SUKCES PRZEDSIĘBIORSTWA OPARTY NA WIEDZY

Transkrypt

1 SUKCES PRZEDSIĘBIORSTWA OPARTY NA WIEDZY Anna Kwaśniewska Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych w Kielcach Streszczenie Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy przedstawia główne działania przedsiębiorcy, który chce, aby firma była bezkonkurencyjna. W dobie rywalizacji i walki o klienta, pracodawcy ze szczególną starannością dobierają swoich pracowników, aby firma mogła korzystać z ich umiejętności w sposób najbardziej efektywny. W zamian, pracownik jest doceniany i czuje swoją wartość w pozytywnym rozwoju firmy, w pełni się realizuje. Innym dobrym działaniem okazuje się strategia sukcesu oparta na innowacyjnych rozwiązaniach. W dużym stopniu są one motorem napędowym przedsiębiorstwa. Prowadząc własną działalność możemy się rozwijać. Przyszłością firmy jest wiedza, którą zdobyliśmy w czasie studiów, jak i podczas pracy w przedsiębiorstwie. Młody pracownik posiadający dużą wiedzę teoretyczną będzie chciał ją wykorzystać w praktyce i dołoży wszelkich starań, aby efekty jego pracy były jak najlepsze. Uposażenie firmy w urządzenia, które często wykonują większość prac w przedsiębiorstwie, nie będzie w stanie zdegradować pozycji człowieka. Jest i będzie on niezbędny od momentu zrobienia takiego urządzenia, aż po proces modernizacji. Korzystając z dorobku nauki i permanentnie powiększając swoją wiedzę, nawet w okresie kryzysu gospodarczego jesteśmy w stanie rozwijać swoją firmę. Wstęp W dzisiejszych realiach pracodawca poszukuje osób nietuzinkowych. Przede wszystkim dobrze wykształconych, kreatywnych i zaangażowanych w działania firmy. Dlatego skończenie studiów i otrzymanie dyplomu nie powinno być ostatnim działaniem w drodze do samokształcenia. Wiedza pracowników i pasja połączone z chęcią permanentnego rozwoju mogą przynieść firmie ogromne ISSN , Nr 2 (14) 2013, s

2 zyski. W poniższej pracy postaram się udowodnić jak ważne jest, aby działania przedsiębiorstwa dążącego do sukcesu były oparte na wiedzy. 1. Gospodarka oparta na wiedzy W dobie rywalizacji przedsiębiorstw o bezkonkurencyjność na rynku, proces rekrutacji kadry pracowniczej jest na bardzo wysokim poziomie. Osobami zatrudnionymi są najczęściej ci, którzy ponad wykształcenie i doświadczenie, mogą zaoferować pracodawcy ogromne zaangażowanie i pasję. Wiele firm w swojej strategii działania postawiło na innowację, która teraz, w dobie kryzysu, jest niezwykle ważna. Dzięki temu przedsiębiorstwo może cieszyć się z wysokiej pozycji na rynku. Gospodarkę opartą na wiedzy wyróżnia kilka istotnych cech: inwestycje w badania i rozwój; wzrost znaczenia eksportu i powiązań międzynarodowych; w gospodarce opartej na wiedzy rośnie zatrudnienie w branżach intensywnie wykorzystujących wiedzę; wyłania się nowy typ przedsiębiorstwa przedsiębiorstwo oparte na wiedzy; wysoki udział sektora usług w zatrudnieniu oraz PKB; istotną rolę odgrywają sieci powiązań formalnych i nieformalnych; niewyczerpywanie wiedzy. Równolegle do rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, obserwujemy rozwój nowego rodzaju społeczeństwa które jest również oparte na wiedzy. 2. Satysfakcja z pracy Wysoka satysfakcja z pracy sprawia, że pracownicy bardziej angażują się w realizowane zadania, bardziej identyfikują się z firmą, a co za tym idzie są mniej skłonni, aby ją opuścić. Wkładając większe zaangażowanie w pracę są bardziej produktywni, dzięki czemu wzrasta poziom świadczonych przez nich usług. To z kolei powoduje wzrost tak ważnej w dzisiejszych czasach lojalności klientów, korzystających z usług organizacji. Te wszystkie czynniki wspólnie przyczyniają się do rozwoju przedsiębiorstwa i wzrostu jego profitów. Zaangażowanie pracowników określić można jako chęć i zdolność do wkładania większego wysiłku w swoją pracę. Jest ono głównym wyznacznikiem osiągnięć całego przedsiębiorstwa. Skutki naszych decyzji oceniamy w odniesieniu do stopnia zaspokojenia naszych potrzeb 1. Wyróżniamy trzy etapy opisu problemu decyzyjnego, w nastawieniu na osiągnięcie celu: pierwszy rozpoznanie celu; drugi wyodrębnienie wariantów decyzji; trzeci przyporządkowanie cech wariantom decyzyjnym i kryteriom. 1 T. Szapiro, Co decyduje o decyzji., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993, s

3 W pierwszej kolejności należy uporządkować warianty i przyjąć regułę wyboru 2. Na pozycję i zyski pracują nie tylko pojedyncze jednostki, ale cały zespół zatrudnionych wraz z kadrą rządzącą. Od niej właśnie zależy, jak pracownicy wykorzystują swoje umiejętności. Wiąże się z tym wiele czynników motywujących, m.in. system premiowy. Jak wskazują moje badania przeprowadzone na grupie 30 osób z różnych firm, okazuje się, że osoby, które za swoją efektywną pracę otrzymują premie i nagrody uznaniowe są gotowe do intensywniejszej pracy, mając przy tym ogromną satysfakcję i mobilizację. 3. Szkolenia zawodowe Szkolenia zawodowe mogą być pozapłacowym środkiem motywującym, a oprócz tego w dużej mierze podnoszą poziom wiedzy pracowników. Tego typu szkolenia to ogół celowych i systematycznych działań występujących w danej firmie i skierowanych na pogłębienie i poszerzenie określonych elementów potencjału pracy, jak i wyposażenie go w nowe elementy, niezbędne z punktu widzenia aktualnych i przyszłych potrzeb tej organizacji. Szkolenia stanowią zasadnicze narzędzie służące do rozwoju zdolności wytwórczych w pracy, zatem cele podjętego szkolenia są zgodne z polityką rozwoju przedsiębiorstwa. Rozwój potencjału pracownika poprzez szkolenia polega na zdobywaniu przez niego odpowiedniej wiedzy w formie zarówno teoretycznej, jak i praktycznej. Występują trzy rodzaje szkolenia pracowników w przedsiębiorstwie. Pierwsze możemy zakwalifikować jako szkolenie wprowadzające i przygotowujące. Nowy pracownik może wówczas nauczyć się działać w taki sposób, by poradzić sobie na stanowisku. Zdobędzie wiedzę, do której nie miał wcześniej dostępu, a teraz będzie ona niezbędna. Drugi typ szkolenia zawodowego to szkolenie dostosowawcze. Jego zadaniem jest poszerzenie wiedzy pracownika, jego umiejętności i przygotowanie do zmieniających się wymagań na danym stanowisku. Trzeci rodzaj szkolenia to przekwalifikowanie pracownika. Będzie on mógł wykonywać nowy zawód i poszerzy swoją wiedzę o nowe dziedziny nauki. Bardzo często szkolenia odbywają się na stanowisku pracy. Minimalizuje to koszty szkoleń i pozwala wykorzystać wiedzę teoretyczną bezpośrednio w praktyce. 4. Pojęcie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz ich determinanty Sukces przedsiębiorstwa na rynku zależy również od jego konkurencyjności. Konkurencyjność przedsiębiorstwa jest to zjawisko wieloaspektowe i dlatego pojawiają się różnice w jego kwantyfikowaniu i stosowanych definicjach. Może być określona jako zdolność do funkcjonowania w warunkach gospodarki wolnorynkowej. Im większa konkurencyjność, tym pozycja przedsiębiorstwa na rynku jest pewniejsza, a jego funkcjonowanie i rozwój są mniej narażone na czynniki zewnętrzne i wewnętrzne słabości 3. We współczesnej gospodarce kluczowym mechanizmem uzyskiwania tak rozumianej konkurencyjności jest ciągłe wprowadzanie innowacji. 2 Tamże, s M. Nowakowski (red.), Eurobiznes,. Szkoła Głowna Handlowa, Warszawa 2008, s

4 Wpływ dostępu do wiedzy, na rozwój firmy Rysunek 1 Projektowanie wizerunku Źródło: Planując szeroko pojęty rozwój firmy na początek należy zdobyć wiedzę o rynku, a następnie dostosować możliwości firmy do potrzeb klientów. Efekt starannego działania jest zadziwiający, ponieważ uzyskujemy wzrost przychodów, a przede wszystkim koszty działania są znacznie ograniczone. Pozyskujemy zadowolone grono klientów Potencjał konkurencyjny Potencjał konkurencyjny, czyli system zasobów materialnych i niematerialnych z uwzględnieniem możliwości wykorzystania instrumentów konkurowania, tworzą m.in. takie czynniki, jak: nowoczesność stosowanych technologii, gęstość i zasięg sieci dystrybucji, wielkość zasobów finansowych będących w dyspozycji, wiedza kadr odpowiedzialnych za marketing, wiedza i zdolności menadżerskie kadr kierowniczych, stosowane systemy motywacji i wynagrodzeń, poziom wykształcenia pracowników, kreatywność pracowników, wiedza kadr zatrudnionych w danym momencie, posiadana marka, pozytywny wizerunek firmy (reputacja), jakość obsługi klienta, nowatorskie rozwiązanie w zakresie innowacyjności wyrobów/usług. Monitoring konkurencyjny analizuje konkurentów bieżących i potencjalnych, pośrednich i bezpośrednich. Ich obserwacja skupiona jest na poszukiwaniu silnych i słabych stron produktów, dystrybucji, jakości, sprzedaży, 29

5 badań, kosztów, organizacji, personelu i możliwości lobbingu Innowacyjność Składniki potencjału konkurencyjności są źródłem przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Stąd też w warunkach gospodarki opartej na wiedzy innowacyjność jest jednym z głównych źródeł przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Czynniki kształtujące potencjał innowacyjny przedsiębiorstw są w znacznym stopniu zbieżne (stanowią podzbiór) ze składnikami potencjału konkurencyjności głównie w sferze organizacji i zarządzania oraz sferze zatrudnienia. Drugą grupę determinantów innowacyjności tworzą czynniki zewnętrzne, do których należy zaliczyć współpracę we wprowadzaniu nowych rozwiązań z takimi podmiotami, jak: inne przedsiębiorstwa prowadzące zbliżony rodzaj działalności, konkurenci, klienci, firmy konsultingowe, dostawcy, szkoły wyższe, placówki naukowe, jednostki badawczo-rozwojowe, instytucje finansowe, ośrodki transferu technologii, stowarzyszenia branżowe, jednostki samorządowe i rządowe. Zdolność do przekształcenia wszystkich posiadanych zasobów w realne innowacje i przewagę konkurencyjną zależy jednak od wykształcenia i kompetencji pracowników poszczególnych firm. Wykształcenie może być rozumiane jako poświadczona dokumentem wiedza i umiejętności zdobyte w oficjalnym systemie nauczania. Natomiast kompetencje można definiować jako kwalifikacje zawodowe zdobyte nie tylko w systemie kształcenia, oficjalnym czy kursowym, ale także te zdobyte w wyniku doświadczenia. Oprócz tego na kompetencje składają się dodatkowo wiedza i umiejętności niezwiązane bezpośrednio z wykonywaną specjalnością oraz predyspozycje i postawy pracownika. 5. Zdobyta wiedza i doświadczenie receptą na sukces własnej firmy Niemal największą motywację do działania mają ci, którzy zdecydowali się otworzyć własną działalność gospodarczą. Nastawienie na zyski i rozwój daje im dużą mobilizację. Przedsiębiorcy zarabiają więcej, jeśli są dobrze wykształceni i mają co najmniej kilkuletnie doświadczenie w prowadzeniu biznesu. Jednak należy zaznaczyć, że zarobki mężczyzn nadal są wyższe, w porównaniu z zarobkami przedsiębiorczych kobiet. Analizując materiały do badań niniejszej pracy, wielokrotnie spotkałam się z informacją, że te firmy, w których zarządzie są kobiety podejmują mniej ryzykowne decyzje, ale w kontaktach z klientami bywają bardziej przebiegłe i skuteczne Wykształcenie i kompetencje pracowników, a konkurencyjność przedsiębiorstw Istnieje wiele firm, którym trudno jest nadążyć z utrzymaniem w czołówce swojej branży. Powinny one opierać swoją konkurencyjność przede wszystkim na czynnikach niematerialnych. Mam na myśli głównie kwalifikacje i kompetencje pracowników, które należą do najsilniejszych stron firmy. 4 J. Czekaj, Metody zarządzania informacją w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2000, s

6 Przedsiębiorcy często nie mają świadomości, iż nie istnieje alternatywa: inwestować w maszyny czy w kadry, ponieważ w dłuższej perspektywie stosowanie nowoczesnych technologii będzie efektywne jedynie przy jednoczesnych wysokich i rosnących kwalifikacjach pracowników. Z moich analiz wynika bowiem, że niektórzy przedsiębiorcy stosują strategię inwestowania w nowoczesne maszyny nie troszcząc się o wysokie kwalifikacje kadry. W firmach o wyższym poziomie wykształcenia pracowników szeregowych odnotowano wyższy poziom zasobów w takich obszarach, jak: reklama i promocja sprzedaży, posiadane informacje o rynku i preferencjach klientów, skłonność pracowników do podwyższania kwalifikacji, jakość obsługi klienta, współpraca z instytucjami podobnej branży, lojalność i kreatywność pracowników. Tym samym zauważyć można firmy ze słabiej wykształconą kadrą w trzech obszarach potencjału konkurencyjności. Mianowicie takich jak: jakość maszyn i urządzeń, nowoczesność stosowanych technologii oraz doświadczenia w branży. Firmy z lepiej wykształconą kadrą kierowniczą nie ograniczają się tylko do elementów wiedzy i kompetencji. Uwzględniają przewagę w zakresie jakości maszyn i urządzeń, nowoczesności stosowanych technologii, sieci dystrybucji, poziomu zasobów finansowych oraz posiadanej marki. Niemal we wszystkich obszarach potencjału konkurencyjnego odnotowano pewną przewagę firm, w których kierownictwie były osoby z wyższym wykształceniem. Według własnych badań (głównie rynku lokalnego) skłonność pracowników do podnoszenia kwalifikacji wyraźnie lepiej została oceniona w branżach: turystycznych (hotele i restauracje), obsługa firm, pośrednictwo finansowe czy inna działalność. Natomiast szczególnie niekorzystnie oceniono skłonność do podnoszenia kwalifikacji w branżach tradycyjnych: przemysł, budownictwo, transport. Jeśli chodzi o czynnik, jakim jest czas istnienia firmy, okazuje się, że długość doświadczeń i w związku z tym także kumulowania wiedzy w firmie nie ma decydującego wpływu na konkurencyjność przedsiębiorstw. Bardzo często młodzi pracownicy są gotowi do wielu zmian w firmie. Poczucie własnej wartości, odwaga oraz świeży sposób działania często pomagają w ich realizacji. Natomiast rutyna może doprowadzić do zahamowania rozwoju przedsiębiorstwa. Analiza zależności pomiędzy pozycją konkurencyjną, a poziomem wykształcenia pracowników wskazuje, że wysokie kwalifikacje menedżerów sprzyjają konkurencyjności, w tym wysokiej adaptacyjności przedsiębiorstw w warunkach zmiennego i niesprzyjającego otoczenia. Dobra firma daje osobie rozpoczynającej karierę zawodową pełne możliwości indywidualnego rozwoju. Najważniejszy jest przełożony. Człowiek ten powinien być wzorem do naśladowania, dysponować wiedzą i doświadczeniem i chętnie się nim dzielić 5. Wykształcenie menedżerów odgrywa istotną rolę także w przypadku miernika, jakim jest udział firmy w rynku. Wzrost udziału w rynku w latach ubiegłych (kryzysowych) cechował przedsiębiorstwa, w których kierownictwie były osoby z wyższym wykształceniem, zaś w firmach bez osób z wyższym wykształceniem w składzie kierownictwa znacznie częściej odnotowywano spadki udziału w rynku. Wśród firm o przewadze pracowników szeregowych z wykształceniem średnim i wyższym zajmowana była częściej pozycja rynkowa dominująca lub silna niż w przypadku firm z pracownikami o niższych kwalifikacjach. Poza samym poziomem wykształcenia ważną rolę odgrywa typ wykształcenia menedżerów. W zakresie pozycji dominującej na rynku pewną przewagą wykazały się firmy, w których kierownictwie dominowało wykształcenie ekonomiczne. Generalnie jednak wyraźnie najlepiej radziły sobie firmy, w których występował zrównoważony skład kadry menedżerów, bez dominacji osób z określonym profilem (technicznym, ekonomicznym czy innym). Istotne jest również angażowanie pracowników i ocena ich wkładu w proces zmian i rozwój 5 G. Fritz, Jak zrobić karierę?, Świat Książki, Warszawa 1997, s

7 przedsiębiorstwa. Należy powierzać im odpowiedzialne zadania i wdrażać w funkcjonowanie firmy. Im bardziej będą zaangażowani (szczególnie w prace projektowe, tworząc jakieś nowe dzieło dla organizacji), tym bardziej będą oni czuli się potrzebni i tym większy będą widzieli swój wpływ na ogólny rozwój firmy. Tacy pracownicy bardziej wierzą w swoje możliwości pozytywnego wpływu na wynik funkcjonowania całej organizacji. Przewagę nad konkurencją można wypracować zintegrowanym działaniem. 6. Zastosowanie wiedzy i umiejętności W biznesie bardzo ważny jest odpowiedni plan działania. Aby taki plan mógł powstać, należy powołać do tego ludzi wykształconych, znających branże i otoczenie firmy. Pomimo tego, że rozwój techniki wypiera powoli, ale sukcesywnie ilość pracowników w wielu firmach, istotne jest, aby pamiętać, iż nowe urządzenia mają pomagać człowiekowi, a nie są w stanie go zastąpić. Żadne z nich nie są w stanie samodzielnie działać. Zarówno koparka, jak i komputer, aby wykonać określoną pracę muszą być obsługiwane ewentualnie uruchomione przez człowieka. Podsumowanie Analizując materiały do mojej pracy doszłam do wniosku, że zarówno wykształcenie, jak i kompetencje pracowników szeregowych oraz kadry zarządzającej mają wpływ na konkurencyjność i innowacyjność przedsiębiorstw. Bardzo ważne jest, aby wszystkie działania ludzkie były przemyślane. W wyniku rozsądnych decyzji jesteśmy w stanie osiągnąć wysoką pozycje naszego przedsiębiorstwa. W trudnych czasach kryzysu gospodarczego osoby posiadające dużą wiedzę z zakresu prowadzonej działalności, potrafią znaleźć odpowiedni sposób działania, który pozwoli ich firmie funkcjonować w sposób konkurencyjny. Musimy pamiętać, że umysł ludzki jest potęgą. Sukces jest rzeczą bardzo istotną zarówno w zwycięstwach dnia codziennego, jak również w prowadzonej działalności gospodarczej. Korzystając z dorobku nauki jesteśmy w stanie poradzić sobie z wszelkimi przeciwnościami, nawet w szczególnym okresie kryzysu gospodarczego. Bardzo ważne jest wykorzystanie wiedzy poprzez rozwój innowacyjności. Rzeczą istotną jest zdobycie potencjalnego klienta. Należy wykazać, że jesteśmy bezkonkurencyjni. Priorytetem na drodze biznesu jest zaoferowanie klientowi towaru, który spełni jego oczekiwania, a nam pozwoli czerpać z niego korzyści. Dorobek ludzi wykształconych i opierających swe działania na wiedzy doskonale potwierdzają stwierdzenie, że umysł jest potęgą. 32

8 Bibliografia 1. T. Szapiro, Co decyduje o decyzji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa M. Nowakowski (red.), Eurobiznes, Szkoła Głowna Handlowa, Warszawa J. Czekaj, Metody zarządzania informacją w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków G. Fritz, Jak zrobić karierę?, Świat Książki, Warszawa _np_mleka.html