Wielkie perspektywy dla małych przedsiębiorstw

Transkrypt

1 Wydanie 2011 r. Wielkie perspektywy dla małych przedsiębiorstw działania UE na rzecz MŚP Komisja Europejska Przedsiębiorstwa i przemysł

2 Europejski portal dla małych przedsiębiorstw Chcesz się dowiedzieć, co UE robi na rzecz wsparcia małych przedsiębiorstw w Europie oraz na globalnym rynku, a także co może zrobić dla Twojego przedsiębiorstwa? Europejski portal dla małych przedsiębiorstw, dostępny w 21 wersjach językowych, zawiera wszelkie informacje udostępniane przez UE dla MŚP i na ich temat, począwszy od praktycznych porad w zakresie polityki, poprzez lokalne punkty kontaktowe po odsyłacze umożliwiające nawiązywanie kontaktów. Europejski portal dla małych przedsiębiorstw Pozyskiwanie finansowania Partnerzy biznesowi i kontrakty publiczne Czerpanie korzyści z możliwości rynkowych Zasady rynku UE Sektory działalności Zasoby ludzkie Innowacje, badania i prawa autorskie Środowisko i biznes Działalność gospodarcza poza UE Polityka UE wobec MŚP i statystyki Polityka UE wobec MŚP Fakty i liczby Wsparcie Pomoc tłumaczeniowa i językowa Punkty kontaktowe i służby wsparcia

3 EUROPE DIRECT to serwis, który pomoże Państwu znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej. Numer bezpłatnej infolinii (*): (*) Niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami lub pobierają za nie opłaty. Wiele informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa ( Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji. Luksemburg : Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2011 ISBN doi: /11318 Unia Europejska, 2011 Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania źródła. WYDRUKOWANO NA PAPIERZE Z RECYKLINGU BEZ CHLORU (PCF)

4 EUROPEJSKI PORTAL DLA MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW Europa a Twoje przedsiębiorstwo Dlaczego trzeba pomagać małym przedsiębiorstwom? 23 miliony małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) to fundament europejskiej gospodarki, stanowiący 98% wszystkich przedsiębiorstw. W ostatnich pięciu latach MŚP zapewniały dwie trzecie całkowitego zatrudnienia w sektorze prywatnym oraz odpowiadały za utworzenie ok. 80% nowych miejsc pracy. Jednak dla małych firm nastały ciężkie czasy. Kłopoty finansowe oraz biurokracja, wraz z globalnym spowolnieniem gospodarczym, oznaczają, że przedsiębiorstwa potrzebują pomocy, by przetrwać zawirowania. Dlatego, w celu promowania innowacji oraz tworzenia miejsc pracy, Unia Europejska dokłada wszelkich starań, by wspierać MŚP. policy-statistics/policy/ > Small Business Act (SBA) dla Europy Co to jest MŚP? Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) definiuje się jako firmy zatrudniające mniej niż 250 pracowników, niezależne od większych przedsiębiorstw. Ponadto roczny obrót takich firm nie przekracza 50 mln euro, lub ich bilans roczny nie przekracza 43 mln euro. Istnieją trzy rodzaje MŚP: Mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 10 pracowników Małe przedsiębiorstwa zatrudniające od 10 do 49 pracowników Średnie przedsiębiorstwa zatrudniające od 50 do 249 pracowników policy-statistics/facts/l > Definicja MŚP

5 MŚP odgrywają zasadniczą rolę w odbudowie gospodarczej Unii Europejskiej. Dlatego też należy zachęcać do ich zakładania w każdym możliwym miejscu. SBA ma właśnie taki cel poprzez wspieranie łatwiejszego dostępu MŚP do finansowania i rynków oraz ograniczanie obciążeń administracyjnych. Antonio Tajani, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej odpowiedzialny za przemysł i przedsiębiorczość Komisja Europejska

6 Czym jest Small Business Act dla Europy? W czerwcu 2008 r., po przeprowadzeniu szeroko zakrojonych konsultacji, Komisja Europejska wdrożyła program Small Business Act (SBA) dla Europy rozległy zestaw środków ułatwiających funkcjonowanie małym przedsiębiorstwom. SBA obejmuje cztery propozycje legislacyjne, w tym plany wprowadzenia surowszych zasad dotyczących opóźnionych płatności. Państwa członkowskie podpisały się także pod 10 przyjaznymi dla MŚP zasadami, które powinny przyświecać tworzeniu i wdrażaniu polityki zarówno na szczeblu UE, jak i krajowym, aby umożliwić MŚP uwolnienie ich pełnego potencjału. Na czym polega pomoc? Fundamentem planu jest zasada Najpierw myśl na małą skalę. Stawia ona MŚP na pierwszym planie w tworzeniu polityki oraz pomaga zapewnić, aby nowe regulacje nie zwiększały obciążeń dla małych przedsiębiorstw. Warunki polityczne stworzone przez SBA pomogły wprowadzić do MŚP miliardy euro za pośrednictwem szeregu programów finansowania. SBA obejmuje także działania mające wspierać małe firmy w pozyskiwaniu zamówień publicznych oraz dostępie do finansowania badań UE, a także daje władzom większą swobodę w zakresie wspierania małych przedsiębiorstw, bez ryzyka łamania przepisów o pomocy publicznej, zachęcając je jednocześnie do respektowania własnych terminów płatności. SBA ma ułatwiać obywatelom zakładanie własnych przedsiębiorstw. Stanowi nowy bodziec rozbudzający ducha przedsiębiorczości wśród Europejczyków, pomagając im przezwyciężyć strach przed porażką w biznesie oraz promując godnych naśladowania przedsiębiorców. UE podejmuje również działania mające pomóc przedsiębiorstwom w pełnym wykorzystaniu europejskiego rynku wewnętrznego oraz potencjału oferowanego przez gospodarki wschodzące. Sprawdzanie postępów i wybieganie w przyszłość Komisja Europejska dokładnie monitoruje postępy swoje oraz państw członkowskich w zakresie wdrażania SBA. Na początku 2011 r. Komisja przyjęła Przegląd SBA. Wzmocnił on pierwotne przesłanie SBA, aktualizując go jednocześnie w odpowiedzi na nowe warunki polityczne i gospodarcze oraz wyznaczając nowe działania dostosowane do pilnych wyzwań. policy-statistics/policy/ > Small Business Act (SBA) dla Europy

7 Najpierw myśl na małą skalę Small Business Act (SBA) ma na celu ustanowienie zasady Najpierw myśl na małą skalę jako fundamentu polityki w UE oraz w całej Europie. Wiąże się to z prowadzeniem konsultacji z MŚP przed wdrożeniem nowych przepisów, badaniem wpływu prawodawstwa na małe przedsiębiorstwa oraz wspieraniem firm, które potrzebują pomocy. Fotolia 4

8 Test MŚP Program SBA umieścił MŚP w centrum procesu tworzenia polityki w UE. W styczniu 2009 r. Komisja Europejska wdrożyła obowiązkowy Test MŚP, sprawdzający, czy nowe instrumenty polityki oraz prawa UE będą miały wpływ na małe przedsiębiorstwa. Obecnie szereg państw członkowskich także stosuje podobny test podczas projektowania krajowych instrumentów polityki, a Komisja Europejska zachęca pozostałe kraje do podobnych działań. Według SBA nowe prawodawstwo może wprowadzić rozróżnienie między mikro-, małymi oraz średnimi przedsiębiorstwami w celu zagwarantowania proporcjonalnego rozłożenia wszelkich obciążeń spoczywających na firmach. MŚP można przyznać określone wsparcie, ograniczone opłaty oraz zwolnienia, aby zapewnić im sprawiedliwe warunki działania. Przykładem może być propozycja Komisji Europejskiej, na mocy której krajowe władze mogłyby zwolnić mikroprzedsiębiorstwa z zasad rachunkowości. Oznacza to, że państwa członkowskie mogą swobodnie sporządzać zasady rachunkowości w sposób korzystny dla małych firm, z których wiele nie może pozwolić sobie na luksus stworzenia działu księgowego, który pilnowałby ich zgodności ze złożonymi procedurami rocznej sprawozdawczości. Nawet 5,4 mln mikroprzedsiębiorstw może odnieść korzyści, jeżeli przepisy zostaną lepiej dopasowane do ich potrzeb, przynosząc gospodarce UE potencjalne oszczędności rzędu 6,3 mld euro. W przyszłości Komisja Europejska zaproponuje również realizację kontroli sprawności regulacji w sektorach o dużym udziale MŚP. Ograniczanie biurokracji Gdy zapytamy przedsiębiorcę o przeszkody, jakie stają mu na drodze do sukcesu, wymieni on z pewnością biurokrację: papierkowa robota zabiera zbyt dużo cennego czasu, który powinien być poświęcony na rozwój przedsiębiorstwa. UE zobowiązała się ograniczyć obciążenia administracyjne o 25% do 2012 r. W 2007 r. Komisja Europejska ustanowiła grupę wysokiego szczebla złożoną z niezależnych podmiotów zajmujących się obciążeniami administracyjnymi podlegającą bezpośrednio przewodniczącemu José Manuelowi Barroso która ma doradzać w zakresie postępów w realizacji tego ambitnego celu. Gra toczy się o wysoką stawkę. W przypadku indywidualnych firm ograniczenie administracji pozwoli zaoszczędzić pieniądze oraz przeznaczyć więcej czasu na prowadzenie działalności. W Europie radykalne ograniczenie biurokracji może podnieść wzrost PKB nawet o 1,4 punktu procentowego. Szacuje się, że podjęte dotychczas działania pozwolą zaoszczędzić 7,6 mld euro. Przygotowywanych jest więcej środków, które mogą prowadzić do dalszych oszczędności rzędu 30,7 mld euro, jeżeli parlamentarzyści europejscy oraz pań- stwa członkowskie dadzą projektom zielone światło. policy-statistics/policy/ > Small Business Act (SBA) dla Europy > Zmniejszanie obciążeń administracyjnych Uproszczone zasady: faktury VAT Teraz nawet najmniejsze firmy realizują większość operacji księgowych w sposób elektroniczny. Dlatego właśnie w lipcu 2010 r. ministrowie finansów UE uzgodnili nowe zasady mające na celu uproszczenie wystawiania faktur VAT. Do tej pory złożoność zasad UE w kwestii faktur VAT hamowała popularyzację technologii e-fakturowania. Jednak ulegnie to zmianie. Po wdrożeniu dyrektywy organy podatkowe będą akceptowały faktury elektroniczne na takich samych warunkach jak faktury papierowe. Wprowadzone zostaną również nowe środki na rzecz usuwania przeszkód prawnych w zakresie przesyłania i przechowywania e-faktur. Państwa członkowskie mogą też obecnie wprowadzać fakultatywną metodę kasową dla przedsiębiorstw wykazujących obrót poniżej 2 mln euro. Oznacza to, że MŚP będą mogły opóźnić wpłaty podatku VAT do organów podatkowych do momentu uzyskania płatności od swoich klientów, ograniczając niekorzystne dla wielu MŚP warunki przepływów pieniężnych. Komisja Europejska szacuje, że równe traktowanie faktur papierowych i elektronicznych może przynieść oszczędności rzędu 18,4 mld euro, jeżeli przedsiębiorstwa będą wysyłać swoje faktury elektronicznie. most-of-market/rules/ > Reguły rynku UE > Podstawy biznesu policy-statistics/policy/ > Small Business Act (SBA) dla Europy > Test MŚP 5

9 Fotolia Kompleksowa obsługa Wyobraźmy sobie taką sytuację: dostrzegamy niszę rynkową, wpadamy na pomysł i chcemy otworzyć nową firmę. Chcemy wprowadzić nasze nowe produkty lub usługi na rynek najszybciej jak to możliwe, ale entuzjazm gasi biurokracja. Historia ta brzmi znajomo jednak wkrótce powinno się to zmienić. UE dostrzega, że przedsiębiorcy chcący otworzyć działalność gospodarczą muszą borykać się ze zbyt czasochłonnymi procedurami i nadmiarem papierkowej roboty. Od wprowadzenia programu SBA państwa członkowskie zwiększyły wysiłki na rzecz ograniczenia czasu i kosztów zakładania firmy. Założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialności trwa teraz przeciętnie 9 dni (12 dni w 2007 r.) i wiąże się z kosztem 399 euro (485 euro w 2007 r.), a po roku 2010 spodziewane są dalsze postępy. Oprócz tego Komisja Europejska rozszerza ten projekt o cel polegający na ograniczeniu do maksymalnie 1 miesiąca czasu na udzielanie przedsiębiorstwom licencji i zezwoleń. Załatwianie spraw związanych z rejestracją firmy w kilku urzędach może być irytujące. Dotychczas 18 państw członkowskich wprowadziło formułę jednego okienka, w którym można założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością podczas jednej wizyty. Rządy uczą się od siebie nawzajem w zakresie łatwiejszych procedur zakładania firmy. Na przykład Bułgaria zredukowała dziewięć procedur potrzebnych do założenia działalności do zaledwie jednej. W Niemczech zmieniono prawo spółek w celu uproszczenia ich systemu w taki sposób, aby zachęcał więcej obywateli do przekształcania własnych pomysłów biznesowych w rzeczywiste przedsiębiorstwa. W Słowenii okienka elektroniczne rejestrują firmę w maksymalnie trzy dni krok ten pozwala zaoszczędzić słoweńskim MŚP 10,2 mln euro rocznie. W 22 państwach istnieją też pojedyncze punkty kontaktowe udzielające pomocy firmom, które chcą świadczyć swoje usługi w innych krajach. Komisja Europejska współpracuje z państwami członkowskimi przy przekształceniu ich w kompleksowe, przyjazne użytkownikom portale e-administracji, tak aby zarówno nowe, jak i istniejące firmy poświęcały mniej czasu na procedury administracyjne. Ponadto, wprowadzenie zasady jednorazowego wypełniania formalności będzie oznaczało, że przedsiębiorcy nie będą musieli składać tych samych dokumentów kilka razy w różnych urzędach administracyjnych w celach licencyjnych, podatkowych czy statystycznych. policy-statistics/policy/ > Poprawa otoczenia biznesowego: zakładanie, prowadzenie i rozwój przedsiębiorstwa > Procedury rozpoczynania działalności 6

10 ORAZ most-of-market/economic-sectors/ > Usługi Jeśli nie udało się za pierwszym razem... Wielu przedsiębiorców napotyka trudności w prowadzeniu pierwszej działalności, zanim osiągną wielki sukces. Tymczasem niemal połowa Europejczyków niechętnie patrzy na przedsiębiorców, którzy ponieśli porażkę w przeszłości, a prawo upadłościowe utrudnia powrót na rynek. Bankructwa stanowią 15% wszystkich przypadków zamykania przedsiębiorstw, co przekłada się na 700 tys. MŚP oraz 2,8 mln miejsc pracy rocznie. W 2009 r. większość europejskich krajów doświadczyło gwałtownego wzrostu niewypłacalności na skutek światowego kryzysu finansowego oraz spowolnienia gospodarczego. Oprócz społecznego piętna porażki przedsiębiorcy poszukujący drugiej szansy mogą utknąć w procedurach upadłościowych na okres od 4 miesięcy do 9 lat, w zależności od tego, w którym państwie członkowskim prowadzili działalność. Chociaż badania pokazują, że przedsiębiorcy, którzy ponieśli porażkę, uczą się na własnych błędach, społeczeństwo często nie docenia potencjału biznesowego takich ludzi. Program SBA zachęca krajowe władze, aby umożliwiły uczciwym przedsiębiorcom załatwienie wszystkich kwestii prawnych związanych z likwidacją przedsiębiorstwa w ciągu jednego roku, natomiast Komisja Europejska ułatwia wymianę dobrych praktyk między państwami członkowskimi. W większości europejskich państw, osoby zakładające działalność po raz kolejny są traktowane na równi z nowymi przedsiębiorcami, w tym w zakresie korzystania z programów wsparcia UE. Belgia, Finlandia, Hiszpania, Irlandia oraz Zjednoczone Królestwo podjęły kroki w kierunku ograniczenia czasu zakończenia procedur upadłościowych, chociaż przed państwami członkowskimi jest jeszcze wiele do zrobienia. policy-statistics/policy/ > Poprawa otoczenia biznesowego: zakładanie, prowadzenie i rozwój przedsiębiorstwa > Druga szansa w biznesie Fotolia Fotolia 7

11 Dostęp do finansowania Jeszcze przed nastaniem spowolnienia gospodarczego niektóre małe przedsiębiorstwa miały trudności z pozyskaniem niezbędnych funduszy na rozwój lub innowacje. Niezależnie od formy pomocy, czy to pożyczki na zakup samochodu w celu prowadzenia działalności dostawczej, czy też kapitału inwestycyjnego na założenie firmy biotechnologicznej, dostęp do finansowania często sprawia MŚP kłopoty. Fotolia 8

12 W następstwie kryzysu finansowego z 2008 r. banki w wielu krajach stały się jeszcze mniej skłonne do udzielania pożyczek przedsiębiorstwom, dodatkowo potęgując wyzwania aktualnie stojące przed firmami. Wyzwaniem jest zapewnienie MŚP dostępu do odpowiednich form finansowania. Komisja Europejska ustanowiła Forum Finansowe MŚP, na którym regularnie spotykają się organizacje reprezentujące MŚP, banki oraz inne instytucje finansowe, aby dyskutować na temat najlepszych sposobów realizacji bieżących wyzwań oraz długoterminowych problemów strukturalnych w zakresie dostępu MŚP do finansowania. stronie funding-partners-public/finance/ > Ogólne informacje na temat finansowania > Lepszy dostęp do finansowania W latach z gwarancji udzielanych w ramach europejskich instrumentów finansowych skorzystało niemal pół miliona małych przedsiębiorstw. Program CIP, uruchomiony w 2007 r., dysponuje budżetem rzędu 1 mld euro na ułatwienia dla MŚP w zakresie dostępu do pożyczek oraz finansowania kapitałowego tam, gdzie zidentyfikowane zostały luki rynkowe. Każde wydane euro kreuje około 6 euro w kapitale podwyższonego ryzyka oraz do 40 euro w pożyczkach bankowych, co oznacza, że do roku 2013 budżet wygeneruje ok. 30 mld euro nowych środków finansowych dla MŚP w instytucjach finansowych, z których skorzysta nawet 400 tys. MŚP. funding-partners-public/finance/ > Kapitał, pożyczki i gwarancje bankowe > Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP) - instrumenty finansowe istnieją specjalne instytucje mikrofinansowania, które zajmują się tym problemem, a UE podejmuje aktywne działania, by pomóc państwom członkowskim oraz regionom w poprawie dostępności mikrokredytów dla przedsiębiorców, jak również wymianie dobrych praktyk. Gwarancje mikrokredytowe udzielane są przez UE w ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP) , którym zarządza Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI), jak również w regionach w ramach funduszy strukturalnych za pośrednictwem inicjatywy JEREMIE (ang. Joint European Resources for Small and Medium-sized Enterprises). Inicjatywa JASMINE (inicjatywa Komisji Europejskiej na rzecz rozwoju mikrokredytów w Europie) skoncentrowana jest szczególnie na osobach wykluczonych społecznie, a także mniejszościach etnicznych, pragnących podjąć samozatrudnienie. W końcu, Europejski Instrument Mikrofinansowy Progress (EPMF) zapewnia mikrokredyty głównie osobom, które straciły pracę i chcą rozpocząć własną działalność. Łatwiejszy dostęp do pożyczek W zakresie finansowania zewnętrznego większość przedsiębiorstw w Europie polega na pożyczkach bankowych. Jednakże pożyczanie może być dla MŚP trudne, szczególnie jeżeli nie posiadają zabezpieczenia lub nie mogą pochwalić się wystarczająco długą historią kredytową. UE wspiera pośredników finansowych w państwach członkowskich, takich jak banki, firmy leasingowe, fundusze gwarancyjne, instytucje powiernicze, banki promocyjne oraz wszelkie inne instytucje finansowe zapewniające MŚP finansowanie w postaci gwarancji kredytowych. Ogranicza to ich ryzyko oraz umożliwia im udzielanie MŚP większej liczby kredytów. Instrument gwarancyjny dla małych przedsiębiorstw w ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP) jest zarządzany w imieniu Komisji przez Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI). ORAZ funding-partners-public/finance/ >Wnioskowanie o środki finansowe > Access2finance - bezpośredni dostęp do krajowych pośredników finansowych Mikrokredyt Zwiększenie podaży mikrokredytów (tzn. pożyczek do kwoty 25 tys. euro) zachęca do tworzenia nowych przedsiębiorstw, pobudza wzrost gospodarczy oraz otwiera furtkę osobom, które w przeciwnym razie nie miałyby takich możliwości. Przedsiębiorcy często napotykają trudności w pozyskiwaniu niewielkich kwot pieniężnych, ponieważ banki postrzegają mikrokredytowanie jako działalność obciążoną wysokim ryzykiem oraz mało opłacalną, natomiast koszty obsługi są zbyt wysokie w stosunku do pożyczonej kwoty. W wielu państwach członkowskich UE funding-partners-public/finance/ > Kapitał, pożyczki i gwarancje bankowe Pomoc finansowa Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) to bank pożyczek długoterminowych w UE. Od 2008 r. bank zintensyfikował swoje działania na rzecz MŚP w celu ograniczenia luki finansowej. W latach EBI przeznaczył 30 mld euro na wsparcie MŚP. To bezprecedensowe działanie wobec przedsiębiorstw poskutkowało od października 2008 r. transferem miliardów euro do MŚP za pośrednictwem banków komercyjnych. Bank przeznaczył także 1 mld euro na kapitał hybrydowy łączący cechy pożyczek i udziałów kapitałowych (finansowanie typu mezzanine ), wprowadzany przez Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI). 9

13 Fotolia funding-partners-public/finance/ > Kapitał, pożyczki i gwarancje bankowe > Kredyty Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) dla MŚP Finansowanie kapitałowe Kapitał wysokiego ryzyka obejmuje fundusze udostępniane przedsiębiorstwu we wczesnej fazie jego wzrostu (powstanie i rozwój). Innowacyjne i zorientowane na wzrost małe przedsiębiorstwa muszą pozyskiwać kapitał (inwestycje kapitałowe) ze źródeł zewnętrznych, ponieważ nie dysponują własnymi środkami oraz nie mają dostępu do pożyczek. Jednakże wielu inwestorów niechętnie inwestuje w nowe i innowacyjne firmy ze względu na wysokie ryzyko oraz koszty transakcyjne bądź też dlatego, że oczekiwany zwrot z inwestycji może nie zrównoważyć ryzyka. Komisja ściśle współpracuje z państwami członkowskimi w zakresie poprawy efektywności rynków inwestycji kapitałowych, aby solidne projekty mogły znaleźć odpowiednich inwestorów, a także aby stworzyć bardziej otwarty i konkurencyjny ogólnoeuropejski rynek kapitału inwestycyjnego. Komisja chce zachęcić państwa członkowskie do wyciągania wniosków z dobrych praktyk poprzez wspieranie inwestycji aniołów biznesu, szczególnie między państwami, a także poprzez współpracę z funduszami inwestycyjnymi. Za pośrednictwem instrumentów finansowych w ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP) UE chce poprawić dostęp przedsiębiorstw do kapitału podwyższonego ryzyka: instrument na rzecz wysokiego wzrostu i innowacyjności MŚP (GIF) zapewnia małym przedsiębiorstwom kapitał podwyższonego ryzyka w wczesnej fazie ich rozwoju. funding-partners-public/finance/ > Kapitał, pożyczki i gwarancje bankowe > Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP) - instrumenty finansowe Finansowanie typu mezzanine Komisja Europejska angażuje się także w doskonalenie europejskich rynków produktów finansowych łączących cechy pożyczek i finansowania kapitałowego. To tak zwane finansowanie mezzanine przeznaczone jest na wspieranie przedsiębiorstw w różnych fazach cyklu życia, takich jak rozwój czy przeniesienie własności. 10

14 funding-partners-public/finance/ > Ogólne informacje na temat finansowania > Lepszy dostęp do finansowania Poprawa przepływów pieniężnych: problem opóźnionych płatności Chociaż dostęp do finansowania stanowi główny problem dla przedsiębiorstw, drugą stroną kryzysu gotówkowego jest trudność związana z terminowym regulowaniem płatności. Czas rozliczenia faktur jest bardzo zróżnicowany w Europie, a w wielu krajach opóźnienia płatności stwarzają poważne problemy dla MŚP. Dlatego właśnie UE osiągnęła w październiku 2010 r. porozumienie w kwestii modyfikacji dyrektywy w sprawie opóźnień w płatnościach, aby zapewnić lepszą ochronę wierzycielom, głównie MŚP, przy jednoczesnym poszanowaniu zasady swobody umów. Władze publiczne będą zobowiązane do regulowania płatności w terminie 30 dni, a w przeciwnym razie będą wypłacać minimalne odsetki uzgodnione na szczeblu UE. Oczekuje się, że zabieg ten zwiększy płynność w przedsiębiorstwach o dodatkowe 180 mld euro. most-of-market/rules/ > Podstawy biznesu > Zwalczanie opóźnień w płatnościach Lepszy dostęp do finansowania badań Komisja kontynuuje promowanie dostępu MŚP do 7. Programu Ramowego na rzecz badań i rozwoju technologicznego (7PR). Aby zapewnić przyznanie MŚP 15% budżetu Programu Współpraca w ramach 7PR (tzn. 5 mld euro), Komisja uruchamia przeznaczone dla MŚP zaproszenia z wyodrębnionymi budżetami oraz oferuje lepsze wsparcie dla beneficjentów, udostępniając więcej informacji oraz podejmując działania uświadamiające. Zmieniono modelową umowę o dotację 7PR w celu zachowania statusu MŚP w okresie realizacji projektu, zamiast penalizowania przedsiębiorstw doświadczających gwałtownego wzrostu. Wdrażane są liczne propozycje uproszczeń nakreślonych przez Komisję w kwietniu 2010 r. Będą one miały zasadniczy wpływ na zwiększenie przystępności 7PR. funding-partners-public/finance/ > Innowacje, badania i technologia W państwach członkowskich: pomocna dłoń dla MŚP Wspierając odbudowę gospodarczą, UE przyjęła w 2009 r. tymczasowe zmiany w przepisach dotyczących pomocy publicznej, które ułatwiają państwom członkowskim wspieranie małych przedsiębiorstw. Komisja uprościła także przepisy w sprawie pomocy publicznej dla MŚP. Przygotowano podręcznik na temat zasad udzielania MŚP pomocy państwowej, przedstawiający organom publicznym zwięzły przegląd form wsparcia, jakie mogą proponować MŚP w ramach nowych ustaleń. most-of-market/rules/ > Zasady konkurencji > Podręcznik na temat zasad udzielania MŚP pomocy państwowej Wzmacnianie europejskiej spójności W ramach polityki spójność UE zapewnia największą pomoc dla MŚP. Na lata na wsparcie przedsiębiorstw przeznaczono 55 mld euro. Niemal 50% tej kwoty, tzn. ok. 27 mld euro, skierowane jest bezpośrednio do MŚP. Pozostała część przeznaczona zostanie na wsparcie pożytecznych inwestycji niezależnych od rzeczywistej wielkości przedsiębiorstw, jednak znaczny jej udział powinien także trafić do MŚP. Europejski Fundusz Społeczny (EFS) uznaje także szczególną rolę MŚP w tworzeniu nowych miejsc pracy, a w ramach planowanych inwestycji o wartości 14 mld euro koncentruje się na udzielaniu bezpośredniej pomocy firmom, a szczególnie MŚP, w zakresie dostosowywania się do zmiennych warunków rynkowych. Względny udział pomocy udzielanej MŚP różni się w państwach członkowskich w zależności od krajowych potrzeb i priorytetów. Działania na rzecz MŚP obejmują poprawę dostępu do finansowania, zwiększenie wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, wzmacnianie regionalnej i lokalnej zdolności w zakresie badań, rozwoju i innowacji, tworzenie infrastruktury biznesowej oraz usług wsparcia dla MŚP, promowanie współpracy (np. w zakresie transferu technologii) między przedsiębiorstwami, instytucjami badawczymi i organami publicznymi z tego samego regionu lub między regionami w granicach bądź ponad granicami państwa, wdrażanie w MŚP środowiskowych oraz innowacyjnych technologii i systemów zarządzania, promowanie przedsiębiorczości i nauczania przedsiębiorczości, a także wzmacnianie potencjału zasobów ludzkich w MŚP. funding-partners-public/finance/ > Inwestycje biznesowe 11

15 Promowanie przedsiębiorczości Pobudzanie ducha przedsiębiorczości wśród Europejczyków stanowi główne założenie programu Small Business Act dla Europy (SBA). Realizowanych jest szereg programów, które mają wskazać ścieżkę zawodową przyszłym przedsiębiorcom oraz sprawić, by osoby w każdym wieku i o każdym pochodzeniu mogły dostrzec w przedsiębiorczości ekscytującą szansę na rozwój. Komisja Europejska Komisja Europejska Komisja Europejska Komisja Europejska 12

16 Badanie Eurobarometru z 2010 r. wskazuje, że jedynie 45% Europejczyków woli samozatrudnienie od zatrudnienia klasycznego, natomiast wskaźnik ten wśród Amerykanów i Chińczyków wynosi odpowiednio 55% i 75%. Wspierając sieci (np. przedsiębiorcze kobiety), promując naukę przedsiębiorczości oraz ułatwiając mobilność i wymianę dobrych praktyk Europa pokazuje, jakie znaczenie ma dla niej wyzwanie promowania przedsiębiorczości. policy-statistics/policy/ > Promowanie przedsiębiorczości Europejski Tydzień MŚP Zaledwie 12 miesięcy po publikacji przez Komisję Europejską programu Small Business Act, w maju 2009 r. odbył się pierwszy Europejski Tydzień MŚP. Wydarzenia zorganizowane w 36 krajach umieściły przedsiębiorców w centrum uwagi, pomagając im ustanowić cenne relacje oraz podnosząc rangę przedsiębiorczości w społeczeństwie. Podczas drugiego Europejskiego Tygodnia MŚP w maju 2010 r. około 3,2 miliona osób wzięło udział w ponad 1500 wydarzeniach, prezentujących informacje o strukturach wsparcia dla MŚP oraz będących dowodem uznania dla wkładu przedsiębiorców w europejski dobrobyt, miejsca pracy, innowacje i konkurencyjność. Kolejna edycja Europejskiego Tygodnia MŚP odbędzie się w 2011 r. policy-statistics/policy/ > Promowanie przedsiębiorczości > Europejski Tydzień MŚP Wymiana dobrych praktyk Wspieranie decydentów w wymianie doświadczeń stanowi istotny element starań Europy na rzecz pobudzania przedsiębiorczości. Komisja Europejska wspólnie z państwami członkowskimi szuka przykładów współdzielenia doskonałych praktyk wobec MŚP. Utworzona została baza dobrych praktyk ilustrujących sposoby skutecznego stosowania zasad programu Small Business Act. Na przestrzeni ostatnich 10 lat kraje uczestniczące zgromadziły ponad 600 dobrych praktyk. Decydenci mogą zatem czerpać inspirację z doświadczeń innych oraz realizować sprawdzone pomysły na szczeblu lokalnym. Na przykład, w 2009 r. Belgia poinformowała, że jej grant ekologiczny dla firm inwestujących w technologie ekologiczne inspirowany był podobnymi inicjatywami w Holandii, natomiast Estonia przyznała, że jej nowa procedura przedupadłościowa wzorowana była na procedurach stosowanych w Niemczech, Finlandii i Austrii. Taka wymiana pomysłów wykroczyła poza granice UE do państw kandydujących oraz władz krajów sąsiadujących z Europą. policy-statistics/policy/ > Dobre praktyki Europejskie Nagrody Przedsiębiorczości Europejskie Nagrody Przedsiębiorczości, organizowane przez Komisję Europejską od 2006 r., mają na celu wyłanianie i nagradzanie osiągnięć instytucji publicznych w promowaniu przedsiębiorczości i małych przedsiębiorstw. Co roku do konkursów krajowych zgłasza się ponad 300 inicjatyw, spośród których jury wysokiego szczebla wybiera najlepsze projekty na poziomie europejskim. Konkurs pomaga wyróżnić najlepsze praktyki w zakresie promowania przedsiębiorczości oraz MŚP na szczeblu lokalnym, regionalnym oraz krajowym. Nagrodę Główną Jury 2010 w ramach Europejskich Nagród Przedsiębiorczości zdobył projekt Przedsiębiorcy na rezydencji realizowany przez Agence Régionale de Développement des Territoires d Auvergne (Agencja Rozwoju Regionalnego regionu Auvergne) we Francji. Inicjatywa ta zachęcała przedsiębiorców do zakładania własnych firm w regionie często postrzeganym jako wiejski i prowincjonalny. Uczestnicy korzystają ze wsparcia oraz finansowania na zakładanie działalności gospodarczej, dzięki czemu udało się stworzyć 600 miejsc pracy w regionie. policy-statistics/policy/ > Dobre praktyki > Europejskie nagrody Przedsiębiorczości Erasmus dla młodych przedsiębiorców Nauka u doświadczonego przedsiębiorcy może pomóc w osiągnięciu sukcesu w ramach własnej działalności gospodarczej. Dlatego właśnie UE wspiera ludzi młodych z błyskotliwymi pomysłami, pragnących szkolić się u przedsiębiorców, którzy poznali już tajniki branży. Program Erasmus dla młodych przedsiębiorców wysyła nowych przedsiębiorców do pracy w MŚP w innym miejscu UE, gdzie mogą poszerzać swoją wiedzę o biznesie. Przedsiębiorcy goszczący dzielą się swoim doświadczeniem w zakresie przezwyciężania przeszkód oraz rozwoju stabilnej firmy. Program wzmacnia wartość rynku wewnętrznego, zachęcając przedsiębiorców do spojrzenia poza ograniczenia specyficzne dla ich krajów. Po nawet sześciu miesiącach poza 13

17 własnym krajem młodzi przedsiębiorcy wracają z dopracowanym planem biznesowym oraz siecią cennych kontaktów. W latach 2009 i 2010, podczas pierwszych 21 miesięcy realizacji projektu, w programie wymiany udział wzięło 724 przedsiębiorców. W nadchodzących latach planuje się organizację około 800 wymian, angażujących 1600 przedsiębiorców. Przedsiębiorcy w ruchu Luca Poli, przedsiębiorczy chirurg z Włoch, spędził trzy miesiące w Hiszpanii, pracując w centrum wellness prowadzonym przez Francine Huaman, właścicielke kilku firm. Planowałem założenie własnej firmy przez ponad dwa lata, jednak rozwój pomysłów, pozyskanie funduszy, wybór lokalizacji itd. wymagają czasu. Kiedy pojawiła się możliwość wzięcia udział w programie Erasmus, miałem już gotowy pomysł, który jednak wymagał jeszcze dopracowania. Od lipca do września przebywałem w Hiszpanii, ucząc się od doświadczonego przedsiębiorcy, a program wykorzystałem do sprawdzenia swoich pomysłów, mówi Poli. Eliminowanie dysproporcji między płciami Docieranie do przyszłych przedsiębiorców z informacjami na temat zakładania działalności gospodarczej, promowanie wzorców oraz oferowanie mentoringu może być równie istotne co udostępnianie kredytów oraz ograniczanie biurokracji, szczególnie gdy chodzi o zachęcanie kobiet do korzystania z nowych możliwości biznesowych. UE dba o to, aby kobiety posiadały wszelkie informacje niezbędne do zakładania własnych przedsiębiorstw. Dlatego też w 2009 r. ustanowiona została Europejska Sieć Ambasadorów Kobiecej Przedsiębiorczości. Jest to grupa około 250 kobiet-przedsiębiorców z Europy, które prowadzą kampanię w szkołach, na uniwersytetach, w grupach biznesowych oraz mediach, pobudzając w kobietach ducha przedsiębiorczości oraz inspirując do zakładania własnych firm. Pełnią one także rolę wzorców, dzieląc się własnymi historiami. Komisja Europejska tworzy także Europejską Sieć Mentoringu dla Kobiet Przedsiębiorców, aby zwiększyć szanse przedsiębiorczych kobiet na zakładanie stabilnych i odnoszących sukcesy przedsiębiorstw, zapewniając absolwentkom praktyczne, dostosowane do potrzeb narzędzia za pośrednictwem portalu Women@Business. policy-statistics/policy/ > Promowanie przedsiębiorczości > Kobiety przedsiębiorcy Jestem zachwycona pobytem Luci w moim centrum wellness. Doświadczenie to było tak korzystne, że w przyszłości zamierzam ponownie wcielić się w rolę przedsiębiorcy goszczącego, twierdzi Francine Huaman. policy-statistics/policy/ > Promowanie przedsiębiorczości > Erasmus dla młodych przedsiębiorców Luciana Delle Donne, Officina Creativa Soc. Coop Sociale, Włochy Komisja Europejska 14

18 Fotolia Edukacja w zakresie przedsiębiorczości Przedsiębiorczość jest kluczową kompetencją w życiu, pomagającą ludziom kreatywnie myśleć, oceniać, podejmować ryzyko oraz tworzyć innowacje: przedsiębiorczość to umiejętność przekształcania pomysłów w działania. Systemy edukacyjne zmierzają w kierunku nauczania kompetencyjnego, co sprawia, że umiejętności w zakresie przedsiębiorczości stają się wysoko cenione w wielu państwach członkowskich. W kilku z nich przedsiębiorczość jest elementem programów nauczania na poziomie średnim, natomiast jedna trzecia państw kształtuje krajowe strategie bądź plany działań na rzecz edukacji w zakresie przedsiębiorczości. Jednak w niektórych państwach członkowskich wiele jeszcze pozostaje do zrobienia. Wykraczając poza edukację na poziomie średnim, kompetencje w zakresie przedsiębiorczości są obecnie ujęte w programach nauczania zawodowego w większości krajów UE, chociaż nadal istnieją istotne luki. Na poziomie kształcenia wyższego kursy przedsiębiorczości są zbyt często ograniczone do osób, które już realizują studia biznesowe lub ekonomiczne. W Asturii (Hiszpania) uczniowie szkół średnich prowadzą w ramach regionalnego programu nauczania miniprzedsiębiorstwa importowo-eksportowe. Badania pokazują, że około 16% uczniów uczestniczących w szkolnym programie miniprzedsiębiorstw założy w przyszłości własną firmę. W Instytucie Technologii w Dublinie (Irlandia), zamiast egzaminu z przedsiębiorczości studenci są zobowiązani organizować imprezy charytatywne. Na Uniwersytecie Strathclyde (Zjednoczone Królestwo) naukę przedsiębiorczości oferuje Wydział Muzyki Stosowanej, uznając że samozatrudnienie jest potencjalnym elementem przyszłej kariery muzyków. Komisja Europejska we współpracy z państwami członkowskimi dba o to, aby nauczyciele mieli zapewnione szkolenia w zakresie nauczania przedsiębiorczości oraz opracowywania innowacyjnych materiałów do nauczania przedmiotu. policy-statistics/policy/ > Promowanie przedsiębiorczości > Edukacja i szkolenie na rzecz przedsiębiorczości 15

19 Dostęp do rynków Wykorzystanie zalet rynku wewnętrznego UE Europejski rynek wewnętrzny obejmuje 500 milionów konsumentów, jednak zbyt wiele naszych MŚP nie poszukuje perspektyw poza granicami własnych krajów. UE kładzie duży nacisk na finalizację jednolitego rynku, dążąc do uwolnienia ogromnego potencjału Europy. Akt o jednolitym rynku, ogłoszony przez Komisję Europejską w październiku 2010 r., określił kompleksowy pakiet środków, których celem jest eliminowanie barier w prowadzeniu działalności w UE. Pomoże on wyrównać różnice w krajowych przepisach, zakończyć powielanie procedur oraz zlikwidować lukę informacyjną w odniesieniu do szans biznesowych. Akt uwzględnia konkretne środki, które pomogą MŚP wprowadzać innowacje, tworzyć nowe modele biznesowe, uzyskać łatwiejszy dostęp do finansowania, sprzedawać produkty i usługi w innych krajach oraz funkcjonować w mniej zbiurokratyzowanym środowisku. most-of-market/rules/ > Przedsiębiorstwa międzynarodowe w UE > Akt o jednolitym rynku Uproszczenie prawa spółek Jednym z kluczowych sposobów na pobudzenie handlu transgranicznego jest umożliwienie MŚP prowadzenia działalności w całej UE bez konieczności zakładania osobnych spółek w każdym państwie członkowskim. Komisja Europejska zgłosiła propozycję statutu europejskiej spółki prywatnej, który zlikwiduje bariery rynku wewnętrznego. policy-statistics/policy/ > Poprawa otoczenia biznesowego: zakładanie, prowadzenie i rozwój przedsiębiorstwa > Europejska spółka prywatna Sprzedaż usług Dyrektywa usługowa UE, która weszła w życie pod koniec 2009 r., oferuje duże ułatwienia przedsiębiorstwom chcącym sprzedawać swoje usługi poza granicami własnego kraju. Ułatwia ona zakładanie firm usługowych, które mogą działać w całej Europie, oraz umożliwia przedsiębiorstwom załatwianie formalności, takich jak licencje i upoważnienia środowiskowe, za pośrednictwem punktów kontaktowych w każdym państwie członkowskim. most-of-market/economic-sectors/ > Usługi Znaczenie norm Dużą trudność może sprawiać małym przedsiębiorcom przestrzeganie europejskich norm, które bywają zbyt złożone. MŚP muszą wiedzieć więcej na temat norm oraz ich wpływu na działalność gospodarczą. W tym kontekście, na wydzielonej stronie internetowej publikowane są obecnie szczegółowe informacje na temat norm, wyjaśniające ich wpływ na określone sektory. Oprócz tego powstaje helpdesk dla MŚP oraz portal poświęcony normom. Komisja Europejska inwestuje także w inicjatywy poświęcone promowaniu uczestnictwa MŚP w procesie normalizacyjnym oraz wspieraniu małych firm w zakresie ochrony swoich interesów. most-of-market/rules/ > Normy > Normalizacja a MŚP Ochrona własności intelektualnej Najcenniejszym zasobem MŚP często nie są środki materialne, lecz własność intelektualna. Jej ochrona ma zasadnicze znaczenie w przypadku ekspansji na nowe rynki. Przystępny i przyjazny system ochrony własności intelektualnej stanowi jeden z głównych priorytetów UE, ponieważ będzie wspierał MŚP oraz dopełni ideę jednolitego rynku. UE pracuje nad jednolitym patentem europejskim oraz jednolitym systemem sądowego 16

20 rozstrzygania sporów patentowych na rzecz ochrony patentów. Umożliwi to ograniczenie kosztów w małych firmach oraz sprawi, że system prawny będzie bardziej przewidywalny. Dzięki porozumieniu politycznemu, zakładającemu obniżenie opłat o 40% oraz uproszczenie procedur rejestracji, udało się już zmniejszyć koszty rejestracji praw do wspól- notowego znaku towarowego dla wszystkich przedsiębiorstw. Helpdesk poświęcony prawom własności intelektualnej (PWI) oferuje bezpłatną obsługę drogą elektroniczną, jak również internetowe zasoby poświęcone kwestiom związanym z prawami własności intelektu- alnej w projektach finansowanych przez UE. Oddzielny Helpdesk PWI MŚP Chiny, dostępny dla wszystkich MŚP, oferuje profesjonalne porady w kwestiach własności intelektualnej w Chinach. innovation-research-copyright/ > Własność intelektualna Pozyskiwanie kontraktów publicznych UE dba o to, aby MŚP miały uczciwy udział w realizacji zamówień publicznych UE oraz mogły wykorzystać ich pełny potencjał. Ostatnie badania pokazują, że MŚP realizują 34% zamówień publicznych ogłaszanych w całej UE, podczas gdy ich wkład w gospodarkę wynosi 52%. Komisja opracowała Kodeks dobrych praktyk dla państw członkowskich oraz instytucji kontraktujących, zawierający przykładowe sposoby na zwiększenie dostępu MŚP do kontraktów publicznych. Oprócz tego, sieć Enterprise Europe Network tworzy szkolenia dla firm i ułatwia dialog pomiędzy instytucjami publicznymi a MŚP. Komisja podejmuje także działania w zakresie zwiększenia przejrzystości zamówień publicznych oraz ułatwienia firmom przystępowania do przetargów w innych krajach. Na przykład, ze względu na to, że na stronie internetowej europejskiego dziennika zamówień publicznych (Tenders Electronic Daily, TED) publikacji podlegają wyłącznie ogólnounijne zamówienia publiczne, instytucje publiczne nie mogą wykorzystywać jej do nagłaśniania mniejszych kontraktów. System ecertis pomaga przedsiębiorstwom i instytucjom publicznym poznać różne formy dokumentacji wymaganej do udziału w przetargach w Europie. Ponadto w 2011 r. udostępnione zostanie internetowe narzędzie TED do wyszukiwania partnerów biznesowych. Działania te odpowiadają rosnącemu zapotrzebowaniu na elektroniczny dostęp do informacji i dokumentacji przetargowej: w 2007 r. 58% instytucji zamawiających oraz 42% firm skorzystało z narzędzi elektronicznych zamówień publicznych (e-zamówienia), a wartości te wzrosły w 2010 r. odpowiednio do 73% i 82%. business-procurement/ > Kontrakty publiczne Innowacja: klucz do sukcesu Niezależnie od tego, czy przedsiębiorca chce uzyskać większy udział w lokalnych rynkach, rozszerzyć skalę działalności w UE, czy też spróbować sił na rynkach wschodzących, jego sukces często zależy od posiadania innowacyjnego produktu. Innowacja nie wiąże się jednak wyłącznie z produktami zaawansowanymi technologicznie. Innowacja obejmuje również nowe modele biznesowe, projekty, marki czy usługi. Plan UE Unia Innowacji, ogłoszony w październiku 2010 r., ma na celu skupienie polityki w zakresie badań i innowacji na kluczowych wyzwaniach stojących przed społeczeństwem, takich jak zmiana klimatu, efektywność energetyczna oraz rozwój demograficzny, przy czym istnieje w nim także duży potencjał gospodarczy. Unia Innowacji ma na celu przyspieszenie procesu projektowania, rozwoju i tworzenia rozwiązań oraz włączania ich do codziennego życia obywateli. Jej założeniem jest także eliminacja wąskich gardeł, które obecnie ograniczają wprowadzanie pomysłów na rynek, takich jak kosztowny proces patentowy, fragmentacja rynku, ograniczony kapitał inwestycyjny oraz brak kwalifikacji. Skok kwantowy i Nagroda Nobla dla europejskich innowatorów Holenderski fizyk, Andre Geim, oraz jego brytyjski partner, Konstantin Novoselov, otrzymali w 2010 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za swą pracę nad grafenem, nową postacią materiału węglowego o grubości jednego atomu, który jest nie tylko najcieńszy, ale także najwytrzymalszy. To pionierskie badanie oferuje wiele potencjalnych zastosowań, takich jak superszybkie i superlekkie tranzystory grafenowe, nie wspominając o przezroczystych ekranach dotykowych, ogniwach słonecznych i panelach świetlnych. Przełomowa praca obu naukowców została częściowo sfinansowana ze środków unijnego Programu na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP). innovation-research-copyright/ > Innowacje, badania i rozwój > Polityka UE w zakresie innowacji 17