*6Ustawa z dnia 13 kwietnia 2012 r, o zmianie ustawy - Prawo ochrony srodowiska oraz niektorych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r.

Transkrypt

1 analiza emisji arsenu w postepowaniach administracyjnych na etapie wydawania pozwoleri w zakresie emisji zanieczyszczeri do powietrza, aktualizacja Programu ochrony powietrza co trzy lata, w przypadku wystepowania przekroczeri stanowiacych o koniecznosci opracowania POP, uwzglexinianie w aktualizowanych lub zmienianych dokumentach stralegicznych wojewodztwa zagadnieri zwiazanych z ograniczeniem emisji arsenu oraz pyju zawieszonego PM10, prowadzenie dzialari i wspolpracy z Zarzajdem Wojewodztwa Dolnoslaskiego w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeri, w tym arsenu z zakjadow przemyslowych zlokalizowanych w wojewodztwie Dolnosla,skim. Zadania Lubuskiego Wojewodzkiego Inspektora Ochrony Srodowiska w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: biezace momtorowanie jakosci powietrza w strefie ochrony powietrza i przekazywanie wynikow monitoringu do Zarza_du Wojewodztwa Lubuskiego, kontrola podmiotow gospodarczych w zakresie dotrzymywania przepisow prawa i warunkow decyzji administracyjnych w zakresie wprowadzania gazow i pylow do powietrza, informowanie mieszkaricow o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza, rozbudowa sieci monitoringu jakosci powietrza naterenie wojewodztwa lubuskiego. zgodnie z zapisami znowelizowanej46 ustawy Prawo ochrony srodowiska: powiadamianie Zarza^du Wojewodztwa o ryzyku wystapienia przekroczeri stezeri dopuszczalnych lub docelowych w powietrzu, powiadamianie Zaslepcy Przewodniczacego Wojewodzkiego Zespofu Zarzadzania Kryzysowego o przekroczcniu poziomow zobowiazuj3.cych do podj^cia dzialan okreslonych w PDK, nadzor nad uchwalaniem Programu ochrony powietrza, prowadzenie kontroli nad realizacj^zadan okreslonych w Programie ochrony powietrza, w wyniku przeprowadzonej kontroli mozliwosc wydawania zalecen pokontrolnych OBOWI^ZKI PREZYDENTA MIASTA Obowia^zki Prezydenta Miasta Zielona Gora, w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: stworzenie bazy shiza_cej do zarzadzania zrodlami niskiej emisji na terenie wyst^powania obszarow przekroczen wskazanych w harmonogramie rzeczowo-finansowym Programu, dzialania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje), uwzgl^dnianie w zamowieniach publicznych problemow ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamowieii publicznych, ktore uwzgl^dniac b?da_ potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. prelerowania w nowobudowanych budynkach ogrzewania z sieci cieptowniczej lub niskoemisyjnych zrodel ciepla, zakup srodkow transportu spetniaja^cych odpowiednie normy emisji spalin), spojna polityka na szczeblu lokalnym uwzgl^dniaja^ca priorytety poprawy jakosci powietrza, dzialania prewencyjne na poziomie wydawania decyzji srodowiskowych. Uwzgl^dnianie koniecznosci ograniczania emisji zanieczyszczeri do powietrza (szczegolnie pylu zawieszonego oraz arsenu) na etapie wydawania decyzji srodowiskowych, kompleksowe uwzgl^dnianie w strategicznych dokumentach zagadnieh ochrony powietrza, w tym w zakresie arsenu, przedkladanie, do 30 kwietnia kazdego roku, Zarzajdowi Wojewodztwa Lubuskiego sprawozdan z realizacji dziatan uj^tych w niniejszym Programie wedhag wytycznych uj^tych w rozdziale 10. *6Ustawa z dnia 13 kwietnia 2012 r, o zmianie ustawy - Prawo ochrony srodowiska oraz niektorych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz, 460) Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projckt Strona 52

2 9.4. ZADANIA PODMIOTOW KORZYSTAJ^CYCH ZE SRODOWISKA W ramach realizacji Programu ochrony powietrza, zaproponowano podstawowe zadania dla podmiotow korzyslaja,cych?.e srodowiska; realizacja obowia^zkow wynikajajcych z przepisow prawa, w szczegolnosci: dotrzymywanie standardow emisyjnych, wprowadzanie gazow i pyjow do powietrza zgodnie z warunkami okreslonymi w pozwoleniach, stosowanie najiepszych dostepnych technik (BAT). dodatkowe zadania dla zakladow przemysjowych w ramach realizacji Programu ochrony powietrza: realizacja strategii czystej produkcji, poprzez zapobieganie emisji do srodowiska oraz eliminowanie technologii powodujaeych nadmierne zuzycie energii i surowcow, 10. MONTTOROWANIE REALIZACJI PROGRAMU We wdrazaniu Programu ochrony powietrza istotna jest systematyczna kontrola przebiegu tego procesu orazocena stopnia realizacji zadan wyznaczonych w Programie, przy jednoczesnej ocenie stanu srodowiska oraz kontroli przestrzegania prawa w zakresie ochrony srodowiska. Niezbedne jest opracowanie systemu monitorowania, ktory umozliwi dokonywanie ocen procesu wdrazania dzialan naprawczych. Ponizej przedstawiono rodzaje informacji i dokumentow proponowanych do kontroli I dokumentacji realizacji Programu wraz z projektem monitorowania skutecznosci realizacji dzialari naprawczych. Wdrozenie tego systemu nasta.pi powinno w przypadku koniecznosci wdrozenia dzialari naprawczych wskazanych w harmonogramie rzeczowo-finansowym. Samorza^dy lokalne zobowia^zane sa_ do sporza^dzania sprawozdah z realizacji dzialari naprawczych w danym roku za rok poprzedni i ich przekazywania w terminie do 30 kwietnia kazdego roku do Zarza^du Wojewodztwa Lubuskiego. Na podstawie przekazywanych sprawozdari z realizacji dziaian naprawcz>'ch, a takze w oparciu o wyniki pomiarow zanieczyszczeh powietrza prowadzonych przez Wojewodzkiego Tnspektora Ochrony Srodowiska w Zielonej Gorze, Zarzajd Wojewodztwa Lubuskiego powinien dokonywac, co 3 lata, szczegotowej oceny wdrozenia Programu ochrony powietrza, ktora powinna sugerowac ewentualna^ korekt? kierunkow dzialari i poszczegolnych zadah. Ponizej zamieszczono tabele sprawozdawcze przygotowane na podstawie zala^cznika 6 do rozporza^dzenia Ministra srodowiska z dnia 10 wrzesnia 2012 roku w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dolycz^cych zanieczyszczeri powietrza. Tabela 19. Tabela z infonnacjami powietrza 7 ogolnvmi odnosnie jetlnostki przekazujqcej sprawozdanie z Programu ochrony Lp Informacje orolnc na temat sprawozdania z realizacji program u ochrony powietrza ZawartoSd Opis Rok sprawo/diiwc/.y Wojcwodztwo Strefa Gmina Nazwa urz^du marszatkowskiego przejmuj^ccgo sprawozdanie Nazwa urz^du przedstawiajqcego sprawozdanie Adrcs pol-ztowy urz?du przcdstawiaj^ccgo sprawozdanie 47 opracowanie wlasne na podstawie rozporzajdzenia Ministra Srodowiska z dnta 10 wrzesnia 2012 roku w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczqcych zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 1034) Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 53

3 Lp Informacje ogdine na temat sprawozdania z realizacji programu ochrony powietrza Zawartogl Opis Nazwisko osoby do konlaklu Numcr sluzbowcgo tclelbnu osoby do konlaktu Numcr sluzbowcgo thksu osoby do kontaktu Sluibowy adrcs osoby do konlaktu Uwagi Tabela 20. Wzor tabeli do rocznego sprawozdania w zakrcsie dzialan zwiqzanych z reditkcjq emisji powierzchniowcj" Lp Zawartosc kod d/ialania naprawczego na/wa dzialania naprawczego kod syluacji pniekroczenia krotki opis prowadzonych dzialari /estawienie dzialan naprawczych Opis podac kod zudanla zgodnic z harmonogramem (kazdemu kodowi odpowiadajedna kolumna tabeli sprawozdawczej) podac naz\v zadania zgodnie z hannonogramem rodzaj prowadzanych dzialan tnwestycyjnych lub jnodernizacyjnych i ich wptyw na wielkosc emisji zanicczyszczeii do powietrza naxwa i kod sircfy obszar. lokalizacja termin /astosowania dziahmia skala c/asowa osiqgni^cia rcdukcji ste_zenia kalcgoria zrodd emisji, ktorej dotyczy dzialanic naprawcze informacjc szczegotowe: liczba zlikwidowanych tradycyjnych piccow w^glowych strcfa miasto Zielona Gora, PL0802 podac dokladny adrcs, gdzie zostalo przeprowadzonc dzialanie naprawcze; podac opis i opracowanie graflczne w formic uproszczonej mapy (jako zaiqcznika) z zaznaczonym obszarem, na ktorym zlokalizowane NQ_ zrodla emisji uwzgle^dnione w dziaianiach naprawczych podac dat% rozpoczgcia i zakonczenia dzialania podac okresienie skali czasowej dzialan naprawczych: h-6tkotermino\ve, sredniookresowe (okofo roku), dlugoterminowe; kazdv kod dzialania oddziela sic srvdnikiem podac kalegofi<i zrodel emisji poddanych dzialaniom naprawczym: rolnict\vo, kopalnie, zwirownie zrodla zwiqzane z handlcm i mieszka/nicriveni, inne (powinno zostac objasnione w pozycji uwagi ") podac liczbg zlikwidowanych slarych kotlow wqglowych lub piccow kaflowych 11 lokalizacja prowad/onych dzialari osiedlc, dziclnica powierzcbnia uzytkowa lokali [m ] moc cicplna [MW] podac po\vierzchni% itzylkowa lokalu, w ktoiym zlikwidowano wqglowc zrodlo ciepla podac moc cieplnci zlikwidowanego zrodla w przypadkit likividacji kilku zrodel podac sumarycznq moc cieplnq 14 powicr/chnia uzytkowa lokalu lm2], w ktoiym wymieniono na nast^pujqec zrodla: sice cieplownicza, pornpy cicpla, ogrzewanie: clektryczne, gazowc lub olejowe WQglowc 7. automatycznym zasilaniem; kotly na pelet zasilanc automatycznie podac we wlaschvym wierszu powierzchni^ azylkowq lokalu hib budynku, w ktorym dokonano zmiany sposohu ogrzewania inne zrodlo: opracowanie wlasne na podstawie rozporzadzenia Ministra Srodowiska z dnia 10 wrzesnia 2012 roku w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczapych zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 1034) Id; FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 54

4 Lp. 15 Zawarto& allernatywne lub odrmwialnc zrodki ciepla [m2j Zestawienie ilzialaii naprawczych Opis podac powicrzchnie_ uzytkowq lokalu lub budynkii, v.- ktorym zastosowano alternaty\vne lub odnmvialne zrodla cncrgii cieplnej termo modern izacj a - powierzchnia uzytkowa lokalu [m ] sposob pr/eprowadzcnia terrnomodernizacji (>si;\gniety efckt ekologic/ny redukeja emisji zanieczy.szczen [kg/rok] ponicsionc koszty la^cznie [zl/rok] sposob finansowania wielkosc dofinansowania podac powierzchni^ uzytkowq lokalu tub budynku, w ktorym dokonano termomodernizacji opisacjaki bytjej zakres termomodernizacji. - docieptcnic scian - dodeplenie dfichu - wymiana okien podac efekt ekologiczny (czylijakie zanieczyszczenia zostaly zi-ednkowanc oraz wiclkosc rcdukcji ich emisji) w rozbiciu na poszczegolne dziahmia osobno dla wymiany itrzqdzer: grzewczych i dla termomodernizacji wykorzyslitjqc wskazniki efektit eko/ogicznego (zgodnie z tabelq nr 25) podac koszty sumatyczne poniesione na realizacj^ poszczegolnych zadan wxkazac zi-odla finansowania dzialania, uwzgl^dniajqc itzyskanc dofinansowanie wraz z podaniem zrodla dofinansowania podac wie/kosci dofinansowania 22 uwagi Tabela 21. Wzor taheli do rocznego sprawozdania w zakresie dziaian zwiqzanych z redukcjq_ etttisjipunktowef Lp kod dzialania naprawczego ZawartoSi na/wa dzialania naprawczego kod syluacji przekroczenia krolki opis prowadzonych dziaian nazwa i kod slrefy obszar, lokali/acja term in zastosovvania dzialania skalu czasowa osii\gni^cia rcdukcji st?zenia kategoria zrodel emisji, klorej dolyczy dzialanie naprawcze osiagniety efckt ekologiczny redukcja emisji zanieczyszczert [Mg/rok] Zestawienie dziaian naprawczych Opis podac kod zadania zgodnie z harmonogramem (kazdemu kodowi odpowiada jedna kolitmna tabeli sprawozdawczej) podac nazwe_ zadania zgodnie z harmonogrumem krotko opisac rodzaj pi-owadzonych dziaian inweslycyjnych lub modernizacyjnych i ich wpfyw na wielkosc emisji zanieczyszczen do powietrza strel'a miasto Ziclona Gora, PL0802 podac dokiadny adres jednostki, iniejsce lokalizacji inwestycji; podac opis i opracowanie graficzne wformie mapy (jako zaiqcznika) z zaznaczonym ohszarem, na ktorym lezq zrodla emisji uwzgle_dnione \v dziafaniach naprawczvch podac date_ rozpocze^cia i zakonczenia dzialania podac oh'eslenie skali czasowej dziaian napra wczy>ch: - krotkolerminowe, - sredniookreso'we (ok, jednego roku), - dhtgoterminowe podac kategoriq zrodet emisji poddanych dzialaniom naprawczym: transport, przemysi (w tym \vytwarzanie ciepla i energii elektrycznej), zrodla zwiqzane z handlem i nrieszkalnichvem, inne (powinno zostac ob/asnione w pozycji,.,rwagi") podac wielkosc osiqgnit>tego efektu eko/ogicznego if poslaci zmniejszenia wiclkosci emisji poszczegolnych zanieczyszczen do powietrza w wyniku prowadzonej inwestycji lub modernizacji 49 zradlo: <; opracowanie wlasne wfasne... na podstawie rozporzadzenia Ministra Srodowiska z dnia 10 wrzesnia 2012 roku wsprawie zakresu sposobu przekazywania informacji dotyczacych zanieczyszczenia powietrza (Dz. U r. poz. 1034} Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60nFl. Projckt Strona 55

5 Lp Zawarto$ ponicsione kos/ty lt(cznie zl/rok] Zestawienie dziaian naprawczyeh sposob finansowania wiclkosc dofmansowania Opis podac koszly sumaryczne poniesione na realizacjq zadania wskazac zrodla finansowania dzialania, uwzglqdniajqc uzyskanc dofmansowanie wraz z podanicm zrodla doflnansowania podac wielkosci dofmansowania 14 uwugi Tabela 22. Wzor tabeli do rocznego sprawozdania w zakresie pozostafych dzialan iijejych w harmonogramie rzeczowofmansowym ' Lp ZawartoW kod dzialania naprawczcgo nazwa dzialania naprawczego kod sytuacji przckroczenia krotki opis prowadzonych dzialan nazwa i kod slrefy ohszar, lokalizacja lermin zaslosowania dzialania skala czasowa osiaj>ni cia rcdukcji st?zenia kalegoria zrodel cmisji, ktorcj dotyczy dzialanie naprawczc wskaznik ilosciowy rcalizacji dzialania naprawczego ponicsione koszly Iqcznic [zl/rok] sposoh finansowania wicikosc dollnansowania Zestawienie dzialan naprawczych Opis podac kod zadania zgodnte z harmonogratnem (kazdemu kodowi odpowiada jedna kolumna labels sprawozdawczej) podac nazwq zadania zgodnie z harmonogramem h-otko opisac rodzaj prowadzonych dzialan w ramacti realizacji konfa-etnego zadania wskazanego w hat-nionogramie strcfa miasto Ziclona Gora, PL0802 miejsce lokalizacji dziaian; podac opis i opracowanie grajiczne w formie mapy (jako zatqcznika) z zaznaczonym obszarcm, na ktoiym Iczq zrodla emis/i uivzgiqdnione w dziaianiach naprawczych podac dat% rozpoczqcia i zakonczenia dzialania podac okreslenie skali czasowsj dzialan naprawczych: krotkoterminowe, sredniookresowe (oljednego roku), diugoterminowe podac kategori^ zrodef emisji poddanych dzialaniom naprawczym: transport, przemysl (w tym wytwarzanie ciepia i energii elektrycznej), rolniclwo, zrodla zwiqzane z handlcm i mieszkalnictwvm, inne (powinno zostac objasnione \v pozycji uwagi ") podacjaka ilosc dziaian byla zakladana w planach gminy (np. wymiana W autobusow, przeprowadzenie 10 kontroli) oraz He udalo siq zrealizowac kampanii edukacyjnych podac koszty sumaryczne ponies/one na realizacj^ zadania wskazac zrodla finansowania dzialania, uwzgtqdniajqc uzyskane do/iuansowanie wraz z podaniem zrodla dofmansowania podac wielkosci dofmansowania 14 uwagi Tahela 23. Tabela mnnitoringu i-calizacji dzialan krotkoterminowych. 1 2 Obszar ohj^ty Planem dzialan krotki) terminowych Nazwa gminy 50 zrodlo: opracowanie wlasne na podstawie rozporzaidzenia Ministra Srodowiska z dnia 10 wrzesnia 2012 roku w sprawle zakresu i sposobu przekazywania informacji dotycza^cych zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 1034) Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 56

6 3 Na/wa i kod slrcfy 4 Obszar Charakterystyka obszaru na ktorym zostaly miejsko-wiejski. miejski, podjete dzialania: wiejski, 5 Fermin zaslosowania Data rozpoczijcia i zakoiiczenia. 6 Ogloszony poziom ostrzegania: 7 Substancja objeta poziomcm ostrzcgania od/aj pr/ekroczenia Kulegoria zrodel emisji, ktorcj dolyczy dzialanie naprawcze Srodki krotkotermmowe: rodzaje i sektory lakie rodzaje srodkow xoslaty podje.te w ostatnim roku: a) przekroczenie po/.iomu alarmowego b) ryzyko prxekroczenia po/iornu alarmowego c) przekroczcnic poziomu dopuszczalncgo d) ryzyko przekroc/cnia po/.iomu dopuszc/alncgo c) przekroczcnic poziomu docclowego 0 ryzyko pr/ekroc/enia poziomu docclowego Do okreslania kategorii zrodct emisji, ktorej dotyczy dziatanic naprawcze, stosuje si? naslcpuj;^ce kody: A: transport; B: przemysl, w tym wytwarzailie ciepla i energii clekli^'cznej; C: rolnictwo; D: zrodla zwia^zanc z handlem i mieszkalniclvvcm; \,: inne. Jezeli jest wi?eej ni/ jeden kod - kazdy kot oddziela sic srednikiem. Jezeli zostanic xaslosowany kod,,inne", objasnia sic go w pozycji,,uwagi". 3d u kacj a/ 1 n fo rmacj a* n Tak a Nic Icsli tak, prosx? podac szczegoly rechniczne* a Tak D Nie Jcsli lak, pros/? podac szczegoty Skonomiczne/i'inansovve* D Tak a Nie Jcsli tak. prosz? podac szczeg64y Szczeg61nej ochrony wrazliwych grup ludnosci* a Tak D Nic Tcsli lak, pros/ podac szc^cgoly 10,2 11 Opis dziataii w xakrcsie ochrony wrazliwych grup ludnosci Plany d/ialan krotkotcrminowych: udost^pnienic inforniacji do publiczncj wiadorno^ci - opis strategii udostfpniania informacji 12 Czy informacjc dotycza^cc dziafari <r6tkoterminowych byty podawane do iiibliczncj wiadomosci o Tak n Internet n Radio D Telewizja Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 57

7 n I nnc D Nic 13 14, 15 Zdiagnozowane problemy realizacji dzialari krolkoterminowych Jakie dzialania x.oslaly uznane za najbardzicj skutcczne? Prosztj opisac i wyjasnie dlaezego Uwagi inne Efekt ekologiczny realizowanych dziatan w obszarach przekroczeri, w zakresie ograniczania emisji z indywidualnych systemow grzewczych, okreslic bedzie mozna na podstawie wskaznikow zamieszczonych w ponizszych tabelach. Tabela 24. Srednie wskazniki efektu ekologicznego inwestycji zwiqzanych z ograniczeniem emisji z indywidualnych systemow grzewczych dla strefy miafito Zielona Gore? "p rodzaj dziatania naprawczego podlqczenie do sieci ciepiowniczej wymiana ogrzcwania Wgglowego na cleklryc/ne wymiana slarych kotlow w?glowych na nowc zasilanc rpc/nie wymiana slarycli kotlow w^glowych na nowe /asilane automatycznie wymiana kotlow wi^glowycb na kotly na biomasg: zasilane n;cznic wymiana kotlow w^glowych na kotly na biomastp /asilane automatycznie wymiana koltow weglowycb na kolty na pelet zasilane autornatycznic \vymiana ogrzewania WgglowegO na ga/owe wymiana ogrzewania wgglowego na olcjowc wymiana ogrzewania weglowego na pompi^ cicpla zastosowanie kolcktorow slonecznyeh lermo modern izacj a efckt ekologiczny - arsen jednostka-[kg/100m2lokalu * rok] 0,0043 0,0043 Brak efektu 0,0017 0,0023 0,0043 0,0043 0,0043 0,0022 0,0043 0,0003 0, BARIERY MOG^CE MIEC WPLYW NA REALIZACJ^ DZIALAN NAPRAWCZYCH Zgodnie art. 91 ust. 5 z ustawy Prawo ochrony srodowiska na zarzajizie wojewodztwa spoczywa obowia^zek opracowania programu ochrony powietrza. Realizacja programu znajduje si? natomiast w zakresie dzialan nizszych szczebli whidz samorza^dowych. Pomimo istnieja^cych zapisow w obowia^zuja^cych aktach prawnych egzekwowanie realizacji dzialan sprzyjaja^cych poprawie jakosci powietrza jest trudne. Do innych istotnych barier utrudniajqcych skuteczna^fealizacj? dzialan naprawczych nalezy zaliczyc: niestabilnosc polityki paliwowej panstwa, wysokie ceny paliw i ciqgty wzrost cen paliw ekologicznych uniemozliwiaja^ prawidiowa_ i efektywna^realizacje. programow, brak wypracowanej procedury dofinansowania dla osob fizycznych z WFOSiGW i NFOSiGW, stopien skomplikowania procedur pozyskiwania srodkow z WFOSiGW i NFOSiGW, zrodto: opracowanie wlasne Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 58

8 mala skutecznosc narze_dzi prawnych w zakresie mozliwosci ograniczania,,niskiej emisji", vv tym brak inslrumentow umozliwiaj^cych nakiadanie obowiazkow na osoby fizyczne (np. wymiany kotla) i ich egzekwowania, brak srodkow finansowych na realizacj? POP, brak jednoznacznych zach?t ze strony panstwa dla stosowania paliw ekologicznych (niskoemisyjnych), niski priorytet ochrony powietrza w hierarchii waznosci celow realizowanych przez paristwo, znikomy udziaf zrodei odnawialnych w pokrywaniu zapotrzebowania na cieplo, niekorzystna struktura cen paliw i mate dochody spoieczeristwa, co skutkuje spalaniern odpadow w piecach, brak systemowego, globalnego podejscia do dzialan w ochronie srodowiska (mieszkancy segreguja^ odpady, a ich odbior jest bardzo drogi), przyzwolcnie spofeczne na spalanie odpadow w piecach domowych, obowiajzujace przepisy prawne daja^ niewielkie mozliwosci organom ochrony srodowiska najozenia obowiazkow, ograniczenia emisji zanieczyszczen do powietrza i ich egzekucji w szczegolnosci dla zrodel matych (w tym indywidualnych systemow grzewczych w budynkach mieszkalnych), problemy wiasnosciowe w starych budynkach, ktore utrudniaja^podj^cie decyzji o inwestycji, zniesienie uprawnien kominiarzy (istnieja^ce w Polsce regulacje prawne czy to te zawarte w prawie budowlanym i wydanych do niego przepisach wykonawczych, czy tez w ustawie o ochronie przeciwpozarowej budynkow sa^ nieprecyzyjne, a cz^sto wre_cz niejasne, nieczytelne)52. Nalezy jednoznacznie podkreslic, ze bez wsparcia ze strony panstwa (legislacyjnego, organizacyjnego i fmansowego) realizacja zalozonych dziatati jest zdecydowanie utrudniona. Dlatego przed przystapieniem do realizacji Programu celowe jest wskazanie pewnych propozycji rozwi^zari istnieja,cych problemow. Niestety samo opracowanie Programu nie jest w stanie usun j_c barier. Jest to pierwszy etap obrazuja^cy skale problemu i nakreslaja,cy kierunki dzialania zmierzajqce ku poprawie sytuacji. Konieczne sq, dzialania zewnetrzne, obejmujq.ce zaangazowanie jednostek rza^dowych i wiadz wojewodztwa, majace umozliwic skuteczna^ jego realizacj^. Konieczne sa^ systemowe i dhagoterminowe dziaiania zmierzaja^ce do promocji i wdrozenia zalozeh Programu. Potrzebne jest tez ogromne zaangazowanie ze strony Panstwa, przede wszystkim w kwestiach finansowych, ale rowniez prawnych, uiatwiajaeych spoleczeristwu podejmowanie decyzji zgodnych z przyj^tymi w programie celami i zalozcniami. 52 zroc^o: Jan Budzynowski: Korporacja Kominiarzy Polskich Sluzby kominiarskie w UE i w Polsce - ich rola w gminie Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt strona 59

9 CZ^SC III - UZASADNIENIE Id: FB04C792-5S7F-4BCB-A023-8C573AB60EF1. Projckt Strona 60

10 12. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ^CE ZE STUDIOW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, PROGRAMOW OCHRONY SRODOWISKA, OBSZAROW QGRANICZONEGO UZYTKOWANIA LUB STREF PRZEMYSLOWYCH Celem ponizszej analizy jest okreslenie uwarunkowari i kierunkow, wynikaja^cych z obowiazujacych studiow uwarunkowari i zagospodarowania przestrzennego maja_cych wplyw na aspekty ochrony powietrza. Wskazanie obowia_zuja_cych zapisow w zakresie uwarunkowan strefy miasto Zielona Gora zobrazuje inozliwosci i wytyczne stawiane przcz gospodarke przestrzenna^ dla najwiekszego miasta wojewodztwa lubuskiego, maja.ce wplyw na proponowane dzialania naprawcze. Do sporza^dzenia Programu ochrony powietrza wykorzystano materiary, dokumenty, publikacje, ktore: pozwolily okreslic istniejace, a takze oszacowac prognozowane poziomy zanieczyszczenia powietrza, stanowja^ narz^dzia polityki ekologicznej w miescie, okreslaja, strategic, plany, programy majape wplyw na srodowisko, opisuj^techniki i technologic ograniczaja^ce wprowadzanie substancji do powietrza. W opracowaniu wykorzystano rowniez m.in. nast puja,ce dokumenty: 1. Program ochrony srodowiska dla wojewodztwa lubuskiego na lata , z perspektywa^ do roku 2019 (2012 r,), 2. Program ochrony srodowiska dla miasta Zielona Gora - wrzesien 2004 r., 3. Studium uwarunkowan i kierunkow zagospodarowania przestrzennego miasta Zielona Gora (2014 r.) - Program Ochrony Srodowiska dla wojewodztwa lubuskiego, 2012 r. W Programie ochrony srodowiska dla wojewodztwa lubuskiego posrod przedsi^wzi^c priorytetowych w perspcktywie dlugoterminowej w sferze poprawy jakosci powietrza wymieniono: a) Wdrazanie i realizacja zalozeh programow sluz^cych ochronie powietrza, b) Speinianie wymagan prawnych w zakresie jakosci powietrza poprzez ograniczenie emisji ze zrodel powierzchniowych, liniowych i punktowych. Miarami realizacji powyzszych celow jest: obnizenie st^zen zanieczyszczeh do wartosci docelowych, opracowanie i uchwalenie przez sejmik wojewodztwa koniecznych programow ochrony powietrza dla stref, w ktorych stwierdzono przekroczenia norm jakosci powietrza, realizacja dzialah wskazanych w programach ochrony powietrza, skutkuj^ca osi^gni?ciem obnizenia st^zeri zanieczyszczeri w powietrzu do poziomow okreslonych prawem, ograniczenia liczby stref z przekroczeniami norm jakosci powietrza poprzez sukcesywne ograniczenie emisji do powietrza ze wszystkich zrodel. W ramach ograniczenia emisji ze zrodei powierzchniowych, liniowych i punktowych wymienia sic nast?puj^ce cele operacyjne: a) Monitoring powietrza, b) PodJa_czanie budynkow do sicci ciep^owniczej, c) Zmiana systemu ogrzewania na bardziej efektywny ekologicznie i energetycznie, w tym wymiana ogrzewania w^glowego na gazowe, olejowe lub inne bardziej ekologiczne, d) Modernizacja istnieja^cych kotlowni, e) Modernizacja sieci przesyhrwych i sieci rozdzielczych, Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projckt Strona 61

11 f) Modernizacja uktadow technologicznych skutkujaca zmniejszeniem zuzycia materiatow, wody lub energii, g) Termomodernizacja budynkow, h) Modernizacja pojazdow opuszczajacych place budow pod k^tem zanieczyszczenia drog, prowadza^ce do nlezorganizowanej emisji pylow, i) Budowa i modernizacja urzadzeri do redukcji zanieczyszczeri pylowo-gazowych oraz do ograniczenia emisji gazow cieplarnianych, a w szczegolnosci dwutlenku we.gla, j) Zakup pojazdow transportu publicznego o niskiej emisji spalin, k) Budowa obwodnic, poprawa stanu technicznego drog, wprowadzanie inteligentnych sieci zarzqxlzania ruchcm, I) Ulrzymanie czystosci drog w celu unikni^cia emisji wtornej (czyszczenie melodymokraj. - Program Ochrony Srodowiska dla miasta Zielona Gora, 2004 r. W Programie ochrony srodowiska dla miasta Zielona Gora okreslono djugoterminowa^ strategic oclirony srodowiska do roku W sferze poprawy jakosci powietrza wymieniono jako eel dlugookresowy systematyczna^ popraw^ jakosci powietrza na terenie miasta. W zakresie transportu drogowego okreslono nast?puja_ce kierunki dzialari: a) eliminacja ruchu drogowego o charakterze tranzytowym z centrum miasta, b) ograniczenie ruchu docelowego do obszarow centralnych miasta, c) odciaj^enie istniejq.cej obwodnicy srodmiejskiej (przebiegaja^cej po trasie od ul. Zjednoczenia, ul. Dabrowki, ul. Dtugiej, al. Konstytucji 3 Maja, ul. Wroctawskiej, ul. Lwowskiej, ul. Ludwika Warynskiego, ul. Stanislawa Staszica, ul. Generate Jozefa Bema) poprzez realizacj? dodatkowych obwodnic srodmiejskich pojej zewn^trznej stronie, d) tworzenie warunkow do zwi^kszenia udziahi koniunikacji zbiorowej w przewozach pasazerskich, e) wsparcie dla rozbudowy infrastruktury rowerowej (budowa nowych tras rowerowych i modernizacja istnieja^cych, budowa parkingow dla rowerow itp.). W zakresie oddzialywania emisji zanieczyszczen z procesow spalania paliw do celow grzewczych, tzw.,,niska emisja": a) systematyczne przyla^czenie do sieci cieplowniczej nowych odbiorcow, b) promowanie modeniizacji indywidualnych systemow grzewczych (wprowadzanie kottow nowej generacji, zmiany opaha z w?gla na bardziej przyjazny srodowlsku tj. gaz, olej opalowy, energia elektryczna), c) termomodernizacja budynkow uzytecznosci publicznej i budynkow mieszkalnych. W zakresie emisji zanieczyszczen z energetyki zawodowej i przemyshi: a) wdrazanie najlepszych dost^pnych technik, b) modernizacja i automatyzacja procesow technologicznych w obiektach przemyslowych, c) instalowanie urza^dzen do redukcji zanieczyszczeri powstatych w procesach technologicznych oraz poprawa sprawnosci obecnie funkcjonuja^cych urza.dzen. - Studium uwarunkowah i kierunkow zagospodarowania przestrzennego miasta Zielona Gora (2014 r.) Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projckt Strona 62

12 Problematyka stanu jakosci powietrza nie jest szerzej poruszana w Studium, w sposob bezposredni. W posredni sposob Studium wskazuje jednak na koniecznosc rozwoju obszarow zielonych, rewitalizacji wyznaczonych rejonow, poprawy jakosci nawierzchni drog na obszarze calego miasta, co przelozy si? na popraw? jakosci powietrza, miedzy innymi poprzez przewietrzanie miasta. W Studium wskazane zostaly rowniez obszary, wktorych zagrozenie dla stanu jakosci powietrza, ze wzgledu na polozenie w nieckach terenowych, powinno mice wpfyw na ich rozwqj. 13. INWENTARYZACJA ORAZ CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA 1 EKOLOGICZNA INSTALACJI I URZ^DZEN Przy ocenic jakosci powietrza brane sa, pod uwag? wszystkie zrodla emisji zanieczyszczeri antropogenicznych, za pomoca_ ktorych wprowadzany jest do srodowiska arsen. Typy zrodel poddanych analizie to zrodla: punktowe, i powierzchniowe. Relacj? pomiexlzy zrodlami emisji, a odpowiadaj^cymi im emitorami przedstawiono w kolejnej tabeli. Tabela 25. Zrodla emisji i emitory zr6dla opis zrodel emitory opis emitordav zrodla punktowe - technologiczne oraz spalania energetycznego zrodla powierzchniowe kotly i piece obszary b?dqce zrodlami tzw.,,niskiej emisji", czyli emisji z indywidualnych systcmow grzewczych emitory punktowe emitory powierzchniowe glownie emiton/ punktowe, pionowe otwarte lub zadaszone (tzw. kominy) siatka prostokajna obejmuja_ca dany obszar W ramach przeprowadzonej inwentaryzacji zrodel emisji, okreslono wielkosc emisji arsenu. Rozktad przestrzenny emisji w miescie przedstawiono na mapach, ktore stanowia^ zata^czniki Programu ochrony powietrza INWENTARYZACJA ORAZ CHARAKTERYSTYKA EKOLOGICZNA PUNKTOWYCH ZRODEL EMISJI TECHNICZNO- Bmisja arsenu ze zrodei przemysiowych zalezy w najwi^kszym stopniu od stosowanego procesu technologicznego oraz stopnia optymalizacji procesu. Decyduja^cymi czynnikami, jesli chodzi o stopieri uciajzliwosci dla otoczenia, jest oczywiscie wielkosc, poziom nowoczesnosci, stan techniczny oraz lokalizacja zrodei emisji i parametry emitorow. ZrodJa punktowe (energetyka i przemysl) stanowiq. glownego zrodla emisji punktowej arsenu w miescie. Charakterystyka instalacji powodujqcych emisje^ arsenu do powietrza, uwzgl^dniaja^ca zawartosc arsenu w pyle, wymaga przeprowadzenia analizy prowadzonych procesow w zakresie rodzajow stosowanych technologii, parametrow pracy oraz innych urza^dzeh majqcych wply\ na wielkosc emisji w miescie. Zrodla punktowe rozumiane sq. jako duze instalacje spalania paliw oraz zrodla technologiczne maj^ce znaczny udzial w emitowaniu pylow. Na obszarze miasta Zielona Gora tylko jeden zaklad wykazuje etnisj? arsenu Elektrocieplownia Zielona Gora, gdzie emisja wynosi 0,02 kg arsenu w 2013 r INWENTARYZACJA ORAZ CHARAKTERYSTYKA EKOLOGICZNA POWIERZCHNIOWYCH ZRODEL EMISJI TECHNICZNO Do powierzchniowych zrodei emisji (wprowadzaja^cych pyly i gazy do powietrza na niewielkiej wysokosci (ponizej 40 m) zalicza si? male kotlownie przydomowe, paleniska domowe oraz nicwielkie kotlownie Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 63

13 dostarczaj^ce ciepto do lokali ushigowych lub warsztatow. Ponizej przedstawiono charakterystyk? zrodet energii cieplnej wykorzystywanej do ogrzewania indywidualnych budynkow na terenie strefy miasto Zielona Gora wraz z wielkoscia, tadunkow emisji arsenu z tego rodzaju zrodel. Siec ciephwnicza Wtascicielem sieci cieplowniczej jest Elektrocieptownia Zielona Gora, natomiast dystrybucjei energii cieplnej na terenie Zielonej Gory zajmuje si? Zaklad Dystrybucji Ciepla dzialaja^cy w strukturach Elektrocieplowni. Zaklad prowadzi sprzedaz energii wytworzonej w Elektrocieptowni Zielona Gora oraz eksploatuje 29 kotlowni rozproszonych na terenie miasta, poza zasi^giem sieci cieplowniczej. Z miejskiej sieci cieplowniczej pokrywanych jest okolo 55 % potrzeb cieplnych Zielonej Gory. Siec cieplownicza ma uklad pierscieniowy, sklada si? z rurociqgow wysokoparametrowych (135/75) oraz niskoparametrowych (95/70). Ciepto rozprowadzane jest miejska^ siecia^ cieplna^, cz^sciowo liniami napowietrznymi, a cze/sciowo pod ziemia^. Siec cieptownicza jest systematycznie modernizowana. Stare rury wymieniane sa^ na preizolowane. Calkowita dkigosc sieci cieplowniczej wysokoparametrowej to 100 km, z czego 30 % stanowiq rury preizolowane. Przewaza tu zdecydowanie siec podziemna. Siec niskoparametrowa tojedynie 3,3 km. Glownym odbiorca^ energii cieplnej dostarczanej przez Elektrocieptowni? jest budownictwo wielorodzinne. Pozostale grupy odbiorcow to przemysl i ustugi oraz obiekty uzytecznosci publicznej. Zgodnie z,,projektem zafozen do planu zaopatrzenia w ciepto, energi^ elektryczna, i paliwa gazowe dla miasta Zielona Gora" zapotrzebowanie mocy cieplnej u odbiorcow ksztaltuje si? w Zielonej Gorze na poziomie 180 MW, zas sprzedaz energii z sieci cielnej jest na poziomie GJ. Straty ciepla na przesyle wynosza, ok. 16 %. Na obszarze Zielonej Gory sq_ rowniez takie osiedla, gdzie nie dociera siec cieplownicza. Sq. to glownie obszary zabudowy jednorodzinnej na terenie miasta. Mozna wymienic tu nast?puj^ce osiedla: Siec gazowa Chynow, Osiedle na Olimpie, Srebrna Polana, Czarkowo, Przylep, Osiedle Uczonych, Osiedle Bajkowe. Potrzeby cieplne miasta Zielona Gora zaspokajane sa^ w znacznym stopniu rowniez za pomoca. ogrzewania gazowego. Dotyczy to przede wszystkim zabudowy jednorodzinnej oraz niektorych obiektow uzytecznosci publicznej (np. szkoly). Dystrybucja^ gazu ziemnego na terenie powiatu grodzkiego Zielona Gora zajmuje si? Dolnosla^ska Spolka Gazownictwa Sp. z o.o. - Oddzial Zaklad Gazowniczy Zgorzelec - Rejon Dystrybucji Gazu Zielona Gora. Zielona Gora, tak jak obszar calego wojewodztwa zaopatrywana jest: z krajowego systemu przesyju gazu wysokometanowego (E) i zaazotowanego (Lw), przez import gazu wysokometanowego, wykorzystuje si? w tym celu gaz ziemny bezposrednio ze zloz krajowych oraz gaz skroplony LNG. Dystrybucja^ gazu ziemnego na terenie wojewodztwa strefy zajmuje si? Operator Gazocia^ow Przesylowych GAZ - SYSTEM SA, oddziaj we Wroclawiu i w Poznaniu, EWE energia, DUON, ktore poprzez system sieci i urza_dzen gazowniczych dostarczaja^ gaz ziemny do celow komunalno-bytowych oraz do celow grzewczych budownictwa mieszkaniowego, using oraz przemyski. Wedlug danych GUS w Zielonej Gorze w 2013 roku siec rozprowadzajqca gaz wysokometanowy posiadalo ok gospodarstwach domowych, z ktorych ok wykorzystywala gaz do ogrzewania mieszkan. Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EFI. Projekt Strona 64

14 Zuzycie gazu w Zielonej Gorze w 2013 roku wyniosjo ok tys. m3, z tego ok lys. m3 zostato zuzyte na cele ogrzewania mieszkan. W oparciu o te informacje mozna stwierdzic, ze wykorzystanie gazu do celow grzewczych w gospodarstwach domowych dotyczy ok. 19% mieszkan. Wiekszosc podlaczonych do sieci gospodarstw domowych korzysta z gazu jedynie w celu przygotowania posijkow. W ogolnym bilansie potrzeb cieplnych Zielonej Gory gaz do celow grzewczych stanowi okoio 30 %. Struktura paliwowa w obiektach korzystajacych z indywidualnych zrodet ciepla jest bardzo istotna zc wzgl?du najakosc powietrza na danym terenie, a takze ma wpryw na mozliwosci zastosowania dzialari naprawczych. Indywiduaine zrodla ciepla Jednym ze zrodej emisji zanieczyszczeii do powietrza jest spalanie paliw do celow grzewczych. Szczegolnie duzo zanieczyszczen emitowanych jest do powietrza w wyniku spalania paliw stalych w piecach kaflowych lub kotfach domowych o zjym stanie technicznym. Urzadzenia te charakteryzuja^ si? niska^ sprawnosciq, co wprywa negatywnie na procesy spalania, a zarazem emisj? zanieczyszczen. Problem emisji z indywidualnych syslemow grzewczych wyst?puje w centrach miast, gdzie cz?sto mieszkania ogrzewane sa_ piecami kaflowymi oraz na obrzezach miast, gdzie budynki nie sa^ podia^czone do sieci gazowniczej i cieplowniczej. Na wielkosc emisji ze zrodei ogrzewania ma wplyw przede wszystkim rodzaj stosowanego paliwa. W przypadku arsenu glownymi zrodlami emisji sa^ kotlownie i paleniska opalane paliwami starymi (glownie w^glem). Ze wzgl^du na efekt ekologiczny alternatywa^ dla indywidualnych palenisk w^glowych jest podla^czenie do scentralizowanej sieci cieplowniczej lub gazowej, wymiana paleniska na kociol gazowy lub zastosowanie ogrzewania elektrycznego. Inwentaryzacja emisji arsenu ze irodelpowierzchniowych Inwentaryzacj? emisji powierzchniowej przeprowadzono w podziale na obszary bilansowe, ktorymi w strefie miasto Zielona Gora byly poszczegolne dzielnice. Wielkosc emisji powierzchniowej zostaia wyznaczona w oparciu o: zapotrzebowanie na cieplo, liczbe^ mieszkaiicow w danym obszarze bilansowym (dzielnicy), sposob pokrycia zapotrzebowania na ciepb przez: ogrzewanie zdalaczynne, ogrzewanie indywidualne z wykorzystaniem poszczegolnych rodzajow paliw (paliwo stale, gaz, olej opaiowy), wskazniki emisji dla analizowanych zanieczyszczen z poszczegolnych rodzajow paliw i kotlow. Do obliczeri wykorzystano wskazniki emisji pochodz^ce z,,the EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook" (Technical Report No 10/2013). Zastosowano srednie wskazniki dla terenu Europy, dla poszczegolnych rodzajow paliw. Sposob pokrycia zapotrzebowania na cieplo okreslony zostal na podstawie przeprowadzonej analizy dokumentow: planu zaopatrzenia w cieplo, energi? elektryczna^ i paliwa gazowe; informacje opisujace infrastruktur? komimalna^ dane GUS dotyczace zaopatrzenia w gaz i jego wykorzystania do celow ogrzewania mieszkan oraz dane GUS o ilosci sprzedanego ciepla sieciowego dla celow ogrzewania mieszkan. Po wyznaczeniu wielkosci emisji poszczegolnych zanieczyszczen, kazdy obszar bilansowy pokiyty zostal kwadratami o boku 1x1 km, ktore stanowia. zrodto emisji powierzchniowej. Zrodlami poki^te zostafy rzeczywisle obszary emisji, czyli obszary z wystepujaca. zabudowa^ mieszkaniowa_ zasilana^ z indywidualnych systemow grzewczych. Obszary osiedli domow wielorodzinnych (blokow), w calosci podta^czonych do sieci cieplowniezej zostaiy wylqczone, tzn. nie stanowia. zrodel powierzchniowych emisji zanieczyszczen z sektora bytowo-komunalnego. Emisja arsenu ze zrodet powierzchniowych w 2013 roku wynosila 43,32 kg. W celu Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projckt Strona 65

15 zobrazowania emisji w przedziale czasowym, opracowano i zastosowano profile zmiennosci czasowej: profil miesi^czny i profil dobowy. 14. BlLANSE ZANIECZYSZCZEN W rozdziale przedstawiono bilanse zrodel emisji analizowanych zanieczyszczeii. Przedstawiono bilans emisji zanieczyszczeri z terenu strefy, jak rowniez emisji naplywowej z pasa 50 km wokol strefy. Bilans zanieczyszczeii poclwdzqcych z terenu strefy Inwentaryzacja zrodel emisji zanieczyszczen do powietrza z terenu strefy miasto Zielona Gora pozwolila na ustalenie wielkosci ladunku analizowanej substancji w 2013 roku. Do inwentaryzacji sporzadzonej na potrzeby niniejszego Programu wykorzystano wojewodzka^ baze^ emisji (baza oplat za korzystanie ze srodowiska). Calkowita wielkosc emisji jest suma^ emisji: punktowej i powierzchniowej z obszarow analizowanej strefy. Zestawienie emisji z poszczegolnych rodzajow zrodel emisji na terenie strefy zamieszczono w tabeli ponizej. Tabcla 26. Zestawienie emisji arssmi ze zrodel zlokalizowanych na terenie miasia Zielona Gora w roku bazowym Wielko ladunku zanieczyszczea Lp. 1 2 Rodzaj emisji emisja powierzchniowa emisja punktowa arsen Ikg/rok] 43,323 0,021 SUMA 43,344 Emisja naplywowa Na jakosc powietrza w Zielonej Gorze wptywajq. rowniez zanieczyszczenia pochodza^ce ze zrodel zlokalizowanych poza strefq.. W analizie uwzgl^dniono emisje z nast^puja^cych grup zrodel: znajduja^cych si w odlegtosci do 50 km od granicy strefy fzrodla punktowe i powierzchniowe), znajduja,cych si? w odleglosci powyzej 50 km od granicy strefy (istotne zrodla punktowe z terenu Polski, Niemiec i Czech), trans gran icznych (zrodla punktowe, powierzchniowe z Polski, Niemiec oraz Czech). Strefa miasto Zielona Gora otoczona jest powiatami wojewodztwa lubuskiego. W pasie do 50 km zawiera si< obszar wojewodztwa lubuskiego, a takze pojedyncze gminy wojewodztwa wielkopolskiego i dolnosla^skiego. Tabela 27. Zestawienie wielkosci emisji napfy\vo\vej arsenit, z pasa 50 km wokol strefy miasto Zielona Gora 4 WielkoM ladunku zanieczyszczefi Rodzaj emisji emisja punktowa emisja powierzchniowa RAZEM arsen [kg/rok] 3,33 276,18 279,51 Na obszarze strefy stwierdza si? napryw emisji arsenu pochodza^cego ze zrodet powierzchniowych wynosi 279,51 kg/rok. W naphywie nie zostaty uj?te zrodla emisji punktowej poiozone w Legnicko-Gtogowskim Zagt^biu Miedziowym (powyzej 50 km). 53 zrodlo: opracowanie wlasne na podstawie wojewodzkiej bazy emisji 54 zrodlo: opracowanie wlasne Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EFI. Projekt Slrona 66

16 15. EFEKTYWNOSC EKOLOGICZNA i EKONOMICZNA POSZCZEGOLNYCH DZIALAN NAPRAWCZYCH Z uwagi na niewystarczajaca^ dost?pnosc srodkow finansowych na realizacj? zadah, ktore przyczynuic si$ majq. do poprawy jakosci powietrza na terenle strefy obj^tej Programem konieczne jest lokowanie posiadanych zasobow w sposob najbardziej efektywny ekologicznie i ekonomicznie. Dlatego ponizej poddano analizie efektywnosc poszczegolnych rodzajow dziaiari prowadz^cych do redukcji emisji pylu zawieszonego PM10 (ktory moze zawierac arsen) z indywidualnych systemow grzewczych. W ramach tej analizy dokonano porownania kosztow inwestycyjnych i eksploatacyjnych uwzgl^dniaja^c jednoczesnie efekty ekologiczne poszczegolnych przedsiewzi^c. Najnizszy koszt wytworzenia ciepia generuje zastosowanie nowoczesnych kotlow w?glowych zasilanych automatycznie i kotlow w^glowych zasilanych re_cznie oraz zastosowania kot^ow na biomas?. Nalezy zauwazyc, iz dzi^ki zastosowaniu wysokosprawnych kotlow, jednostkowy koszt wytworzenia jednego GJ ciepla jest nawet o kilkanascie % nizszy niz wprzypadku stosowania tego samego rodzaju paliwa w kotfach niskosprawnych (up. zasilanych recznie w porownaniu do kotlow zasilanych automatycznie). Stosunkowo niski koszt wyst?puje rowniez w przypadku zastosowania pelet, jako paliwa. Kottownia gazowa generuje koszty wytworzenia ciepta na poziomie poltora do dwukrotnie wyzsze niz nowoczesna kotlownia w^glowa. Natomiast najwyzsze koszty wiaza^ si? ze spalaniern oleju i stosowaniem energii elektrycznej, przy czym zastosowanie nowoczesnych piecow akumulacyjnych zasilanych w nocy (taryfa nocna jest ok. 40% nizsza niz taryfa dzienna) daje oszczednosc rz^du 50% w porownaniu do stosowania tradycyjnego ogrzewania elektrycznego. W aktualnym stanie formal no-prawnym, waznym czynnikiem powodzenia realizacji Programu ochrony powietrza jest dofinansowanie wymiany starych kotlow i piecow w^glowych oraz wykazanie, poza efektem ekologicznym, istotnych oszcz^dnosci po stronie kosztow eksploatacyjnych (przypadek wysokosprawnych kotlow opalanych paliwem stalym) oraz wzrostu poziomu komfortu uzytkowania urzq.dzeri. Koszty inwestycyjne i eksploatacyjne zestawiono w ponlzszej tabeli. M- FR04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 67

17 Tabela 28. Zesta\vienie parametrow kotlow i paliw oraz kosztow imvestycyjnych i eksploatacyjnych dla indy\vidualnych gospodarstw domonych? Rodzaj kotta, systemu ogrzewania Parametry sprawnosc Jednostka [%] Podt%czenie do sieci eieptowniczej - Elektryczne ponad 90 Wfglewe zasilane r^cznie 80 Wjglowe zasilaee autoraatycznie 90 Kotly na biomase zasiianc rfcznie 85 Kotly na biomasf zasilane automatycznie 90 Kotly na peiety zasilane automatycznie 85 gazowe 92 olejowe 94 rodza paliwa w?giel (orzech) w^gie] (miah ekogroszek) biomasa biomasa peiety gaz GZ50 olej opalowy wartosc opatowa [MJ/kg] [MJ/m3] >26 > ,5 35a 42,8 parametry paliwa: zawartosc popiohi zawartosc siarki [%] [%] <0,6 <1 <1 6 <0,16 6 <O.I6 2,5 <0: zawartosc wileoci [%] <5 <!2 <13 <13 <10 0,3247 zt/kwh - laryfa cabdniowa Jednostkowy koszt paliwa zl/mg zl/kwh - taryfa dzienna 0,2645 zl/kwh taryfa nocna b 4,04C koszt produkcji ciepla [zi/gj] koszt inwestycyjny [tj-s. zt] ,5-25 a MJ/mJ b zl/m3 cz!/l 55 zradlo: opracowanie vvlasne Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona

18 Ceny kotlow zaleza^ od producenta, a ich rozpi^tosc moze bye znaczna. Najtaiisze jednak, z uwagi na sredni koszt inwestycyjny, jest ogrzewanie elektryczne oraz we_glowe i na biomas? zasilane r^cznie. Z uwagi na znikomy efekt ekologiczny stosowania tego rozwiajzania, nie proponuje si? inslalowania kotlow w^glowych zasilanych r^cznie. Najdrozszym rozwiajzaniem z punktu widzenia kosztow inwestycyjnych jest montaz kolektorow slonecznych i pomp ciepla, a takze termomodernizacja. Ponizej przedstawiono srednie koszty inwestycyjne zwiazane z likwidacjaymodernizacja^ lub ograniczeniem emisji z indywidualnych systemow grzewczych poprzez zastosowanie wymienionych rozwiajzan jako podstawowych oraz jako uzupelniaj^cych alternatywnych zrodel energii: kolektory sloneczne, termomodernizacja, pompy ciepla (dla domu o powierzchni uzytkowej 120 m ). Rysunek 8. Srednie koszty inwestycyjne sysicmow grzewczyck16 dla roznych przcdsie^vziqc z\viqzanych z redukcjq emisji z indy\vidualnych Najwi^kszy efekt ekologiczny uzyskujemy przy calkowitej likwidacji zrodla emisji i podla^czaniu do sieci cieplowniczej lub przy zastosowaniu ogrzewania elektrycznego, pomp ciepla, przy instalacji kotla gazowego i olejowego. Wysokie efekty redukcji arsenu osia^ga si? rowniez przy zastosowaniu kotlow zasilanj'ch peletami. Najmniejszy efekt ekologiczny uzyskamy przy zastosowaniu kotlow na paliwo stale zasilanych re_cznie, montazu kolektorow slonecznych (wykorzystanie do przygotowania cieplej wody uzytkowej) i termomodernizacji (przy pozostawieniu starego kotfa grzewczego). Pomimo, faktu matego efektu ekologicznego termomodernizacji (bez wymiany kotja) istotnym jest wdrozenie tego typu dzialan. Nieekonomicznym jest wymiana kotla na wysokosprawny, jesli zaoszcz?dzona ilosc ciepla jest tracona w wyniku zlej izolacji domu czy nieszczelnych okien. Najmniej korzystnym wariantem dzialan naprawczych jest zastapienie starego zrodla spalania, nowoczesnymi kotlami na biomas?. W tym przypadku efekt redukcji emisji arsenu jest niewielki. Podsumowuja^c, najwi^kszy efekt redukcji arsenu mozna osiajna^c poprzez podla^czenie mieszkah do sieci cieplowniczej, zmian? ogrzewania w^glowego na gazowe lub elektryczne. Wybor preferowanych inwestycji powinien bye uzalezniony z jednej strony od efektu ekologicznego, z drugiej od czynnikow ekonomicznych. Warto fokowac srodki finansowe w dzialania, ktore za mozliwie najmniejsze pienia^dze przynoszel najwyzszy efekt. Dla wskazania takicli rozwi^zan zamieszczono w tabeli ponizej porownanie kosztow redukcji 1 kg arsenu rocznje \vynikaja^cych z zastosowania roznych rozwia^zan. Zamieszczone wskazniki kosztowe zrodlo: opracowanie wlasne Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 69

19 uwzgl^dniajq, koszty inwestycyjne dla poszczegolnych dzialari. Pokazuja^ one, ze najlepiej lokowac srodki realizuji\ dzialania zwiqzane z: wymiana^ ogrzewania w?glowego na elektryczne, podi^czeniem do sieci cieplowniczej, wymiana^ kotlow w^glowych na kotly na pelety zasilane automatycznie, wymiana^ ogrzewania w^glowego na gazowe. Tabcla 29. Wskazniki koszlowe rechikcji emisji arsenu 2 indywidualnych systemow grzewczyctf7 Dzialania naprawcze redukujqce emisjg z indywidualnych systemow grzewczych podlqczenie do sieci cieplowniczej wymiana ogrzewania w^glowego na elektryczne wymiana starych kotlow w^glowych na nowe zasilane re.cznie wymiana starych kotlow w^glowych na nowe zasilane automatycznie wymiana kotiow w?glowych na kotty na biomas^ zasilane re.cznie wymiana kotlow w^glowych na kotly na biomase. zasilane automatycznie wymiana kotlow w?glowych na kotty na pelety zasilane automatycznie wymiana ogrzewania w?glowego na gazowe wymiana ogrzewania wqglowego na olejowe wymiana ogrzewania w^glowego na pomp? ciepla zastosowanie kolektorow slonecznych termomodernizacja Koszty redukcji arsenu [zl za kgj Wybor rodzaju inwestycji uzalezniony jest rowniez w istotny sposob od kosztow eksploatacyjnych, czyli w glownej mierze od cen paliw i cen zakupu energii. Dlatego sposrod wymienionych wyzej rozwiajzan zwykle najwi^kszym zainteresowaniem ciesza^ si?: wymiana ogrzewania w?glowego na gazowe oraz wymiana kotlow w?glowych na kotly na pelety zasilane automatycznie. 16. KOSZTY ZLEJ JAKOSCI POWIETRZA Negatywne skutki zanieczyszczenia powietrza mozna zmierzyc poprzez oszacowanie kosztow spowodowanych ztajakoscia^ powietrza czyli kosztow zewn?trznych. Do kosztow zewn^trznych zalicza si? koszty zdrowotne, koszty szkod w srodowisku, koszty efektu cieplarnianego i koszty mozliwych awarii. Nalezy zaznaczyc, ze koszty zdrowotne i efektu cieplarnianego sa^ dominuja^ce (stanowia^ ok. 98% wszystkich koszlow zewn?trznych). Zgodnie z dost?pnymi danymi, najwi^kszy wpryw na sumaryczne koszty zdrowotne ma wzrost umieralnosci na skutek dlugotrwalego narazenia na zanieczyszczenie. Realizacja zaproponowanych w Programie dzialan, prowadza^cych do poprawy jakosci powietrza, genemje wysokie koszty. TMie sa_ to jednak pienia^dze wydane bezpodstawnie, poniewaz poprawa jakosci powietrza doprowadzl do redukcji kosztow zewn^trzach ztej jakosci powietrza. Prace nad oszacowanicm kosztow zlej jakosci powietrza prowadzone byiy na etapie przygotowania dyrektywy CAFE, szacowano je na poziomie europcjskim. Dotyczyiy glownie zanieczyszczenia powietrza pylami drobnymi. Bezposrcdnie okreslenie ceny szkod zdrowotnych (wzrost zachorowalnosci/umieralnosci), spowodowanych zanieczyszczcniem powietrza jest kwestia^ subiektywnej oceny, poniewaz nie istnieje cena rynkowa wartosci, jakajest ludzkie zycie i zdrowie. Koszty zewn?trzne okresla si? na podstawie liczby przypadkow zachorowaii oraz szacunkowej wartosci kosztow na jeden przypadek. Zgodnie z metodyka^ stosowana^ w Unii Europejskiej w Programie Czystszego Powietrza dla Europy okreslono wielkosc kosztow zewn?trznych ponoszonych przez kazdy kraj w zwiajzku x emisjq. konkretnych zanieczyszczen (w tym pylow drobnych). Analizy wedlug 57 zrodlo: opracowanie wlasne Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EF1. Projekt Strona 70

20 metodyki CAFE-CBA uwzgl?dniaja_ wielkosc emisji danej substancji, wielkosc obszaru i liczb? narazonych ludzi. W celu okreslenia wartosci kosztow zewn?trznych wyznaczono kategorie, wedlug ktorych dokonano analizy. Wynika z niej, iz szacunkowa wartosc statystycznego zycia, jest okreslana jako srednia dla krajow Unii Europejskiej, w ktorych moga^ bye obserwowane znaczne rozbieznosci wponoszonych kosztach. W Polsce, naklady fmansowe sa_ wyzsze niz w krajach Europy Zachodniej, co jest zwiazane z wyzt,z^ emisja, zanieczyszczeri najednoslk? produkowanej energii. Koszty ztej jakosci powietrza zmieniaja^ si? bardzo dynamicznie, jeszcze w roku 2010 koszt zycia i zdrowia jednej osoby wyceniany byl na 1 mln euro, dzisjestto kwota dwukrotnie wieksza. Jesli chodzi o koszty zewnetrzne zwiazane ze spalaniem energetycznym paliw najwiecej uwagi poswieca si? skutkom zdrowotnym, czyli kosztom ponoszonym na popraw? zdrowia. Przy poziomach st?zeri pyhi obecnie wyst?puja.cych na obszarach zurbanizowanych wystepuje u ludnosci pogorszenie fnnkcjonowania ptuc, zwiekszona czestosc wystepowania chorob uwadu oddechowego i naczyniowo-sercowego, zwiekszony zakres hospital izacji oraz umieralnosci. Wraz z pylami emitowane sa^,,niesione na nich" toksyczne metale ci?zkie (olow i rtec powoduja_ti-wa!e szkody zdrowotne, a arsen, beryl czy kadm sa^truja^ce i rakotworcze). Juz krotkotrwale narazenie na wysokie stezenia pytow drobnych moze wywotac nasilenie symptomow chorobowych, wzrost przyj?c do szpitala i chroniczne choroby phic. Szacuje sie, iz narazenie na stezenie powyzej 100 ig/m3 wyst?puja^ce w ciqgu trzech dni powoduje zwi?kszenie zaostrzenia objawow chorobowych u 1 1 % osob. Uwzgl^dnienie kosztow zlej jakosci powietrza w rachunku ekonomicznym stawia w zupelnie innym swietle koszty proponowanych w Programie ochrony powietrza dziaiari naprawczych. Redukcja emisji pyhi, a co za lym idzie poniesione koszty na wdrazane dzialania naprawcze, przyczyniajq. si? do poprawy stanu zycia mieszkaricow strefy. Mozna, zatem powiedziec, ze koszty ponoszone na dzialania naprawcze jakosci powietrza pozwalaj^ na unikni?cie cz?sci kosztow na popraw? zdrowia mieszkaricow. 17. CZAS POTRZEBNY NA REALIZACJ^ CELOW PROGRAMU I PROGNOZY EMISJI ZAN1ECZYSZCZEN DO POWIETRZA CZAS POTRZEBNY NA REALIZACJ^ CELOW PROGRAMU Proponuje si? nast^puja^cy czas realizacji poszczegolnych dzialari naprawczych: Wzmocnienie monitoringu jakosci powietrza-realizacja w latach od 2015 do 2020, stworzenie i utrzymanie systemu organizacyjnego dla realizacji dzialari naprawczych - zadanie ciajr eod2015do2020, dzialania zmierzajace do rozbudowy i modernizacji systernow cieplowniczych i gazowniczych na terenie gmin od 2015 do 2020, 5B zrodfo: Updating the external cost of environmental damage in relation to air pollution and climate change, MIRA zrodto; A. Strupczewski, U. Radovic, Koszty zewnetrzne wytwarzania energii elektrycznej, Biuletyn Miesi^czny PSE, styczeii 2006 Id: FB04C F-4BCB-A023-8E573AB60EFS. Projekt Strona7I