Zasady postępowania administracyjnego stosowane przez organy Policji

Transkrypt

1 Zasady postępowania administracyjnego stosowane przez organy Policji dr Małgorzata Parafińska Nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku służbowego w Policji następuje przez wydanie decyzji administracyjnej w formie rozkazu personalnego. Do postępowania w sprawach osobowych stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego[1]. Wobec nieuregulowania w przepisach szczególnych zasad obowiązujących w postępowaniu administracyjnym, w Policji stosuje się powszechnie obowiązujące zasady ogólne zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego. Nie są one normami samoistnymi ani też nie są wyłącznie postulatami. Są normami prawa wiążącymi organy Policji, obowiązującymi w całym postępowaniu administracyjnym. Katalog ogólnych zasad postępowania administracyjnego nie został ustanowiony przez ustawodawcę w postaci nazwanej. Dlatego też w praktyce można spotkać różną ich ilość i nazwy. Poniżej zasygnalizowane zostaną najważniejsze zdaniem autora obowiązujące zasady postępowania administracyjnego. Najczęściej jako pierwszą zasadę wymienia się zasadę praworządności. Wynika z niej obowiązek dla organów Policji działania na podstawie przepisów prawa i stania na straży praworządności[2]. Zasada ta jest również zasadą konstytucyjną, bowiem w konstytucji przyjęto, że RP jest państwem prawa. Kolejną zasadą jest zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli[ 3] 1 / 5

2 . Nakazuje ona, aby w toku postępowania organy miały na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Zakazuje stawiania prymatu celowości działania nad interesami zarówno społecznymi jak i indywidualnie oznaczonymi podmiotami. Interes społeczny nie może być samoistną podstawą działania i nie może być przeciwstawny interesom jednostki. Zasada prawdy obiektywnej występuje we wszystkich przepisach procesowych. Zobowiązuje organy Policji do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy. Organ administracji w swoim postępowaniu nie może naruszyć prawa. Nie jest natomiast ograniczony żadnymi innymi okolicznościami. Zasada udzielania informacji prawnej stronom[4] zobowiązuje organy administracji do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy są zobowiązane czuwać, aby nie tylko strony ale i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu mają obowiązek udzielania niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym[5] stanowi, że organy administracji obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłaszania żądań. Strona ma prawo wglądu w materiały sprawy, chyba że wystąpią warunki określone w kodeksie postępowania administracyjnego umożliwiające ograniczenie dostępu nawet stronie. Zasada przekonywania nakłada obowiązek wyjaśniania stronom zasadności przesłanek, którymi organ Policji kierował się przy rozpatrywaniu sprawy i wydaniu decyzji. W zasadzie tej chodzi o to, by eliminować stosowanie przymusu w wykonywaniu decyzji. Zasada ekonomiczności[6] nakazuje organom wnikliwe i szybkie działanie, przy zastosowaniu najprostszych środków zbliżających do rozstrzygnięcia. Sprawy, które nie wymagają wyjaśnienia, zasięgania informacji zbierania dowodów powinny być załatwiane niezwłocznie. Zasada ugodowego załatwiania spraw została wprowadzona do postępowania administracyjnego z sądowego postępowania cywilnego. Nakłada ona obowiązek na organ administracji prowadzący postępowanie, aby nakłaniał strony o sprzecznych interesach do zawarcia ugody. 2 / 5

3 Zasada pisemności[7] nakłada obowiązek załatwiania spraw w formie pisemnej. Dopuszcza się załatwienie sprawy w formie ustnej w sprawach niecierpiących zwłoki, jednakże organ zobowiązany jest utrwalić w formie protokołu treść rozstrzygnięcia opatrzonego podpisami strony i organu albo przynajmniej adnotacji o załatwieniu wraz z podpisami strony i organu. Zasada dwuinstancyjności postępowania[8] jest zasadą konstytucyjną charakteryzującą demokratyczne państwo prawa. Gdy decyzje I instancji wydają organy nadrzędne lub samorządowe kolegia odwoławcze, które nie mają organów wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, stronie służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy rozstrzygniętej decyzją organu naczelnego i samorządowego kolegium odwoławczego. Zasada trwałości decyzji ostatecznych[9] stanowi, że decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji są ostateczne. Mogą być one zaskarżone do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem na zasadach i trybie określonym w odrębnych zasadach. Celem tej zasady jest ochrona praw nabytych przez strony. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych umożliwia zaskarżenia ostatecznych decyzji do sądu administracyjnego. Jest podstawową zasadą chroniącą stronę przed nadużyciami organu i umożliwiającą kontrolę rozstrzygnięć dokonywanych przez organy administracyjne. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa[10] jest ostatnią z przedstawianych zasad. Nakłada ona obowiązek pogłębiania zaufania obywateli do organów publicznych a także świadomości i kultury prawnej obywateli. Sprowadza się ona do zwrócenia uwagi na stosunki między urzędem a interesantem. Szeroko pojęta kultura obejmuje zachowanie urzędnika, od którego oczekuje się postawy przyjaznej obywatelowi. Katalog ogólnych zasad postępowania administracyjnego nie jest zamknięty. W praktyce spotkać można także inne nazwy, które dzielą wymienione wyżej zasady na inne lub łączą kilka w jedną. 3 / 5

4 [1] 18 ust. 2 rozporządzenia MSWiAz dnia 2 września 2002 roku w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów /Dz. U. z 2002 roku Nr 151, poz.1261 ze zm./, [2] art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. [3]art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. U. z 2000 roku Nr 98, poz ze zm./, [4]art. 9 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. U. z 2000 roku Nr 98, poz ze zm./, [5]art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. [6]art. 12 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. [7]art. 14 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. [8]art. 15 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. [9]art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. 4 / 5

5 [10]art. 18 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego /Dz. 5 / 5