tobie została. Wdzięczni stoczniowcy 10 KWIETNIA Około godz samolot Tu-154M wystartował z warszawskiego lotniska Okęcie. Na pokładzie było 96 osób, w tym prezydent Lech Kaczyński z małżonką oraz wielu dostojników państwowych. Polska delegacja udawała się na uroczystości związane z obchodami 70 rocznicy mordu w Katyniu. Godz DOCHODZI DO KATASTROFY. Godz rzecznik MSZ poinformował, że samolot z prezydentem Lechem Kaczyńskim na pokładzie rozbił się, podchodząc do lądowania na lotnisku w Smoleńsku. Godz na miejscu katastrofy znaleziono ciało prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Rosyjskie Ministerstwo Obrony i Międzypaństwowy Komitet Lotniczy (MAK) powołały komisję techniczną do zbadania okoliczności katastrofy samolotu. Do tej pory nie wiadomo, kto i na jakiej podstawie oddał całe śledztwo stronie rosyjskiej. 11 KWIETNIA Przed Pałacem Prezydenckim zapłonęły znicze, tysiące osób składało kwiaty i wpisywało się do ksiąg kondolencyjnych. Godz samolot z trumną z ciałem prezydenta Lecha Kaczyńskiego wylądował na warszawskim lotnisku Okęcie. W żałobnym kondukcie ciało zostało przewiezione do Pałacu Prezydenckiego. 13 KWIETNIA Godz samolot z trumną z ciałem Marii Kaczyńskiej wylądował na warszawskim Okęciu. Godz. 14 do Pałacu Prezydenckiego weszły pierwsze osoby, które chciały oddać hołd Lechowi i Marii Kaczyńskim. Pałac był otwarty dla chętnych do soboty, do godz. 15. Przez cały ten czas przed pałacem stała długa kolejka. Według szacunków Kancelarii Prezydenta RP, hołd przed trumnami oddało ok. 180 tys. osób. 15 KWIETNIA Przed Pałacem Prezydenckim harcerze i harcerki z różnych związków ustawili drewniany krzyż z napisem: Ten krzyż to apel harcerzy i harcerek do władz i społeczeństwa o zbudowanie tutaj pomnika. Przez następne miesiące pod krzyżem składały wieńce m.in. rodziny ofiar i gromadzili się ludzie. 17 KWIETNIA Po godz. 13 rozpoczęła się na pl. Piłsudskiego w Warszawie uroczysta msza św. odprawiana w intencji 96 ofiar katastrofy. W uroczystościach żałobnych na pl. Piłsudskiego uczestniczyło ponad 100 tys. osób. 18 KWIETNIA O godz. 14 w bazylice Mariackiej w Krakowie rozpoczęło się nabożeństwo pogrzebowe. Mszę św. celebrował kard. Stanisław Dziwisz. W uroczystościach na Rynku i Błoniach uczestniczyło ok. 150 tys. osób O godz Lech i Maria Kaczyńscy spoczęli w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu. 19 MAJA MAK ogłosił wstępny raport nt. katastrofy, obarczając polską stronę za jej spowodowanie. 10 LIPCA Prezydent elekt Bronisław Komorowski powiedział, że krzyż przed Pałacem Prezydenckim to symbol religijny, więc zostanie przeniesiony w inne, bardziej odpowiednie miejsce. Wypowiedź ta wywołała oburzenie dużej części społeczeństwa, dzieląc je na zwolenników i przeciwników krzyża spór trwa do dzisiaj. 16 WRZEŚNIA Krzyż został przeniesiony sprzed Pałacu Prezydenckiego do prezydenckiej kaplicy, ostatecznie trafił do kościoła akademickiego św. Anny w Warszawie. 12 STYCZNIA 2011 MAK przedstawił raport końcowy na temat katastrofy pod Smoleńskiem. W raporcie tym za katastrofę obwinia stronę polską, całkowicie pomijając błędy i uchybienia po stronie rosyjskiej. oprac. (rs) Nr 4/kwiecień

10 HISTORIA Marszałek (z) Pomorza Maciej Płażyński. W lipcu 1996 r. ówczesny premier Włodzimierz Cimoszewicz odwołał ze stanowiska wojewodę gdańskiego Macieja Płażyńskiego. Stało się to przyczyną wielkiej manifestacji na rzecz przyszłego marszałka Sejmu, która kilka dni po tamtej decyzji odbyła się przed Dworem Artusa w Gdańsku. Solidarnościowego wojewody broniło kilka tysięcy osób, w tym wielu członków Solidarności, przede wszystkim ze związkowej kolebki, Stoczni Gdańskiej. T a bezprecedensowa manifestacja (w minionym dwudziestoleciu rzadko zdarzały się w Polsce tak liczne protesty w obronie poszczególnych polityków) jest tylko jednym z dowodów na to, że Maciej Płażyński był osobą, która całym swoim życiem, jak mało kto, dała świadectwo solidarnościowym ideom. Zawsze z Solidarnością W sierpniu 1980 r. Maciej Płażyński był studentem prawa na Uniwersytecie Gdańskim, młodym chłopakiem, który przyjechał do wielkiego miasta z podelbląskiej prowincji. Gdy wybuchł strajk, rozpoczęła się jego długa droga działalności publicznej. Był w grupie inicjatorów Niezależnego Zrzeszenia Studentów UG Tymczasowej Komisji Założycielskiej, która 1 września 1980 r., a więc już dzień po podpisaniu Porozumień Sierpniowych, wystosowała apel o powstanie niezależnych organizacji studenckich w Polsce. Później angażował się właściwie we wszystkie trójmiejskie inicjatywy wspierające Solidarność w latach 80. Był szefem NZS na gdańskiej alma mater, przewodniczącym komitetów strajkowych podczas strajków studentów w listopadzie i grudniu 1981 r. Jednocześnie, jak wielu członków młodzieżówki»solidarności«, drukował i kolportował podziemne wydawnictwa. Spośród innych opozycjonistów wyróżniał się jednak cechami, które nie zawsze idą w parze głęboką ideowością oraz zdolnościami przywódczymi i umiejętnością zarządzania. W połączeniu z sytuacją, w której tak jak wiele innych osób zaangażowanych w działalność antykomunistyczną nie mógł znaleźć pracy, doprowadziło to do powstania w 1983 r. Spółdzielni Pracy Świetlik (od 1987 r. Spółdzielni Usług Wysokościowych Gdańsk ), której szefem został właśnie Płażyński. Świetlik na wolność Spółdzielnia była ewenementem w ówczesnej sytuacji politycznej i ekonomicznej. Właściwie sama nazwa spółdzielnia, dzisiaj kojarząca się z nieefektywną, skostniałą organizacją, jest tutaj bardzo myląca Świetlik był de facto świetnie prosperującą firmą, zatrudniającą kilkadziesiąt osób i skutecznie konkurującą z państwowymi ZAPALMY IM ZNICZE... FOT. WOJCIECH MILEWSKI odpowiednikami (innych wtedy było niewiele). Spółdzielnia zajmowała się pracami na wysokościach czyszczeniem kominów, szyb (w tym świetlików umiejscowionych z reguły pod sufitami stąd nazwa) malowaniem wysokich budynków itd. Z dzisiejszej perspektywy nazwa Świetlik jest jednocześnie symboliczna, bo firma (jako się rzekło) kierowana przez Płażyńskiego była swoistym oknem na wolność w drugiej połowie lat 80. Właściwie większość jej pracowników stanowili działacze ruchu antykomunistycznego, dla których była to jedyna możliwość zdobycia środków utrzymania, a jednocześnie szansa na opozycyjną działalność pod przykryciem. Zlecenia Świetlik otrzymywał w całym kraju, a takie wyjazdy były przecież świetną okazją chociażby do przemycenia bibuły. Ponadto część zysku spółdzielni była stale, z inicjatywy Płażyńskiego, przeznaczana np. na dofinansowanie wydawnictw drugiego obiegu. Jednocześnie przyszły marszałek Sejmu związał się ze środowiskiem konserwatystów, działał w Klubie Myśli Politycznej im. Lecha Bądkowskiego, a w maju i sierpniu 1988 r. zaangażował się w kolejne strajki, które jako jeden z czynników doprowadziły do transformacji 1989 r. Nasz człowiek w Warszawie Z takim bagażem Płażyński został w sierpniu 1990 wojewodą gdańskim. Po odwołaniu, jako najpopularniejszy polityk w regionie, w wyborach parlamentarnych w 1997 r. zdobył 125 tys. głosów (najlepszy wynik w Polsce!) i został marszałkiem Sejmu z ramienia Akcji Wyborczej Solidarność. Jako druga osoba w państwie wykazywał się umiarkowaniem i rozsądkiem, ale i odwagą w politycznej działalności. Do końca bronił osiągnięć rządu AWS (czynił to także wiele lat później), ale widział, że pod koniec kadencji Sejmu formuła Akcji się wyczerpała. Został przewodniczącym Platformy Obywatelskiej, licząc, że zgodnie z nazwą będzie to wielonurtowa partia centroprawicowa, lepsza, nowocześniejsza forma AWS. Tak się nie stało. W 2003 r. odszedł z PO, zdominowanej już wówczas przez środowisko liberałów. Został politycznym wolnym elektronem, był niezależnym senatorem i posłem, próbował łączyć PiS i PO, w ostatnich latach zbliżając się do partii Jarosława Kaczyńskiego (nigdy nie został członkiem PiS, ale startował z list tego ugrupowania w wyborach w 2007 r.). Swój sposób na publiczną działalność odnalazł w szefowaniu Stowarzyszeniu Wspólnota Polska, pomagającemu Polakom poza granicami naszego kraju. Zainicjował wówczas wiele projektów, m.in. akcję powrotu do ojczyzny tych Polaków, głównie ze Wschodu, którzy wyrazili taką chęć, a wcześniej nie mieli na to możliwości. To też było jego rozumienie słowa Solidarność. Jako szef Wspólnoty poleciał 10 kwietnia 2010 r. do Katynia Tu na Pomorzu nigdy Go nie zapomnimy Adam Chmielecki Autor jest politologiem i niezależnym publicystą. W latach był współpracownikiem Macieja Płażyńskiego. Lech Aleksander KACZYŃSKI Prezydent RP ( ) Pochowany wraz z żoną Marią na Wawelu w Krakowie, w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. Maciej PŁAŻYŃSKI Marszałek Sejmu RP ( ) Pochowany w sarkofagu w kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej w bazylice Mariackiej w Gdańsku. Anna WALENTYNOWICZ działaczka WZZ ( ) Pochowana na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku Wrzeszczu (rejon 7, kwatera 1 porządkowa, rząd 1A, nr 10). Arkadiusz Aram RYBICKI Poseł RP ( ) Pochowany na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku Wrzeszczu (taras pierwszy, dodatkowy, przy głównej alei). 10 Nr 4/kwiecień 2011

11 HISTORIA Pociąg z Gdańska Lech Kaczyński był warszawiakiem z urodzenia, w pierwszym okresie życia mieszkał na Żoliborzu, w ostatnim na Powiślu. Zanim został prezydentem RP, pełnił funkcję prezydenta stolicy, w tym czasie budując m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego dziś jeden z symboli Warszawy. Ale był też człowiekiem Gdańska, Sopotu, Trójmiasta, Pomorza. Całościowa sylwetka śp. prezydenta była wielokrotnie i będzie jeszcze nieraz przedstawiana. My skupmy się na pomorskich wątkach z jego bogatej biografii. N ad morze Lech Kaczyński trafił w związku z życiem zawodowym w 1971 r. podjął pracę w Katedrze Prawa Uniwersytetu Gdańskiego. Tu, w ciągu blisko 20 lat, otrzymał stopnie naukowe doktora i doktora habilitowanego oraz tytuł profesora gdańskiej alma mater. Wydaje się jednak, że czynnikiem, który sprawił, że na dłużej pozostał na Pomorzu, było poznanie w 1976 r. młodej ekonomistki i tłumaczki Marii Mackiewicz. To małżeństwo sprawiło, że stał się mieszkańcem górnego Sopotu. Prawnik z Warszawy szybko włączył się w trójmiejską działalność antykomunistyczną, która odżyła z nową siłą po masakrze Grudnia 70. Nawiązał współpracę z Komitetem Samoobrony Społecznej KOR, pomagającym robotnikom represjonowanym po fali strajków w czerwcu 1976 r. Taka działalność była wręcz idealna dla specjalizującego się w prawie pracy i posiadającego żyłkę społecznikowską Kaczyńskiego. Podobnie było z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża, które współtworzył od 1978 r. W ramach tej aktywności prowadził szkolenia i wykłady dla robotników, m.in. w małym wrzeszczańskim mieszkaniu przy al. Grunwaldzkiej, należącym do Anny Walentynowicz. Te dwie wielkie postaci połączyło później wiele, m.in. prawdziwe przywiązanie do idei Solidarności, pomoc i zauważanie potrzeb wszelkiego rodzaju grup i osób słabszych, poszkodowanych, wykluczonych. Niestety, także tragiczna śmierć pod Smoleńskiem W Solidarności Ze swoim społecznym światopoglądem Lech Kaczyński po prostu nie mógł nie zaangażować się w powstający ruch Solidarności. W sierpniu 1980 r. był jednym z doradców strajkujących w Stoczni Gdańskiej, później szefem struktur Międzyzakładowego Komitetu Lech Kaczyński przed Bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej, 31 sierpnia 2009 r. FOT. PAWEŁ GLANERT Rok 1989, kampania wyborcza. Strajkowego Biura Interwencyjnego i Biura Analiz Bieżących. Był także delegatem na pamiętny I Krajowy Zjazd NSZZ Solidarność w gdańskiej hali Olivia, po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany w Strzebielinku. Po stanie wojennym zaangażował się w najważniejsze podziemne struktury Związku Tymczasową Komisję Koordynacyjną oraz Krajową Komisję Wykonawczą. Z czasem stał się zaufanym współpracownikiem Lecha Wałęsy. W okresie transformacji uczestniczył w rozmowach w Magdalence i przy Okrągłym Stole, czego zresztą nigdy nie krył. Dla niego i Jarosława Kaczyńskiego osiągnięte wtedy porozumienie miało charakter i wymiar tylko i wyłącznie taktyczny, a nie strategiczny, dający komunistom pełną i bezwarunkową legitymizację publicznej działalności w wolnej Polsce. W tym miejscu warto wspomnieć jeszcze jeden wątek z biografii Lecha Kaczyńskiego. W 1988 r. zaangażował się on w strajki majowy i sierpniowy, co w ówczesnej sytuacji społecznej apatii i słabnącej aktywności ruchu antykomunistycznego nie było już powszechne. Jak po latach wspominali gdańscy stoczniowcy i portowcy, był jedną z nielicznych osób, która wspierała ich radą, a po wyrzuceniu z pracy po zakończeniu strajków pomogła wrócić do zakładów. Przeczy to lansowanej uparcie w okresie prezydentury Lecha Kaczyńskiego tezie, że nie miał on prawa do spuścizny Solidarności. Wręcz przeciw- nie, Kaczyński nigdy nie obraził się na Związek, nawet gdy nie wszystko szło po jego myśli, tak jak miało to później w zwyczaju wielu jego oponentów, chcących nawet rozwiązania Solidarności. W maju 1991 r., po przegraniu z Marianem Krzaklewskim wyborów na przewodniczącego Komisji Krajowej, zrezygnował wprawdzie z zajmowanego od roku stanowiska wiceszefa komisji, ale do końca życia wspierał Solidarność. Był m.in. częstym gościem kolejnych krajowych zjazdów delegatów. Solidarnościowy prezydent Prospołeczne, solidarnościowe idee Sierpnia 80 Lech Kaczyński konsekwentnie wdrażał w życie także po 1989 r. Właściwie od początku był przeciwnikiem dominujących w życiu publicznym III RP dogmatów skazujących na wykluczenie z ekonomicznych, politycznych i cywilizacyjnych sukcesów wolnej Polski (bo takie przecież odnieśliśmy w minionych 20 latach) całe grupy społeczne. Jednym z przejawów tej aktywności było włączenie się w działalność rodzących się na początku lat 90. XX wieku spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Lech Kaczyński był wówczas pierwszym przewodniczącym Rady Nadzorczej Fundacji na rzecz Polskich Związków Kredytowych. W kwietniu 2010 r. został pośmiertnie odznaczony najwyższym wyróżnieniem Nr 4/kwiecień 2011 instytucji zrzeszającej unie kredytowe z całego świata. Lech Kaczyński był także najbardziej solidarnościowym polskim prezydentem. Tak jak Powstanie Warszawskie miało być w jego założeniach źródłem tożsamości dla współczesnych mieszkańców stolicy, tak główną ideową podwaliną dla całego narodu miała być Solidarność. Rzecz niby oczywista, ale tylko Lech Kaczyński miał odwagę i determinację wprowadzać tę ideę w życie dopiero on przyznał najwyższe polskie odznaczenie, Order Orła Białego, Annie Walentynowicz i Andrzejowi Gwieździe, działaczom WZZ i pierwszej Solidarności. Innymi odznaczeniami uhonorował setki, jeśli nie tysiące mniej znanych działaczy Związku, w tym trójmiejskich, których docenił za strajki w sierpniu 1980 r. oraz maju i sierpniu 1988 r. m.in. Karola Guzikiewicza, Pawła Zińczuka czy śp. Mieczysława Chełminiaka. Wśród trójmiejskich akcentów z życia Lecha Kaczyńskiego zdarzały się też anegdotyczne. Na przykład o propozycji ze strony Jerzego Buzka objęcia teki ministra sprawiedliwości późniejszy prezydent dowiedział się w ekspresie z Gdańska do Warszawy. Bez wątpienia Trójmiasto było takim pociągiem, który dowiózł Lecha Kaczyńskiego na szczyty polskiej polityki. Było zaszczytem mieć takiego pasażera, panie prezydencie. Adam Chmielecki Autor jest politologiem i niezależnym publicystą. FOT. WOJCIECH MILEWSKI 11

12 ZATRUDNIENIE Tak PRACUJEMY Opiekuję się na czarno Od kilku lat pracuję jako opiekunka dzieci. Mam rentę po mężu, więc nie muszę się rejestrować jako bezrobotna. Myślałam kiedyś, aby założyć działalność gospodarczą, ale okazuje się, że większość moich dochodów pochłonęłyby wówczas składki na ZUS i podatek. Więc nie mam wyjścia, muszę pracować na czarno. (Anna D., lat 59) Samozatrudnienie się nie opłaciło Ostatnio na etacie byłem zatrudniony 10 lat temu. Przez kilka lat pracowałem jako grafik komputerowy dla drukarni, ale musiałem założyć działalność gospodarczą, pomimo że pracowałem tak jak na etacie. W pewnym momencie okazało się, że pensja ledwo starcza na zapłacenie ZUS-u, więc zlikwidowałem działalność i pracowałem na czarno. Nie byłem wówczas ubezpieczony i szczęście, że nie musiałem korzystać z opieki lekarskiej. W zeszłym roku zarejestrowałem się jako bezrobotny, jednak jak do tej pory nie znalazłem pracy. Łapię więc każdą pracę dorywczą, bo z czegoś trzeba żyć. (Andrzej L., lat 35) CO BY TU PODPISAĆ... Ochraniałem na zlecenie Staram się znaleźć miejsce pracy dla zapewnienia swojej rodzinie bytu. Najprędzej możliwe było podjęcie pracy jako pracownik ochrony. Jednak już w pierwszym zaoferowanym miejscu dostałem grafik, kierownika i... umowę-zlecenie. Umowa została rozwiązana przez zleceniodawcę po moim sprzeciwie wykonywania poleceń pracowników marketu, którzy nie byli nawet jej stroną. W następnym miejscu przepracowałem jako ochroniarz kilka miesięcy według grafiku, z kierownikiem ochrony i listą obecności również na umowę- -zlecenie. Mimo że chwalono mnie za dobre wykonywanie pracy, umowa została rozwiązana. Do tego oszukano mnie, nie wypłacając pełnej sumy za dwa miesiące na łącznie ok. 600 zł. A w Państwowej Inspekcji Pracy nie chcą ze mną rozmawiać, bo... nie byłem pracownikiem. (Józef M., lat 41) Mogę opiekować się dzieckiem Kiedy urodziłam dziecko, pracodawca umożliwił mi przejście na część etatu. Dzięki temu mogę poświęcić więcej czasu na opiekę nad dzieckiem. (Anna K., lat 27) Określony czas, czyli pięć lat Pracuję jako kasjerka w hipermarkecie. Kiedy zatrudniałam się, od razu powiedziano mi, że nie ma mowy o pracy na czas nieokreślony i zaproponowano mi umowę na czas określony na 5 lat. Nikt z pracujących ze mną na hali nie ma innej umowy. Zarabiam najniższą pensję krajową. (Barbara G., lat 43) Nierówne traktowanie Pracuję w firmie, w której część pracowników zatrudnionych już dawno ma umowy o pracę na czas nieokreślony. Nowi nie mają już na nie szans. Początkowo pracowałam, tak jak wielu kolegów, na umowę o dzieło, ale później pracodawca przekazał nam informację, że jeśli chcemy nadal pracować, musimy założyć własne firmy. Patrzymy więc z zazdrością na kolegów, którym przysługują urlopy, paczki okolicznościowe, dostają dodatkowe wynagrodzenie, bo pracują na etacie. My musimy sami opłacać wysokie składki ZUS, o płatnym urlopie nie mamy co marzyć czy innych przywilejach. A przecież wykonujemy tę samą pracę. (Ola Z., lat 46) 12 Nr 4/kwiecień 2011 RYS. PIOTR OWORUS Wiele FORM, wiele niedogodności Polska przoduje w Europie pod względem zatrudniania pracowników na podstawie umów o pracę na czas określony. Pracodawcy bardzo często zatrudniają także na podstawie umów cywilnoprawnych. Na rok, dwa lub dziesięć Liczba umów o pracę na czas określony w Polsce wciąż rośnie. W 2009 roku znaleźliśmy się pod względem ich ilości na pierwszym miejscu w Europie. Ich odsetek w III kwartale 2010 roku w stosunku do całości umów funkcjonujących na rynku pracy wyniósł 28,2 proc., podczas gdy średnio w Unii wynosi on 14,4 proc. Dane te opublikował Eurostat w badaniach opartych na Labour Force Survey. Wskaźnik ten rośnie u nas niemal nieprzerwanie od 2000 roku, kiedy wynosił 5,1 proc. i wykazuje dużą niezależność od średniej unijnej, niemal niezmiennej. Z danych Biura Eksperckiego Komisji Krajowej Solidarności wynika, że ok. 90 proc. młodych ludzi rozpoczynających swoje życie zawodowe jest zatrudnianych na podstawie umów na czas określony. Przy wypowiedzeniu umowy na czas określony pracodawca nie musi uzasadniać swojej decyzji, a pracownik nie ma możliwości odwołania się od niej do sądu pracy ani prosić organizację związkową o obronę. Taki szef nie ma też obowiązku powiadamiania wcześniej związku o zamiarze dokonania zwolnienia. Pracodawcy wolą zatrudniać pracowników w formie TO POLITYKA NASZEJ FIRMY ANDRZEJ DURAJCZYK, kierownik Działu Kadr Gdańskiej Stoczni Remontowa im. Józefa Piłsudskiego W tej chwili stocznia zatrudnia 1585 pracowników, z czego tylko 32 osoby zatrudnione są na czas określony. Poza tym dwie osoby pozostają na trzymiesięcznym okresie próbnym. Pozostali zatrudnieni są na podstawie umów na czas nieokreślony. Po przyjęciu do pracy nowo zatrudniony dostaje umowę o pracę na trzymiesięczny okres próbny. W tym czasie sprawdzamy w praktyce jego kwalifikacje i zdolność do pracy w zespole. Potem podpisujemy z reguły umowę na czas nieokreślony. Wyjątkiem są osoby z bardzo wysokimi kwalifikacjami, których nie sposób często sprawdzić przez trzy miesiące i oni zatrudniani są po okresie próbnym jeszcze na rok, zanim przejdą na stałe zatrudnienie. Zarząd naszej stoczni wychodzi z założenia, że pracownik zatrudniony na czas nieokreślony jest bardziej związany z firmą i ma motywację do dobrej pracy i podnoszenia swoich kwalifikacji. Myślę, że ta forma zatrudnienia jest najlepsza dla obu stron. umowy na czas określony, gdyż uważają to za dużo tańsze i wygodniejsze. Nie dostrzegają jednak obostrzeń prawnych, działających na korzyść pracownika. Sąd Najwyższy wielokrotnie wyjaśniał, iż wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony, z przyczyn niedotyczących pracownika, rodzi zobowiązanie pracodawcy do wypłacenia odprawy. Jej wysokość zależy od tego, jak długo pracownik był zatrudniony. Przepisy kodeksu pracy przewidują ochronę pracownic w ciąży zatrudnionych na czas określony. W przypadku kobiety zatrudnionej na jeden miesiąc, której umowa na czas określony uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, zostaje ona automatycznie przedłużona do dnia porodu. Otrzymuje ona uprawnienie do zasiłku macierzyńskiego. W 1996 roku do kodeksu pracy wprowadzony został zapis, zgodnie z którym trzecia umowa zawarta na czas określony przekształca się automatycznie w umowę na czas nieokreślony. Warunkiem jest, aby poprzednie umowy zawarte były na następujące po sobie okresy, a przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej nie przekroczyła jednego miesiąca. Jakiekolwiek aneksy mające obejść ten zapis są z mocy prawa bezskuteczne. Do 31 grudnia 2011 roku przedsiębiorców nie obowiązuje jednak ten artykuł. Zmiany wprowadziła tzw. ustawa antykryzysowa z 22 sierpnia 2009 roku. Na razie funkcjonuje więc przepis, mówiący, iż okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy nie może przekraczać 24 miesięcy. W przypadku zawarcia umowy na czas określony dłuższy niż dopuszczalne dwa lata, faktycznie przekształca się ona w umowę o pracę na czas nieokreślony w związku ze złamaniem warunków określonych przez ustawę. Niechlubne dzieło na zlecenie Umowy o dzieło i umowy- -zlecenie najczęściej stosowane są jako formy dodatkowego zatrudnienia i wykonywania określonych, jednostkowych prac. Najczęściej dotyczą określonych robót porządkowych, prowadzenia wykładów, pisania artykułów, opracowań lub ekspertyz, akwizycji i działalności reklamowej, nadzoru inwestorskiego itp. Tego typu umowy mają charakter cywilnoprawny, co oznacza, że nie są objęte przepisami kodeksu pracy, a więc zawierający je pracownik nie jest w żaden sposób chroniony. Pracodawca nie musi płacić składek ZUS za osoby wykonujące prace na podstawie umów o dzieło, stąd często nieuczciwi szefowie, zamiast podpisywać umowy o pracę, zawierają jedynie umowy cywilnoprawne. Często zapominają przy tym, że wówczas pracownik nie może wykonywać pracy pod kierownictwem zlecającego oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonych. Jeżeli Państwowa Inspekcja Pracy stwierdzi, że wykonywana praca spełnia te warunki, to pracodawcę czekają sankcje, gdyż umowa- -zlecenie czy umowa o dzieło są wówczas jedynie fikcyjnym sposobem na zmniejszenie kosztów funkcjonowania firmy. Często zatrudniając w ten sposób pracowników szef każe im rejestrować działalność gospodarczą, bo wówczas sami muszą opłacać składki. Samozatrudnienie Według danych, opublikowanych w końcu 2010 roku przez Gazetę Giełdy Parkiet, liczba osób pracujących na zasadach samozatrudnienia wynosi ok. 1,3 mln i wzrastała lawinowo

13 MAMY STAŁE ZATRUDNIENIE TOMASZ MUSZYŃSKI, przewodniczący KZ S w firmie Dovista, działającej na terenie Oddziału Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność w Starogardzie Gdańskim Na 850 pracowników naszej firmy zaledwie 70 osób zatrudnionych było pod koniec ub. roku na podstawie umów na czas nieokreślony, reszta wyłącznie na czas określony. Umowy te opiewały na okres 5-10 lat. Postanowiliśmy jako organizacja zmienić ten stan i próbowaliśmy rozmawiać z pracodawcą. Niestety, początkowo nasze pisma pozostawały bez reakcji, dopiero gdy weszliśmy w spór zbiorowy z pracodawcą, a później także oflagowali zakład oraz zorganizowali referendum strajkowe z korzystnym dla nas wynikiem, zaczęły się negocjacje. W listopadzie 2010 roku podpisaliśmy porozumienie, w którym pracodawca zobowiązał się do zatrudnienia na czas nieokreślony każdego pracownika, który przepracował już w naszym zakładzie 5 lat. Od tej pory procent pracowników zatrudnionych na stałe zwiększa się systematycznie, dziś to już ponad jedna czwarta załogi. od trzech lat. Pod względem skali tego zjawiska znajdujemy się na pierwszym miejscu w Europie. Państwo nie ma nic przeciwko takiej formie pracy swoich obywateli, mimo że pozbawia ich to wielu korzyści i ochrony prawa pracy. Dzięki temu, że pracownicy zmuszani są do zakładania jednoosobowych firm, rośnie wszak statystyka przedsiębiorczości, czym mogą pochwalić się rządzący. Niemalże niemożliwe jest dokładne oddzielenie jednoosobowych firm, których właściciele przychodzą faktycznie do pracy na osiem godzin dziennie do tego samego zakładu od tych, które prowadzą rzeczywistą samodzielną działalność gospodarczą. Według danych z dostępnego ubiegłorocznego opracowania GUS w województwie pomorskim liczba podmiotów gospodarczych wynosiła ponad 240 tysięcy. Z tego ponad 185 tysięcy to osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą. Zrobić na szaro Unikanie kosztów związanych z zatrudnieniem powoduje ucieczkę części pracodawców w tzw. szarą strefę, czyli zatrudnianie pracowników bez zawierania jakichkolwiek umów RYS. PIOTR OWORUS i co za tym idzie nieopłacania jakichkolwiek składek. Badania GUS wykazały, że w 2004 roku w szarej strefie pracowało niemal 10 proc. Polaków w wieku produkcyjnym. Osoby w wieku lata stanowiły prawie 45 proc. wszystkich zatrudnionych w tej strefie. Ludzie, często szukający jakiegokolwiek bądź szybkiego zarobku, godzą się na tę formę, uczestnicząc jednocześnie w łamaniu prawa. Często jest to ich pierwsze zatrudnienie nie mają doświadczeń na rynku pracy ani nie zdają sobie sprawy z konieczności odprowadzania składek ubezpieczeniowych czy emerytalnych. Badania CASE wykazują zależność poziomu zatrudniania na czarno od wielkości przedsiębiorstw. W małych firmach odsetek zatrudnionych w szarej strefie wyniósł w 2009 roku 15,7 proc. Według innych danych wielkość szarej strefy jest stała od lat i oscyluje wokół 27 proc., mierzone według popytu pieniądza na rynku. Uwiązani na łączu Efektem zmian technologicznych jest zupełnie nowy model świadczenia pracy. Szybkie łącza internetowe ZATRUDNIENIE pozwalają na wykonywanie dokładnie określonych prac, np. pisania artykułów, opracowań, ekspertyz, projektów itp. Telepraca jest specyficznym rodzajem umowy o pracę. Wykonującemu ją pracownikowi przysługują wszystkie prawa wynikające ze stosunku pracy, takie jak zwolnienie chorobowe, urlop wypoczynkowy czy urlop rodzicielski. Telepraca najczęściej oznacza pracę w domu. Dotyczy to zwłaszcza księgowych, informatyków lub doradców prawnych. Obowiązkiem pracodawcy jest dostarczenie odpowiedniego sprzętu umożliwiającego telepracę oraz pokrycie kosztów związanych z jego instalacją i wykorzystywaniem. Pracodawcy przysługuje prawo do kontroli telepracownika, ale po wcześniejszym uzgodnieniu terminu i za zgodą podwładnego. Agencje pracy tymczasowej Według danych Eurostat Polska, w zeszłym roku pracodawcy wydali za pośrednictwem agencji zatrudnienia 2,5 mld zł na pracowników tymczasowych. To prawie o połowę więcej niż w 2009 roku. Liczba pracodawców zatrudniających pracowników tymczasowych przez agencje wzrosła też o 10 proc. Pracodawcy twierdzą, że zatrudniają pracowników z agencji wówczas, gdy wzrasta popyt na produkty i usługi ich firm, ale brak jeszcze trwałych oznak koniunktury. Według danych za 2009 rok CIETT, międzynarodowego stowarzyszenia agencji zatrudnienia, jedynie 0,44 proc. zatrudnionych w Polsce zdobyło pracę na podstawie umów na czas określony, korzystając z usług agencji pracy tymczasowej. Wobec 28 proc. ogółu zatrudnionych na podstawie takich umów to nieznacząca liczba. Pokazuje to, że pracownicy zatrudniani na czas określony nie szukają bynajmniej takiej formy zatrudnienia, a jedynie, ci, którzy świadomie decydują się na pracę okresową. Urzędy pracy Rząd zmniejszył środki przeznaczone dla urzędów pracy o ok. dwie trzecie. W rezultacie wystarczą one tylko na wypłaty zasiłków i poradnictwo, nie będzie możliwe prowadzenie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu. W Polsce wydatki na aktywizację bezrobotnego są jedenastokrotnie niższe niż w rozwiniętych krajach UE, zaś zasiłki dla ŹRÓDŁO: PRACA POLSKA 2010 Tracą WSZYSCY JACEK RYBICKI, członek Prezydium Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność W Polsce od pewnego czasu zaczęło dominować przekonanie, że wprowadzenie elastycznych form zatrudnienia jest remedium na wszystkie problemy gospodarki ma poprawić konkurencyjność firm, zwiększyć produkcję oraz zyski itp. Jest artykułowane przez lobby pracodawców, ale także pojawia się w wielu wypowiedziach przedstawicieli koalicji rządzącej. Jesteśmy rekordzistami w Europie pod względem powszechności zatrudniania na podstawie umów cywilnoprawnych, a także na podstawie umów o pracę na czas określony. Szkody, jakie te formy niosą dla pracownika, są oczywiste. Przy tzw. zatrudnieniu atypowym, czyli w trakcie wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, nie jest on w ogóle objęty zapisami kodeksu pracy i nie ma żadnych praw z niego wynikających. W przypadku umów na czas określony może zostać zwolniony w każdej chwili bez podania przyczyny, z najczęściej dwutygodniowym terminem wypowiedzenia, nie czuje także potrzeby podnoszenia swoich kwalifikacji, może mieć też inne problemy, np. z uzyskaniem kredytu. Również pracodawca ponosi straty. Nie opłaca mu się inwestować wówczas w pracownika, zwiększać jego kwalifikacji, ponieważ nie jest on związany z firmą. Stosując taką formę zatrudniania pracodawcy nie budują stabilności firmy i nie wzbogacają jej w wykwalifikowanych fachowców. Zgadzają się też na mniejszą wydajność pracy ze strony pracowników niezaangażowanych w przyszłość firmy. Na takich formach pracy cierpi także budżet państwa, ponieważ w przypadku zatrudnienia atypowego nie są odprowadzane składki na ZUS czy ubezpieczeniowe. W przypadku umów na czas określony szkody dla gospodarki są niedoceniane, a przecież ogromne. Przede wszystkim spada popyt jako mechanizm napędowy gospodarki poprzez spadek ilości udzielanych kredytów i zmniejszoną siłę nabywczą pracowników. Znaczące wydatki budżetu związane są także z zasiłkami dla bezrobotnych, których szeregi zasilają przede wszystkim osoby zatrudniane wcześniej na podstawie umów na czas określony. Ograniczane są wpływy z podatków od zarobków zwolnionych pracowników. bezrobotnych są ośmiokrotnie niższe. Urzędy pracy alarmują o radykalnym zmniejszeniu środków na aktywne formy walki z bezrobociem województwo pomorskie otrzymało na rok 2011 tylko 93 miliony złotych, co oznacza zmniejszenie środków o 65 procent w stosunku do roku ubiegłego, kiedy dysponowano sumą 224 milionów. Drastycznie ograniczane są tak zwane staże absolwenckie. Brak środków uniemożliwi między innymi odbywanie DYNAMIKA LICZBY UMÓW NA CZAS OKREŚLONY W POLSCE (W % PRACOWNIKÓW) nauki zawodu dla młodzieży kształcącej się w OHP i szkołach zawodowych. Dotknie to w sposób znaczący zakłady rzemieślnicze. Ograniczona jest w sposób istotny refundacja kosztów kształcenia młodocianych. Urzędy pracy nie będą miały także środków na wspomaganie tworzenia nowych miejsc pracy, zmniejszone zostały także pieniądze na inne aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Jarosław Wierzchołowski Nr 4/kwiecień

14 ZATRUDNIENIE Elastyczne formy ZATRUDNIENIA Promowane przez Unię Europejską elastyczne formy zatrudnienia to grupa rozwiązań wiążących się z różnymi obszarami wykonywania pracy. Najczęściej podnosi się, że owa elastyczność przejawia się w aspektach: czasu pracy, miejsca jej wykonywania oraz formy podstawy prawnej, w oparciu o którą wykonuje się pracę. P ojęcie elastyczne formy zatrudnienia jest nieostre, dlatego upraszczając możemy przyjąć, że są to wszystkie odstępstwa od typowego zatrudnienia na umowę o pracę na czas nieokreślony, na pełen etat z określonym miejscem pracy wskazanym przez pracodawcę. Jedna z klasyfikacji dzieli formy elastycznego zatrudnienia na dwie grupy, pracownicze oraz niepracownicze. Wybrane formy zatrudnienia pracowniczego Charakterystyczne dla tej grupy rozwiązań jest nawiązanie kodeksowego stosunku pracy łączącego się ze wszystkimi przywilejami i uprawnieniami przewidzianymi dla pracowników. W jego ramach można zastosować rozwiązania wprowadzające elastyczność np. w zakresie czasu czy miejsca wykonywania pracy przewidziane kodeksem lub inną ustawą. Rozwiązaniami najczęściej wyróżnianymi w tej grupie są: umowy terminowe, wśród których należy wymienić umowę: na okres próbny, na czas określony, na czas wykonywania określonej pracy oraz na zastępstwo pracownika, którego nieobecność jest usprawiedliwiona stosowanie zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy ( najczęściej ułamkowo określana część etatu np. ½ czy ¾) telepraca nowa forma organizacji i wykonywania pracy przewidywana przez kodeks pracy. Wprowadzona do polskiego systemu prawa pracy na mocy ramowego porozumienia przedstawicieli pracodawców i organizacji związkowych (ETUC-UNICE/ UAMPE) na szczeblu europejskim. Praca w formie telepracy łączy się z jej regularnym wykonywaniem poza zakładem pracy (np. w domu lub innym miejscu) przy zastosowaniu technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Przekazywanie wyników pracy odbywa się drogą internetową lub telefoniczną. praca tymczasowa (niekiedy nazywana leasingiem pracowniczym), jest to relacja łącząca trzy strony: pracownika, agencję pracy tymczasowej i pracodawcę użytkownika na podstawie ustawy z r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Stosunek pracy łączy agencję pracy tymczasowej i pracownika, który kierowany jest do wykonywania określonych prac w określonym czasie w firmach zlecających kontrahentach agencji praca nakładcza forma pośrednia między umową o pracę a umową o dzieło, nazywana często pracą chałupniczą. Regulowana przez rozporządzenie Rady Ministrów z 1975 r. Wykonawca ma ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, ma prawo do zasiłku chorobowego, urlopu wypoczynkowego i macierzyńskiego, jednak wynagrodzenie otrzymuje wyłącznie za rzeczywiście wykonaną pracę. Oczywiste jest, że każda z nietypowych form zatrudnienia będzie przynosiła korzyści, ale zarówno pracodawca, jak i pracownik znajdzie też ujemne ich strony. Jak widać, spektrum możliwości uelastyczniania stosunku pracy jest bardzo szerokie już przy zastosowaniu rozwiązań wynikających z przepisów prawa pracy. Powyższe formy łączyć możemy z różnymi systemami organizacji czasu pracy ujętymi w kodeksie pracy (np. równoważny system czasu pracy) oraz bardzo elastycznymi rozwiązaniami wynikającymi z tzw. ustawy antykryzysowej. Przy tak szerokiej palecie konstrukcji prawnych możliwe jest zastosowanie rozwiązań znanych z systemów prawnych innych krajów, regulujących re- lacje na linii pracodawca pracownik. Przykładem może być job-sharing (zatrudnienie na tym samym stanowisku, przy wykonywaniu tych samych obowiązków dwóch osób) czy work-sharing (redukowanie czasu pracy, mające na celu dokonanie podziału danego zasobu pracy między większą liczbę pracowników). Umowy cywilnoprawne jako przykłady form zatrudnienia niepracowniczego Zatrudnienie nie zawsze musi mieć charakter pracowniczy, czyli ściśle powiązany z kodeksem pracy. Wykonywanie pracy często w naszych realiach opiera się o umowę cywilnoprawną. Najczęściej pojawiające się umowy zapożyczone z kodeksu cywilnego na potrzeby wykonywania pracy to: umowa-zlecenie, której przedmiotem jest wykonanie przez przyjmującego zlecenie określonej czynności na rzecz zleceniodawcy. Jest to umowa odpłatna lub nieodpłatna o charakterze starannego działania, z którego rozlicza się zleceniobiorcę, a niekoniecznie z określonego rezultatu. umowa o dzieło, zawierając ją przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia umowa agencyjna, pośredniczenie przy zawieraniu umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy lub w jego imieniu w zamian za prowizję. Przemysław Sąpór Najważniejsze bezpieczeństwo T emat występowania umów cywilnoprawnych na rynku pracy był bardzo popularny przed kilkoma laty, kiedy masowo pracodawcy zaczęli zastępować nimi tradycyjne umowy o pracę. Niegodziwość tego postępowania potęgował z jednej strony fakt przymusu, jaki stosowali pracodawcy w stosunku do pracowników, z drugiej natomiast manipulowanie informacją na temat skutków rezygnacji ze statusu pracownika na rzecz statusu zleceniobiorcy. Jeżeli zamianie umowy o pracę na umowę-zlecenie bądź umowę o dzieło towarzyszyło przejście na tak zwane samozatrudnienie (prowadzenie własnej działalności gospodarczej) bardzo chętnie nagłaśniano jak korzystną finansowo jest taka zamiana dla pracobiorcy. Koszty nadwyżki potencjalnego rachunku czy faktury w stosunku do wynagrodzenia pracowniczego są jednak bardzo wymierne. Składa się na nie brak ochrony i uprawnień pracowniczych, jakie zapewnia pracownikom kodeks pracy, wśród których najważniejsze to urlop wypoczynkowy, prawo do świadczeń związanych z macierzyństwem czy chorobą, mechanizmy ochrony stosunku pracy, czasu pracy i wynagrodzenia. Samozatrudnienie daje możliwości zmniejszania opodatkowania dochodów, ale także składek na świadczenia emerytalne, co negatywne efekty przyniesie w perspektywie długoterminowej. Czynniki te przekładają się na brak poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji. Protest pielęgniarek przeciwko zatrudnieniu kontraktowemu pokazuje, że temat jest bardzo aktualny. Podsumowując przypomnieć należy, że są przepisy ograniczające stosowanie umów cywilnoprawnych w miejsce umowy o pracę, jeśli zachowane są elementy niezbędne stosunku pracy (art k.p.), jak również zastępowanie w określonych warunkach umów o pracę samozatrudnieniem (art. 5b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Wzrost znaczenia nietypowych umów i innych elastycznych rozwiązań w sferze zatrudnienia jest procesem wynikającym ze zmian gospodarczych, technologicznych oraz demograficznych zachodzących na świecie, jak i w Europie, której jesteśmy integralną częścią. Analizy wykazują, że będziemy się z nimi spotykać coraz częściej. Oczywiste jest, że każda z nietypowych form zatrudnienia będzie przynosiła korzyści, ale zarówno pracodawca, jak i pracownik znajdzie też ujemne ich strony. Stąd wdrażanie tych form zatrudniania jest trudne i wymaga zawsze procesu negocjacyjnego w poszukiwaniu kompromisu możliwego do przyjęcia przez obie zainteresowane strony. Kompromis ten będzie wypadkową elastyczności i bezpieczeństwa. Świadomi są tego zarówno pracownicy, jak i pracodawcy, ale także eksperci unijni autorzy koncepcji flexicurity (nazwa jest połączeniem angielskich słów flexibility elastyczność i security bezpieczeństwo), łączącej oba warunki skutecznego rozwoju europejskiego rynku pracy. Przemysław Sąpór RYS. PIOTR OWORUS 14 Nr 4/kwiecień 2011

15 ZATRUDNIENIE FOT. DOROTA TRELA-GODZWON RZEMIEŚLNICY I MŁODOCIANI PRACOWNICY Młodzi bez zawodu? Aż o 40 mln zł w stosunku do roku ubiegłego rząd obciął fundusze na refundację nauki dla młodocianych pracowników. W praktyce oznacza to, że już we wrześniu wiele szkół zawodowych może nie prowadzić naboru do klas pierwszych. N auka w szkole zawodowej polega na zdobywaniu wiedzy teoretycznej oraz tej praktycznej. Młodzi ludzie zajęcia praktyczne mają w warsztatach szkolnych oraz w zakładach pracy. Ta druga forma, jak podkreślają rzemieślnicy, jest o wiele skuteczniejsza. Umowy z pracodawcami, którzy w swoich zakładach uczą zawodu młodych ludzi, podpisywane są za pośrednictwem Ochotniczych Hufców Pracy. w takich zawodach, jak piekarz, fryzjer czy mechanik samochodowy. A przecież to właśnie tych fachów młodzi ludzie uczą się w szkołach zawodowych. Pieniądze są, choć ich nie ma Jak twierdzi Dariusz Gobis, dyrektor Pomorskiej Izby Rzemieślniczej Małych i Średnich Przedsiębiorstw, ograniczenie dofinansowania kształcenia młodocianych nie ma związku z oszczędnościami budżetowymi, bo pieniądze przeznaczone na nie pochodzą z innych źródeł. Środki przeznaczone dla OHP na refundację wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne pochodzą z Funduszu Pracy. To są pieniądze z wpłat od pracodawców podkreśla Dariusz Gobis. A w związku z tym powinny kosztów refundacji nauki młodocianych w zakładach pracy tłumaczy Dariusz Gobis. Dane MPiPS przedstawiają, że od kilku lat sukcesywnie rośnie liczba młodych ludzi, chcących korzystać z takiej formy wchodzenia w dorosłe zawodowe życie. Na przełomie lat 2009 i 2010 w rzemiośle kształciło się prawie 94 tys. uczniów. Dla wielu młodych ludzi nauka i praca w przedsiębiorstwie jest niekiedy jedyną formą zdobycia zawodu i jednocześnie uzyskania jakichkolwiek pieniędzy mówi Krzysztof Dośla, przewodniczący Regionu Gdańskiego NSZZ S. Uczniowie pochodzą często z ubogich rodzin i nie mieli takich szans jak ich rówieśnicy z zamożniejszych domów. U rzemieślników natomiast mogą nauczyć się zawodu, któ- Na przełomie lat 2009 i 2010 w rzemiośle kształciło się prawie 94 tys. uczniów. Niestety, od września ubiegłego roku komendant główny OHP wstrzymał zawieranie nowych umów. Powodem jest drastyczne zmniejszenie przez rząd środków finansowych na refundację zatrudnienia dla młodocianych pracowników. W ubiegłym roku na ten cel przeznaczono 210 mln zł, w tym roku tylko 170 mln zł, to jest o około 30 proc. mniej. Choć jeszcze w projekcie planu finansowego Funduszu Pracy na 2011 rok, który przedstawił Naczelnej Radzie Zatrudnienia Departament Funduszy we wrześniu ubiegłego roku, wynikało, że na refundację nauki młodocianych przewidziano kwotę 257,945 mln zł. Sytuacja ta wzbudza ogromne zaniepokojenie wśród organizacji rzemieślniczych i pracodawców, zatrudniających młodych ludzi. Już obecnie odczuwalny jest deficyt pracowników służyć rozwiązywaniu problemów na rynku pracy, a w tym kształceniu młodocianych. Gobis dodaje, że pracodawca pokrywa także koszty stworzenia miejsca pracy dla młodocianego pracownika, jak również musi zapewnić instruktora, który będzie szkolił młodego ucznia. Obcięcie pieniędzy jest dla rzemieślników tym bardziej niezrozumiałe, bo jak podkreślają Fundusz Pracy będzie dysponował wystarczającymi środkami finansowymi na ten cel. Z wyliczeń projektu planu finansowego Funduszu Pracy na 2011 rok, które przedstawiło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, wynika, że przychody wyniosą ok. 10,27 mld zł, a wydatki ok. 8,72 mld zł. Zostaje więc różnica ok. 1,55 mld zł. Są więc pieniądze na pokrycie ry może ich dobrze usytuować u progu dorosłego życia. Realne zagrożenia Rzemieślnicy alarmują, że Polsce rośnie potężna konkurencja za zachodnią granicą. Od 1 stycznia br. młodzi Polacy mogą kształcić się w wielu zawodach, otrzymując darmowe wyżywienie i zakwaterowanie, a do tego wynagrodzenie. W pierwszym roku nauki może to być ok. 700 euro miesięcznie, a w trzecim nawet 1500 euro. Spowodować to może wysycenie naszego rynku pracy z fachowców. Rzemieślników w obliczu tego realnego zagrożenia tym bardziej dziwią decyzje rządu, ograniczające młodym ludziom dostęp do nauki. (zola) Dla pracy wszystko Polacy to najgorliwsi pracownicy w Europie. Godzą się na pracę w nocy, po godzinach, mieszkanie poza domem. W swoim poświęceniu wobec pracy wyprzedzają nas tylko Azjaci. irma doradztwa personalnego Kelly Services przeprowadziła Fbadania w 30 krajach, w tym w 16 w Europie. Aż 42 proc. badanych w Polsce regularnie poświęca życie prywatne na rzecz pracy zawodowej, np. pracując w nocy czy dorabiając na boku. Tym samym staliśmy się liderami w Europie w tej dziedzinie. Średnia godzących się na wyrzeczenia w związku z pracą we wszystkich krajach wynosi 34 proc., bardziej skłonni do poświęceń są od nas tylko Azjaci. Aż co czwarty pracownik według badań godzi się na pracę po godzinach 26 proc. Niewiele mniej 23 proc. deklaruje, że pracuje w niekonwencjonalnym wymiarze czasowym, np. w nocy czy weekendy albo przez kilkanaście godzin bez przerwy z wolnym dniem następnym. Co piąty Polak 20 proc. zatrudniony jest w więcej niż jednym miejscu pracy, 15 proc. natomiast toleruje zbyt częste podróże, a konieczność mieszkania poza domem 11 proc. Inaczej wygląda sytuacja w Europie. Na przykład we Francji tylko 20 proc. badanych godzi się na pracę w niekonwencjonalnych warunkach. A płaca minimalna wynosi tam 1417 euro, czyli ponad 5,7 tys. zł, a w Polsce 1386 zł brutto. Polacy nie traktują swojej pracy pełnej wyrzeczeń jako stan przejściowy. Aż 42 proc. spośród osób pracujących niekonwencjonalnie (po godzinach, nocami, z dala od domu itp.) deklaruje, że może w ten sposób zarobkować tak długo, jak będzie trzeba. Średnia pracowników w innych krajach na godzenie się na bezterminowe wyrzeczenia wynosi 24 proc., a we Francji tylko 19 proc. Do danych tych dotarł Puls Biznesu. (zola) FINANSE Nie czujemy się bezpiecznie Alarmujące dane Indeksu Genwortha. Polska znalazła się w grupie trzech najbardziej niestabilnych finansowo krajów. Tylko 2 proc. gospodarstw domowych ma poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa. esymistyczne dane Indeksu Genwortha za 2010 r. przedstawił Pportal inwestycje.pl. Indeks Genwortha opracowywany jest co roku przez wybitnych uczonych z Personal Finance Research Centre na University of Bristol. Pokazuje on odczucia zwykłych ludzi. Ostatnie badanie, które przeprowadzono po raz czwarty, objęło prawie 14 tysięcy gospodarstw domowych z 18 krajów 14 z Europy (w tym Polski), 3 z Ameryki Północnej i z Australii. Niestety, wyniki nie są dla Polski pozytywne. Tylko 2 proc. naszych gospodarstw domowych ma poczucie bezpieczeństwa finansowego. Rok wcześniej optymistycznie oceniało swoją sytuację 3 proc., a w 2008 r. 5 proc. gospodarstw. Za Polską, z jeszcze większym poczuciem niestabilności finansowej, są Grecy, a wyniki podobne, nieznacznie wyższe od nas, ma Portugalia. Według Indeksu Genwortha wynik Polski z 2010 roku na poziomie 65 proc. odzwierciedla wzrost poczucia niestabilności o 5 punktów w porównaniu z rokiem poprzednim. Głównym czynnikiem, który powoduje, że Polacy nie czują się bezpieczni finansowo, jest sytuacja na rynku pracy. W styczniu stopa bezrobocia wynosiła 13,1 proc., a miesiąc wcześniej 12,3 proc. Obawy potęguje też faktyczna sytuacja finansowa Polaków 70 proc. zarabia poniżej średniej krajowej, a na dodatek wielu z nich spłaca kredyty bankowe. W najgorszej sytuacji są ci, którzy zaciągnęli kredyty walutowe. Według Związku Banków Polskich tylko w III kwartale 2008 r. kredyt we frankach szwajcarskich wzięło 80 proc. klientów na 83 tys. umów kredytowych. Innym czynnikiem, który powoduje, że Polacy nie mają poczucia bezpieczeństwa finansowego, jest mała zdolność do oszczędzania pieniędzy. Taką możliwość deklaruje tylko połowa Polaków. (zola) Nr 4/kwiecień

16 Przeciętne wynagrodzenie Stopa bezrobocia brutto w lutym w Polsce w lutym 2011 wyniosło 3422,14 zł, co wyniosła 13,2 proc., oznacza, że rok do roku czyli osób. wzrosło o 4,1 proc., a Wzrost o 0,2 proc. w ujęciu miesięcznym w porównaniu wzrosło o 0,9 proc. ze styczniem. GDAŃSK najdroższym miastem Polski MAGAZYNEK PODRĘCZNY Inflacja w skali roku w lutym 2011 wyniosła 3,6 proc, czyli o 0,2 proc więcej, niż było to w styczniu. pod redakcją Olgi Zielińskiej W IV kwartale 2010 r. PKB wyrównany sezonowo (w cenach stałych przy roku odniesienia 2000) wzrósł realnie o 0,8 proc. w porównaniu z poprzednim kwartałem i był wyższy niż przed rokiem o 3 proc. 2 mln osób ma problemy ze spłatą długów Na rynku produktów rolnych w lutym 2011 r., w porównaniu z poprzednim miesiącem, jak i w skali roku, odnotowano w skupie i na targowiskach dalszy wzrost cen prawie wszystkich podstawowych zbóż. W lutym br. w skupie ceny pszenicy wzrosły o ponad 5 proc., żyta o ok. 8 proc., a pszenżyta o ok. 5 proc. ILE DNI ROBOCZYCH PRZEBYWAŁEŚ NA L-4 W 2010 ROKU? dni 4,77% (86) Więcej niż 30 dni 8,88% (160) dni 7,10% (128) 6 10 dni 9,66% (174) 3 5 dni 13,87% (250) 1 2 dni 4,11% (74) Spośród dziesięciu największych miast Polski Gdańsk jest miejscem, w którym żyje się najdrożej. Tak wynika z rankingu przeprowadzonego przez dziennik Rzeczpospolita. Gdańsk wyprzedził nawet Warszawę, która zajęła drugie miejsce. Przygotowując ran- STRACH PRZED UTRATĄ pracy Koszty ogrzewania Gdańsk 68 zł/gj Lublin 35,40 zł/gj) king wzięto pod uwagę opłaty za wodę, ciepło, wywóz śmieci, parking w centrum miasta, przejazd autobusem i taksówką. Nie wzięto pod uwagę kosztów energii elektrycznej i gazu, ponieważ w całej Polsce są one podobne. Aż 74 proc. Polaków boi się, że straci pracę. Sukcesywnie zmniejsza się natomiast liczba osób, które pozytywnie patrzą na swoją zawodową przyszłość. Tak wynika z ankiet przeprowadzonych przez ING. Aż trzy na cztery pracujące osoby stwierdziły, że negatywnie oceniają polski rynek pracy. Prawie połowa (46 proc.), odpowiadając na pytanie o stabilność zatrudnienia, zaznaczyła odpowiedź źle, ponad jedna czwarta natomiast (28 proc.) raczej źle. Tylko 6 proc. ankietowanych myśli pozytywnie o swojej zawodowej przyszłości. Do danych tych dotarła Gazeta Bankowa. Aż o 68 proc. wzrosła liczba niespłaconych długów Polaków. Kwota zaległości to 28,21 mld zł. Zwiększyła się także liczba osób, które mają problemy z terminowym płaceniem należności w bankach. W ciągu ostatnich trzech miesięcy przybyło ich To dane z raportu InfoDług, który opracowało Biuro Informacji Gospodarczej Info-Monitor. Według specjalistów przygotowujących raport, zaobserwowany został efekt puchnięcia zadłużenia Polaków. To znaczy, że wielu dłużnikom zwiększyła się kwota, którą są winni bankom. Wzrost poziomu zadłużenia wyniósł 12 proc. i jest on niemal sześciokrotnie wyższy niż przyrost liczby dłużników. Nie byłem na L-4 w 2010 roku 51,61% (930) Sonda przeprowadzona w dniach , 1802 osoby NIE LUBIMY L-4 Ponad 51 proc. pracowników nienia (łącznie 27,6 proc.). nie było w ubiegłym Korzystający z dłuższych zwol- roku na zwolnieniu lekarskim. nień (powyżej 10 dni) stanowili Wśród wystawionych L-4 natomiast mniejszą grupę 20,75 przeważały krótkie, proc. łącznie. maksymalnie 10-dniowe zwol- Pracoholizm ŻRÓDŁO: RYNEKPRACY.PL Z GALERII DOBOSZ JANA więcej na Hiszpańscy naukowcy w badaniach potwierdzili, że pracoholizm występuje z różnym natężeniem w poszczególnych krajach. Najwięcej cierpią z tego powodu Japończycy. Według hiszpańskich badaczy ludzie są pracoholikami wtedy, kiedy oprócz tego, że pracują długo, pozwala im ona tłumić lęk i poczucie winy, jakich doznają, kiedy nie pracują. Kiedy należy się niepokoić o siebie? Kiedy pracujemy ponad 50 godzin tygodniowo, a nasze pełne poświęcenie odbywa się kosztem życia osobistego, a także wtedy, kiedy budujemy poczucie własnej wartości w odniesieniu do pracy. Wśród czynników, które mogą doprowadzić do problemu, wymienione zostały: niepewność finansowa, obawa przed utratą pracy, strach przed szefami, ale również brak związków uczuciowych. Cytat miesiąca Łączę się w bulu i nadzieji tak (z błędami ortograficznymi) prezydent Bronisław Komorowski wpisał się 17 marca br. do księgi kondolencyjnej, którą wystawiła ambasada Japonii w Polsce 16 Nr 4/kwiecień 2011

17 SPOŁECZEŃSTWO Prawo do języka ojczystego prawem każdego człowieka Ostatni sukces wyborczy Polaków w litewskich wyborach samorządowych skłonił mnie do poruszenia w naszym cyklu artykułów problematyki poświęconej prawom językowym mniejszości narodowych i etnicznych. Dlaczego nie mogę używać polskiego nazwiska? Dlaczego jest tak, że mimo obecności w Unii Europejskiej i Radzie Europy Litwa nie potrafi zrozumieć oczywistego faktu, że każdy człowiek ma prawo do pisowni swojego imienia i nazwiska w jego ojczystym języku? Skąd bierze się indolencja polskich władz w walce o prawa mniejszości polskiej na Litwie? Może rzeczywiście potrzeba czasu, by Litwini zrozumieli, że współczesna demokracja opiera się na poszanowaniu mniejszości. A może po prostu brakuje pomiędzy nami a Litwinami rzeczowego dialogu, w którym jednoznacznie wyłożylibyśmy swoje racje. Z pewnością wiele zaniedbań jest także po polskiej stronie. Tyle tylko że wyjeżdżając z Gdańska na Kaszuby można spotkać kaszubskie nazwy miejscowości, w niektórych rejonach Polski stosuje się równorzędnie nazwy pisane po litewsku, a także po niemiecku i potrafiliśmy sobie z tym poradzić. Co złego byłoby w tym, że w rejonie, w którym mieszka 80 procent Polaków, stosowano by równorzędnie język litewski i polski jako urzędowy? Nie potrafię nie skrytykować oporu przed zrozumieniem prostego faktu, że w różnorodności kulturowej tkwi niesamowity potencjał i szansa rozwoju dla każdego państwa, podczas gdy izolacja mniejszości jeszcze nigdy w historii dziejów nie przyniosła pozytywnych skutków. Prawo do ochrony życia kulturalnego i języka mniejszości Art. 27 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 roku jednoznacznie stanowi: W państwach, w których istnieją mniejszości etniczne, religijne lub językowe, osoby należące do tych mniejszości nie mogą być pozbawione prawa do własnego życia kulturalnego, wyznawania i praktykowania Także w Niemczech na terenach serbołużyckich nazwy ulic czy miejscowości występują w dwóch językach. własnej religii oraz posługiwania się własnym językiem wraz z innymi członkami danej grupy. Państwo powinno zapewniać mniejszościom tzw. prawa językowe, które obejmują prawo do nauki w języku mniejszości, nauki języka mniejszości, umieszczania napisów, informacji oraz nazw i innego oznakowania w języku mniejszości, posługiwania się językiem mniejszości, także w kontaktach z urzędami, używania swojego imienia i nazwiska w języku mniejszości. Prawa językowe można uznać za należące do szerszej kategorii praw do wyrażania, zachowania i rozwijania tożsamości. Przeglądając akty prawne z zakresu międzynarodowej ochrony praw człowieka należy w tym kontekście wskazać na art. 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który stanowi: Nikt nie może być pozbawiony prawa do nauki. Wykonując swoje funkcje w dziedzinie wychowania i nauczania, Państwo uznaje prawo rodziców do zapewnienia tego wychowania i nauczania zgodnie z ich własnymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi. Z kolei art. 14 ust. 1 Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych zobowiązuje państwa strony do uznania prawa każdej osoby należącej do mniejszości narodowej do nauki języka mniejszości. Artykuł 14 ust. 2 tejże konwencji stanowi, iż w rejonach zamieszkanych tradycyjnie lub przez znaczącą liczbę osób należących do mniejszości narodowych, o ile jest na to wystarczające zapotrzebowanie, państwa będą się starały zapewnić osobom należącym do tych mniejszości, na tyle, na ile to możliwe, w ramach swoich systemów oświatowych, odpowiednie możliwości uczenia się języka mniejszości lub pobierania nauki w tym języku. W przestrzeni Rady Europy ukoronowaniem dążeń w zakresie wzmocnienia językowych uprawnień mniejszości było przyjęcie 5 listopada 1992 roku Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych, której postanowienia gwarantują mniejszościom ochronę ich językowych uprawnień. Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych w sposób kompleksowy reguluje problematykę prawną statusu języków regionalnych i mniejszościowych. Tenże akt prawny zobowiązuje państwa m.in. do zdecydowanego działania dla wspierania języków regionalnych i mniejszościowych w celu ich ochrony, a także uznania języków regionalnych lub mniejszościowych jako świadectwa bogactwa kulturowego. Czy zmierzamy w dobrym kierunku? Przepisy prawa międzynarodowego publicznego, w tym europejskich norm dotyczących ochrony praw człowieka, są jednoznaczne. W tym kontekście zadziwia zachowanie litewskich władz, zmierzające do ograniczenia polskich placówek oświatowych na Litwie, czy też karające Polaków za umieszczanie polskich nazw miejscowości oraz zmuszające ich do pisowni imion i nazwisk w języku litewskim. Gramatyka języka, na którą często Litwini się powołują, nie może być uzasadnieniem dla łamania praw człowieka. Wydaje mi się, że za mało przypominamy o sytuacji Polaków na Litwie i zbyt nikła jest nasza solidarność z rodakami. A trzeba podkreślać, że Polacy są pełnoprawnymi obywatelami Litwy i Unii Europejskiej. Mają zagwarantowaną ochronę wynikającą z europejskiego systemu praw człowieka, a działania państwa litewskiego pozostają pod kontrolą Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Komu zależy na utrzymywaniu niekorzystnych relacji pomiędzy Litwinami a Polakami? Czy wymazując polskie nazwiska i nazwy miejscowości Litwa zyskuje czy traci? W moim przekonaniu najważniejszą przeszkodą w stosunkach polsko-litewskich jest lekceważenie poglądu, że każdy ma prawo do wyboru swojej własnej tożsamości, zwłaszcza na początku XXI wieku. Rzeczywistość pokaże, czy uda nam się mimo wszystko podążyć drogą rzeczywistej litewsko-polskiej współpracy, która polega na zrozumieniu, iż różnorodność jest szansą, nie zagrożeniem. Nie nazywam się Tomaszas Snarskis Moja babcia urodziła się w Wilnie. W metryce urodzenia miejscem jej przyjścia na świat jest Polska. Potem w dowodzie osobistym wpisywano jej przez wiele lat, że urodziła się w ZSRR. Po 1989 roku okazało się, że miejscem jej urodzenia jest Litwa. Obecnie dowody osobiste nie wymieniają kraju, pozostało tylko to samo miasto Wilno. Wielu socjologów podkreśla, że to mała ojczyzna ma decydujące znaczenie dla naszej tożsamości. Tak jak warunkiem wspaniałej tożsamości Gdańska czy Wrocławia jest zaniechanie wymazywania niemieckiego dziedzictwa, tak warunkiem tożsamości wileńskiej, czy szerzej litewskiej, jest uznanie trudnej, ale wspólnej polsko-litewskiej historii, bez odgórnej próby niszczenia tego, co dobre i piękne tam, gdzie po prostu spotykają się ludzie, którzy znają równie dobrze język litewski, co polski. I naprawdę nie ma potrzeby, by zapisywać polskie nazwisko jako litewskie, a litewskie jako polskie. Każdy człowiek ma prawo zapisać swoje imię i nazwisko w języku ojczystym. Tomasz Snarski Komisja Międzyzakładowa NSZZ S przy Nadmorskim Centrum Medycznym zaprasza dzieci i młodzież na KOLONIE LETNIE 1. Gorce, Pieniny 27 czerwca 8 lipca 2011 r. 12 dni, cena: 990 zł z VAT, obejmuje także ubezpieczenie Pobyt w najdłuższej (25 km) wsi w Polsce Ochotnicy, nowy pensjonat, pokoje 2-, 5-osobowe z pełnym węzłem sanitarnym, razem 50 miejsc Do dyspozycji świetlica, TV, stół tenisowy, boiska do siatkówki i koszykówki oraz basen, bacówka miejsce na grilla i ognisko 3 posiłki dziennie + podwieczorek, urozmaicona domowa góralska kuchnia, posiłki przyrządzane na tradycyjnym piecu węglowym Wycieczki (także na Słowację) i inne liczne atrakcje. 2. Szklarska Poręba, 24 lipca 4 sierpnia 2011 r. 12 dni, cena: 990 zł z VAT, obejmuje także ubezpieczenie Zakwaterowanie w ośrodku opiekuńczo-wychowawczym MEN, pokoje 3-, 4-, 5-osobowe natryski i WC na korytarzach, świetlica, boisko, miejsce na ognisko Pełne wyżywienie W programie atrakcyjne wycieczki (Karpacz, zamki Bolków i Książ, Szrenica, wodospad Kamieńczyka), także wyjścia na basen. Wszelkie szczegółowe informacje na temat imprez oraz zapisy: Jolanta Florkowska, tel lub PL.WIKIPEDIA.ORG Nr 4/kwiecień

18 FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ ZAPRASZAMY NA BEZPŁATNE WARSZTATY realizowane w projekcie współfinansowanym z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego pt. Pomorskie Partnerstwo na rzecz Flexicurity Flexicurity to koncepcja modelu łączącego elastyczność (flexibility) i bezpieczeństwo (security) pracowników i przedsiębiorstw, sprzyjającego konkurencyjności, zatrudnieniu i zadowoleniu z pracy. Do udziału zachęcamy kobiety i mężczyzn, pracodawców i pracowników powiatu kwidzyńskiego, organizacji pracodawców, przedstawicieli pracowników oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego. Flexicurity strategie zwiększania elastyczności i bezpieczeństwa Elastyczne i przewidywalne warunki pracy Kompleksowe strategie uczenia się przez całe życie Flexicurity szansą dla pracowników i pracodawców na przykładzie krajów europejskich Flexicurity szansą dla kobiet Warsztaty odbędą się w Kwidzynie w dniu r. Rekrutacja przedsiębiorców i przedstawicieli instytucji rynku pracy: Anna Filip a.filip@pomorskaizba.com.pl; tel.: Rekrutacja pracowników: Przemysław Sąpór dzial.szkolen@solidarnosc.gda.pl; tel.: ; kom , Decyduje kolejność zgłoszeń! Projekt realizowany przez Partnerstwo Pomorskiej Izby Rzemieślniczej Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność. Biuro Projektu ul. Piwna 1/2, Gdańsk Joanna Radzanowska j.radzanowska@pomorskaizba.pl tel Biuro Partnera ul. Wały Piastowskie 24, Gdańsk Joanna Szarkowska j.szarkowska@solidarnosc.gda.pl tel Żeby wiedzieć, trzeba się szkolić PAWEŁ SZMAGLIŃSKI, członek Komisji Terenowej NSZZ Solidarność Powiatu Starogardzkiego przy Oddziale Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność w Starogardzie Gdańskim Warsztaty na temat flexicurity są potrzebne! Przede wszystkim wskazały kierunki, w których należy zatrudniać pracowników bez ich dyskryminacji i dyskomfortu. Zaprezentowały zalety elastycznych form zatrudnienia. Pokazały, że to nie musi boleć ani pracownika, ani pracodawcę. Co więcej, kształcenie się przez całe życie było bardzo ważnym elementem warsztatów. Chodzi mi o to, że pracownicy, aby wiedzieć, muszą się szkolić. Nie mogą mieć wysokich kwalifikacji oraz być atrakcyjnymi na rynku pracy przez okres 10 lat bez czynnego udziału w szkoleniach i w innych formach kształcenia. Ponadto warsztaty uświadomiły, jak ważne jest partnerstwo w relacjach państwo pracodawcy pracownicy. Tylko porozumienie tych trzech partnerów umożliwi wprowadzenie systemu flexicurity w Polsce. Spisała (ds) Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Firmy z Kapitału Ludzkiego Od dwóch lat na łamach Magazynu Solidarność towarzyszymy grupie osób, które postanowiły z pracowników stać się przedsiębiorcami. Swoje biznesowe plany realizują w ramach projektu Partnerstwo na rzecz przedsiębiorczości osób zatrudnionych w przemyśle stoczniowym, finansowanego ze środków Unii Europejskiej. Po długim okresie przygotowań w połowie ubiegłego roku nowe firmy wreszcie ruszyły. W kolejnych wydaniach Magazynu będziemy przedstawiać młode firmy i ich właścicieli byłych pracowników przemysłu stoczniowego. Od STOCZNIOWCA do BUDOWLAŃCA irma byłego stoczniowca FPawła Kondratki zajmuje się kompleksowymi remontami domów, mieszkań i adaptacją pomieszczeń. Właściciel zwraca szczególną uwagę na wysoką jakość i estetykę wykonanych prac oraz na terminową i fachową obsługę. Pozyskanie zleceń to najtrudniejsze zadanie dla przedsiębiorcy. Staram się, aby moje prace były precyzyjnie wykonane, ponieważ wtedy uzyskuję dobre referencje i polecenia do innych klientów mówi Kondratko. Firma świadczy usługi cekolowania, malowania, kafelkowania, montażu stolarki budowlanej, paneli podłogowych, prace hydrauliczne i elektryczne. RAZEM z mężem o upadku Stoczni Gdynia PRenata Kata znalazła się w przymusowej sytuacji. Wszyscy wiemy, jak wygląda rynek pracy, na szczęście projekt, w którym uczestniczę, bardzo ułatwił mi uruchomienie działalności gospodarczej, teraz razem z mężem prowadzę biuro ubezpieczeniowe mówi Renata Kata. Firma oferuje ubezpieczenia komunikacyjne (OC, AC, NNW, Assistance pomoc w razie wypadku i awarii), ubezpieczenia nieruchomości, podróżne, kosztów leczenia i ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, a także ubezpieczenia na życie, emerytalne (IKE), zdrowotne oraz dla firm ubezpieczenia Paweł Kondratko PAW BUD Usługi remontowo-budowlane Bożepole Małe, ul. Lotników 18, Bożepole Wielkie Tel , pkondratko@wp.pl grupowe i OC działalności gospodarczej. Firma pani Renaty oferuje ubezpieczenia dziewięciu towarzystw: Allianz, Generali, Ergo Hestia, PZU, PTU, HDI, InterRisk, Compensa, Uniqa. Renata Kata Pośrednictwo Ubezpieczeniowe, ul. Unruga Gdynia, tel tel. kom , biuro@ubezpieczeniair.pl, Program skierowany na ludzi Ze wszystkich realizowanych w Polsce programów finansowanych z funduszy europejskich Program Operacyjny Kapitał Ludzki (POKL) jest najbardziej ukierunkowany na rozwój ludzi, wzrost ich aktywności zawodowej oraz zapobieganie zjawiskom wykluczenia społecznego. W ramach POKL do 2013 r. Polska może zainwestować 11,4 mld euro w rozwój kompetencji zawodowych obywateli, tj. podnoszenie kwalifikacji pracowników i kadry kierowniczej firm, jakość usług świadczonych przez instytucje otoczenia biznesu i sektor szkoleniowy oraz na testowanie nowych rozwiązań systemowych i badania trendów na rynku pracy. (rt) 18 Nr 4/kwiecień 2011

19 KULTURA Film o ludziach w potrzasku Z obawami, zresztą zapewne nie tylko ja, szedłem na ten film. Czy sprosta oczekiwaniom, temu wszystkiemu, co nagromadziło się w mojej pamięci? Przez lata nosiłem w sobie obraz 14-letniego siebie, stojącego po lekcjach na przystanku w Krokowej (wielu mieszkańców ziemi puckiej pracowało wówczas w Stoczni Komuny Paryskiej). Ktoś doszedł i półgłosem powiedział, że w Gdyni wojsko i milicja strzelają do ludzi. P amiętam tę ciszę, praktycznie brak pytań. I poczucie bezsilności. Wiele razy, podczas późniejszych studiów, chodząc na manifestacje, doświadczałem tego stanu. Aparat władzy mógł ci dać po gębie, zabrać pracę, dozować różne kartki i przywileje. Jak to pokazać? Film Antoniego Krauzego wyraża ten stan. Jest jakieś życie, są jakieś plany, spotykają się rodziny, pożyczają sobie pralkę franię, z boku baraszkują dzieci i nagle wchodzi historia. Bez pytania czy zaproszenia. W losie rodziny Drywów odbija się pewien fenomen Gdyni. Film pokazuje odmienną sytuację w tamtych dniach między Gdańskiem a Gdynią. W Gdańsku od 14 grudnia (czyli poniedziałku) trwały na ulicach zwarcia strajkujących z oddziałami milicji i wojska. W tym czasie w Gdyni podjęto rozmowy na temat albo zniesienia podwyżek cen żywności, albo podniesienia płac. Tymczasem nocą z wtorku na środę ludzie z komitetu protestacyjnego zostają aresztowani. Ustalenia stają się nic nieznaczącym papierem. Czarny Cwartek jest próbą pokazania także kondycji aparatu władzy, gdzie mówiąc umownie im wyżej, tym gorzej. Co wygaduje Władysław Gomułka (może aż nazbyt przerysowany w wykonaniu Wojciecha Pszoniaka), np. gdy sprytnie używa straszaka w postaci zaniepokojonej Moskwy, jak kornie siedzą przy nim przytakiwacze z Biura Politycznego KC PZPR. Tylko gdy wychodzi zaczynają się nieśmiałe intrygi. Jaki trening musieli przechodzić, jaka selekcja negatywna musiała następować, aby stawać się tzw. elitą ludu pracującego miast i wsi... W filmie, zresztą w nawiązaniu do zdjęć z tamtego pochodu, stosunkowo dużo manifestantów to ludzie młodzi, czasami z modnymi wówczas dłuższymi włosami. Jest jakaś prawidłowość w polskiej historii, iż bunt podejmują zazwyczaj ludzie młodzi. Wydaje się, że jest to pośrednim efektem polskiego systemu wychowawczego, domowego, z tak dużym akcentem na literaturę romantyczną, na znaczenie pamięci. W filmie widać u tych z czoła pochodu, niosących zabitego czy pokrwawioną flagę narodową, narastanie determinacji, pogodzenie się z losem. Tej rozpaczy, bezradności doświadczyło wówczas wiele osób z Trójmiasta. Wydaje się, że swoisty fenomen współczesnej Gdyni, miasta ze stabilnym samorządem, rozwojem, wynika też z faktu, iż świadkami tamtych zdarzeń było pokolenie młodych ludzi. To w tamtej traumie wykuwał się mit założycielski nie tylko Sierpnia 80 Solidarności, ale i nowej Gdyni. To w kręgu tych obrazów i wspomnień śp. Franciszka Cegielska, Wojciech Szczurek, Janusz Śniadek, Franciszek Adamski, Roman Kuzimski budowali swoją tożsamość. Niezwykła była chociażby ich determinacja, aby powstały dwa pomniki (ten koło przystanku Gdynia-Stocznia, z osuwającą się siódemką, ma niesamowitą wymowę). Czarny czwartek wywołuje szereg skojarzeń, odniesień do własnej pamięci. Ale to także film, który zachowuje swój fabularny wymiar w połączeniu z dosyć wierną rekonstrukcją wydarzeń, z budującym nastrój podkładem FOT. MARYSIA GASECKA/MAT. PROMOCYJNE il F M muzycznym. Nie czuje się też montażowego zgrzytu między zdjęciami kręconymi współcześnie a archiwalnymi. Zastosowano bardzo ciekawy zabieg, bo zazwyczaj wtedy pojawia się ktoś kręcący starą kamerą (np. za plecami milicjantów, w oknie), by za chwilę widzieć obraz już z tej perspektywy. Dobrym zabiegiem było obsadzenie w rolach rodziny Drywów aktorów mniej znanych. To tym bardziej uwiarygodnia opowiadaną fabułę. Wśród nich Marta Honzatko znakomicie gra żonę Brunona Drywy. Widzimy na planie jej autentyzm w przeżywaniu dramatu rodzinnego, wyrażany bardzo oszczędnymi środkami aktorskimi, jej dorastanie do historii, ludzką słabość, ale i determinację, bo przecież musi zaopiekować się trójką małych dzieci. Wyjeżdżając gdzieś do rodziny, aby ukryć się przed władzą noszącą się z zamiarem przesiedlenia rodzin osób zamordowanych, stała się, jak jej dzieci i wielu innych, wygnańcem we własnej ojczyźnie. Są w filmie obrazy, które po prostu wbijają w fotel, jak okładanie młodego człowieka pałkami przez milicjanta tyle razy, ile liter ma jego imię i nazwisko. Inny to krzyż, który manifestanci kładą na drzwiach z zabitym. Kolejny: polska tradycja każe, aby zmarły był pochowany w ubraniu żona nie może się pogodzić z tym, że Drywa był tylko w piżamie i bez butów. Podobnie broni się scenariusz i sam język filmu, wyraźnie różnicujący styl ludzi władzy od potocznego. Jak słowa milicjantów aresztujących komitet strajkowy: Koniec zabawy. Wypier, czy partyjna dyrektywa: Żadnego sprzeciwu, ma być cicho. Jak wmontowany w film fragment archiwalnej rozmowy, gdzie jak mantrę powtarza się słowa: Ta grupa rośnie, rośnie, czapki zdejmują i płaczą. Po krzyk na przystanku PKP: Nie strzelaj do Polaka!. Film Czarny czwartek wydaje się być ważną próbą usunięcia owego poczucia potrzasku i bezsilności, które tkwiło jak zadra w wielu naszych głowach. A przynajmniej ich załagodzenia. Wojciech Książek Czarny Czwartek. Janek Wiśniewski padł, reżyseria Antoni Krauze, scenariusz Michał Pruski, Mirosław Piepka Nagroda za fotografie Edmund Pepliński, wybitny gdyński fotograf, otrzymał pośmiertnie specjalne wyróżnienie kapituły Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta. Wniosek o wyróżnienie złożył Wiesław Szajda, prezes Pomorskiej Izby Rzemieślniczej MSP. Wyróżnienie odebrała córka zmarłego w 1988 r. fotografa Ewa Dmochowska. Edmund Pepliński gdynianin, wybitny fotograf, autor jednego z najbardziej znanych polskich zdjęć, które przedstawia pochód robotników maszerujących ulicą Świętojańską w Gdyni, niosących na drzwiach ciało zabitego w czasie wydarzeń grudniowych Zbyszka Godlewskiego legendarnego Janka Wiśniewskiego. Fotografię wykonał z ukrycia 17 grudnia 1970 roku, z okna swojego mieszkania przy ulicy Świętojańskiej. Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta została ustanowiona w 1994 r. przez Związek Rzemiosła Polskiego. Przyznawana jest we współpracy ze Stowarzyszeniem Pisarzy Polskich oraz Związkiem Literatów Polskich wybitnym polskim pisarzom w dwóch kategoriach: Za twórczość całego życia i za Książkę roku. Od kilku lat w ramach konkursu wyróżnia się również przedstawicieli środowiska rzemieślniczego. Nagrodą Specjalną honorowani są utalentowani rzemieślnicy pióra, artyści, animatorzy i sponsorzy kultury. Antoni Filipkowski Obejrzyj i podaj dalej Mgła to pierwszy polski film o katastrofie smoleńskiej. Jego bohaterami są urzędnicy pracujący w kancelarii śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego, którzy organizowali wyjazd do Smoleńska 10 kwietnia 2010 roku, ale także uczestniczyli w wydarzeniach, które rozgrywały się w Rosji i w Warszawie w chwili katastrofy oraz tuż po niej. Film jest wzruszającą relacją osób związanych bezpośrednio z ludźmi, którzy zginęli w katastrofie, nie tylko z racji swych funkcji urzędniczych, ale też ze względu na łączące ich więzy przyjaźni. Podczas jednego ze spotkań klubu dyskusyjnego Ronin usłyszeliśmy relację Jacka Sasina mówi w jednym z wywiadów Joanna Lichocka, współautorka filmu. Była tak poruszająca, że odruchowo włączyłam dyktafon w telefonie, by ją rejestrować i od razu też zrozumiałyśmy, że musimy tę relację utrwalić kamerą, bo jest bezcennym świadectwem. Joanna Lichocka nakręciła film razem z Marią Dłużewską, do współpracy autorki zaprosiły operatora Ryszarda Jaworskiego oraz Włodzimierza Resiaka, który pracował w kancelarii prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Żadna telewizja ani publiczna, ani komercyjna filmem się nie zainteresowała. Jednak, jak do tej pory, film obejrzało kilkaset tysięcy widzów na płytach dołączonych do jednego z wydań Gazety Polskiej. Film jest również w internecie i tutaj mówi się o pięciu milionach widzów. (mk) Test na wolność słowa Redaktorzy Gazety Wyborczej są duchowymi spadkobiercami Komunistycznej Partii Polski oraz pragną oni, by Polacy przestali być Polakami odwołania tych stwierdzeń Jarosława Marka Rymkiewicza domaga się Adam Michnik. Stwierdzenia te poeta zawarł w liście otwartym do redaktora naczelnego Gazety Wyborczej 5 października 2010 roku. List był wynikiem żądania prawników GW, aby Jarosław Marek Rymkiewicz przeprosił publicznie za naruszenie dóbr osobistych w ramach wypowiedzi, w której dwa miesiące wcześniej komentował w ostrych słowach sprawę krzyża na Krakowskim Przedmieściu. Adam Michnik ( ) staje się coraz bardziej symbolem dążeń do ograniczania wolności słowa pisał Paweł Lisicki w komentarzu Uważam Rze z 21 marca br. Pierwsza rozprawa sądowa z powództwa Michnika odbyła się 17 marca br., następna odbędzie się 27 czerwca br. To będzie proces, który pokaże, na czym polega i jak wygląda wolność słowa w tym państwie, w którym teraz żyjemy, a które miało być niepodległą Polską. To w PRL pozywano pisarzy do sądu za słowa mówił Jarosław Marek Rymkiewicz. (jw) Nr 4/kwiecień

20 Pytania do prawnika? Do kiedy wykorzystać zaległy urlop? Przepisy kodeksu pracy przewidują, że urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Jeśli jednak pracownik z różnych przyczyn nie wykorzysta urlopu do końca grudnia, powinien zostać mu on udzielony do końca pierwszego kwartału następnego roku, tj. do końca marca. Pracodawca nie może wysłać pracownika na przymusowy urlop, jednak ta reguła nie ma zastosowania w przypadku urlopu zaległego. Pracownik nie musi obawiać się, że niewykorzystany do końca marca urlop przepadnie. Stanie się tak dopiero po 3 latach, licząc od 31 marca roku następnego po tym, za który urlop przysługuje. Urlop za 2010 r. przepadnie więc dopiero 31 marca 2014 r. Wysłanie pracownika na zaległy urlop do końca pierwszego kwartału jest obowiązkiem pracodawcy i leży w jego interesie. Zaniechanie tego obowiązku stanowi wykroczenie, za popełnienie którego grozi kilkutysięczna grzywna. Ochrona wynagrodzenia Czy odprawa przysługująca na podstawie przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych podlega ochronie przed potrąceniem? Wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w kodeksie pracy. Zgodnie z przepisami powyższej ustawy przedmiot ochrony stanowią wszystkie składniki wynagrodzenia za pracę stałe i dodatkowe, niezależnie od ich formy oraz częstotliwości wypłaty. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego wynagrodzeniem w pojęciu art. 87 k.p. są również: ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, dodatek dewizowy przysługujący członkom załóg statków na podstawie układu zbiorowego pracy dla rybaków morskich, wynagrodzenie za dyżury pracownicze, a także nagroda jubileuszowa i odprawa emerytalna. Ochroną objęte są nadto wynagrodzenie za pracę należne byłemu pracownikowi, jeżeli w chwili powstania roszczenia o nie pozostawał w stosunku pracy oraz odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem prawa. Wobec szerokiego rozumienia pojęcia wynagrodzenia, wykształconego przez orzecznictwo, należy uznać, że w pojęciu wynagrodzenia mieści się również świadczenie przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Na marginesie dodać można, iż obowiązkiem pracodawcy jest nie tylko świadczenie wynagrodzenia za pracę, lecz także powinność właściwego obliczenia i ustalenia wysokości wynagrodzenia do wypłaty oraz terminowej jego realizacji. Obowiązek ten obejmuje nie tylko właściwe zastosowanie przepisów określających reguły ustalenia poszczególnych składników wynagrodzenia i ich wysokości, lecz także dokonywanie przewidzianych prawem potrąceń. Szczególna troska ustawodawcy znalazła wyraz w art pkt 1 k.p., przewidującym stosowanie kary grzywny między innymi za bezpodstawne obniżenie wysokości wynagrodzenia lub dokonywanie bezpodstawnych potrąceń. Łukasz Sulej Urlop dla ojca Pracownik ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko jednego roku życia. Wymiar ww. urlopu do końca 2011 r. wynosi 1 tydzień, a od 2012 r. zostanie rozszerzony do 2 tygodni. Skorzystanie z urlopu ojcowskiego jest dobrowolne. Może on zostać wykorzystany w dowolnym momencie w ciągu pierwszego roku życia dziecka. Pracodawca udziela pracownikowi urlopu ojcowskiego na pisemny wniosek pracownika. Wniosek pracownika powinien być złożony przynajmniej 7 dni przed dniem rozpoczęcia korzystania z urlopu ojcowskiego. Pracodawca wówczas jest takim wnioskiem związany. Pracownik korzystający z urlopu ojcowskiego chroniony będzie przed rozwiązaniem stosunku pracy na takich samych zasadach jak kobieta w trakcie urlopu macierzyńskiego. Prawo pracownika do urlopu jest niezależne od tego, czy dziecko ma zapewnioną stałą opiekę innych osób, w tym na przykład współmałżonki. Przy udzielaniu urlopu ojcowskiego tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym, ponadto w czasie tego urlopu pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński. Łukasz Sulej 20 Nr 4/kwiecień 2011 PRAWO Emerytura lub etat w przykładach Istnieje konieczność rozwiązania stosunku pracy również po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Wynika to ze zmian w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. P rawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Oznacza to, że osoby, które po przejściu na emeryturę pozostały na etacie w dotychczasowej firmie, bez rozwiązania umowy, będą musiały teraz wybrać pomiędzy emeryturą a dalszym zatrudnieniem. Powyższe obowiązuje od 1 stycznia 2011 r. na skutek nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS, na mocy ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r. nr 257 poz. 1726), która wprowadziła zmiany w art. 103 ustawy i dodała art. 103a. Interpretacja ww. przepisu na przykładach: Przykład 1: Od 1 czerwca 2010 r. ZUS ustalił prawo Ustawowe ograniczenie do 25 tys. zł zadośćuczynienia za działalność opozycyjną w PRL po 1 stycznia 1957 r. narusza konstytucję orzekł Trybunał Konstytucyjny w dniu r. Odszkodowanie za szkodę materialną lub niematerialną za bezprawne pozbawienie wolności powinno mieć zawsze charakter zindywidualizowany jest rolą sądu, a nie ustawodawcy, określenie jego wysokości w zależności od wielkości poniesionej szkody. owołany wyrok jest odpo- na pytanie prawne Pwiedzią Sądu Okręgowego w Opolu III Wydział Karny, w przedmiocie ograniczeń i różnicowania kręgu osób represjonowanych przy dochodzeniu odszkodowań za działalność opozycyjną. Możliwość dochodzenia odszkodowań i zadośćuczynień za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, także za działalność z okresu od 1957 r. do 1989 r., wprowadził Sejm, nowelizując we wrześniu 2007 r. ustawę z 1991 r. Wprowadzono jednak wówczas przepis, że maksymalnie sąd może zasądzić odszkodowanie i zadośćuczynienie w kwocie 25 tys. zł (za prześladowania w okresie takiego ograniczenia nie przewidziano). Uzasadnieniem takiego uregulowania była groźba zagrożenia dla równowagi budżetowej państwa. Ponadto, jeśli poszkodowany był poddawany represjom wielokrotnie musiał wybrać jedną podstawę odszkodowania lub zadośćuczynienia, czyli konkretny incydent internowania, zatrzymania czy uwięzienia. W orzeczeniu wydanym w dniu 1 marca 2011 r. trybunał stwierdził, że zaskarżone przepisy są niekonstytucyjne, do emerytury dla pracownicy, która kontynuuje zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy (w ogóle nie rozwiązywała stosunku pracy, gdyż przepisy prawa w tym okresie tego nie wymagały). Jeżeli do 30 września 2011 r. nie rozwiąże stosunku pracy, to ZUS wstrzyma jej emeryturę od 1 października 2011 r. Przykład 2: W grudniu 2005 r. świadczenie emerytalne uzyskał pan X urodzony przed 1 stycznia 1949 r., legitymujący się 35-letnim okresem składkowym i nieskładkowym (tzw. wcześniejsza emerytura art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Wówczas rozwiązał stosunek pracy. Od roku jest on zatrudniony na podstawie umowy o pracę. ZUS ustalił mu prawo do emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego (ukończył 65 lat) od grudnia 2010 r. (z art. 27 ustawy). Jeżeli mężczyzna nie rozwiąże stosunku pracy z pracodawcą, u którego jest zatrudniony od roku, to ZUS począwszy od dnia 1 października 2011 r. zawiesi wypłatę świadczenia. Istotne w tej sytuacji jest to, że stosunek pracy nie został rozwiązany przed uzyskaniem prawa do emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, czyli przed grudniem 2010 r., niezależnie od faktu, że pan X uczynił to przed przyznaniem mu prawa do emerytury wcześniejszej w grudniu 2005 r. Przykład 3: Jeśli w sytuacji przedstawionej powyżej pan X po przyznaniu prawa do wcześniejszej emerytury nie pozostawał w stosunku pracy z dotychczasowym lub nowym pracodawcą, a wykonywał prace w oparciu o umowy cywilnoprawne (umowa-zlecenie, o dzieło), jego świadczenie nie zostanie zawieszone, gdyż nie świadczył pracy na podstawie umowy o pracę. Przykład 4: Pani A. rozwiązała stosunek pracy i złożyła wniosek o emeryturę w grudniu 2010 r., gdy ukończyła 60 lat. Spełniła też warunki stażowe i ZUS przyznał jej świadczenie. W lutym 2011 r. zatrudniła się ponownie u tego samego pracodawcy. ZUS nie wstrzyma wypłaty emerytury, gdyż przesłanka rozwiązania stosunku pracy została spełniona przed przyznaniem świadczenia emerytalnego. Należy podkreślić, że informacja wysyłana przez ZUS do świadczeniobiorców, stojących przed koniecznością dokonania wyboru między rozwiązaniem stosunku pracy a pobieraniem świadczenia, nie jest decyzją administracyjną w rozumieniu przepisów ustawy Kodeks postępowania administracyjnego i tym samym nie służy od niej [tejże informacji] odwołanie do wyższej instancji bądź sądu. Maria Szwajkiewicz Odszkodowania za represje w PRL bo pozbawiają osoby represjonowane po r. prawa dochodzenia realnego odszkodowania i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Trybunał stwierdził również, że jeżeli ustawodawca przewidział w ustawie różne tytuły, na których może być oparte roszczenie za szkodę lub krzywdę wyrządzoną na skutek bezprawnego pozbawienia wolności w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, to powinien był dopuścić możliwość uzyskania odszkodowania lub zadośćuczynienia w oparciu o każdy z wymienionych w ustawie tytułów. Podstawa prawna: art. 8 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, Dz. U. nr 34 poz. 149)