ELEMENTY ELEKTRONICZNE

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ELEMENTY ELEKTRONICZNE"

Transkrypt

1 AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji Katedra Elektroniki ELEMENTY ELEKTRONICZNE dr inż. Piotr Dziurdzia paw. C-3, pokój 413; tel , piotr.dziurdzia@agh.edu.pl dr inż. Ireneusz Brzozowski paw. C-3, pokój 512; tel , ireneusz.brzozowski@agh.edu.pl Co to jest? B 2 I B I E R E I E E p E U BB U E n U BB ' < U BB '' < U BB ''' B 1 ujemna rezystancja 0 0 q n0n p0 0 n q n p p U E p EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne 2 1

2 ELEMENTY PRZEŁĄCZAJĄCE Pracują w stanie: blokowania (wyłączenia) bardzo duża rezystancja, przewodzenia (włączenia) bardzo mała rezystancja. Już poznane to: dioda: polaryzacja zaporowa i przewodząca, tranzystor unipolarny: stan zatkania i przewodzenia tranzystor bipolarny: stan odcięcia i nasycenia EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne elementy przełączające 3 ELEMENTY PRZEŁĄCZAJĄCE tranzystor jednozłączowy dynistor, diak tyrystor, triak EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne elementy przełączające 4 2

3 TRANYZSTOR JEDNOZŁĄCZOWY B 2 I B U E' Gdy dioda zatkana (I E =0): rb I BrB U BB 1 1 U rb r 1 B2 BB R E I E E p E' r b2 U BB r B1 rb1 r B2 wewnętrzny współczynnik podziału U E n r b1 U E' I E U BB ' < U BB '' < U BB ''' B 1 U E 0 I E r b1 U j I E U RE U E EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne tranzystor jednozłączowy 5 TRANYZSTOR JEDNOZŁĄCZOWY E B 2 p Philips Semiconductors: 2N2646 n B 1 U BB > 0 E B 2 B 1 U BB = 0 emiter typu p E emiter typu n B 2 B 1 blokowanie ujemna rezystancja nasycenie EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne tranzystor jednozłączowy 6 3

4 TRANYZSTOR JEDNOZŁĄCZOWY PARAMETRY Philips Semiconductors: 2N2646 zakres ujemnej rezystancji EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne tranzystor jednozłączowy 7 TRANYZSTOR JEDNOZŁĄCZOWY ZASTOSOWANIE Generator wykorzystanie ujemnej rezystancji U E R 1 R 2 t C U E wy U wy (U RL ) R L t EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne tranzystor jednozłączowy 8 4

5 STRUKTURA p-n-p-n Brak polaryzacji: A J 1 J 2 J 3 p ++ n p + n ++ K Polaryzacja zaporowa: A J 1 J 2 J 3 p ++ n p + n ++ K J 1 zaporowo, J 2 przewodząco, J 3 zaporowo EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne struktura p-n-p-n 9 STRUKTURA p-n-p-n Polaryzacja przewodząca: A blokowanie J 1 J 2 J 3 p ++ n p + n ++ K J 1 przewodząco, J 2 zaporowo, J 3 przewodząco Polaryzacja przewodząca: A przewodzenie akumulacja elektronów akumulacja dziur J 1 J 2 J 3 p ++ n p + n ++ K I A J 1 przewodząco, J 2 przewodząco, J 3 przewodząco EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne struktura p-n-p-n 10 5

6 DYNISTOR A K I A A K A K U BR I H I B0 U AK U H U B0 A K U B0 napięcie załączenia U H napięcie podtrzymania U BR napięcie przebicia I H prąd podtrzymania EiT 2010 r. IB Elementy elektroniczne dynistor 11 STRUKTURA p-n-p-n z BRAMKĄ A J 1 J 2 J 3 p ++ n p + n ++ K G Pod wpływem prądu bramki I G następuje wstrzykiwanie elektronów z katody przez złącze J 3, które wywołują przebicie lawinowe w złączu J 2 zanim napięcie U AK osiągnie U B0 załączenie tyrystora sterowany dynistor tyrystor Raz załączony tyrystor nie może być wyłączony prądem bramki (chyba, że jest to GTO). Wyłączenie następuje przez zanik prądu anodowego, lub zmianę polaryzacji napięcia U AK. EiT 2010 r. IB Elementy elektroniczne tyrystor 12 6

7 TYRYSTOR A K I A G A K G U BR I L I H I IN I G2 > I G1 I G =0 U AK U H U B2 U B1 U B0 U Bx napięcie załączenia przy I gx U H napięcie podtrzymania U BR napięcie przebicia I H prąd podtrzymania I L prąd pewnego przełączenia I IL prąd włączenia przy U B0 EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne tyrystor 13 TYRYSTOR zastosowanie obwody o dużych prądach i napięciach elektroenergetyka, napędy elektryczne, trakcje elektryczne, układy regulacji operujące na dużych mocach przekształtniki o fazowym sterowaniu sterowniki napięcia zmiennego, sterowane prostowniki napięcia, falowniki w układach elektrotermicznych do regulacji mocy grzania w elektrotechnice samochodowej tyrystorowe układy zapłonowe, a także zastępują układy przekaźnikowe sterowanie oświetleniem tyrystorowe regulatory oświetlenia, ściemniacze EiT 2010 r. IB Elementy elektroniczne tyrystor 14 7

8 DIAK Dwie struktury: n-p-n-p i p-n-p-n połączone równolegle A J 1 J 2 J 3 n ++ p n + p ++ K K J 1 J 2 J 3 p ++ n p + n ++ A Struktura pięciowarstwowa: n-p-n-p-n A p n p K EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne struktura n-p-n-p-n diak 15 DIAK I A A K U AK EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne diak 16 8

9 DWA TYRYSTORY - TRIAK Struktura pięciowarstwowa: n-p-n-p-n z bramką G A n p n p n n K EiT 2010 r. IB Elementy elektroniczne triak 17 TRIAK I A A K G U AK EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne traiak 18 9

10 PÓŁPRZEWODNIKOWE PRZYRZĄDY ŁADUNKOWE CCD Charge-Coupled Devices EiT 2015 r. PD&IB 19 Kondensator MOS zubożenie G warstwa zubożona brak inwersji studnia potencjału generacja termiczna prąd ciemny Czas relaksacji termicznej czas potrzebny na wypełnienie obszaru zubożonego ładunkiem Q I i powstanie warstwy inwersyjnej (nasycenie) O (SiO 2 ) półprzewodnik typu P B (podłoże) U G >> 0 rownowaga termodynamiczna potencjał powierzchniowy: s 2 F F potencjał Fermiego EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 20 10

11 Struktura CCD S G 1 O (SiO 2 ) G 2 G 3 G 4 G 5 G 6 D półprzewodnik typu P B (podłoże) Jak to działa? EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 21 Struktura CCD S G 1 O (SiO 2 ) G 2 G 3 G 4 G 5 G 6 D półprzewodnik typu P B (podłoże) Jak to działa? EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 22 11

12 Struktura CCD transport ładunku U G 1 = U in U G2 = U 1 S G 1 O (SiO 2 ) G 2 G 3 G 4 G 5 G 6 D półprzewodnik typu P B (podłoże) U G2 U 2 U 1 U G3 U 2 t 1 t 2 U 1 t 1 t 2 EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 23 Struktura CCD transport ładunku U G 1 = 0 U G2 = U 1 U G2 = U 2 S G 1 O (SiO 2 ) G 2 G 3 G 4 G 5 G 6 D półprzewodnik typu P B (podłoże) U G2 U 2 U 1 U G3 U 2 t 1 t 2 U 1 t 1 t 2 EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 24 12

13 Struktura CCD transport ładunku U G 1 = 0 U G2 = 0 U G2 = U 1 G 1 G 2 G 3 G 4 G 5 G 6 S D O (SiO 2 ) półprzewodnik typu P B (podłoże) U G2 U 2 U 1 t 1 t 2 t 3 U G3 U 2 U 1 t 1 t 2 t 3 EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 25 Struktura CCD transport ładunku U zas U G 1 = 0 U G2 = 0 U G3 = 0 U G4 = 0 U G5 = 0 U G6 = U 1 I out R L G 1 G 2 G 3 G 4 G 5 G 6 S D U out O (SiO 2 ) półprzewodnik typu P B (podłoże) U G2 U 2 U 1 t U G3 U 2 U 1 t 1 t 1 t 2 t 2 t 3 t 3 t Struktura CCD należy do grupy: CTD charge transport devices EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 26 13

14 Struktura CCD Struktura CCD (podział): SCCD surface charge-coupled device BCCD bulk charge-coupled device z kanałem zagrzebanym Sposoby wprowadzania ładunku (informacji): generacja lawinowa pod bramką G 1 wstrzykiwanie nośników z obszaru dyfuzyjnego obok pierwszej elektrody generacja nośników w skutek oświetlenia zjawisko fotoelektryczne wewnętrzne EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 27 Parametry: Struktura CCD maksymalna wielkość gromadzonego ładunku sprawność (efektywność) transportu ładunku stosunek ładunku odebranego na wyjściu do ładunku na wej. Zjawiska: 2 skończony czas przelotu (dyfuzja termiczna L ) 2,5D n rekombinacja i pułapkowanie ładunku w stanach powierzchniowych istnienie barier potencjałów pomiędzy studniami różne prędkości elektronów L odległość, miedzy bramkami D n wsp. dyfuzji elektronów EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 28 14

15 Sensor optyczny CCD BUDOWA i DZIAŁANIE U 1 G 11 G 12 G 13 G 21 G 22 G 23 G 31 G 32 G 33 out O (SiO 2 ) p-podłoże B h h h EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne CCD 29 Sensor optyczny CCD Hydrauliczna zasada działania EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne sensor CCS 30 15

16 Sensor optyczny CMOS Aktywny piksel EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne sensor CMOS 31 Porównanie CCD i CMOS CCD Duży zakres dynamiki Małe szumy Duży pobór mocy Średnia niezawodność Małe rozmiary pikseli Wymaga układów zewnętrznych (odczytowych) Duży współczynnik wypełnienia Analogowy sygnał wyjściowy CMOS Średni zakres dynamiki Większe szumy, ale szybszy Średni pobór mocy Bardziej niezawodny (scalenie w jednym chipie) Większe rozmiary pikseli Scalony w jednym chipie Mniejszy współczynnik wypełnienia Cyfrowy sygnał wyjściowy EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne sensor CMOS 32 16

17 Sensory CCD i CMOS EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne sensor CCD vs. CMOS 33 BEZZŁĄCZOWE ELEMENTY PÓŁPRZEWODNIKOWE warystor, termistor, fotorezystor, piezorezystor, rezonator piezoelektryczny, hallotron, magnetorezystor EiT 2015 r. PD&IB 34 17

18 WARYSTOR Półprzewodnikowy nieliniowy rezystor o silnej zależności rezystancji od napięcia I VDR Voltage Dependent Resistor U węglik krzemu U b U IA tlenki metali A stała materiałowa b współczynnik nieliniowości (zwykle od 0,1 do 1) EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne warystor 35 WARYSTOR Budowa: Struktura polikrystaliczna z węgliku krzemu (SiC) lub tlenku cynku (ZnO) spiekana z domieszkami innych tlenków metali (Bi2O3, MnO, Sb2O3, itp.) ZnO Bi 2 O 3 Ziarnista struktura warystora odpowiada elektrycznej sieci kondensatorów i rezystorów oraz złącz półprzewodnikowych na krawędzi ziaren EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne warystor 36 18

19 WARYSTOR Parametry: max. napięcie pracy napięcie charakterystyczne (przy danym prądzie) max. prąd max. rozpraszana moc max. energia rozpraszanego impulsu (i jego parametry) pojemność Zastosowanie: zabezpieczenia obwodów przed przepięciami (zasilacze, prostowniki, rozwierane styki, linie energetyczne i transformatory, odgromniki itd.) stabilizacja napięcia filtry, przetworniki częstotliwości (wykorzystanie nieliniowości) EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne warystor 37 TERMISTOR Półprzewodnikowy nieliniowy rezystor o rezystancji zależnej od temperatury T R Ch-ki rezystancyjno-temperaturowe CTC PTC U Ch-ka napięciowo-prądowa NTC NTC T I BT RT _ PTC A1 A2e R T _ NTC Ae A, A 1, A 2 stałe wsp., B stała materiałowa B T EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne termistor 38 19

20 TERMISTOR Rodzaje: NTC (Negative Temperature Coefficient) ujemny współczynnik temperaturowy wzrost temperatury powoduje zmniejszanie się rezystancji PTC (Positive Temperature Coefficient) dodatni współczynnik temperaturowy, tak zwany wzrost temperatury powoduje wzrost rezystancji (pozystor) CTR (Critical Temperature Resistor) skokowa zmiana rezystancji wzrost temperatury powyżej określonej powoduje gwałtowny wzrost rezystancji R (bezpieczniki polimerowe) CTC PTC NTC T EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne termistor 39 Jak działa termistor? E ni g kt 10 3 T AT e 300 1,5 10 n i K cm 3 czyli w 1mm możemy znaleźć 15 milionów swobodnych elektronów!!! i tyleż samo dziur ;)) Jaka jest wrażliwość zmian koncentracji swobodnych elektronów i dziur w samoistnym krzemie w otoczeniu temperatury T=300K? należy obliczyć: dni dt i n i 3 E 2T 2kT g 2 b E AT e 2 g kt po podstawieniu danych otrzymujemy: 300 K 8.3% i EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne termistor 40 20

21 TERMISTOR Budowa: Bryła odpowiednio dobranego i ukształtowanego półprzewodnika z wyprowadzeniami. Mieszanina sproszkowanych materiałów półprzewodnikowych (tlenki: manganu, niklu, kobaltu i miedzi) połączona odpowiednim spoiwem, sprasowana i spieczona w wysokiej temperaturze. Mogą być wykonane jako: pałeczki, krążki, pierścienie, cylindry, bryłki, cienkie warstwy naniesione podłoże, itd. A. Świt, J. Pułtorak, Przyrządy półprzewodnikowe, WNT, Warszawa, 1979 EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne termistor 41 TERMISTOR Parametry: rezystancja nominalna (R 25 ) wartość rezystancji w temp. 25 o C temperaturowy współczynnik rezystancji (TWR, T ) dla CTR temperatura krytyczna dopuszczalna moc strat tolerancja Zastosowanie: pomiar i regulacja temperatury kompensacja temperaturowa innych elementów obwody opóźniające i ograniczające prądy rozruchu ograniczniki natężenia prądu (CTR) stabilizacja napięcia i amplitudy drgań R T 1 T EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne termistor 42 R T 21

22 FOTOREZYTOR Półprzewodnikowy nieliniowy rezystor o rezystancji zależnej od oświetlenia (natężenia promieniowania widzialnego i niewidzialnego) LDR Light Dependent Resistor I Ch-ka prądowo-napięciowa R Ch-ka rezystancyjno-oświetleniowa E 5 E 1 < E 2 < E 3 < E 4 < E 5 E 4 I E 3 E 2 E 1 P max U max I I I 0 prąd ciemny 0 F I F prąd fotoelektryczny U E0 R E R0 E EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne fotorezystor 43 E R E rezystancja fotorezystora E natężenie oświetlenia R 0 rezystancja przy natężeniu E 0 współczynnik materiałowy dla CdS = 0,5 1 FOTOREZYSTOR h półprzewodnik Przewodność: q( n 0 ) n 0 p p I 0 + I F Materiały: CdS siarczek kadmu CdSe selenek kadmu CdTe tellurek kadmu PbS, PbSe, CdHgTe, InSb, PbSnTe i inne U ilość nadmiarowych, samoistnych nośników: n p G L G L prędkość generacji p czas życia nośników nadmiarowych wzrost przewodności: q p)( ) p ( n p fotoprzewodnictwo EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne fotorezystor 44 22

23 FOTOREZYSTOR Parametry: czułość widmowa rezystancja ciemna - bez oświetlenia rezystancja przy określonym oświetleniu (np. 10lx, 100lx) czułość max. dla długości fali dopuszczalna moc strat czas odpowiedzi (przełączania), Zastosowanie: proste mierniki oświetlenia automatyczne włączanie oświetlenia detektory promieniowania kosmicznego EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne fotorezystor 45 PIEZOREZYTOR Półprzewodnikowy nieliniowy rezystor o rezystancji zależnej od naprężenia lub deformacji mechanicznej piezoelektryczność [gr.], zjawisko piezoelektryczne, fiz. powstawanie ładunku elektrycznego na ściankach niektórych kryształów pod wpływem ich ściskania lub rozciągania wzdłuż jednej z osi krystalograficznych; odkryta 1880 przez Pierre a i Paula Curie; wykorzystywana w przyrządach pomiarowych, mikrofonach, gramofonach. tensometry czujniki mechano-elektryczne EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne piezorezystor 46 23

24 PIEZOREZYSTOR Tensometr rezystancyjny l l R S S odkształcenie: l R mała czułość k = 1,63,5 Tensometr krzemowy pręt krzemowy (wym.: 0,1x0,1x510mm) R k l R 0 podkładka izolacyjna k = R0 R rezystancja płytki po przyłożeniu siły, k R R 0 rezystancja początkowa (bez działania siły) l l długość płytki po przyłożeniu siły, 0 l l 0 początkowa długość płytki (bez działania siły EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne piezorezystor 47 PIEZOREZYSTOR - TENSOMETR Parametry: czułość rezystancja wymiary Zastosowanie: tensometry półprzewodnikowe piezorezystancyjne czujniki ciśnienia (w układach scalonych) piezoelektryczny czujnik przyspieszenia silnik piezoelektryczny (mikrosilnik) EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne piezorezystor 48 24

25 REZONATOR PIEZOELEKTRYCZNY Płytka wycięta z monokryształu kwarcu (SiO 2 ) po doprowadzeniu napięcia sinusoidalnego zaczyna drgać z częstotliwością rezonansową, w skutek odwrotnego efektu piezoelektrycznego. Model zastępczy L k rezonans szeregowy s 1 L C k k C 0 C k r k 2 s 2 s s Qk Zk ( s) 2 s C k 2 sc0 s s 1 s Qk C0 dobroć rezonatora slk Qk r k rezonans równoległy 1 C k r s 1 C C 0 2C k 0 L Reaktancja X Z w funkcji częstotliwości k Ck C0 dla bezstratnego rezonatora kwarcowego Rysunek zaczerpnięto z S. Kuta Elementy i układy elektroniczne, AGH 2000 EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne rezonator piezoelektryczny 49 PÓŁPRZEWODNIK W POLU MAGNETYCZNYM Wpływ pola magnetycznego na nośniki ładunku w półprzewodniku I U x EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne półprzewodnik w polu magnetycznym 50 25

26 PÓŁPRZEWODNIK W POLU MAGNETYCZNYM Wpływ pola magnetycznego na nośniki ładunku w półprzewodniku Siła Lorentz a: F q( v B) B I U x EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne półprzewodnik w polu magnetycznym 51 PÓŁPRZEWODNIK W POLU MAGNETYCZNYM Wpływ pola magnetycznego na nośniki ładunku w półprzewodniku v e E x I U x EiT 2012 r. PD&IB Elementy elektroniczne półprzewodnik w polu magnetycznym 52 26

27 PÓŁPRZEWODNIK W POLU MAGNETYCZNYM Wpływ pola magnetycznego na nośniki ładunku w półprzewodniku Siła Lorentz a: F q( v B) B v e E x I U x EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne półprzewodnik w polu magnetycznym 53 PÓŁPRZEWODNIK W POLU MAGNETYCZNYM Wpływ pola magnetycznego na nośniki ładunku w półprzewodniku E R y H J x B z V E x E y B Z I U x R H stała Halla: dla pp. donorowych: RH 3 8qnn dla pp. akceptorowych: 3 RH 8qpp HALLOTRON EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne półprzewodnik w polu magnetycznym 54 27

28 HALLOTRON Przyrząd półprzewodnikowy, działający w oparciu o zjawisko Halla U y Ch-ka napięciowo-prądowa wyjściowa U Ch-ka oddziaływania pola magnetycznego I x3 I x2 B 1 < B 2 < B 3 I x1 B 3 U y B 1 B 2 Ch-ka napięciowo-prądowa oddziaływania prądu sterującego U B 3 y y y y B1 < B 2 < B 3 B 2 B 1 I y I x U y U RH (0) c (0) R I x B I z B R y rezystancja obszaru roboczego R H stała Halla c grubość obszaru roboczego EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne hallotron 55 HALLOTRON Parametry: czułość rezystancja wejściowa R x temperaturowy współczynnik rezystywności i stałej Halla parametry graniczne (max. prąd, napięcie, temperatura pracy, itd.) Zastosowanie: pomiar natężenia pola magnetycznego różnego rodzaju czujniki ruchu pośredni pomiar dużych prądów, mocy itp. pomiary wielkości nieelektrycznych (kąt obrotu, przesunięcie, drgania itp.) EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne hallotron 56 28

29 MAGNETOREZYSTOR - GAUSSOTRON Półprzewodnikowy nieliniowy rezystor o rezystancji zależnej od pola magnetycznego R B Ch-ka rezystancyjna B R 0 B R R B 0 0 R R R 0 SB 2 R 0 rezystancja początkowa S kwadratowy współczynnik magnetorezystancji B natężenie pola magnetycznego EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne gaussotron 57 GAUSSOTRON Parametry: rezystancja początkowa współczynnik magnetorezystancji Zastosowanie: podobne jak hallotrony EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne gaussotron 58 29

30 UKŁADY SCALONE elementy elektroniczne w układach scalonych EiT 2015 r. PD&IB 59 UKŁAD SCALONY - DEFINICJA Układ scalony układ elektroniczny wykonany jako nierozłączne połączenie elementów elektronicznych, w jednym cyklu technologicznym wewnątrz lub na wspólnym podłożu. EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne układy scalone 60 30

31 PODZIAŁ UKŁADÓW SCALONYCH Monolityczne wykonane w bryle półprzewodnika bipolarne unipolarne Hybrydowe wykonane na wspólnym podłożu cienkowarstwowe grubowarstwowe Analogowe pracują z sygnałami analogowymi Cyfrowe pracują z sygnałami cyfrowymi EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne układy scalone 61 UKŁADY SCALONE - PROJEKTOWANIE tranzystor NMOS PMOS EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne układy scalone 62 31

32 UKŁADY SCALONE - PROJEKTOWANIE rezystor cewka kondensator EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne układy scalone 63 UKŁADY SCALONE - PROJEKTOWANIE varaktor EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne układy scalone 64 32

33 UKŁADY SCALONE - PROJEKTOWANIE EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne układy scalone 65 UKŁADY SCALONE - PROJEKTOWANIE EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne układy scalone 66 33

34 UKŁADY SCALONE - PROJEKTOWANIE EiT 2015 r. PD&IB Elementy elektroniczne układy scalone 67 34

ELEMENTY ELEKTRONICZNE

ELEMENTY ELEKTRONICZNE DEMI GÓRNICZO-HUTNICZ IM. STNISŁW STSZIC W ROWIE Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji atedra Elektroniki ELEMENTY ELETRONICZNE dr inż. Piotr Dziurdzia paw. C-3, pokój 413; tel. 617-27-02,

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY ELEKTRONICZNE

ELEMENTY ELEKTRONICZNE DEMI GÓRNICZO-HUTNICZ IM. STNISŁW STSZIC W ROWIE Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji atedra Elektroniki ELEMENTY ELETRONICZNE dr inż. Piotr Dziurdzia paw. C-3, pokój 413; tel. 617-27-02,

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY ELEKTRONICZNE

ELEMENTY ELEKTRONICZNE DEMI GÓRNICZO-HUTNICZ IM. STNISŁW STSZIC W ROWIE Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji atedra Elektroniki ELEMENTY ELETRONICZNE dr inż. Piotr Dziurdzia paw. C-3, pokój 413; tel. 617-27-02,

Bardziej szczegółowo

Wybrane elementy elektroniczne. Rezystory NTC. Rezystory NTC

Wybrane elementy elektroniczne. Rezystory NTC. Rezystory NTC Wybrane elementy elektroniczne Rezystory NTC Czujniki temperatury Rezystancja nominalna 20Ω 40MΩ (typ 2kΩ 40kΩ) Współczynnik temperaturowy -2-5% [%/K] Max temperatura pracy 120 200 (350) [ºC] Współczynnik

Bardziej szczegółowo

Część 3. Przegląd przyrządów półprzewodnikowych mocy. Łukasz Starzak, Przyrządy i układy mocy, studia niestacjonarne, lato 2018/19 51

Część 3. Przegląd przyrządów półprzewodnikowych mocy. Łukasz Starzak, Przyrządy i układy mocy, studia niestacjonarne, lato 2018/19 51 Część 3 Przegląd przyrządów półprzewodnikowych mocy Łukasz Starzak, Przyrządy i układy mocy, studia niestacjonarne, lato 2018/19 51 Budowa przyrządów półprzewodnikowych Struktura składa się z warstw Warstwa

Bardziej szczegółowo

SYMBOLE GRAFICZNE. Tyrystory. Struktura Charakterystyka Opis

SYMBOLE GRAFICZNE. Tyrystory. Struktura Charakterystyka Opis SYMBOLE GRAFICZNE y Nazwa triasowy blokujący wstecznie SCR asymetryczny ASCR Symbol graficzny Struktura Charakterystyka Opis triasowy blokujący wstecznie SCR ma strukturę czterowarstwową pnpn lub npnp.

Bardziej szczegółowo

7. Tyrystory. Tyrystor SCR (Silicon Controlled Rectifier)

7. Tyrystory. Tyrystor SCR (Silicon Controlled Rectifier) 7. Tyrystory 1 Tyrystory są półprzewodnikowymi przyrządami mocy pracującymi jako łączniki dwustanowe to znaczy posiadające stan włączenia (charakteryzujący się małą rezystancją) i stan wyłączenia (o dużej

Bardziej szczegółowo

Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego

Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Półprzewodniki i elementy z półprzewodników homogenicznych Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Publikacja

Bardziej szczegółowo

1. Zarys właściwości półprzewodników 2. Zjawiska kontaktowe 3. Diody 4. Tranzystory bipolarne

1. Zarys właściwości półprzewodników 2. Zjawiska kontaktowe 3. Diody 4. Tranzystory bipolarne Spis treści Przedmowa 13 Wykaz ważniejszych oznaczeń 15 1. Zarys właściwości półprzewodników 21 1.1. Półprzewodniki stosowane w elektronice 22 1.2. Struktura energetyczna półprzewodników 22 1.3. Nośniki

Bardziej szczegółowo

SERIA IV ĆWICZENIE 4_3. Temat ćwiczenia: Badanie termistorów i warystorów. Wiadomości do powtórzenia:

SERIA IV ĆWICZENIE 4_3. Temat ćwiczenia: Badanie termistorów i warystorów. Wiadomości do powtórzenia: SERIA IV ĆWICZENIE 4_3 Temat ćwiczenia: Badanie termistorów i warystorów. Wiadomości do powtórzenia: 1. Rodzaje, budowa, symbole, zasada działania i zastosowanie termistorów i warystorów. 2. Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

Pytania podstawowe dla studentów studiów I-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych

Pytania podstawowe dla studentów studiów I-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych Pytania podstawowe dla studentów studiów I-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych 1 Podstawy metrologii 1. Model matematyczny pomiaru. 2. Wzorce jednostek miar. 3. Błąd pomiaru.

Bardziej szczegółowo

IV. TRANZYSTOR POLOWY

IV. TRANZYSTOR POLOWY 1 IV. TRANZYSTOR POLOWY Cel ćwiczenia: Wyznaczenie charakterystyk statycznych tranzystora polowego złączowego. Zagadnienia: zasada działania tranzystora FET 1. Wprowadzenie Nazwa tranzystor pochodzi z

Bardziej szczegółowo

Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej STUDIA DZIENNE. Badanie tranzystorów unipolarnych typu JFET i MOSFET

Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej STUDIA DZIENNE. Badanie tranzystorów unipolarnych typu JFET i MOSFET Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej TIA ZIENNE LAORATORIM PRZYRZĄÓW PÓŁPRZEWONIKOWYCH Ćwiczenie nr 8 adanie tranzystorów unipolarnych typu JFET i MOFET I. Zagadnienia

Bardziej szczegółowo

Pytania podstawowe dla studentów studiów I-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych

Pytania podstawowe dla studentów studiów I-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych Pytania podstawowe dla studentów studiów I-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych 0 Podstawy metrologii 1. Model matematyczny pomiaru. 2. Wzorce jednostek miar. 3. Błąd pomiaru.

Bardziej szczegółowo

ELEKTRONIKA. SS-I, AiR, III sem. Wykład 30h, Laboratorium 30h (H22/B3) SS-I, AiR, IV sem. Wykład 30h, Laboratorium 30h (

ELEKTRONIKA. SS-I, AiR, III sem. Wykład 30h, Laboratorium 30h (H22/B3) SS-I, AiR, IV sem. Wykład 30h, Laboratorium 30h ( ELEKTRONIKA SS-I, AiR, III sem. Wykład 30h, Laboratorium 30h (H22/B3) SS-I, AiR, IV sem. Wykład 30h, Laboratorium 30h ( ) Wykład (IIIsem): Elementy i układy elektroniczne dr inż. Jan Deskur, pok. 626,

Bardziej szczegółowo

Elektronika: Polaryzację złącza w kierunku zaporowym i w kierunku przewodzenia (pod rozdz. 6.3). Charakterystykę diody (rozdz. 7).

Elektronika: Polaryzację złącza w kierunku zaporowym i w kierunku przewodzenia (pod rozdz. 6.3). Charakterystykę diody (rozdz. 7). 114 PRZYPOMNIJ SOBIE! Elektronika: Polaryzację złącza w kierunku zaporowym i w kierunku przewodzenia (pod rozdz. 6.3). Charakterystykę diody (rozdz. 7). 9. Elektroniczne elementy przełączające Elementami

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY ELEKTRONICZNE TS1C300 018

ELEMENTY ELEKTRONICZNE TS1C300 018 Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEMENY ELEKONICZNE S1C300 018 BIAŁYSOK 2013 1. CEL I ZAKES ĆWICZENIA LABOAOYJNEGO

Bardziej szczegółowo

Rozmaite dziwne i specjalne

Rozmaite dziwne i specjalne Rozmaite dziwne i specjalne dyskretne przyrządy półprzewodnikowe Ryszard J. Barczyński, 2009 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego

Bardziej szczegółowo

Elementy elektrotechniki i elektroniki dla wydziałów chemicznych / Zdzisław Gientkowski. Bydgoszcz, Spis treści

Elementy elektrotechniki i elektroniki dla wydziałów chemicznych / Zdzisław Gientkowski. Bydgoszcz, Spis treści Elementy elektrotechniki i elektroniki dla wydziałów chemicznych / Zdzisław Gientkowski. Bydgoszcz, 2015 Spis treści Przedmowa 7 Wstęp 9 1. PODSTAWY ELEKTROTECHNIKI 11 1.1. Prąd stały 11 1.1.1. Podstawowe

Bardziej szczegółowo

Elementy optoelektroniczne. Przygotował: Witold Skowroński

Elementy optoelektroniczne. Przygotował: Witold Skowroński Elementy optoelektroniczne Przygotował: Witold Skowroński Plan prezentacji Wstęp Diody świecące LED, Wyświetlacze LED Fotodiody Fotorezystory Fototranzystory Transoptory Dioda LED Dioda LED z elektrycznego

Bardziej szczegółowo

Rozmaite dziwne i specjalne

Rozmaite dziwne i specjalne Rozmaite dziwne i specjalne dyskretne przyrządy półprzewodnikowe Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego

Bardziej szczegółowo

Elementy przełącznikowe

Elementy przełącznikowe Elementy przełącznikowe Dwie główne grupy: - niesterowane (diody p-n lub Schottky ego), - sterowane (tranzystory lub tyrystory) Idealnie: stan ON zwarcie, stan OFF rozwarcie, przełączanie bez opóźnienia

Bardziej szczegółowo

Elektronika. Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W10) Szkoły Policealnej Zawodowej.

Elektronika. Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W10) Szkoły Policealnej Zawodowej. Elektronika Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W10) Szkoły Policealnej Zawodowej. Zadania elektroniki: Urządzenia elektroniczne służą do przetwarzania i przesyłania informacji w postaci

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych test kompetencji zagadnienia

Laboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych test kompetencji zagadnienia Wrocław, 21.03.2017 r. Laboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych test kompetencji zagadnienia Podczas testu kompetencji studenci powinni wykazać się znajomością zagadnień określonych w kartach kursów

Bardziej szczegółowo

Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój:

Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój: Podstawy Elektroniki Prowadzący: Prof. dr hab. Zbigniew Lisik Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój: 116 e-mail: zbigniew.lisik@p.lodz.pl Program: wykład - 15h laboratorium

Bardziej szczegółowo

Elementy półprzewodnikowe. Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12) Kwalifikacyjnego kursu zawodowego.

Elementy półprzewodnikowe. Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12) Kwalifikacyjnego kursu zawodowego. Elementy półprzewodnikowe Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12) Kwalifikacyjnego kursu zawodowego. Elementy elektroniczne i ich zastosowanie. Elementy stosowane w elektronice w większości

Bardziej szczegółowo

Badanie półprzewodnikowych elementów bezzłączowych

Badanie półprzewodnikowych elementów bezzłączowych Instrukcja do ćwiczenia: Badanie półprzewodnikowych elementów bezzłączowych (wersja robocza) Laboratorium Elektroenergetyki 1 1. Cel ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest: Poznanie podstawowych właściwości i

Bardziej szczegółowo

Pytania podstawowe dla studentów studiów II-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych

Pytania podstawowe dla studentów studiów II-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych Pytania podstawowe dla studentów studiów II-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych 0 Podstawy metrologii 1. Co to jest pomiar? 2. Niepewność pomiaru, sposób obliczania. 3.

Bardziej szczegółowo

TRANZYSTORY - PORÓWNANIE WYKŁAD 15 SMK

TRANZYSTORY - PORÓWNANIE WYKŁAD 15 SMK TRANZYSTORY - PORÓWNANIE WYKŁAD 15 SMK Na pdstw.: W. Marciniak, WNT 1987: Przyrządy półprzewodnikowe i układy scalone, Z. Nosal, J. Baranowski, Układy elektroniczne, PWN 2003 7. PORÓWNANIE TRANZYSTORÓW

Bardziej szczegółowo

Elementy i układy elektroniczne i optoelektroniczne

Elementy i układy elektroniczne i optoelektroniczne Na podstawie: John Watson, Elektronika Elementy i układy elektroniczne i optoelektroniczne Podzespoły półprzewodnikowe. Transoptor: Użyteczny tam, gdzie układy mają bardzo różne potencjały (4 kv) zastępuje

Bardziej szczegółowo

CZUJNIKI WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH

CZUJNIKI WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH CZUJNIKI WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH Rozważmy tylko takie czujniki, które nie zawierają żadnych części ruchomych. Zasadniczo, wyróżnia się dwa rodzaje czujników wielkości nieelektrycznych. Pierwszy rodzaj,

Bardziej szczegółowo

Wybrane elementy optoelektroniczne. 1. Dioda elektroluminiscencyjna LED 2. Fotodetektory 3. Transoptory 4. Wskaźniki optyczne 5.

Wybrane elementy optoelektroniczne. 1. Dioda elektroluminiscencyjna LED 2. Fotodetektory 3. Transoptory 4. Wskaźniki optyczne 5. Wybrane elementy optoelektroniczne 1. Dioda elektroluminiscencyjna LED 2. Fotodetektory 3. Transoptory 4. Wskaźniki optyczne 5. Podsumowanie a) b) Light Emitting Diode Diody elektrolumiscencyjne Light

Bardziej szczegółowo

Urządzenia półprzewodnikowe

Urządzenia półprzewodnikowe Urządzenia półprzewodnikowe Diody: - prostownicza - Zenera - pojemnościowa - Schottky'ego - tunelowa - elektroluminescencyjna - LED - fotodioda półprzewodnikowa Tranzystory - tranzystor bipolarny - tranzystor

Bardziej szczegółowo

W książce tej przedstawiono:

W książce tej przedstawiono: Elektronika jest jednym z ważniejszych i zarazem najtrudniejszych przedmiotów wykładanych na studiach technicznych. Co istotne, dogłębne zrozumienie jej prawideł, jak również opanowanie pewnej wiedzy praktycznej,

Bardziej szczegółowo

PRZEŁĄCZANIE DIOD I TRANZYSTORÓW

PRZEŁĄCZANIE DIOD I TRANZYSTORÓW L A B O R A T O R I U M ELEMENTY ELEKTRONICZNE PRZEŁĄCZANIE DIOD I TRANZYSTORÓW REV. 1.1 1. CEL ĆWICZENIA - obserwacja pracy diod i tranzystorów podczas przełączania, - pomiary charakterystycznych czasów

Bardziej szczegółowo

Pytania z przedmiotu Inżynieria materiałowa

Pytania z przedmiotu Inżynieria materiałowa Pytania z przedmiotu Inżynieria materiałowa 1.Podział materiałów elektrotechnicznych 2. Potencjał elektryczny, różnica potencjałów 3. Związek pomiędzy potencjałem i natężeniem pola elektrycznego 4. Przewodzenie

Bardziej szczegółowo

Przyrządy półprzewodnikowe część 5 FET

Przyrządy półprzewodnikowe część 5 FET Przyrządy półprzewodnikowe część 5 FET r inż. Bogusław Boratyński Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska 2011 Literatura i źródła rysunków G. Rizzoni, Fundamentals of Electrical

Bardziej szczegółowo

Prostowniki. Prostownik jednopołówkowy

Prostowniki. Prostownik jednopołówkowy Prostowniki Prostownik jednopołówkowy Prostownikiem jednopołówkowym nazywamy taki prostownik, w którym po procesie prostowania pozostają tylko te części przebiegu, które są jednego znaku a części przeciwnego

Bardziej szczegółowo

Część 2. Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych

Część 2. Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych Część 2 Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych Łukasz Starzak, Przyrządy półprzewodnikowe mocy, zima 2015/16 20 Półprzewodniki Materiały, w których

Bardziej szczegółowo

Elementy elektroniczne Wykład 9: Elementy przełączające

Elementy elektroniczne Wykład 9: Elementy przełączające Elementy elektroniczne Wykład 9: Elementy przełączające Tyrystory konwencjonalne - wprowadzenie A I A p 1 p 1 j 1 + G n 1 G n 1 j C - p 2 p 2 j 2 n 2 n 2 K I K SRC silicon controlled rectifier Tyrystory

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka układów elektrycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych. 1.1.1. Podstawowe wielkości i jednostki elektryczne

Diagnostyka układów elektrycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych. 1.1.1. Podstawowe wielkości i jednostki elektryczne Diagnostyka układów elektrycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych 1. Prąd stały 1.1. Obwód elektryczny prądu stałego 1.1.1. Podstawowe wielkości i jednostki elektryczne 1.1.2. Natężenie prądu

Bardziej szczegółowo

Spis treści 3. Spis treści

Spis treści 3. Spis treści Spis treści 3 Spis treści Przedmowa 11 1. Pomiary wielkości elektrycznych 13 1.1. Przyrządy pomiarowe 16 1.2. Woltomierze elektromagnetyczne 18 1.3. Amperomierze elektromagnetyczne 19 1.4. Watomierze prądu

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEKTRONIKA EKS1A300024 BADANIE TRANZYSTORÓW BIAŁYSTOK 2015 1. CEL I ZAKRES

Bardziej szczegółowo

7. TYRYSTORY 7.1. WSTĘP

7. TYRYSTORY 7.1. WSTĘP 7. TYRYSTORY 7.1. WSTĘP Tyrystory są półprzewodnikowymi przyrządami mocy pracującymi jako łączniki dwustanowe, tj. mające stan włączenia (charakteryzujący się małą rezystancją) i stan wyłączenia (o dużej

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA w Kielcach WYDZIAŁ MECHATRONIKI I BUDOWY MASZYN KATEDRA URZĄDZEŃ MECHATRONICZNYCH LABORATORIUM FIZYKI INSTRUKCJA

POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA w Kielcach WYDZIAŁ MECHATRONIKI I BUDOWY MASZYN KATEDRA URZĄDZEŃ MECHATRONICZNYCH LABORATORIUM FIZYKI INSTRUKCJA POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA w Kielcach WYDZIAŁ MECHATRONIKI I BUDOWY MASZYN KATEDRA URZĄDZEŃ MECHATRONICZNYCH LABORATORIUM FIZYKI INSTRUKCJA ĆWICZENIE LABORATORYJNE NR 6 Temat: Pomiar zależności oporu półprzewodników

Bardziej szczegółowo

Włączanie i wyłączanie tyrystora. Włączanie tyrystora przy pomocy kondensatora Cel ćwiczenia;

Włączanie i wyłączanie tyrystora. Włączanie tyrystora przy pomocy kondensatora Cel ćwiczenia; . Włączanie tyrystora przy pomocy kondensatora Cel ćwiczenia; Zapoznanie się z budową, działaniem i zastosowaniem tyrystora. Zapoznanie się z budową, działaniem i zastosowaniem tyrystora w obwodzie kondensatorem.

Bardziej szczegółowo

Wzrost pseudomorficzny. Optyka nanostruktur. Mody wzrostu. Ekscyton. Sebastian Maćkowski

Wzrost pseudomorficzny. Optyka nanostruktur. Mody wzrostu. Ekscyton. Sebastian Maćkowski Wzrost pseudomorficzny Optyka nanostruktur Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 naprężenie

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY UKŁADÓW ENERGOELEKTRONICZNYCH

ELEMENTY UKŁADÓW ENERGOELEKTRONICZNYCH Politechnika Warszawska Wydział Elektryczny ELEMENTY UKŁADÓW ENERGOELEKTRONICZNYCH Piotr Grzejszczak Mieczysław Nowak P W Instytut Sterowania i Elektroniki Przemysłowej 2015 Wiadomości ogólne Tranzystor

Bardziej szczegółowo

Czujniki temperatury

Czujniki temperatury Czujniki temperatury Pomiar temperatury Pomiar temperatury jest jednym z najczęściej wykonywanych pomiarów wielkości nieelektrycznej w gospodarstwach domowych jak i w przemyśle. Do pomiaru temperatury

Bardziej szczegółowo

Diody półprzewodnikowe cz II

Diody półprzewodnikowe cz II Diody półprzewodnikowe cz II pojemnościowe Zenera tunelowe PIN Schottky'ego Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku

Bardziej szczegółowo

Wykład V Złącze P-N 1

Wykład V Złącze P-N 1 Wykład V Złącze PN 1 Złącze pn skokowe i liniowe N D N A N D N A p n p n zjonizowane akceptory + zjonizowane donory x + x Obszar zubożony Obszar zubożony skokowe liniowe 2 Złącze pn skokowe N D N A p n

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY ELEKTRONICZNE

ELEMENTY ELEKTRONICZNE AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki ELEMENTY ELEKTRONICZNE dr inż. Piotr Dziurdzia paw. C-3,

Bardziej szczegółowo

Pytania podstawowe dla studentów studiów II-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych

Pytania podstawowe dla studentów studiów II-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych Pytania podstawowe dla studentów studiów II-go stopnia kierunku Elektrotechnika VI Komisji egzaminów dyplomowych 1 Podstawy metrologii 1. Co to jest pomiar? 2. Niepewność pomiaru, sposób obliczania. 3.

Bardziej szczegółowo

i elementy z półprzewodników homogenicznych część II

i elementy z półprzewodników homogenicznych część II Półprzewodniki i elementy z półprzewodników homogenicznych część II Ryszard J. Barczyński, 2016 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego

Bardziej szczegółowo

6. TRANZYSTORY UNIPOLARNE

6. TRANZYSTORY UNIPOLARNE 6. TRANZYSTORY UNIPOLARNE 6.1. WSTĘP Tranzystory unipolarne, inaczej polowe, są przyrządami półprzewodnikowymi, których działanie polega na sterowaniu za pomocą pola elektrycznego wielkością prądu przez

Bardziej szczegółowo

SENSORY W BUDOWIE MASZYN I POJAZDÓW

SENSORY W BUDOWIE MASZYN I POJAZDÓW SENSORY W BUDOWIE MASZYN I POJAZDÓW Wykład WYDZIAŁ MECHANICZNY Automatyka i Robotyka, rok II, sem. 4 Rok akademicki 2015/2016 Fizyczne zasady działania sensorów elementy oporowe Przy pomiarach wielkości

Bardziej szczegółowo

Repeta z wykładu nr 6. Detekcja światła. Plan na dzisiaj. Metal-półprzewodnik

Repeta z wykładu nr 6. Detekcja światła. Plan na dzisiaj. Metal-półprzewodnik Repeta z wykładu nr 6 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 - kontakt omowy

Bardziej szczegółowo

ELEKTRONIKA ELM001551W

ELEKTRONIKA ELM001551W ELEKTRONIKA ELM001551W W4 Unoszenie Dyfuzja 2 Półprzewodnik w stanie nierównowagi termodynamicznej np n 2 i n = n0 + n' p = p0 + p ' Półprzewodnik w stanie nierównowagi termodynamicznej Generacja i rekombinacja

Bardziej szczegółowo

Technik mechatronik modułowy

Technik mechatronik modułowy M1. Wprowadzenie do mechatroniki Technik mechatronik modułowy Klasa 1 5 godz./tyg. 5 x 30 tyg. = 150 godz. Rozkład zajęć lekcyjnych M1. J1 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w mechatronice

Bardziej szczegółowo

Elementy elektroniczne Wykłady 5,6: Tranzystory bipolarne

Elementy elektroniczne Wykłady 5,6: Tranzystory bipolarne lementy elektroniczne Wykłady 5,6: Tranzystory bipolarne Wprowadzenie Złacze PN spolaryzowane zaporowo: P N U - + S S U SAT =0.1...0.2V U S q D p L p p n D n n L n p gdzie: D p,n współczynniki dyfuzji

Bardziej szczegółowo

Tranzystory polowe FET(JFET), MOSFET

Tranzystory polowe FET(JFET), MOSFET Tranzystory polowe FET(JFET), MOSFET Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Publikacja współfinansowana

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 4. Parametry statyczne tranzystorów polowych JFET i MOSFET

Ćwiczenie 4. Parametry statyczne tranzystorów polowych JFET i MOSFET Ćwiczenie 4 Parametry statyczne tranzystorów polowych JFET i MOSFET Cel ćwiczenia Podstawowym celem ćwiczenia jest poznanie charakterystyk statycznych tranzystorów polowych złączowych oraz z izolowaną

Bardziej szczegółowo

Część 2. Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych

Część 2. Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych Część 2 Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych Łukasz Starzak, Przyrządy i układy mocy, studia niestacjonarne, lato 2018/19 23 Półprzewodniki

Bardziej szczegółowo

Czujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są

Czujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są Czujniki Ryszard J. Barczyński, 2010 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Czujniki Czujniki służą do przetwarzania interesującej

Bardziej szczegółowo

Zasada działania tranzystora bipolarnego

Zasada działania tranzystora bipolarnego Tranzystor bipolarny Ryszard J. Barczyński, 2016 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Zasada działania tranzystora bipolarnego

Bardziej szczegółowo

Tranzystory polowe FET(JFET), MOSFET

Tranzystory polowe FET(JFET), MOSFET Tranzystory polowe FET(JFET), MOSFET Ryszard J. Barczyński, 2009 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Tranzystor polowy złączowy

Bardziej szczegółowo

Stabilizatory impulsowe

Stabilizatory impulsowe POITECHNIKA BIAŁOSTOCKA Temat i plan wykładu WYDZIAŁ EEKTRYCZNY Jakub Dawidziuk Stabilizatory impulsowe 1. Wprowadzenie 2. Podstawowe parametry i układy pracy 3. Przekształtnik obniżający 4. Przekształtnik

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEKTRONIKA 2 (EZ1C500 055) BADANIE DIOD I TRANZYSTORÓW Białystok 2006

Bardziej szczegółowo

Tranzystorowe wzmacniacze OE OB OC. na tranzystorach bipolarnych

Tranzystorowe wzmacniacze OE OB OC. na tranzystorach bipolarnych Tranzystorowe wzmacniacze OE OB OC na tranzystorach bipolarnych Wzmacniacz jest to urządzenie elektroniczne, którego zadaniem jest : proporcjonalne zwiększenie amplitudy wszystkich składowych widma sygnału

Bardziej szczegółowo

Wykład X TRANZYSTOR BIPOLARNY

Wykład X TRANZYSTOR BIPOLARNY Wykład X TRANZYSTOR BIPOLARNY Tranzystor Trójkoocówkowy półprzewodnikowy element elektroniczny, posiadający zdolnośd wzmacniania sygnału elektrycznego. Nazwa tranzystor pochodzi z angielskiego zwrotu "transfer

Bardziej szczegółowo

Przyrządy półprzewodnikowe część 6

Przyrządy półprzewodnikowe część 6 Przyrządy półprzewodnikowe część 6 Dr inż. Bogusław Boratyński Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska 2011 Literatura i źródła rysunków G. Rizzoni, Fundamentals of Electrical

Bardziej szczegółowo

Rekapitulacja. Detekcja światła. Rekapitulacja. Rekapitulacja

Rekapitulacja. Detekcja światła. Rekapitulacja. Rekapitulacja Rekapitulacja Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Konsultacje: czwartek

Bardziej szczegółowo

Badanie charakterystyk elementów półprzewodnikowych

Badanie charakterystyk elementów półprzewodnikowych Badanie charakterystyk elementów półprzewodnikowych W ramach ćwiczenia student poznaje praktyczne właściwości elementów półprzewodnikowych stosowanych w elektronice przez badanie charakterystyk diody oraz

Bardziej szczegółowo

Wykład VIII TRANZYSTOR BIPOLARNY

Wykład VIII TRANZYSTOR BIPOLARNY Wykład VIII TRANZYSTOR BIPOLARNY Tranzystor Trójkońcówkowy półprzewodnikowy element elektroniczny, posiadający zdolność wzmacniania sygnału elektrycznego. Nazwa tranzystor pochodzi z angielskiego zwrotu

Bardziej szczegółowo

12.7 Sprawdzenie wiadomości 225

12.7 Sprawdzenie wiadomości 225 Od autora 8 1. Prąd elektryczny 9 1.1 Budowa materii 9 1.2 Przewodnictwo elektryczne materii 12 1.3 Prąd elektryczny i jego parametry 13 1.3.1 Pojęcie prądu elektrycznego 13 1.3.2 Parametry prądu 15 1.4

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 3 Pomiary charakterystyk elementów biernych

Ćwiczenie nr 3 Pomiary charakterystyk elementów biernych Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej STUDIA DZIENNE LABORATORIUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH Ćwiczenie nr 3 Pomiary charakterystyk elementów biernych I. Zagadnienia

Bardziej szczegółowo

Właściwości tranzystora MOSFET jako przyrządu (klucza) mocy

Właściwości tranzystora MOSFET jako przyrządu (klucza) mocy Właściwości tranzystora MOSFET jako przyrządu (klucza) mocy Zalety sterowanie polowe niska moc sterowania wyłącznie nośniki większościowe krótki czas przełączania wysoka maksymalna częstotliwość pracy

Bardziej szczegółowo

WARYSTORY, TERMISTORY, DIODY.

WARYSTORY, TERMISTORY, DIODY. WARYSTORY, TERMISTORY, DIODY. 1. Warystory. Warystor jest rezystorem, którego wartośd rezystancji zmniejsza się silnie wraz ze wzrostem napięcia. Warystory produkuje się obecnie najczęściej z granulowanego

Bardziej szczegółowo

ZJAWISKA FOTOELEKTRYCZNE

ZJAWISKA FOTOELEKTRYCZNE ZJAWISKA FOTOELEKTRYCZNE ZEWNĘTRZNE, WEWNETRZNE I ICH RÓŻNE ZASTOSOWANIA ZJAWISKO FOTOELEKTRYCZNE ZEWNĘTRZNE Światło padając na powierzchnię materiału wybija z niej elektron 1 ZJAWISKO FOTOELEKTRYCZNE

Bardziej szczegółowo

Budowa. Metoda wytwarzania

Budowa. Metoda wytwarzania Budowa Tranzystor JFET (zwany też PNFET) zbudowany jest z płytki z jednego typu półprzewodnika (p lub n), która stanowi tzw. kanał. Na jego końcach znajdują się styki źródła (ang. source - S) i drenu (ang.

Bardziej szczegółowo

Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój:

Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój: Podstawy Elektroniki Prowadzący: Prof. dr hab. Zbigniew Lisik Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój: 116 e-mail: zbigniew.lisik@p.lodz.pl Program: wykład - 15h laboratorium

Bardziej szczegółowo

III. TRANZYSTOR BIPOLARNY

III. TRANZYSTOR BIPOLARNY 1. TRANZYSTOR BPOLARNY el ćwiczenia: Wyznaczenie charakterystyk statycznych tranzystora bipolarnego Zagadnienia: zasada działania tranzystora bipolarnego. 1. Wprowadzenie Nazwa tranzystor pochodzi z języka

Bardziej szczegółowo

Repeta z wykładu nr 5. Detekcja światła. Plan na dzisiaj. Złącze p-n. złącze p-n

Repeta z wykładu nr 5. Detekcja światła. Plan na dzisiaj. Złącze p-n. złącze p-n Repeta z wykładu nr 5 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Konsultacje:

Bardziej szczegółowo

Zestaw 1 1. Rodzaje ruchu punktu materialnego i metody ich opisu. 2. Mikrokontrolery architektura, zastosowania. 3. Silniki krokowe budowa, zasada działania, sterowanie pracą. Zestaw 2 1. Na czym polega

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEKTRONIKA ENS1C300 022 BADANIE TRANZYSTORÓW BIAŁYSTOK 2013 1. CEL I ZAKRES

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH

Ćwiczenie 1 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH LABORAORUM ELEKRONK Ćwiczenie 1 Parametry statyczne diod półprzewodnikowych Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie statycznych charakterystyk podstawowych typów diod półprzewodnikowych oraz zapoznanie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 4 Charakterystyki I= f(u) złącza p-n.

Ćwiczenie nr 4 Charakterystyki I= f(u) złącza p-n. Wydział Elektroniki Mikrosystemów i otoniki Politechniki Wrocławskiej TUDA DZENNE LABORATORUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNKOWYCH Ćwiczenie nr 4 Charakterystyki = f(u) złącza p-n.. Zagadnienia do samodzielnego

Bardziej szczegółowo

Temat: Tyrystor i triak.

Temat: Tyrystor i triak. Temat: Tyrystor i triak. Tyrystor jest to półprzewodnikowy element który składa się z 4 warstw w układzie P N P N. Jest on wyposażony w 3 elektrody, z których dwie są przyłączone do warstw skrajnych, a

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH

Ćwiczenie 3 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH LABORATORIUM ELEKTRONIKI Ćwiczenie 3 Wybór i stabilizacja punktu pracy tranzystorów bipolarnego el ćwiczenia elem ćwiczenia jest poznanie wpływu ustawienia punktu pracy tranzystora na pracę wzmacniacza

Bardziej szczegółowo

Układy nieliniowe - przypomnienie

Układy nieliniowe - przypomnienie Układy nieliniowe - przypomnienie Generacja-rekombinacja E γ Na bazie półprzewodników γ E (Si)= 1.14 ev g w.8, p.1 Domieszkowanie n (As): Większościowe elektrony pasmo przewodnictwa swobodne elektrony

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 7 Tranzystor polowy MOSFET

Ćwiczenie nr 7 Tranzystor polowy MOSFET Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Opracował zespół: Marek Panek, Waldemar Oleszkiewicz, Iwona Zborowska-Lindert, Bogdan Paszkiewicz, Małgorzata Kramkowska, Beata Ściana, Zdzisław Synowiec, Bogusław

Bardziej szczegółowo

Półprzewodnikowe przyrządy mocy

Półprzewodnikowe przyrządy mocy Temat i plan wykładu Półprzewodnikowe przyrządy mocy 1. Wprowadzenie 2. Tranzystor jako łącznik 3. Charakterystyki prądowo-napięciowe 4. Charakterystyki dynamiczne 5. Definicja czasów przełączania 6. Straty

Bardziej szczegółowo

Ośrodek Egzaminowania Technik mechatronik

Ośrodek Egzaminowania Technik mechatronik Ośrodek Egzaminowania Technik mechatronik Wykaz ćwiczeń realizowanych w Pracowni Urządzeń Mechatronicznych Nr ćwiczenia 1. Temat Badanie odpowiedzi skokowej członów elektrycznych 2. Badanie pneumatycznej

Bardziej szczegółowo

Wykaz symboli, oznaczeń i skrótów

Wykaz symboli, oznaczeń i skrótów Wykaz symboli, oznaczeń i skrótów Symbole a a 1 operator obrotu podstawowej zmiennych stanu a 1 podstawowej uśrednionych zmiennych stanu b 1 podstawowej zmiennych stanu b 1 A A i A A i, j B B i cosφ 1

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 11

Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 11 Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 11 Temat: Charakterystyki i parametry tyrystora Cel ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest poznanie właściwości elektrycznych tyrystora. I. Wymagane wiadomości. 1. Podział

Bardziej szczegółowo

Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki

Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Na podstawie instrukcji Wtórniki Napięcia,, Laboratorium układów Elektronicznych Opis badanych układów Spis Treści 1. CEL ĆWICZENIA... 2 2.

Bardziej szczegółowo

Przewodność elektryczna półprzewodników

Przewodność elektryczna półprzewodników Przewodność elektryczna półprzewodników p koncentracja dziur n koncentracja elektronów Domieszkowanie półprzewodników donory i akceptory 1 Koncentracja nośników ładunku w półprzewodniku domieszkowanym

Bardziej szczegółowo

Jednostka tematyczna. Temat lekcji/bloku zajęć praktycznych

Jednostka tematyczna. Temat lekcji/bloku zajęć praktycznych Rozkład materiału z przedmiotu teoretycznego Elektrotechnika i elektronika. dla Technikum Zawód- Technik elektronik Klasa 1TZ Rok szkolny 2016/17 Nr programu w SZP 311408/29-08-2012. Przygotował: Zespół

Bardziej szczegółowo

Podzespoły i układy scalone mocy część II

Podzespoły i układy scalone mocy część II Podzespoły i układy scalone mocy część II dr inż. Łukasz Starzak Katedra Mikroelektroniki Technik Informatycznych ul. Wólczańska 221/223 bud. B18 pok. 51 http://neo.dmcs.p.lodz.pl/~starzak http://neo.dmcs.p.lodz.pl/uep

Bardziej szczegółowo

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 123: Półprzewodnikowe złącze p-n

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 123: Półprzewodnikowe złącze p-n Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 123: Półprzewodnikowe złącze p-n Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z własnościami warstwowych złącz półprzewodnikowych p-n. Wyznaczanie charakterystyk stałoprądowych

Bardziej szczegółowo